Φροντίδα για τους Ηλικιωμένους​—⁠Προκλήσεις και Ανταμοιβές

Ο ΣΙΝΕΤΣΟΥ, ένας Χριστιανός διάκονος, απολάμβανε πάρα πολύ το διορισμό του. Στην τριμελή οικογένειά του περιλαμβανόταν και η μητέρα της συζύγου του. Συνεργάζονταν ευτυχισμένα με μια μικρή εκκλησία των Μαρτύρων του Ιεχωβά διδάσκοντας στους ανθρώπους την Αγία Γραφή, μέχρι που μια μέρα τού ζητήθηκε να σκεφτεί αν θα μπορούσε να ταξιδεύει με τη σύζυγό του για να επισκέπτεται άλλες εκκλησίες. Αυτό θα απαιτούσε να μετακινείται κάθε εβδομάδα. Ενθουσιάστηκε με την προοπτική, αλλά ποιος θα φρόντιζε τη μητέρα;

Αναπόφευκτα, πολλές οικογένειες θα αντιμετωπίσουν μια παρόμοια πρόκληση—πώς να φροντίσουν με τον καλύτερο τρόπο τους ηλικιωμένους γονείς. Συνήθως, λίγη σκέψη αφιερώνεται στο ζήτημα όσο οι γονείς έχουν αρκετά καλή υγεία και εργάζονται. Ωστόσο, μικρά πράγματα μπορούν να φανερώσουν ότι αυτοί γερνούν, όπως τα χέρια τους που τρέμουν καθώς προσπαθούν να περάσουν μια κλωστή στη βελόνα ή η εξασθενημένη μνήμη τους καθώς αγωνίζονται να θυμηθούν πότε είδαν για τελευταία φορά κάποιο χαμένο αντικείμενο. Όμως, συχνά, είναι κάποιο ξαφνικό ατύχημα ή κάποια αρρώστια που κάνει ένα άτομο να συνειδητοποιήσει τις ανάγκες τους. Κάτι πρέπει να γίνει.

Σε μερικές χώρες, οι γονείς που απολαμβάνουν σχετικά καλή υγεία προτιμούν τα χρυσά χρόνια τους να τα ζουν μόνοι με τους συντρόφους τους παρά με τα παιδιά τους. Σε άλλες χώρες, όπως σε πολλές χώρες της Ανατολής και της Αφρικής, αποτελεί συνήθεια να μένουν οι ηλικιωμένοι με τα παιδιά τους, συγκεκριμένα με το μεγαλύτερο γιο. Αυτό αληθεύει ιδιαίτερα όταν ένας από τους γονείς είναι κατάκοιτος. Στην Ιαπωνία, για παράδειγμα, από αυτούς που είναι 65 χρονών και πάνω και είναι σε κάποιο βαθμό κατάκοιτοι, περίπου 240.000 λαβαίνουν φροντίδα στο σπίτι από τις οικογένειές τους.

Ηθικές και Γραφικές Υποχρεώσεις

Μολονότι ζούμε στη γενιά στην οποία πολλοί έχουν γίνει «φίλαυτοι» και «άσπλαγχνοι [δεν έχουν φυσική αγάπη, ΜΝΚ]», έχουμε σαφώς ηθικές και Γραφικές υποχρεώσεις προς τους ηλικιωμένους. (2 Τιμόθεον 3:1-5) Η Τομίκο, η οποία φροντίζει την ηλικιωμένη μητέρα της που έχει προσβληθεί από τη νόσο του Πάρκινσον, εξέφρασε την ηθική υποχρέωση που ένιωθε όταν είπε σχετικά με τη μητέρα της: «Αυτή με φρόντιζε επί 20 χρόνια. Τώρα εγώ θέλω να κάνω το ίδιο για εκείνη». Ο σοφός Βασιλιάς Σολομών συμβούλεψε: «Υπάκουε εις τον πατέρα σου, όστις σε εγέννησε· και μη καταφρόνει την μητέρα σου, όταν γηράση».—Παροιμίαι 23:22.

