Απαιτεί ο Θεός τη Νηστεία;

Ο ΝΟΜΟΣ του Θεού, που δόθηκε μέσω του Μωυσή, απαιτούσε τη νηστεία μόνο σε μία περίσταση—στην ετήσια Ημέρα του Εξιλασμού. Σύμφωνα με το Νόμο, οι Ισραηλίτες έπρεπε εκείνη την ημέρα να ‘ταπεινώσουν [ταλαιπωρήσουν, ΜΝΚ] τις ψυχές τους’, πράγμα το οποίο θεωρείται ότι έχει την έννοια της νηστείας. (Λευιτικόν 16:29-31· 23:27· Ψαλμός 35:13) Ωστόσο, αυτού του είδους η νηστεία δεν ήταν απλός τυπικισμός. Η τήρηση της Ημέρας του Εξιλασμού υποκινούσε το λαό Ισραήλ να συνειδητοποιεί περισσότερο την αμαρτωλότητά του και την ανάγκη που είχε για απολύτρωση. Νήστευαν εκείνη την ημέρα για να εκφράσουν επίσης λύπη για τις αμαρτίες τους και μετάνοια ενώπιον του Θεού.

Αν και αυτή ήταν η μόνη υποχρεωτική νηστεία υπό το Μωσαϊκό Νόμο, οι Ισραηλίτες τηρούσαν νηστείες και σε άλλες περιπτώσεις. (Έξοδος 34:28· 1 Σαμουήλ 7:6· 2 Χρονικών 20:3· Έσδρας 8:21· Εσθήρ 4:3, 16) Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονταν και οι προαιρετικές νηστείες ως μέσο για την εκδήλωση μετάνοιας. Ο Ιεχωβά παρότρυνε το λαό τού Ιούδα, ο οποίος έσφαλε: «Επιστρέψατε προς εμέ εξ όλης της καρδίας υμών και εν νηστεία και εν κλαυθμώ και εν πένθει». Δεν έπρεπε να είναι κάτι το επιφανειακό, διότι ο Θεός λέει στη συνέχεια: «Διαρρήξατε την καρδίαν σας και μη τα ιμάτιά σας».—Ιωήλ 2:12-15.

Με τον καιρό, η νηστεία πολλών έγινε επιφανειακός τυπικισμός. Ο Ιεχωβά απεχθανόταν τέτοιες ανειλικρινείς νηστείες και γι’ αυτό ρώτησε τους υποκριτές Ισραηλίτες: ‘Τοιαύτη είναι η νηστεία, την οποίαν εγώ εξέλεξα; να ταλαιπωρή ο άνθρωπος την ψυχήν αυτού μίαν ημέραν; να κλίνη την κεφαλήν αυτού ως σπάρτον και να υποστρόνη σάκκον και στάκτην εις εαυτόν; νηστείαν θέλεις ονομάσει τούτο και ημέραν δεκτήν εις τον Ιεχωβά;’ (Ησαΐας 58:5) Αντί να κάνει αυτός ο παραστρατημένος λαός επίδειξη της νηστείας του, του ζητήθηκε να παρουσιάσει έργα που αρμόζουν στη μετάνοια.

