Πύρινος Άδης—Αναζωπυρώνεται ή Σβήνει;
Ο ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΗΣ ιεροκήρυκας Τζόναθαν Έντουαρντς συνήθιζε να τρομοκρατεί τις καρδιές των Αμερικανών Αποίκων του 18ου αιώνα με τις παραστατικές του περιγραφές για τον πύρινο άδη. Κάποτε περιέγραψε μια σκηνή στην οποία ο Θεός κρεμούσε τους αμαρτωλούς πάνω από τις φλόγες σαν αυτοί να ήταν αηδιαστικές αράχνες. Ο Έντουαρντς επέπληξε την εκκλησία του λέγοντας: «Ω, αμαρτωλέ, που κρέμεσαι από μια λεπτή κλωστή καθώς οι φλόγες του θεϊκού θυμού αστράφτουν γύρω της και είναι έτοιμες ανά πάσα στιγμή να την καψαλίσουν και να την κατακάψουν εντελώς».
Ωστόσο, λίγο μετά την εκφώνηση αυτής της διαβόητης ομιλίας από τον Έντουαρντς, οι φλόγες του πύρινου άδη άρχισαν, σαν να λέγαμε, να εξασθενούν και να τρεμοσβήνουν.a Το βιβλίο Η Παρακμή της Κόλασης (The Decline of Hell), του Ντ. Π. Γουόκερ, παρατηρεί ότι «την τέταρτη δεκαετία του 18ου αιώνα η δοξασία των αιώνιων βασάνων για τους κολασμένους αμφισβητούνταν ανοιχτά». Στη διάρκεια του 19ου αιώνα οι φλόγες του πύρινου άδη συνέχισαν να τρεμοσβήνουν και μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα η άποψη του Έντουαρντς, σύμφωνα με την οποία ο πύρινος άδης ήταν ένα ‘καμίνι φωτιάς όπου τα θύματά του βασανίζονται έντονα και αιώνια τόσο διανοητικά όσο και σωματικά’, είχε πάψει να αποτελεί θέμα συζήτησης. «Οι τρομακτικές περιγραφές του πύρινου άδη έχασαν μεγάλο μέρος της σφοδρότητάς τους», παρατηρεί ο δημοσιογράφος Τζέφρι Σέιλερ, «καθώς δέχτηκαν επιθέσεις από τη σύγχρονη διανόηση και καθώς ωχριούσαν μπροστά στις φλόγες της Χιροσίμα και του Ολοκαυτώματος».
Πολλοί ιεροκήρυκες έχασαν επίσης τη συμπάθεια που είχαν για τη φωτιά και το θειάφι. Τα μεγαλόσχημα κηρύγματα σχετικά με τη φρίκη του πύρινου άδη εξαφανίστηκαν από τις διαλέξεις του κλήρου των παραδοσιακών εκκλησιών του Χριστιανικού κόσμου. Για τους περισσότερους θεολόγους, ο πύρινος άδης έγινε ένα πολύ ξεπερασμένο θέμα για σοβαρή μελέτη. Πριν από μερικά χρόνια ένας ιστορικός σε εκκλησιαστικά ζητήματα έκανε κάποια έρευνα για μια πανεπιστημιακή διάλεξη σχετικά με τον πύρινο άδη και έψαξε τα ευρετήρια πολλών εξειδικευμένων περιοδικών. Δεν μπόρεσε να βρει ούτε ένα λήμμα για τον πύρινο άδη. Σύμφωνα με το περιοδικό Νιούζγουικ (Newsweek), ο ιστορικός κατέληξε: «Ο πύρινος άδης εξαφανίστηκε. Μάλιστα κανένας δεν το αντιλήφτηκε».