Ούτε η θρησκευτική προκατάληψη ούτε η εχθρότητα από μέρους ενός γονέα ο οποίος δεν είναι ομόπιστος ακυρώνει αυτή τη Γραφική οδηγία. Ο Χριστιανός απόστολος Παύλος έγραψε υπό έμπνευση: «Εάν τις δεν προνοή περί των εαυτού και μάλιστα των οικείων, ηρνήθη την πίστιν και είναι απίστου χειρότερος». (1 Τιμόθεον 5:8) Ο Ιησούς μάς έδωσε το παράδειγμα όταν, σε μια από τις τελευταίες του ενέργειες πριν πεθάνει, έκανε διευθετήσεις για τη φροντίδα της μητέρας του.—Ιωάννης 19:26, 27.

Αντιμετώπιση των Δυσκολιών που Παρουσιάζονται

Χρειάζεται να γίνουν πολλές προσαρμογές από όλους όταν οι οικογένειες ενώνονται ξανά αφού έχουν ζήσει χωριστά επί πολλά χρόνια. Αυτές οι αλλαγές απαιτούν πολλή αγάπη, υπομονή και αμοιβαία κατανόηση. Αν ο μεγαλύτερος γιος, ή κάποιος άλλος γιος ή μια κόρη, μετακομίσει με την οικογένειά του στο σπίτι των γονιών του, κάνει την εμφάνισή της μια ολόκληρη σειρά από καινούριες καταστάσεις. Μπορεί να υπάρξουν πράγματα όπως καινούρια εργασία, καινούρια σχολεία για τα παιδιά και καινούρια γειτονιά, τα οποία πρέπει κανείς να τα συνηθίσει. Συχνά το αποτέλεσμα θα είναι αυξημένα καθήκοντα για τη σύζυγο.

Επίσης, θα είναι το ίδιο δύσκολο για τους γονείς να προσαρμοστούν. Μπορεί να έχουν συνηθίσει σε κάποιο βαθμό ιδιωτικής ζωής, ησυχίας και ελευθερίας· τώρα θα έχουν τη φασαρία από τα ζωηρά εγγόνια τους και τους φίλους τους. Έχουν συνηθίσει να παίρνουν οι ίδιοι τις αποφάσεις τους και οποιαδήποτε προσπάθεια των άλλων να τους κατευθύνουν μπορεί να τους πικράνει. Πολλοί γονείς, προβλέποντας τη μέρα που οι οικογένειες των γιων τους θα έρθουν να μείνουν μαζί τους, έχουν χτίσει ξεχωριστά σπίτια κοντά τους ή προσθήκες στο σπίτι τους οι οποίες ενώνονται με αυτό με κάποιο διάδρομο, εξασφαλίζοντας έτσι κάποια ανεξαρτησία για όλους.

Εκεί όπου το σπίτι είναι μικρό, μπορεί να είναι αναγκαίες μεγαλύτερες προσαρμογές ώστε να δημιουργηθεί χώρος για τους νεοφερμένους. Μια μητέρα γέλασε καθώς θυμήθηκε πόσο αναστατωμένες ήταν οι τέσσερις κόρες της όταν επιπλέον έπιπλα και άλλα πράγματα συνέχισαν να φτάνουν στα δωμάτιά τους προκειμένου να δημιουργηθεί χώρος για την 80χρονη γιαγιά τους. Ωστόσο, τα περισσότερα από αυτά τα προβλήματα συνήθως λύνονται καθώς όλοι αναγνωρίζουν το πόσο αναγκαίες είναι οι προσαρμογές και θυμούνται τη συμβουλή της Αγίας Γραφής ότι η αγάπη ‘δεν ζητάει τα δικά της συμφέροντα’.—1 Κορινθίους 13:5, ΜΝΚ.

