Ερωτήσεις από Αναγνώστες

◼ Πώς μπορεί ο Χριστιανός να διακρίνει τη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στη δωροδοκία (που καταδικάζεται από την Αγία Γραφή) και το «φιλοδώρημα» ή «δώρο» που δίνει για κάποια εξυπηρέτηση που του έγινε;

Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι οι συνήθειες διαφέρουν από τόπο σε τόπο. Ενέργειες που είναι αποδεκτές σε μερικές χώρες θα ήταν προσβλητικές ή ακατάλληλες αλλού. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι μιας χώρας μπορεί να υποκλίνονται μπροστά σε επίσημους, αλλά σε μια άλλη χώρα αυτό θα θεωρούνταν ειδωλολατρία.a Μ’ έναν παρόμοιο τρόπο, σε μια χώρα μπορεί να είναι αποδεκτή η συνήθεια του «φιλοδωρήματος» ενώ σε μια άλλη χώρα αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί σκάνδαλο ή παρανομία. Ενώ λαβαίνουν υπόψη τέτοιες διαφορές, όλοι οι Χριστιανοί θα πρέπει να εφαρμόζουν τη συμβουλή του Θεού που είναι εναντίον της δωροδοκίας.

Τι είναι δωροδοκία και τι λέει η Αγία Γραφή γι’ αυτήν; Η The World Book Encyclopedia, στην Αγγλική (Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια του Βιβλίου), εξηγεί: «Δωροδοκία σημαίνει το να δοθεί κάτι που έχει αξία σε κάποιο άτομο που κατέχει υπεύθυνη θέση και το οποίο με τη σειρά του παραβαίνει τα καθήκοντά του ή το νόμο για να ωφελήσει τον δωρητή». Έτσι είναι δωροδοκία το να δοθούν χρήματα (ή κάποιο δώρο) σ’ ένα δικαστή για να επηρεαστεί η απόφασή του και να διαστραφεί η δικαιοσύνη. Δωροδοκία είναι επίσης το να δώσει κάποιος χρήματα για να αποφύγει τις κυρώσεις του νόμου, όπως το να ζητήσει από έναν υπάλληλο ελέγχου κτιρίων ή αυτοκινήτων να παραβλέψει κάποια παράβαση.

Ο Θεός καταδίκασε τη δωροδοκία λέγοντας στους Ισραηλίτες κριτές: «Δεν θέλεις διαστρέψει κρίσιν· δεν θέλεις αποβλέπει εις πρόσωπον [να μην είσαι προσωπολήπτης (ΜΝΚ)] ουδέ θέλεις λαμβάνει δώρον [δωροδοκία (ΜΝΚ)]· διότι το δώρον τυφλόνει τους οφθαλμούς των σοφών και διαφθείρει τους λόγους των δικαίων». (Δευτερονόμιον 16:19· παράβαλε Παροιμίαι 17:23· Ησαΐας 1:23· 5:23· 1 Σαμουήλ 8:3-5.) Ο Ιεχωβά ο ίδιος θέτει τον κανόνα, γιατί σ’ αυτόν «δεν είναι αδικία . . . ουδέ προσωποληψία ουδέ δωροδοκία». (2 Χρονικών 19:7· Δευτερονόμιον 10:17) Οι Χριστιανοί που επιθυμούν να λάβουν την επιδοκιμασία του Θεού αρνούνται να στραφούν στη δωροδοκία.—Παράβαλε Πράξεις 24:26.

Ενώ αρκετοί σ’ ολόκληρο τον κόσμο καταδικάζουν τη δωροδοκία κι έχουν νόμους εναντίον της, πολλά άτομα αντιμετωπίζουν το πρόβλημα που αντανακλάται στην παραπάνω ερώτηση. Γνωρίζουν ότι για να κάνουν οι κατώτεροι δημόσιοι υπάλληλοι της χώρας τους τη δουλειά τους, ή για να την κάνουν σωστά, θέλουν «δώρο» ή «φιλοδώρημα». Για παράδειγμα, το The World Street Journal, στην Αγγλική (Δε Γουώρλντ Στρητ Τζέρναλ) είπε σχετικά με μια χώρα στην οποία ο πληθωρισμός οργιάζει: «Οι δημόσιοι υπάλληλοι στρέφονται σε μικροδωροδοκίες για να αποκτήσουν τα επιπρόσθετα χρήματα που τους χρειάζονται για να τα βγάλουν πέρα. ‘Χρειάζεται να τους πληρώσεις για να σου δώσουν οποιοδήποτε έντυπο’, λέει ο διευθυντής μιας κρατικής υπηρεσίας. Εν τω μεταξύ οι τελωνειακοί υπάλληλοι ενοχλούν τους συγχυσμένους ξένους τουρίστες στο διεθνές αεροδρόμιο, ζητώντας τους είκοσι δολάρια για να σφραγίσουν τα διαβατήριά τους ώστε να μη χάσουν οι ταξιδιώτες το αεροπλάνο τους».

