Ελπίδα​—⁠Ζωτική Προστασία σε ένα Θλιβερό Κόσμο

Ένα μικρό αγόρι από την Κορέα ήθελε να βοηθήσει τη μητέρα του να πείσει μια φοιτήτρια κολεγίου σχετικά με το πόσο σημαντικό είναι να έχει κανείς ελπίδα για το μέλλον. Θυμήθηκε ένα παράδειγμα που είχε ακούσει σε μια Χριστιανική συνάθροιση και ρώτησε τη φοιτήτρια αν θα το βοηθούσε να λύσει ένα αίνιγμα. Εκείνη συμφώνησε. Το αγόρι είπε: «Υπήρχαν δυο οικογένειες. Ήταν και οι δυο πολύ φτωχιές. Έβρεχε δυνατά και οι στέγες και των δυο σπιτιών έσταζαν. Η μια οικογένεια ήταν πολύ δυστυχισμένη και έκανε πολλά παράπονα για τη στέγη που έσταζε. Όμως, η άλλη οικογένεια ήταν ευτυχισμένη και χαρούμενη καθώς επιδιόρθωνε τη στέγη της. Γιατί υπήρχε τόσο μεγάλη διαφορά ανάμεσα σε αυτές τις δυο οικογένειες;» Προβληματισμένη η νεαρή γυναίκα απάντησε ότι δεν ήξερε. Το αγόρι είπε: «Τα μέλη της δεύτερης οικογένειας ήταν ευτυχισμένα επειδή μόλις είχαν λάβει ειδοποίηση από την τοπική κυβέρνηση ότι επρόκειτο να τους δοθεί ένα καινούριο σπίτι. Έτσι, είχαν ελπίδα. Αυτή ήταν η διαφορά!»

ΤΟ ΑΙΝΙΓΜΑ του αγοριού φανερώνει μια απλή αλήθεια: Η ελπίδα αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο νιώθουμε για τη ζωή, και συχνά αυτό το κάνει ανεξάρτητα από τις περιστάσεις μας. Όπως οι δυο οικογένειες που περιέγραψε το αγόρι, οι περισσότεροι από εμάς χρειάζεται να υπομείνουν θύελλες στη ζωή—προβλήματα υγείας, οικονομικές ανησυχίες, εντάσεις στην οικογένεια, εγκληματικότητα και αναρίθμητες άλλες δοκιμασίες και δυσχέρειες. Συχνά, η δυνατότητα που έχουμε να αποτρέψουμε τέτοια προβλήματα δεν είναι μεγαλύτερη από αυτήν που έχουμε για να διώξουμε από την περιοχή μας μια κατά γράμμα καταιγίδα. Έτσι, μπορεί να νιώθουμε απογοητευμένοι, μόνοι—με λίγα λόγια, αβοήθητοι. Ακόμη χειρότερα, μπορεί να έχουμε διδαχτεί από τη θρησκεία μας ότι το μέλλον είναι σκοτεινό για τους περισσότερους αμαρτωλούς, ότι το μέλλον μπορεί να περιλαμβάνει αιώνια τιμωρία.

Έχει ειπωθεί ότι μια συνταγή για να πέσει κάποιος σε κατάθλιψη είναι το να νιώθει αβοήθητος και απελπισμένος. Όμως, σίγουρα μπορούμε να αφαιρέσουμε το ένα από αυτά τα συστατικά· κανένας από εμάς δεν χρειάζεται να είναι απελπισμένος. Μάλιστα, η ελπίδα αυτή καθαυτή μπορεί να αποτελέσει το καλύτερο όπλο προκειμένου να απομακρύνουμε το άλλο συστατικό, τα αισθήματα εγκατάλειψης. Αν έχουμε ελπίδα, μπορούμε να υπομείνουμε τις θύελλες της ζωής με κάποιο βαθμό ηρεμίας και ικανοποίησης αντί να ζούμε μέσα σε αξιοθρήνητη δυστυχία. Ναι, η ελπίδα αποτελεί ζωτική προστασία.