Απώλεια της Ελευθερίας

Ένα σοβαρό πρόβλημα για μια Χριστιανή μπορεί να προκύψει αν ο σύζυγός της δεν είναι ομόπιστος και αποφασίσει να μετακομίσει η οικογένεια για να μείνει με τους γονείς του. Οι απαιτήσεις για τη φροντίδα της οικογένειας μπορεί να φαίνεται ότι το καθιστούν σχεδόν αδύνατο για τη σύζυγο να εξισορροπήσει τις Χριστιανικές της υποχρεώσεις με τα άλλα καθήκοντά της. Η Σετσούκο είπε: «Ο σύζυγός μου πίστευε ότι θα ήταν επικίνδυνο να μείνει μόνη της στο σπίτι η μητέρα του, η οποία έπασχε από κάποιας μορφής γεροντική άνοια, και ήθελε να βρίσκομαι πάντοτε στο σπίτι. Όταν προσπαθούσα να πάω σε κάποια συνάθροιση, αναστατωνόταν και παραπονιόταν. Στην αρχή, λόγω της ιαπωνικής μου καταγωγής, και εγώ επίσης πίστευα ότι θα ήταν λάθος να την αφήσω μόνη της. Όμως, με τον καιρό, συνειδητοποίησα ότι τα προβλήματα θα μπορούσαν να λυθούν».

Η Χισάκο είχε ένα παρόμοιο πρόβλημα: «Όταν μετακομίσαμε στο σπίτι της οικογένειας του συζύγου μου», αναφέρει, «εκείνος, επειδή φοβόταν το τι θα σκέφτονταν οι συγγενείς, ήθελε να αλλάξω τη θρησκεία μου και να σταματήσω τις θρησκευτικές μου δραστηριότητες. Ακόμη χειρότερα, τις Κυριακές έρχονταν για επίσκεψη οι συγγενείς που έμεναν κοντά, πράγμα που το έκανε δύσκολο για εμένα να πηγαίνω στις συναθροίσεις. Εκτός αυτού, τα παιδιά ήθελαν να παίζουν με τα ξαδέλφια τους παρά να πηγαίνουν στις συναθροίσεις. Καταλάβαινα ότι επηρεαζόταν η πνευματικότητά μας. Έπρεπε να πάρω μια σταθερή στάση και να εξηγήσω στο σύζυγό μου ότι η θρησκεία μου δεν ήταν κάτι που μπορούσα να το αλλάξω όπως ένα ρούχο, αλλά ήταν σημαντική για εμένα. Με τον καιρό, η οικογένεια προσαρμόστηκε».

Μερικές γυναίκες έχουν λύσει το πρόβλημα της εύρεσης περισσότερου ελεύθερου χρόνου με το να φέρνουν μια οικιακή βοηθό μερικής απασχόλησης για να βοηθάει μια ή δυο μέρες την εβδομάδα. Άλλες έχουν αποκτήσει κάποιο βαθμό ελευθερίας για προσωπικές ασχολίες και Χριστιανικές δραστηριότητες με το να ζητούν τη βοήθεια των παιδιών τους, των συγγενών που ζουν κοντά τους, ακόμη και φίλων από την εκκλησία. Οι σύζυγοι επίσης μπορούν να δώσουν «χείρα βοηθείας» τα βράδια και τα σαββατοκύριακα όταν είναι στο σπίτι.—Εκκλησιαστής 4:9.

Πώς να τους Κρατάτε Δραστήριους

Το να κρατάει κάποιος τους ηλικιωμένους δραστήριους είναι μια άλλη πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπιστεί. Μερικοί ηλικιωμένοι χαίρονται να συμμετέχουν στο μαγείρεμα και σε άλλες μικροδουλειές στο σπίτι. Αισθάνονται χρήσιμοι όταν τους ζητούν να προσέχουν τα παιδιά, και βρίσκουν ικανοποίηση στο να φροντίζουν ένα μικρό λαχανόκηπο, να περιποιούνται τα λουλούδια ή να συμμετέχουν σε κάποιο χόμπι.

