Οι Ρόλοι της Νεκράς Θαλάσσης—Μοναδικός Θησαυρός

ΣΤΟΥΣ πρόποδες του Ουάντι Κουμράν, στη βορειοδυτική πλευρά της Νεκράς Θαλάσσης, βρίσκονται μερικά αρχαία ερείπια. Επί πολλά χρόνια πιστευόταν ότι ήταν τα ερείπια ενός ρωμαϊκού οχυρού, έτσι οι αρχαιολόγοι είχαν δείξει ελάχιστο ενδιαφέρον γι’ αυτά. Εντούτοις, η ανακάλυψη του Ρόλου της Νεκράς Θαλάσσης του βιβλίου του Ησαΐα, το 1947, υποκίνησε μια επανεξέταση της τοποθεσίας.

Σύντομα οι λόγιοι εξακρίβωσαν ότι τα κτίρια ανήκαν σε μια θρησκευτική κοινότητα των Ιουδαίων. Το άμεσο συμπέρασμα ήταν ότι εκείνοι οι άνθρωποι είχαν κρύψει τους ρόλους στις σπηλιές που βρίσκονταν ανάμεσα στους βράχους εκεί κοντά. Αλλά μεταγενέστερες ανακαλύψεις φάνηκε να το αμφισβητούν αυτό.

Ένα Μοναδικό Εύρημα

Οι Βεδουίνοι ήταν γνώστες της αξίας των χειρογράφων που είχαν ήδη βρει. Έτσι, το 1952, όταν ένας ηλικιωμένος άντρας αφηγήθηκε ότι τον καιρό που ήταν νέος είχε κυνηγήσει μια πληγωμένη πέρδικα μέχρι που αυτή χάθηκε σ’ ένα άνοιγμα στην επιφάνεια του βράχου, μέσα στο οποίο βρήκε μερικά αγγεία και μια αρχαία λάμπα, μια καινούρια έρευνα άρχισε.

Ο ηλικιωμένος άντρας μπορούσε ακόμα να αναγνωρίσει την είσοδο της σπηλιάς ανάμεσα στις βαθιές σχισμές του απότομου βράχου. Αποδείχτηκε ότι ήταν μια σπηλιά την οποία είχαν φτιάξει άνθρωποι και που τώρα προσδιορίζεται ως Σπηλιά 4. Εκεί οι Βεδουίνοι βρήκαν κομμάτια από χειρόγραφα μερικά μέτρα πιο κάτω από το τότε υπάρχον επίπεδο του δαπέδου. Κανένα απ’ αυτά τα κομμάτια δεν ήταν φυλαγμένο σε αγγεία, έτσι τα περισσότερα ήταν πάρα πολύ φθαρμένα, μαυρισμένα και πολύ εύθρυπτα. Με τον καιρό βρέθηκαν κάπου 40.000 αποσπάσματα από 400 σχεδόν χειρόγραφα. Τα εκατό Βιβλικά χειρόγραφα περιείχαν τμήματα από όλα τα βιβλία των Εβραϊκών Γραφών, με εξαίρεση αυτό της Εσθήρ. Πολύ από το υλικό που βρέθηκε στη Σπηλιά 4 δεν έχει δημοσιευτεί ακόμα.

Ένα από τα πιο σημαντικά χειρόγραφα ήταν αυτό των βιβλίων του Σαμουήλ, που είχε αντιγραφεί σ’ ένα μόνο ρόλο. Το εβραϊκό του κείμενο, από το οποίο διασώζονται οι 47 στήλες από τις 57 που πιθανόν υπήρχαν, είναι πολύ όμοιο μ’ αυτό που χρησιμοποιήθηκε από τους μεταφραστές της ελληνικής Μετάφρασης των Εβδομήκοντα. Υπάρχουν επίσης ελληνικά αποσπάσματα από τη Μετάφραση των Εβδομήκοντα, του βιβλίου Λευιτικόν και του βιβλίου Αριθμοί, τα οποία τοποθετούνται χρονολογικά στον πρώτο αιώνα Π.Κ.Χ. Το χειρόγραφο του βιβλίου Λευιτικόν χρησιμοποιεί τα γράμματα ΙΑΟ, για το εβραϊκό יהוה, το θείο όνομα, αντί της ελληνικής λέξης Κύριος.a