Μήπως αντιμετωπίζετε με σκεπτικισμό αυτόν τον ισχυρισμό; Είναι η ελπίδα πραγματικά τόσο ισχυρή ώστε να αλλάζει τα πράγματα σε τέτοιο βαθμό; Επίσης, υπάρχει αξιόπιστη ελπίδα διαθέσιμη για τον καθένα μας;

Ως Περικεφαλαία

Ο ιατρικός κόσμος έχει αρχίσει να αναγνωρίζει την αξιοσημείωτη δύναμη της ελπίδας. Κάποιος που επέζησε από το ναζιστικό Ολοκαύτωμα, ο Δρ Σλόουμοου Μπρέζνιτς, ειδικός σε θέματα άγχους, δήλωσε ότι, για τα περισσότερα από τα προβλήματα της ζωής, «το άγχος προέρχεται από τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύουμε τη δυσκολία τους, και όχι από τα προβλήματα αυτά καθαυτά. Η ελπίδα μειώνει το βάρος των προβλημάτων». Ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου (The Journal of the American Medical Association) υποστήριξε ότι η ελπίδα είναι «ισχυρό φάρμακο». Το περιοδικό Αμέρικαν Χελθ (American Health) ανέφερε: «Υπάρχουν πολλά παραδείγματα ασθενών, ιδιαίτερα καρκινοπαθών, των οποίων η κατάσταση ξαφνικά επιδεινώθηκε όταν κάτι τους έκανε να χάσουν την ελπίδα τους—ή καλυτέρεψε ξαφνικά όταν βρήκαν κάτι καινούριο που τους έκανε να θέλουν να ζήσουν».—Παράβαλε Παροιμίαι 17:22.

Οι σπουδαστές της Αγίας Γραφής γνωρίζουν εδώ και πολύ καιρό τη σπουδαιότητα της ελπίδας. Στο εδάφιο 1 Θεσσαλονικείς 5:8, ο απόστολος Παύλος παρότρυνε τους Χριστιανούς: ‘Ας εγκρατευώμεθα, αφού φορέσουμε . . . ως περικεφαλαία την ελπίδα της σωτηρίας’. Με ποιον τρόπο μπορεί ‘η ελπίδα της σωτηρίας’ να είναι ως περικεφαλαία;

Εξετάστε τι επιτελεί μια περικεφαλαία. Ο στρατιώτης στους Βιβλικούς χρόνους φορούσε μια χάλκινη ή σιδερένια περικεφαλαία, η οποία ήταν τοποθετημένη πάνω σε ένα υφασμάτινο, μάλλινο ή δερμάτινο κάλυμμα. Αυτή η περικεφαλαία προστάτευε το κεφάλι του από τα βέλη που έσκιζαν τον αέρα, τα μεγάλα ρόπαλα και τα κοφτερά σπαθιά του πολέμου. Συνεπώς, είναι πιθανό ότι λίγοι στρατιώτες θα δίσταζαν να φορέσουν περικεφαλαία αν είχαν μια στη διάθεσή τους. Ωστόσο, το να φοράει ο στρατιώτης περικεφαλαία δεν σήμαινε ότι γινόταν ακατανίκητος ή ότι δεν ένιωθε τίποτα όταν δεχόταν ένα χτύπημα στο κεφάλι του· μάλλον, η περικεφαλαία απλώς διασφάλιζε το γεγονός ότι τα περισσότερα χτυπήματα θα εξοστρακίζονταν αντί να προκαλέσουν θανατηφόρα ζημιά.

Όπως μια περικεφαλαία προστατεύει το κεφάλι, έτσι η ελπίδα προστατεύει το νου. Η ελπίδα ίσως να μη μας καθιστά ικανούς να αψηφούμε όλες τις κρίσιμες καταστάσεις ή τις αναποδιές σαν να ήταν κάτι το ασήμαντο. Όμως, η ελπίδα απορροφάει την ένταση τέτοιων χτυπημάτων και βοηθάει να διασφαλίσουμε το γεγονός ότι δεν θα αποβούν θανατηφόρα για τη διανοητική, τη συναισθηματική ή την πνευματική μας υγεία.