Πρόσφατα, το U.S. News & World Report, στην Αγγλική (Η.Π.Α. Νιους εντ Γουώρλντ Ρηπόρτ) έκανε μερικά σχόλια για τις γραφειοκρατικές καθυστερήσεις που καταλήγουν σε δωροδοκία και οι οποίες είναι κοινές σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Για παράδειγμα, είπε: «Αυτές τις μέρες ο Ινδός χρειάζεται να βάλει στα κρυφά χρήματα στο χέρι του δημόσιου υπάλληλου για να του γράψει το παιδί του στο σχολείο, για να λάβει νοσοκομειακή περίθαλψη, ακόμη και για να κλείσει θέση στο τρένο». Σχετικά μ’ αυτό μπορούν ν’ αναφερθούν κι άλλα παραδείγματα:

—Ένας τεχνίτης χρειάζεται άδεια εργασίας. Πληρώνει το νόμιμο ποσό στην αρμόδια υπηρεσία, αλλά όλοι γνωρίζουν ότι αν δεν κάνει κάποιο «δώρο» τα χαρτιά του θα παραμείνουν τελευταία. Παρά το ότι δεν ζητάει να του τα βάλουν μπροστά από τα χαρτιά των άλλων, αν δώσει το συνηθισμένο «φιλοδώρημα», η αίτησή του θα διεκπεραιωθεί.

—Σε κάποια χώρα, οι άνθρωποι γνωρίζουν ότι οι τροχονόμοι παίρνουν χαμηλό μισθό και αναμένεται ότι θα αυξήσουν τα έσοδά τους με «δώρα για αναψυκτικά». Ένας τροχονόμος σταματάει κάποιο οδηγό και του λέει ότι παραβίασε κάποιο νόμο και πρέπει να πληρώσει πρόστιμο. Όταν ο οδηγός διαμαρτύρεται ότι δεν παραβίασε κανένα νόμο, ο τροχονόμος τον προειδοποιεί ότι αν η υπόθεση φτάσει στο δικαστήριο θα υποβάλει επίσης την κατηγορία ότι ο οδηγός επιτέθηκε σε όργανο της τάξης. Γι’ αυτό, πολλοί πληρώνουν απλώς το «πρόστιμο» θεωρώντας το ως ανεπίσημη φορολογία. Άλλοι αρνούνται και είναι πρόθυμοι να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες.

—Η δημαρχία είναι υποχρεωμένη να φροντίζει να μαζεύονται τα σκουπίδια. Αλλά είναι κάτι το συνηθισμένο να δίνει ο οικοδεσπότης «δώρο» στο σκουπιδιάρη. Αν κάποιος δεν το κάνει, θα «ξεχάσουν» τα σκουπίδια του, και μπορεί να του υποβληθεί και μήνυση με την κατηγορία ότι προκαλεί μια ανθυγιεινή κατάσταση.

Αυτά τα προβλήματα δείχνουν ότι πολλά άτομα που έχουν εξουσία χρησιμοποιούν την κυβερνητική τους θέση για να αποκτήσουν άδικο κέρδος. (Εκκλησιαστής 8:9) Οι Χριστιανοί περιμένουν με λαχτάρα να έρθει το δίκαιο νέο σύστημα του Θεού αλλά μέχρι τότε χρειάζεται να αντιμετωπίζουν το παρόν σύστημα. (2 Πέτρου 3:13) Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι αναγνωρίζουν πως οι τοπικές καταστάσεις είναι τέτοιες που οι δημόσιοι υπάλληλοι αναμένουν δώρα για την εκτέλεση της εργασίας τους. Ακόμα και σε χώρες που αυτό είναι κάτι το συνηθισμένο, πολλοί από τους Μάρτυρες του Ιεχωβά που έχουν δοσοληψίες με ελεγκτές και τελωνειακούς έχουν αρνηθεί να δώσουν «φιλοδωρήματα» για να αποκτήσουν κάτι που το δικαιούνται νόμιμα. Επειδή είναι γνωστό ότι τηρούν αυτή τη στάση, λαβαίνουν μεταχείριση που οι περισσότεροι άνθρωποι θα λάβαιναν μόνο με πληρωμή. (Παροιμίαι 10:9) Ωστόσο, ο κάθε Χριστιανός θα πρέπει να αφήνει την εκπαιδευμένη από την Αγία Γραφή συνείδησή του να τον οδηγεί σύμφωνα με την τοπική κατάσταση.

Ένας παράγοντας που πρέπει να εξετάσουμε είναι η αγάπη για τον πλησίον. (Ματθαίος 22:39) Θα ήταν έλλειψη αγάπης να χρησιμοποιήσουμε ένα «δώρο» για να λάβουμε ειδική μεταχείριση, όπως είναι το να μας καλέσουν στην αρχή μιας ουράς και να αφήσουμε πίσω μας εκείνους που περιμένουν. Ο Ιησούς μάς συμβούλεψε να μεταχειριζόμαστε τους άλλους όπως θέλουμε και εκείνοι να μας μεταχειρίζονται. (Ματθαίος 7:12) Μερικοί Χριστιανοί πιθανόν να αισθάνονται ότι όταν έρθει η σειρά τους στην ουρά, μπορούν να ακολουθήσουν τη συνήθεια της χώρας και να δώσουν ένα «δώρο» για να κάνουν κάποιο δημόσιο υπάλληλο να εκτελέσει αυτά που απαιτεί η εργασία του. Φυσικά σε χώρες όπου τέτοια «δώρα» δεν συνηθίζονται ή που θα προξενούσαν σκάνδαλο για την κοινή γνώμη, ο στοργικός Χριστιανός θα ενεργεί μ’ έναν τρόπο που δεν θα σκανδαλίζει άλλους.—1 Κορινθίους 10:31-33.