Σ’ ένα απόσπασμα από το βιβλίο Δευτερονόμιον, το εβραϊκό κείμενο περιλαμβάνει το κομμάτι από το κεφάλαιο 32, εδάφιο 43, που βρίσκεται στη Μετάφραση των Εβδομήκοντα και παρατίθεται στο εδάφιο Εβραίους 1:6: «Και ας προσκυνήσωσιν εις αυτόν πάντες οι άγγελοι του Θεού». Αυτή είναι η πρώτη φορά που βρίσκονται αυτά τα λόγια σε κάποιο εβραϊκό χειρόγραφο, αποκαλύπτοντας ένα κείμενο το οποίο αποτελεί προφανώς τη βάση της ελληνικής μετάφρασης. Οι λόγιοι απέκτησαν έτσι καινούρια κατανόηση του κειμένου της Μετάφρασης των Εβδομήκοντα, που τόσο συχνά παρατίθεται στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές.

Ένας ρόλος του βιβλίου Έξοδος τοποθετείται χρονολογικά στις αρχές του δεύτερου μισού του τρίτου αιώνα Π.Κ.Χ., ένας ρόλος του βιβλίου του Σαμουήλ στο τέλος του ίδιου αιώνα και ένας ρόλος του βιβλίου του Ιερεμία μεταξύ του 225 και του 175 Π.Κ.Χ. Έχει βρεθεί αρκετό υλικό από τον τρίτο μέχρι τον πρώτο αιώνα Π.Κ.Χ. στο οποίο φαίνονται οι διαφορές στον τρόπο γραφής και σε μεμονωμένα γράμματα του εβραϊκού και του αραμαϊκού αλφαβήτου, κάτι που είναι μεγάλης αξίας στη χρονολόγηση των χειρογράφων.

Η Έκπληξη της Σπηλιάς 11

Τελικά, όλη η περιοχή γύρω από το Κουμράν ερευνήθηκε εξονυχιστικά τόσο από τους Βεδουίνους της περιοχής όσο και από τους αρχαιολόγους. Ωστόσο, μια μέρα το 1956, μερικοί Βεδουίνοι παρατήρησαν ότι έβγαιναν νυχτερίδες από σχισμές στους βράχους, βόρεια της Σπηλιάς 1. Σκαρφάλωσαν εκεί και βρήκαν άλλη μια σπηλιά, η είσοδος της οποίας ήταν φραγμένη. Δυο τόνοι πεσμένων βράχων έπρεπε να μετακινηθούν για να αποκαλυφθεί η είσοδος. Τα ευρήματα μέσα στη σπηλιά ήταν καταπληκτικά—δυο πλήρη χειρόγραφα και πέντε μεγάλα τμήματα από άλλα χειρόγραφα.

Το πιο σημαντικό εύρημα ήταν ένας όμορφος ρόλος του βιβλίου Ψαλμοί. Το πάχος του δέρματος δείχνει ότι ο ρόλος είναι προφανώς φτιαγμένος από δέρμα μοσχαριού και όχι από δέρμα κατσίκας. Με τις πέντε σελίδες, τα τέσσερα μεμονωμένα φύλλα και τα τέσσερα αποσπάσματα, που έχει συνολικά, αποκτά μήκος 4 μέτρα και πλέον. Αν και το πάνω μέρος αυτού του ρόλου είναι καλά διατηρημένο, η κάτω άκρη είναι αρκετά φθαρμένη. Ο ρόλος τοποθετείται χρονολογικά στο πρώτο μισό του πρώτου αιώνα Κ.Χ. και περιέχει μέρη από 41 ψαλμούς. Το Τετραγράμματο είναι γραμμένο περίπου 105 φορές με χαρακτήρες της αρχαίας εβραϊκής γραφής, πράγμα που το κάνει να ξεχωρίζει ανάμεσα στην τετράγωνη εβραϊκή γραφή του υπόλοιπου κειμένου.