Ωστόσο, άλλοι μπορεί να θέλουν να κοιμούνται το μεγαλύτερο μέρος της μέρας και αναμένουν από τους άλλους να τους εξυπηρετούν. Όμως το να τους κρατάτε όσο δραστήριους γίνεται φαίνεται ότι είναι σημαντικό για την ευεξία τους, τη μακροζωία τους και τη διανοητική τους εγρήγορση. Η Χιντέκο διαπίστωσε ότι μολονότι η μητέρα της βρισκόταν σε αναπηρική καρέκλα, το να την παίρνει στις συναθροίσεις αποτελούσε ακριβώς την παρακίνηση που χρειαζόταν η μητέρα της. Όλοι την καλωσόριζαν θερμά και την περιλάμβαναν στις συζητήσεις. Η προσοχή που της έδιναν τελικά οδήγησε στο να δεχτεί να μελετήσει την Αγία Γραφή με μια ηλικιωμένη γυναίκα. Κάποιο ζευγάρι παίρνει μαζί του στις Χριστιανικές συναθροίσεις τη μητέρα η οποία πάσχει από τη νόσο του Αλτσχάιμερ. «Γενικά δεν θέλει να κάνει τίποτα», σχολίασαν, «όμως είναι ευτυχισμένη στις συναθροίσεις. Την καλωσορίζουν θερμά, έτσι έρχεται πρόθυμα. Νιώθουμε ότι αυτό την ωφελεί πολύ».

Ο Σινέτσου, που αναφέρθηκε στην αρχή του άρθρου, έλυσε το πρόβλημά του με το να βρει ένα διαμέρισμα για τη μητέρα της συζύγου του στο κέντρο της περιοχής όπου υπηρετούσε ως περιοδεύων διάκονος. Έτσι, εκείνος και η σύζυγός του μπορούσαν να μένουν μαζί της στα διαστήματα που μεσολαβούσαν ανάμεσα στις επισκέψεις του σε διαφορετική εκκλησία κάθε εβδομάδα. Η σύζυγός του, η Κιόκο, είπε: «Η μητέρα μου νιώθει ότι αποτελεί ένα σπουδαίο μέρος του έργου μας και αισθάνεται χρήσιμη. Ενθουσιάζεται όταν ο σύζυγός μου της ζητάει να μαγειρέψει κάποια σπεσιαλιτέ».

Πώς να Αντιμετωπίσετε τη Γεροντική Άνοια

Καθώς οι γονείς γερνούν, μπορεί να αναπτυχτούν διάφοροι βαθμοί γεροντικής άνοιας, και έτσι χρειάζονται όλο και περισσότερη προσοχή. Ξεχνάνε τις μέρες, την ώρα, τις εποχές και τις υποσχέσεις. Μπορεί να παραμελούν να κόψουν τα μαλλιά τους και να πλύνουν τα ρούχα τους. Μπορεί ακόμη και να ξεχνάνε πώς να ντύνονται και πώς να πλένονται οι ίδιοι. Πολλοί χάνουν τον προσανατολισμό τους ενώ άλλοι δυσκολεύονται να κοιμηθούν τη νύχτα. Υπάρχει η τάση να επαναλαμβάνουν διάφορα πράγματα και εκνευρίζονται αν κάποιος επιστήσει την προσοχή τους σε αυτό. Το μυαλό τους τούς παροδηγεί. Μπορεί να επιμένουν ότι τους έχουν κλέψει κάτι ή ότι κάποιοι ληστές προσπαθούν να μπουν στο σπίτι. Κάποια οικογένεια με τέσσερις κόρες έπρεπε να ανέχεται συνεχείς αστήρικτες κατηγορίες για σεξουαλική αδικοπραγία. «Ήταν δυσάρεστο», είπαν, «όμως απλώς μάθαμε να ανεχόμαστε τις κατηγορίες και να προσπαθούμε να αλλάξουμε θέμα. Το να διαφωνεί κανείς με τη γιαγιά ήταν μάταιο».—Παροιμίαι 17:27.