Είναι φανερό ότι ο πιστός άνθρωπος Αβραάμ φορούσε αυτή τη συμβολική περικεφαλαία. Ο Ιεχωβά τού ζήτησε να θυσιάσει τον αγαπημένο του γιο, τον Ισαάκ. (Γένεσις 22:1, 2) Πόσο εύκολο θα ήταν για τον Αβραάμ να βυθιστεί στην απόγνωση, ένα αίσθημα που θα μπορούσε κάλλιστα να τον κάνει να μην υπακούσει στον Θεό. Τι προστάτεψε το νου του από τέτοια συναισθήματα; Η ελπίδα έπαιξε αποφασιστικό ρόλο. Σύμφωνα με το εδάφιο Εβραίους 11:19, ‘αυτός συλλογίστηκε ότι ο Θεός δύναται και εκ νεκρών να ανεγείρει [τον Ισαάκ]’. Παρόμοια, η ελπίδα της ανάστασης που είχε ο Ιώβ τον βοήθησε να προστατέψει το νου του από πικρία, η οποία θα μπορούσε να τον οδηγήσει στο σημείο να βλασφημήσει τον Θεό. (Ιώβ 2:9, 10· 14:13-15) Ο Ιησούς Χριστός, αντιμετωπίζοντας έναν επώδυνο θάνατο, βρήκε δύναμη και παρηγοριά στη χαρωπή ελπίδα του για το μέλλον. (Εβραίους 12:2) Η πεποίθηση ότι ο Θεός ποτέ δεν θα κάνει λάθος, ότι ποτέ δεν θα αποτύχει να εκπληρώσει το λόγο του, αποτελεί το θεμέλιο της αληθινής ελπίδας.—Εβραίους 11:1.

Η Βάση για Γνήσια Ελπίδα

Όπως συμβαίνει με την πίστη, η γνήσια ελπίδα βασίζεται σε γεγονότα, πραγματικότητες, αλήθειες. Αυτό μπορεί να εκπλήσσει μερικούς. Όπως το έθεσε κάποιος συγγραφέας, «οι περισσότεροι άνθρωποι φαίνεται να πιστεύουν ότι η ελπίδα είναι απλώς μια ανόητη μορφή άρνησης της αλήθειας». Παρ’ όλα αυτά, η αληθινή ελπίδα δεν είναι μια απλή κατάσταση ουτοπικής αισιοδοξίας, μια ανόητη πεποίθηση ότι θα λάβουμε οτιδήποτε επιθυμούμε ή ότι ακόμη και τα πιο μικρά μας προβλήματα θα λυθούν. Η ζωή έχει τον τρόπο να σβήνει μέσω της ψυχρής πραγματικότητας τέτοιες φλογερές ψευδαισθήσεις.—Εκκλησιαστής 9:11.

Η πραγματική ελπίδα είναι διαφορετική. Αυτή προέρχεται από γνώση, όχι από επιθυμίες. Αναλογιστείτε τη δεύτερη οικογένεια στο αίνιγμα που αναφέρθηκε στην αρχή. Ποια ελπίδα θα είχαν αν η κυβέρνησή τους είχε την κακή φήμη ότι αθετεί τις υποσχέσεις της; Αντίθετα, η υπόσχεση σε συνδυασμό με την απόδειξη της αξιοπιστίας τής κυβέρνησης θα μπορούσε να παράσχει στην οικογένεια μια σταθερή βάση για ελπίδα.

Παρόμοια, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά σήμερα έχουν ελπίδα η οποία είναι στενά συνυφασμένη με μια κυβέρνηση—τη Βασιλεία του Θεού. Αυτή η Βασιλεία βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο του αγγέλματος της Αγίας Γραφής. Επί χιλιετίες η Βασιλεία αποτελεί την πηγή της ελπίδας για γυναίκες και για άντρες σαν τον Αβραάμ. (Εβραίους 11:10) Ο Θεός υπόσχεται ότι μέσω της Βασιλείας του θα φέρει ένα τέλος σε αυτό το διεφθαρμένο παλιό κοσμικό σύστημα και θα εισαγάγει ένα καινούριο σύστημα. (Ρωμαίους 8:20-22· 2 Πέτρου 3:13) Αυτή η ελπίδα της Βασιλείας είναι πραγματική, δεν είναι όνειρο. Η πηγή της—ο Ιεχωβά Θεός, ο Υπέρτατος Κύριος του σύμπαντος—είναι, χωρίς υπερβολή, αδιαμφισβήτητη. Το μόνο που χρειάζεται είναι να εξετάσουμε τη φυσική δημιουργία του Θεού για να αντιληφτούμε ότι αυτός υπάρχει και διαθέτει άφθονη δύναμη για να εκπληρώσει όλες τις υποσχέσεις Του. (Ρωμαίους 1:20) Το μόνο που χρειάζεται είναι να ερευνήσουμε το υπόμνημα της πολιτείας Του με το ανθρώπινο γένος για να αντιληφτούμε ότι ο λόγος Του ποτέ δεν μένει ανεκπλήρωτος.—Ησαΐας 55:11.