Μερικές νηστείες που καθιέρωσαν οι Ιουδαίοι επέσυραν ευθύς εξαρχής την αποδοκιμασία του Θεού. Για παράδειγμα, ο λαός τού Ιούδα κάποτε είχε τέσσερις ετήσιες νηστείες για να θυμάται τις συμφορές που είχε προκαλέσει η πολιορκία και η ερήμωση της Ιερουσαλήμ τον έβδομο αιώνα Π.Κ.Χ. (2 Βασιλέων 25:1-4, 8, 9, 22-26· Ζαχαρίας 8:19) Όταν απελευθερώθηκαν οι Ιουδαίοι από την αιχμαλωσία στη Βαβυλώνα, ο Ιεχωβά είπε μέσω του προφήτη Ζαχαρία: «Ότε ενηστεύετε . . . τα εβδομήκοντα εκείνα έτη, ενηστεύετε τωόντι δι’ εμέ; δι’ εμέ;» Ο Θεός δεν επιδοκίμαζε αυτές τις νηστείες, επειδή οι Ιουδαίοι νήστευαν και πενθούσαν για κρίσεις που είχαν προέλθει από τον ίδιο τον Ιεχωβά. Νήστευαν εξαιτίας της συμφοράς που τους έπληξε και όχι εξαιτίας της δικής τους αδικοπραγίας η οποία οδήγησε σε αυτήν. Όταν αποκαταστάθηκαν στην πατρίδα τους, ήταν καιρός να ευφρανθούν αντί να θρηνούν για το παρελθόν.—Ζαχαρίας 7:5.

Είναι η Νηστεία για τους Χριστιανούς;

Αν και ο Ιησούς Χριστός ποτέ δεν πρόσταξε τους μαθητές του να νηστεύουν, τόσο ο ίδιος όσο και οι ακόλουθοί του νήστευαν την Ημέρα του Εξιλασμού, επειδή βρίσκονταν υπό το Μωσαϊκό Νόμο. Επιπλέον, μερικοί από τους μαθητές του νήστευαν με τη θέλησή τους σε άλλες περιπτώσεις, εφόσον ο Ιησούς δεν τους έδωσε την οδηγία να αποφεύγουν αυτή τη συνήθεια εντελώς. (Πράξεις 13:2, 3· 14:23) Ωστόσο, δεν έπρεπε ποτέ να «ασχημίζουν τα πρόσωπά τους για να φανούν στους ανθρώπους ότι νηστεύουν». (Ματθαίος 6:16) Αυτή η εξωτερική επίδειξη ευλάβειας μπορεί να προκαλούσε βλέμματα θαυμασμού και νεύματα επιδοκιμασίας από άλλους ανθρώπους. Παρ’ όλα αυτά, ο Θεός δεν ευαρεστείται με τέτοια επίδειξη.—Ματθαίος 6:17, 18.

Ο Ιησούς είπε επίσης ότι οι ακόλουθοί του θα νήστευαν τον καιρό του θανάτου του. Με αυτόν τον τρόπο δεν θέσπιζε κάποια τελετουργική νηστεία. Αντίθετα, καταδείκνυε ποια θα ήταν η αντίδρασή τους στη βαθιά θλίψη που θα ένιωθαν. Όταν θα ανασταινόταν, θα ήταν και πάλι μαζί τους, και έτσι δεν θα υπήρχε πια τέτοιος λόγος για να νηστεύουν.—Λουκάς 5:34, 35.

Ο Μωσαϊκός Νόμος έφτασε στο τέλος του όταν «ο Χριστός προσφέρθηκε μία φορά για πάντα για να βαστάξει τις αμαρτίες πολλών». (Εβραίους 9:24-28) Με το τέλος του Νόμου, έπαψε να υφίσταται η εντολή να νηστεύουν την Ημέρα του Εξιλασμού. Έτσι, η μόνη υποχρεωτική νηστεία που αναφέρεται στην Αγία Γραφή καταργήθηκε.

Τι θα Πούμε για τη Σαρακοστή;

Ποια είναι, λοιπόν, η βάση για τη συνήθεια που έχει ο Χριστιανικός κόσμος να νηστεύει τη Σαρακοστή; Τόσο οι Καθολικές όσο και οι Προτεσταντικές εκκλησίες αναγνωρίζουν τη Σαρακοστή, αν και ο τρόπος που την τηρούν διαφέρει από εκκλησία σε εκκλησία. Μερικοί τρώνε μόνο ένα γεύμα την ημέρα κατά τη διάρκεια των 40 ημερών πριν από το Πάσχα. Άλλοι νηστεύουν ολοκληρωτικά μόνο την πρώτη ημέρα της Σαρακοστής και τη Μεγάλη Παρασκευή. Για μερικούς, η Σαρακοστή απαιτεί να απέχουν από κρέας, ψάρι, αβγά και γαλακτοκομικά προϊόντα.