Συναισθηματικές Ανάγκες που Πρέπει να Καλύπτονται

Τα γηρατειά φέρνουν δοκιμασίες στους ηλικιωμένους. Υπάρχουν σοβαρές αρρώστιες, απώλεια της ικανότητας να μετακινούνται και διανοητική οδύνη που πρέπει να υπομείνουν. Πολλοί νιώθουν ότι η ζωή τους δεν έχει κατεύθυνση ή σκοπό. Μπορεί να νιώθουν ότι αποτελούν βάρος και να εκφράζουν την επιθυμία να πεθάνουν. Έχουν ανάγκη να αισθάνονται ότι τους αγαπούν, ότι τους σέβονται και ότι τους υπολογίζουν. (Λευιτικόν 19:32) Η Χισάκο είπε: «Όταν είναι μπροστά η μαμά, πάντοτε προσπαθούμε να την περιλαμβάνουμε στη συζήτησή μας, κάνοντάς την το θέμα της συζήτησης όπου αυτό είναι δυνατό». Τα μέλη κάποιας άλλης οικογένειας προσπάθησαν να τονώσουν τον αυτοσεβασμό του παππού τους με το να του ζητούν να διεξάγει την καθημερινή εξέταση ενός Γραφικού εδαφίου.

Πρέπει κανείς να αγωνίζεται συνεχώς για να διατηρεί κατάλληλη άποψη για τους ηλικιωμένους. Οι ασθενείς οι οποίοι είναι κατάκοιτοι πικραίνονται όταν νιώθουν ότι τους μιλούν με υπεροπτικό τρόπο ή όταν τους συμπεριφέρονται χωρίς σεβασμό. «Η μητέρα ήταν εξαιρετικά παρατηρητική», εξήγησε η Κίμικο, η οποία ζούσε με την ανάπηρη πεθερά της, «και ήξερε πότε δεν τη φρόντιζα με την καρδιά μου ή της φερόμουν υπεροπτικά». Η Χιντέκο, επίσης, έπρεπε να εργαστεί πάνω στο ζήτημα της στάσης της. «Στην αρχή απογοητεύτηκα όταν χρειάστηκε να φροντίσω την πεθερά μου. Ήμουν σκαπάνισσα [ολοχρόνια διάκονος των Μαρτύρων του Ιεχωβά] και η διακονία μού έλειπε πάρα πολύ. Τότε κατάλαβα ότι χρειαζόταν να προσαρμόσω τον τρόπο σκέψης μου. Μολονότι η διακονία από σπίτι σε σπίτι είναι σημαντική, και αυτό επίσης ήταν ένα σημαντικό κομμάτι της υπακοής στις εντολές του Θεού. (1 Τιμόθεον 5:8) Συνειδητοποίησα ότι χρειαζόταν να αναπτύξω περισσότερη αγάπη και συμπόνια προκειμένου να έχω χαρά. Η συνείδησή μου με ενοχλούσε όταν απλώς έκανα κάποια πράγματα μηχανικά, από αίσθημα καθήκοντος. Όταν έπαθα ένα ατύχημα και πονούσα, σκέφτηκα την πεθερά μου και τους πόνους που είχε. Ύστερα από αυτό, μου ήταν πιο εύκολο να δείξω περισσότερη ζεστασιά και συμπόνια».