Άλλο ένα χειρόγραφο, του βιβλίου Λευιτικόν, είναι γραμμένο εξ ολοκλήρου στην αρχαία εβραϊκή γραφή, αλλά δεν έχει ακόμα δοθεί ικανοποιητική εξήγηση του γιατί συμβαίνει αυτό. Είναι το πιο μακροσκελές έγγραφο που υπάρχει μ’ αυτόν τον τύπο γραφής, ο οποίος βρισκόταν σε χρήση όταν οι Ιουδαίοι πήγαν εξορία στη Βαβυλώνα στο τέλος του έβδομου αιώνα Π.Κ.Χ.

Ανακαλύφθηκε επίσης ένα αντίγραφο ενός Ταργκούμ, μια αραμαϊκή παράφραση του βιβλίου Ιώβ. Είναι από τα αρχαιότερα Ταργκούμ που έχουν γραφτεί. Επίσης, βρέθηκαν μερικά σχολιολόγια άλλων Γραφικών βιβλίων σε διαφορετικές σπηλιές. Πώς συνέβη να είναι τόσο καλά κρυμμένοι όλοι αυτοί οι ρόλοι σ’ εκείνες τις σπηλιές;

Όπως αναφέρθηκε νωρίτερα, μερικούς απ’ αυτούς ίσως να τους είχαν κρύψει εκεί τα άτομα που ανήκαν στην κοινότητα του Κουμράν. Αλλά, από τα στοιχεία που υπάρχουν, φαίνεται πολύ πιθανό ότι πολλοί απ’ αυτούς τοποθετήθηκαν εκεί από Ιουδαίους οι οποίοι έφυγαν για να γλιτώσουν από τη ρωμαϊκή προέλαση στην Ιουδαία το έτος 68 Κ.Χ., πριν από την τελική καταστροφή της Ιερουσαλήμ που έγινε δυο χρόνια αργότερα. Η έρημος της Ιουδαίας ήταν ένα ασφαλές φυσικό καταφύγιο για τα πολύτιμα χειρόγραφα, όχι μόνο οι σπηλιές κοντά στο Κουμράν, αλλά και αυτές που βρίσκονται πολλά χιλιόμετρα προς το βορρά, γύρω από την Ιεριχώ, και προς το νότο, κοντά στη Μασάδα. Πόσο ευγνώμονες είμαστε για τη διατήρησή τους! Δίνουν περαιτέρω αποδείξεις για το ότι ο εμπνευσμένος Λόγος του Ιεχωβά παραμένει αναλλοίωτος. Αληθινά, ‘ο λόγος του Θεού ημών μένει εις τον αιώνα’.—Ησαΐας 40:8.

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο στη σελίδα 13]

ΘΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΝ ΚΙ ΑΛΛΑ ΣΥΝΤΟΜΑ;

Αν και ανακαλύφθηκαν πριν από δεκαετίες, μια μεγάλη ποσότητα από τα αποσπάσματα των Ρόλων της Νεκράς Θαλάσσης παραμένει αδημοσίευτη. Η εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times) της 23ης Δεκεμβρίου 1990 κατηγόρησε: «Ακόμα και οι φωτογραφίες τους κρατούνται δέσμιες μιας φατριαστικής ομάδας λογίων οι οποίοι αποφεύγουν τους συναδέλφους τους και αρνούνται να δημοσιεύσουν μεγάλο μέρος από το υλικό που έχουν στην κατοχή τους». Η εφημερίδα ανέφερε, ωστόσο, ότι μια αλλαγή που έγινε πρόσφατα στο προσωπικό αυτής της ομάδας επιμελητών μπορεί να αποτελέσει ένα βήμα προς τη διάσπαση «του φατριασμού που περιβάλλει τους ρόλους . . . , και ο κόσμος θα μάθει περισσότερα για μια καταπληκτική εποχή της ιστορίας».

[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 12]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.