Η Σαρακοστή υποτίθεται ότι βασίζεται στη νηστεία των 40 ημερών που έκανε ο Ιησούς μετά το βάφτισμά του. Μήπως αυτός θέσπιζε σε εκείνη την περίπτωση κάποια τελετουργία την οποία θα έπρεπε να ακολουθούμε κάθε χρόνο; Όχι, βέβαια. Αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι η Αγία Γραφή δεν αναφέρει πως υπήρχε κάποια τέτοια συνήθεια μεταξύ των πρώτων Χριστιανών. Η Σαρακοστή τηρήθηκε για πρώτη φορά τον τέταρτο αιώνα μετά τον Χριστό. Όπως συνέβη με πολλές άλλες διδασκαλίες του Χριστιανικού κόσμου, αυτή τη δανείστηκαν από ειδωλολατρικές πηγές.

Αν η Σαρακοστή μιμείται τη νηστεία του Ιησού στην έρημο μετά το βάφτισμά του, τότε γιατί τηρείται κατά τη διάρκεια των εβδομάδων που οδηγούν στο Πάσχα—τον υποτιθέμενο καιρό της ανάστασής του; Ο Ιησούς δεν νήστεψε τις ημέρες πριν από το θάνατό του. Οι αφηγήσεις των Ευαγγελίων δείχνουν ότι αυτός και οι μαθητές του επισκέφτηκαν διάφορα σπίτια και γευμάτισαν στη Βηθανία λίγες μόνο ημέρες πριν πεθάνει. Μάλιστα έφαγε το πασχαλινό γεύμα το βράδυ πριν από το θάνατό του.—Ματθαίος 26:6, 7· Λουκάς 22:15· Ιωάννης 12:2.

Μπορούμε να αντλήσουμε κάποιο δίδαγμα από το γεγονός ότι ο Ιησούς νήστεψε μετά το βάφτισμά του. Ξεκινούσε μια ζωτική διακονία. Περιλαμβανόταν η δικαίωση της κυριαρχίας του Ιεχωβά και το μέλλον ολόκληρης της ανθρώπινης φυλής. Ήταν καιρός για βαθύ στοχασμό και για να επικαλεστεί με προσευχή τη βοήθεια και την καθοδηγία του Ιεχωβά. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου ήταν κατάλληλο που νήστεψε ο Ιησούς. Αυτό δείχνει ότι η νηστεία μπορεί να είναι ωφέλιμη όταν γίνεται με το σωστό κίνητρο και στην κατάλληλη περίσταση.—Παράβαλε Κολοσσαείς 2:20-23.

Πότε θα Μπορούσε η Νηστεία να Είναι Ωφέλιμη

Ας εξετάσουμε μερικές περιστάσεις κατά τις οποίες ένας λάτρης του Θεού σήμερα θα μπορούσε να νηστέψει. Ένα άτομο που έχει διαπράξει αμαρτία μπορεί να μην έχει διάθεση να φάει για κάποιο χρονικό διάστημα. Αυτό δεν το κάνει ούτε για να εντυπωσιάσει τους άλλους ούτε από θυμό για τη διαπαιδαγώγηση που έλαβε. Και φυσικά, η νηστεία αυτή καθαυτή δεν τακτοποιεί τα ζητήματα με τον Θεό. Ωστόσο, το αληθινά μετανοημένο άτομο νιώθει βαθιά θλίψη επειδή πλήγωσε τον Ιεχωβά και πιθανόν τους φίλους του και τα μέλη της οικογένειάς του. Η οδύνη και η ένθερμη προσευχή για συγχώρηση μπορεί να αναστείλουν την επιθυμία για φαγητό.