Δυστυχώς, όμως, οι περισσότεροι καθ’ ομολογία Χριστιανοί έχουν χάσει από τα μάτια τους την αληθινή ελπίδα. Ο θεολόγος Πάουλ Τίλιχ είπε σε μια ομιλία που δημοσιεύτηκε πρόσφατα: «Οι [πρώτοι] Χριστιανοί έμαθαν να περιμένουν το τέλος. Όμως, σιγά-σιγά έπαψαν να περιμένουν. . . . Η αναμονή για μια καινούρια κατάσταση πραγμάτων στη γη εξασθένησε, μολονότι ο καθένας προσεύχεται για αυτήν κάθε φορά που λέει στην Κυριακή Προσευχή—Γενηθήτω το θέλημά σου, ως εν ουρανώ, και επί της γης!»

Τι τραγωδία! Εκατομμύρια, ακόμη και δισεκατομμύρια, άνθρωποι που έχουν πολύ μεγάλη ανάγκη ελπίδας δεν έχουν καμιά ελπίδα, μολονότι αυτή είναι εύκολα διαθέσιμη μέσα ακριβώς στη δική τους Αγία Γραφή. Παρατηρήστε τη θλιβερή καρποφορία! Χωρίς κάποια βάσιμη ελπίδα να προστατεύει το νου τους, μήπως είναι αξιοπερίεργο το γεγονός ότι μια απεγνωσμένη, ‘αποδοκιμασμένη διανοητική κατάσταση’ έχει κάνει τόσους πολλούς να μολύνουν τον κόσμο με ανεξέλεγκτη ανηθικότητα και βία; (Ρωμαίους 1:28, ΜΝΚ) Εκείνο που έχει σημασία είναι να μην πέσουμε ποτέ στην ίδια παγίδα. Αντί να απορρίψουμε την περικεφαλαία της ελπίδας, χρειάζεται να την ενισχύουμε πάντοτε.

Πώς να Οικοδομήσετε την Ελπίδα Σας

Ο καλύτερος τρόπος για να οικοδομήσετε ελπίδα είναι να λάβετε υπόψη σας την πηγή της, τον Ιεχωβά Θεό. Να μελετάτε με επιμέλεια το Λόγο του, την Αγία Γραφή. Το εδάφιο Ρωμαίους 15:4 λέει: «Όσα προεγράφησαν, δια την διδασκαλίαν ημών προεγράφησαν, δια να έχωμεν την ελπίδα δια της υπομονής και της παρηγορίας των γραφών».

Επιπρόσθετα, θα πρέπει να βεβαιωνόμαστε ότι η ελπίδα μας για το μέλλον δεν είναι απλώς ένα αόριστο δημιούργημα της φαντασίας. Χρειάζεται να φροντίσουμε να είναι πραγματική στο νου μας. Ελπίζετε να ζήσετε για πάντα στον Παράδεισο στη γη; Θα θέλατε να συναντήσετε τους αγαπημένους σας που έχουν πεθάνει όταν αυτοί αναστηθούν πάνω στη γη; Αν ναι, οραματίζεστε τον εαυτό σας εκεί, σε εκείνη την εποχή; Για παράδειγμα, τα εδάφια Ησαΐας 65:21, 22 αναφέρουν ότι ο καθένας θα οικοδομεί το δικό του σπίτι και κατόπιν θα κατοικεί σε αυτό. Μπορείτε να κλείσετε τα μάτια σας και να φανταστείτε τον εαυτό σας να δουλεύει πάνω στη στέγη του καινούριου σας σπιτιού, καρφώνοντας την τελευταία σανίδα; Απλώς σκεφτείτε να κοιτάζετε γύρω σας τα αποτελέσματα του σχεδιασμού και του κόπου σας. Οι χαρωποί ήχοι της οικοδόμησης καταλαγιάζουν· εσείς παρατηρείτε το τοπίο καθώς οι απογευματινές σκιές μεγαλώνουν. Η αύρα κάνει τα δέντρα να λικνίζονται και σας δροσίζει από τον «πυρετό» της δουλειάς σας. Το γέλιο των παιδιών φτάνει στα αφτιά σας ανακατεμένο με το κελάηδισμα των πουλιών. Μέσα από το σπίτι ακούγονται οι συζητήσεις των αγαπημένων σας προσώπων.

