Η Απανθρωπιά του Ανθρώπου για τον Άνθρωπο

ΤΟ ΣΚΗΝΙΚΟ παρουσιάζει μια χώρα στη Δυτική Αφρική το 1961. Η στρατιωτική αστυνομία με ξιφολόγχες διακόπτει ξαφνικά μια ειρηνική Χριστιανική συνάθροιση. Βάζουν χειροπέδες στους άντρες που είναι παρόντες και έπειτα τους χτυπούν κτηνωδώς μέχρι που γίνονται «ένας σωρός από σάρκες». Τον οδηγό της συνάθροισης τον χτυπούν τόσο πολύ μ’ ένα ρόπαλο που για 90 μέρες βγάζει αίμα από το στόμα. Η αστυνομία πιστεύει πως οι άντρες θα πεθάνουν.

«Η απανθρωπιά του ανθρώπου για τον άνθρωπο» είναι ένα φρικτό, επαναλαμβανόμενο θέμα της ιστορίας. Οι αρχαίοι Ασσύριοι διατρυπούσαν τους φυλακισμένους του πολέμου με πασσάλους από την κοιλιά ως το στήθος. Οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν διαφορετικά τον πάσσαλο. Τα θύματα τους στην αρχή μαστιγώνονταν πολύ σοβαρά σε σημείο που η σάρκα έφευγε από τα κόκκαλα. Έπειτα τους έδεναν ή τους κάρφωναν σε όρθιους πασσάλους και τους άφηναν να πεθάνουν—αργά, οδυνηρά.

Και οι ιερείς έχουν δείξει συχνά πώρωση και βαναυσότητα. Οι Αζτέκοι του Μεξικού έκαναν ανθρώπινες θυσίες στο θεό τους τον Χουιτζιλοπόχτλι ξεριζώνοντας τις καρδιές από τα ζωντανά τους θύματα. Το 16ο αιώνα, όμως, ο Χερνάν Κορτές της Ισπανίας υπέταξε τους Αζτέκους. Μήπως η θρησκεία του ήταν καλύτερη; Εκείνες τις μέρες η Ιερά Εξέταση χρησιμοποιούσε φριχτά βασανιστήρια και έκαιγε τους «αιρετικούς» μέχρι θανάτου. Η μέγγενη, ένα συνηθισμένο είδος βασανιστηρίου, τέντωνε τα άκρα του θύματος μέχρις ότου εξαρθρώνονταν. Άλλες μέθοδοι ήταν ακόμη πιο φρικτές—αλλά δεν θα σας κουράσουμε μ’ αυτές.

Μερικοί όμως σκέφτονται, ‘Όλα αυτά έγιναν στο παρελθόν. Οι άνθρωποι σήμερα είναι πιο ανθρώπινοι και πολιτισμένοι’. Συμβαίνει αυτό;

Τα βασανιστήρια δεν είναι καθόλου ξεπερασμένα. Είναι αλήθεια πως το φριχτό δημόσιο κάψιμο που κάποτε ευχαριστούσε τα σαδιστικά, πωρωμένα πλήθη και τον κλήρο, είναι πράγμα του παρελθόντος. Αλλά στα απομονωμένα κελιά της φυλακής, τα βασανιστήρια εξακολουθούν να γίνονται τακτικά και συχνά—με περίπλοκες μεθόδους που δεν αφήνουν κανένα ίχνος απόδειξης. Σε μια χώρα της Νότιας Αμερικής, κάποιο θύμα που υπέστη το σύγχρονο βασανιστήριο των βίαιων ηλεκτρικών σοκ, είπε τα εξής: «Το μόνο πράγμα που σου έρχεται στο μυαλό είναι ότι θα σου ξεσχίσουν τη σάρκα. Αλλά δεν ξέσχισαν τη σάρκα μου. . . . Ούτε άφησαν κανένα σημάδι».

Μια είδηση του τύπου λέει ότι πολλές χώρες είναι «διαβόητες για τα βασανιστήρια και το θάνατο που προκαλούν σε πολιτικούς φυλακισμένους». Η είδηση συνεχίζει: «Άνθρωποι επίσης έχουν ‘εξαφανιστεί’ μετά από συλλήψεις—ποτέ δεν τους ξαναείδε κανείς». Η Επιτροπή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών έχει βάλει στο μαύρο πίνακα περισσότερα από 100 κράτη-μέλη των Ηνωμένων Εθνών, σαν «φαύλα για καταπίεση και τυραννία».

Οι σφαγές έχουν γίνει συχνές σ’ αυτόν τον 20ο αιώνα. Το 1915-16 ένα στράτευμα εισέβαλε και εκτόπισε δια της βίας τον περισσότερο πληθυσμό των Αρμενίων, και σ’ όλη αυτή τη διάρκεια σκοτώθηκαν κάπου ένα εκατομμύριο Αρμένιοι. Υπολογίζεται ότι το αποτέλεσμα της επανάστασης στη Ρωσία μεταξύ των ετών 1914 και 1926 ήταν 14 εκατομμύρια πολίτες νεκροί. Στην Κίνα, από το 1949 ως το 1958, από 15 μέχρι 30 εκατομμύρια χάθηκαν σε «πολιτικές εκκαθαριστικές εκστρατείες». Οι σφαγές Εβραίων ήταν συχνές για πολλούς αιώνες· αλλά καμιά δεν ήταν τόσο άκαμπτα προμελετημένη ή τόσο εκτεταμένη όσο η σφαγή των έξι και πλέον εκατομμυρίων Εβραίων κάτω από το καθεστώς του Χίτλερ.

Ωστόσο, υπάρχουν αμαρτήματα από αμέλεια καθώς επίσης και κατ’ εντολή. Απανθρωπιά είναι όταν δεν δώσουμε καμιά σημασία σ’ αυτούς που βρίσκονται σε πρόβλημα. Σε μια πρόσφατη δοκιμή που έγινε στη Νότια Αφρική, μια γυναίκα βρισκόταν ξαπλωμένη ακίνητη δίπλα στο αυτοκίνητο της στην άκρη μιας λεωφόρου για να δει αν θα σταματούσε κανείς να βοηθήσει. Κανένας δε σταμάτησε για 2 μέρες.

Η απανθρωπιά φαίνεται επίσης και σε χώρες που απολαμβάνουν πλούσια την τροφή. Τι συμβαίνει εκεί; Πολλά τρόφιμα καταστρέφονται. Κι όμως, σύμφωνα με μια έκθεση των Ηνωμένων Εθνών του 1982, 40.000 παιδιά πεθαίνουν από κακή διατροφή και μόλυνση—κάθε μέρα!

Επομένως, «η απανθρωπιά του ανθρώπου για τον άνθρωπο», συνεχίζεται ακόμη και στον «διαφωτισμένο» αιώνα μας. Αλλά πώς άρχισαν όλα; Μπορεί κανείς να τα σταματήσει;