Ο Βασιλιάς Δαβίδ του Ισραήλ είχε μια παρόμοια εμπειρία. Όταν αντιμετώπιζε την προοπτική να χάσει το γιο που του γέννησε η Βηθ-σαβεέ, επικέντρωσε όλες του τις προσπάθειες στην προσευχή προς τον Ιεχωβά ζητώντας έλεος για το παιδί. Νήστεψε, καθώς οι προσευχές του απορρόφησαν όλα τα συναισθήματα και τις δυνάμεις του. Έτσι και σήμερα, η λήψη τροφής μπορεί να μη φαίνεται κατάλληλη υπό ορισμένες συνθήκες οι οποίες είναι γεμάτες ένταση.—2 Σαμουήλ 12:15-17.

Μπορεί επίσης να υπάρξουν περιπτώσεις κατά τις οποίες ένα θεοσεβές άτομο θέλει να επικεντρώσει την προσοχή του σε κάποιο βαθύ πνευματικό ζήτημα. Ίσως να απαιτηθεί να κάνει έρευνα στην Αγία Γραφή και στα Χριστιανικά έντυπα. Μπορεί να χρειαστεί κάποιο χρονικό διάστημα για στοχασμό. Στη διάρκεια της πλήρους απορρόφησης σε μια τέτοια μελέτη, το άτομο μπορεί να προτιμήσει να μην αποσπάται η προσοχή του από τη λήψη γευμάτων.—Παράβαλε Ιερεμίας 36:8-10.

Υπάρχουν Γραφικά παραδείγματα υπηρετών του Θεού που νήστευαν όταν έπρεπε να λάβουν σοβαρές αποφάσεις. Στις ημέρες του Νεεμία οι Ιουδαίοι έπρεπε να πάρουν όρκο ενώπιον του Ιεχωβά, και θα υπόκειντο σε κατάρα αν τον αθετούσαν. Έπρεπε να υποσχεθούν ότι θα απέβαλλαν τις ξένες συζύγους τους και ότι θα παρέμεναν ξεχωρισμένοι από τα γύρω έθνη. Πριν πάρουν αυτόν τον όρκο και κατά τη διάρκεια της εξομολόγησης της ενοχής τους, όλη η συναγωγή νήστεψε. (Νεεμίας 9:1, 38· 10:29, 30) Επομένως, όταν ένας Χριστιανός χρειαστεί να πάρει βαρυσήμαντες αποφάσεις, μπορεί να παραμείνει χωρίς τροφή για κάποιο μικρό χρονικό διάστημα.

Η λήψη αποφάσεων από μέρους των πρεσβυτερίων στην πρώτη Χριστιανική εκκλησία συνοδευόταν μερικές φορές από νηστεία. Σήμερα, οι πρεσβύτεροι των εκκλησιών οι οποίοι χρειάζεται να πάρουν δύσκολες αποφάσεις, ίσως σε σχέση με κάποια δικαστική υπόθεση, μπορεί να απέχουν από τροφή καθώς εξετάζουν το ζήτημα.

Η επιλογή κάποιου να νηστέψει υπό ορισμένες περιστάσεις αποτελεί προσωπική απόφαση. Δεν θα πρέπει να κρίνει ο ένας τον άλλον σχετικά με αυτό το ζήτημα. Δεν θέλουμε να ‘φαινόμαστε δίκαιοι στους ανθρώπους’· ούτε θα πρέπει να κάνουμε την τροφή τόσο σημαντική ώστε να μας παρεμποδίζει να φροντίζουμε για σοβαρές υποχρεώσεις. (Ματθαίος 23:28· Λουκάς 12:22, 23) Εξάλλου, η Αγία Γραφή δείχνει ότι ο Θεός ούτε απαιτεί να νηστεύουμε ούτε απαγορεύει τη νηστεία.

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Γνωρίζετε γιατί νήστεψε ο Ιησούς επί 40 ημέρες μετά το βάφτισμά του;