Το να οραματίζεστε μια τέτοια ευτυχισμένη στιγμή δεν αποτελεί ανώφελη εικασία· αντίθετα, αποτελεί στοχασμό πάνω σε μια προφητεία η οποία είναι σίγουρο ότι θα εκπληρωθεί. (2 Κορινθίους 4:18) Όσο περισσότερο πραγματική είναι για εσάς αυτή η προοπτική, τόσο πιο ισχυρή θα είναι η ελπίδα σας ότι θα βρίσκεστε εκεί. Μια τόσο στερεή, χειροπιαστή ελπίδα θα σας προστατέψει από το να ‘αισχύνεστε για το ευαγγέλιο’, πράγμα που θα μπορούσε να σας κάνει να παραμελήσετε το καθήκον που έχετε να το μεταδίδετε σε άλλους. (Ρωμαίους 1:16) Αντίθετα, θα επιθυμείτε να ‘κρατάτε το καύχημα της ελπίδας’, όπως έκανε ο απόστολος Παύλος, με το να τη μεταδίδετε με πεποίθηση σε άλλους.—Εβραίους 3:6.

Υπάρχουν περισσότερα πράγματα, εκτός από το αιώνιο μέλλον, τα οποία προσφέρουν ελπίδα. Πηγές ελπίδας υπάρχουν και στο παρόν. Πώς συμβαίνει αυτό; Κάποιος Ρωμαίος πολιτικός του πέμπτου αιώνα Κ.Χ., ο οποίος ονομαζόταν Κασιόδωρος, είπε: «Έχει ελπίδα για μελλοντικά οφέλη εκείνος ο οποίος αναγνωρίζει κάποιο όφελος που έχει ήδη έρθει». Σοφά λόγια! Τι παρηγοριά θα βρούμε στις υποσχέσεις για μελλοντικές ευλογίες αν δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε τις παρούσες ευλογίες;

Επίσης, και η προσευχή οικοδομεί ελπίδα ακριβώς τώρα. Εκτός από το να προσευχόμαστε για το απώτερο μέλλον, θα πρέπει να προσευχόμαστε και για τις τρέχουσες ανάγκες μας. Μπορεί να ελπίζουμε και να προσευχόμαστε να έχουμε καλύτερες σχέσεις με τα μέλη της οικογένειάς μας και τους συγχριστιανούς μας, για το επόμενο πνευματικό μας γεύμα, ακόμη και για την ικανοποίηση των υλικών μας αναγκών. (Ψαλμός 25:4· Ματθαίος 6:11) Το να αφήνουμε τις ελπίδες μας για τέτοια πράγματα στα χέρια του Ιεχωβά θα μας βοηθήσει να υπομένουμε κάθε μέρα. (Ψαλμός 55:22) Καθώς υπομένουμε, η ίδια η υπομονή μας θα ενισχύσει επίσης την περικεφαλαία της ελπίδας.—Ρωμαίους 5:3-5, ΜΝΚ.

Να Έχετε μια Ελπιδοφόρα Άποψη για τους Ανθρώπους

Οι αρνητικές σκέψεις μοιάζουν με σκουριά στην περικεφαλαία της ελπίδας. Αυτές ασκούν φθοροποιά επίδραση και σταδιακά θα μπορούσαν να αχρηστέψουν την περικεφαλαία. Έχετε μάθει να αναγνωρίζετε και να καταπολεμάτε τις αρνητικές σκέψεις; Μην εξαπατάστε από την εσφαλμένη άποψη ότι μια κυνική, επικριτική, απαισιόδοξη διάθεση είναι ταυτόσημη με την ευφυΐα. Στην πραγματικότητα, οι αρνητικές σκέψεις δεν χρειάζονται και μεγάλη ευφυΐα.

Είναι πολύ εύκολο να βλέπουμε τους συνανθρώπους μας με απελπιστική διάθεση. Μερικοί, εξαιτίας κάποιων οδυνηρών εμπειριών που είχαν στο παρελθόν, παύουν να ελπίζουν ότι θα λάβουν ποτέ ξανά βοήθεια ή παρηγοριά από τους ανθρώπους. «Όποιος καεί στο χυλό φυσάει και το γιαούρτι», είναι το απόφθεγμά τους. Μπορεί ακόμη και να διστάζουν να πάνε στους Χριστιανούς πρεσβυτέρους για να λάβουν βοήθεια στα προβλήματά τους.