Αυτοί που Φροντίζουν Χρειάζονται Επίσης Φροντίδα

Κάτι που δεν θα πρέπει να παραβλεφτεί είναι η ανάγκη να εκφράζεται εκτίμηση για εκείνον στον οποίο πέφτει το περισσότερο βάρος της φροντίδας των ηλικιωμένων. (Παράβαλε Παροιμίαι 31:28). Οι περισσότερες γυναίκες συνεχίζουν να φροντίζουν για τις υποχρεώσεις τους είτε ακούνε εκφράσεις εκτίμησης είτε όχι. Ωστόσο, σίγουρα τέτοιες εκφράσεις είναι κατάλληλες, όταν σκεφτούμε τι περιλαμβάνει η εργασία τους. Πιθανώς θα έχουν να κάνουν επιπλέον καθαριότητα, πλύσιμο και μαγείρεμα. Σκεφτείτε επίσης τις επισκέψεις σε νοσοκομεία και γιατρούς, καθώς επίσης το τάισμα και το πλύσιμο ενός ηλικιωμένου ασθενή. Κάποια γυναίκα, η οποία φρόντιζε επί πολύ καιρό την πεθερά της, είπε: «Ξέρω πως είναι δύσκολο για το σύζυγό μου να το εκφράσει με λόγια, αλλά μου δείχνει με άλλους τρόπους ότι εκτιμάει αυτό που κάνω». Απλές λέξεις ευγνωμοσύνης μπορούν να τα κάνουν όλα να αξίζουν τον κόπο.—Παροιμίαι 25:11, ΜΝΚ.

Υπάρχουν και Ανταμοιβές

Πολλές οικογένειες οι οποίες φρόντιζαν επί χρόνια ηλικιωμένους γονείς λένε ότι αυτό τις βοήθησε να καλλιεργήσουν σπουδαίες Χριστιανικές ιδιότητες: υπομονή, αυτοθυσία, ανιδιοτελή αγάπη, επιμέλεια, ταπεινοφροσύνη και τρυφερότητα. Πολλές οικογένειες έχουν έρθει πιο κοντά από συναισθηματική άποψη. Ένα επιπρόσθετο δώρο είναι η ευκαιρία που έχετε να συζητάτε περισσότερο με τους γονείς και να τους γνωρίσετε καλύτερα. Η Χισάκο είπε σχετικά με την πεθερά της: «Είχε μια ενδιαφέρουσα ζωή. Πέρασε πολλά. Έφτασα στο σημείο να τη γνωρίσω καλύτερα και έμαθα να εκτιμώ ιδιότητες σε αυτήν τις οποίες δεν είχα αντιληφτεί προηγουμένως».

«Υπήρξε κάποιο διάστημα προτού μελετήσω την Αγία Γραφή που ήθελα να πάρω διαζύγιο και να ξεφύγω από την κατάσταση», εξήγησε η Κίμικο, η οποία φρόντιζε τους γονείς του συζύγου της και την κατάκοιτη γιαγιά του. «Κατόπιν διάβασα ότι πρέπει να ‘φροντίζει κανείς . . . τις χήρες στη θλίψη τους’. (Ιακώβου 1:27, ΜΝΚ) Είμαι ευτυχής που έκανα το καλύτερο που μπορούσα, καθώς τώρα κανείς από την οικογένεια δεν μπορεί δικαιωματικά να παραπονεθεί για τις πεποιθήσεις μου. Η συνείδησή μου είναι καθαρή». Κάποιος άλλος είπε: «Είδα με τα ίδια μου τα μάτια τις τρομερές συνέπειες της αμαρτίας του Αδάμ και τώρα εκτιμώ ακόμη περισσότερο την αναγκαιότητα του λύτρου».

Μήπως θα υποδεχτείτε σύντομα στο σπιτικό σας κάποιο άλλο μέλος της οικογένειάς σας; Ή μήπως θα μετακομίσετε για να μείνετε με τους ηλικιωμένους γονείς σας; Νιώθετε κάποια ανησυχία; Αυτό είναι κατανοητό. Θα υπάρξουν προσαρμογές που θα πρέπει να κάνετε. Όμως, θα διαπιστώσετε ότι ανταμείβεστε πλούσια καθώς αντιμετωπίζετε την πρόκληση με επιτυχία.

[Εικόνα στη σελίδα 24]

Οι ηλικιωμένοι έχουν ανάγκη να αισθάνονται ότι τους αγαπούν και τους σέβονται