Η Επάνοδος του Πύρινου Άδη
Εξαφανίστηκε; Όχι, καθόλου. Παραδόξως, στα πρόσφατα χρόνια η δοξασία του πύρινου άδη έχει αναζωπυρωθεί σε μερικά μέρη. Σφυγμομετρήσεις που έγιναν στην Αμερική δείχνουν ότι ο αριθμός των ανθρώπων που λένε ότι πιστεύουν στον πύρινο άδη αυξήθηκε από 53 τοις εκατό το 1981 σε 60 τοις εκατό το 1990. Προσθέστε σε αυτό την παγκόσμια εξάπλωση των ευαγγελικών κινημάτων που κηρύττουν για τον πύρινο άδη, και γίνεται φανερό ότι η σταθερή επάνοδος του πύρινου άδη στον τρόπο σκέψης του Χριστιανικού κόσμου αποτελεί πραγματικά ένα παγκόσμιο φαινόμενο.
Αλλά επηρεάζει αυτή η αναβίωση μόνο τους ανθρώπους στα στασίδια των εκκλησιών, ή έχει επηρεάσει και τον κλήρο επίσης; Το γεγονός είναι ότι ο πύρινος άδης όπως τον κήρυττε ο Τζόναθαν Έντουαρντς πριν από 250 χρόνια δεν εξαφανίστηκε ποτέ από μερικούς συντηρητικούς άμβωνες του Χριστιανικού κόσμου. Το 1991, το περιοδικό Νέα των Η.Π.Α. & Παγκόσμιες Ειδήσεις (U.S.News & World Report) παρατήρησε: «Ακόμα και μεταξύ ορισμένων φιλελεύθερων παραδοσιακών δογμάτων, υπάρχουν σημάδια που δείχνουν ότι οι θεολόγοι αρχίζουν να σκέφτονται πιο σοβαρά την ιδέα του πύρινου άδη από ό,τι τη σκέφτονταν εδώ και δεκαετίες». Σαφώς, έπειτα από χρόνια παραμέλησης, ο πύρινος άδης επιστρέφει στον παγκόσμιο θρησκευτικό χάρτη. Έχει, ωστόσο, διατηρήσει τα πύρινα χαρακτηριστικά του;
Εγείρονται Ερωτήματα
Ο θεολόγος Γ. Φ. Γόλμπρεχτ δεν έχει καμιά αμφιβολία: «Ο πύρινος άδης είναι πύρινος άδης, και καμιά ανθρώπινη επιθυμία ή σκέψη δεν μπορεί να κάνει την αιώνια καταδίκη λιγότερο πραγματική». Πολλοί εκκλησιαζόμενοι δεν είναι και τόσο σίγουροι. Μολονότι δεν αμφισβητούν την ύπαρξη του πύρινου άδη, έχουν ορισμένα ερωτήματα σχετικά με τη φύση του πύρινου άδη. Ένας άλλος θεολόγος παραδέχεται το εξής: «Για εμένα, επίσης, ο πύρινος άδης είναι μια αδιαφιλονίκητη πραγματικότητα, η οποία γνωστοποιείται ξεκάθαρα στη βιβλική μαρτυρία, αλλά η ακριβής φύση του είναι προβληματική». Ναι, για έναν αυξανόμενο αριθμό θεολόγων και λαϊκών, το ερώτημα σήμερα δεν είναι πια: «Υπάρχει πύρινος άδης;» αλλά: «Τι είναι ο πύρινος άδης;»
Εσείς πώς θα απαντούσατε; Τι σας έχουν πει για τη φύση του πύρινου άδη; Επίσης, γιατί προβληματίζονται οι ειλικρινείς Χριστιανοί με αυτή τη δοξασία;
[Υποσημειώσεις]
a Στις 8 Ιουλίου 1741, ο Έντουαρντς εκφώνησε την ομιλία «Αμαρτωλοί στα Χέρια ενός Θυμωμένου Θεού».
[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 2]
Εξώφυλλο: Απεικόνιση από τον Ντορέ της Αναταραχής και της Διαφυγής στο έργο Θεία Κωμωδία του Δάντη
[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 3]
Doré’s illustration of Devils and Virgil for Dante’s Divine Comedy