Η Αγία Γραφή μάς βοηθάει να αποκτήσουμε μια πιο ισορροπημένη άποψη για τους ανθρώπους. Πραγματικά, είναι άσοφο να θέτουμε όλες τις ελπίδες μας σε ανθρώπους. (Ψαλμός 146:3, 4) Όμως, στη Χριστιανική εκκλησία, οι πρεσβύτεροι υπηρετούν ως ‘δώρα σε μορφή ανθρώπων’ από τον Ιεχωβά. (Εφεσίους 4:8, ΜΝΚ· 4:11) Αυτοί είναι ευσυνείδητοι, έμπειροι Χριστιανοί οι οποίοι επιθυμούν ειλικρινά να είναι «ως σκέπη από του ανέμου και ως καταφύγιον από της τρικυμίας».—Ησαΐας 32:2.

Επίσης, πολλοί άλλοι στη Χριστιανική εκκλησία ενδιαφέρονται βαθιά να αποτελούν πηγή ελπίδας. Απλώς αναλογιστείτε πόσες εκατοντάδες χιλιάδες από αυτούς ενεργούν αυτήν ακριβώς τη στιγμή ως μητέρες, πατέρες, αδελφές, αδελφοί και παιδιά για εκείνους που έχουν χάσει τις δικές τους οικογένειες· αναλογιστείτε πόσοι ακόμη ενεργούν ως φίλοι ‘στενότεροι από αδελφούς’ για εκείνους που αντιμετωπίζουν θλίψεις.—Παροιμίαι 18:24· Μάρκος 10:30.

Αν έχετε προσευχηθεί στον Ιεχωβά για βοήθεια, μη σταματάτε να ελπίζετε. Εκείνος μπορεί να σας έχει ήδη απαντήσει· μπορεί να υπάρχει κάποιος πρεσβύτερος ή άλλος ώριμος Χριστιανός ο οποίος είναι τώρα ακριβώς έτοιμος να σας βοηθήσει μόλις κάνετε γνωστή την ανάγκη σας. Μια ισορροπημένη ελπίδα στους ανθρώπους μάς προστατεύει από το να απομακρυνόμαστε από όλους και από το να απομονωνόμαστε, πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε ιδιοτελή, μη πρακτική διαγωγή.—Παροιμίαι 18:1, ΜΝΚ.

Περαιτέρω, αν έχουμε κάποιο πρόβλημα με ένα συγχριστιανό μας, δεν χρειάζεται να χάνουμε την ελπίδα μας και να έχουμε αρνητική στάση. Στο κάτω-κάτω, «η αγάπη . . . πάντα ελπίζει». (1 Κορινθίους 13:4-7) Να προσπαθείτε να βλέπετε τους Χριστιανούς αδελφούς και αδελφές όπως τους βλέπει ο Ιεχωβά—με ελπίδα. Να συγκεντρώνετε την προσοχή σας στις καλές τους ιδιότητες, να τους δίνετε το ευεργέτημα της αμφιβολίας και να στρέφετε τις προσπάθειές σας στην επίλυση των προβλημάτων. Τέτοια ελπίδα μας προστατεύει από μακροχρόνιες έχθρες και καβγάδες, που δεν ωφελούν κανέναν.

Ποτέ μην ενδίδετε στην απελπισία αυτού του ετοιμοθάνατου παλιού κόσμου. Η ελπίδα υπάρχει—τόσο για το αιώνιο μέλλον μας όσο και για την επίλυση πολλών από τα άμεσα προβλήματά μας. Εσείς, θα διακρατήσετε την ελπίδα; Με το να φοράει την ελπίδα της σωτηρίας ως προστατευτική περικεφαλαία, κανένας δούλος του Ιεχωβά δεν είναι πραγματικά αβοήθητος—ανεξάρτητα από το πόσο δύσκολες είναι οι καταστάσεις. Αν εμείς οι ίδιοι δεν την εγκαταλείψουμε, τίποτα στον ουρανό ή στη γη δεν μπορεί να μας αποσπάσει την ελπίδα που μας έχει δώσει ο Ιεχωβά.—Παράβαλε Ρωμαίους 8:38, 39.