Ένας άλλος παράγοντας είναι η υποταγή στο νόμο. Ο Ιησούς παρότρυνε: «Απόδοτε τα του Καίσαρος εις τον Καίσαρα και τα του Θεού εις τον Θεόν».b (Μάρκος 12:17· βλέπε επίσης Ματθαίος 17:24-27.) Η μια περίπτωση είναι όταν ο δημόσιος υπάλληλος ή άλλος αξιωματούχος αναμένει από τον Χριστιανό να δώσει «φιλοδώρημα» χωρίς ο Χριστιανός να έχει παραβιάσει το νόμο. Αλλά τι θα συνέβαινε αν ένας Χριστιανός στην πραγματικότητα είχε κάνει παράβαση του νόμου; Σ’ αυτή την περίπτωση, πώς θα μπορούσε αυτός με καθαρή συνείδηση να προσφέρει μια δωροδοκία για να κάνει τον δημόσιο υπάλληλο να παραβλέψει την παράβαση; Ο απόστολος Παύλος έγραψε ότι εμείς θα πρέπει να φοβούμαστε τις κυβερνητικές ανώτερες εξουσίες, που έχουν λάβει τη δύναμη ‘δια να εκτελούν την οργήν κατά του πράττοντος το κακόν’. (Ρωμαίους 13:3, 4) Η θέση που έλαβε ο ίδιος ο Παύλος ήταν: Αν έκανε κάποιο σφάλμα, θα δεχόταν την ανάλογη τιμωρία. (Πράξεις 25:10, 11) Έτσι, ο Χριστιανός που παραβίασε κάποιον κανόνα κυκλοφορίας μπορεί να χρειαστεί να πληρώσει την κλήση ή το πρόστιμο σύμφωνα με την υπόδειξη κάποιου οργάνου της τάξης ή του δικαστή.

Ο Παύλος είπε επίσης ότι οι κυβερνήσεις είναι «υπηρέτης εις σε προς το καλόν [για το καλό σου (ΜΝΚ)]». Οι κυβερνήσεις παρέχουν υπηρεσίες που είναι για το καλό του κοινού παρά το ότι ορισμένοι υπεύθυνοι είναι άπληστοι. Για παράδειγμα, υπάλληλοι ελέγχου επιθεωρούν τα αυτοκίνητα για να δουν αν αυτά είναι κατάλληλα για χρήση, και εξετάζουν το αν η κατασκευή των κτιρίων συμμορφώνεται με τους κανονισμούς πρόληψης πυρκαγιάς. Επομένως, αν ένας Χριστιανός σκεφτόταν ότι, χωρίς να παραβεί το νόμο, θα μπορούσε να δώσει ένα «φιλοδώρημα» σε κάποιον δημόσιο υπάλληλο που αναμένει μια «αμοιβή για την υπηρεσία του», τότε είναι ολοφάνερο ότι αυτό θα διέφερε αρκετά από το να δωροδοκήσει κάποιος έναν υπάλληλο ελέγχου ώστε αυτός να παραβλέψει παραβάσεις του νόμου.

Σε οποιαδήποτε χώρα κι αν ζουν οι Χριστιανοί, θα πρέπει να εκδηλώνουν πρακτική σοφία στο χειρισμό των τοπικών καταστάσεων. Οι δούλοι του Θεού θα πρέπει να θυμούνται ότι εκείνοι που ‘θα κατοικήσουν στη σκηνή του Θεού και στο άγιο του όρος’ δεν μπορούν να στρέφονται στη δωροδοκία. (Ψαλμός 15:1, 5) Σχετικά με το αν θα πρέπει να δίνει «φιλοδωρήματα» για να του παρασχεθούν υπηρεσίες που του ανήκουν δικαιωματικά , ή για να αποφύγει κάποια άδικη μεταχείριση από τους αξιωματούχους, ο Χριστιανός θα πρέπει να αποφασίσει αυτό που επιτρέπει η συνείδηση του και να επωμιστεί την ευθύνη για οποιεσδήποτε περιπλοκές που μπορεί να προκύψουν. Ασφαλώς, θα πρέπει να ακολουθήσει μια πορεία που θα τον αφήσει με μια καλή συνείδηση προσωπικά και που δεν κηλιδώνει το καλό όνομα της Χριστιανοσύνης ούτε σκανδαλίζει άλλους.—2 Κορινθίους 6:3.

[Υποσημειώσεις]