Συμφωνία Ανάμεσα στο ‘Ναό του Θεού’ και στα Είδωλα στην Ελλάδα;

ΑΥΤΗ την πολύ ζεστή καλοκαιρινή ημέρα, οι καυτές ακτίνες του ήλιου έχουν πυρακτώσει τα γυαλιστερά λιθάρια. Η υπερβολική ζέστη, όμως, δεν φαίνεται να εξασθενίζει το ηθικό και την ισχυρή θέληση ενός πλήθους πιστών Ελλήνων Ορθόδοξων προσκυνητών οι οποίοι κατευθύνονται προς το εξωκκλήσι στην κορυφή του λόφου.

Βλέπετε μια εξαντλημένη γριούλα, η οποία ταξίδεψε από την άλλη άκρη της χώρας, να αγωνίζεται να περπατήσει παρά την κούρασή της. Λίγο πιο πάνω, ένας καταϊδρωμένος άντρας προχωρεί βιαστικός, καθώς προσπαθεί με αγωνία να περάσει μέσα από το συνωστισμένο πλήθος. Κάποια κοπέλα, με φανερό τον πόνο και με μια έκφραση απελπισίας στο πρόσωπό της, σέρνεται στα καταματωμένα γόνατά της. Με ποιο σκοπό; Να φτάσουν εγκαίρως, να προσευχηθούν μπροστά στην εικόνα του εορτάζοντος «αγίου» και, αν είναι δυνατόν, να την αγγίξουν και να τη φιλήσουν.

Σκηνές σαν αυτήν επαναλαμβάνονται σε όλο τον κόσμο, σε τόπους που είναι αφιερωμένοι στην απόδοση τιμής σε «αγίους». Προφανώς, όλοι αυτοί οι προσκυνητές είναι πεπεισμένοι ότι έτσι πλησιάζουν τον Θεό όπως Εκείνος θέλει, εκφράζοντας με αυτόν τον τρόπο την αφοσίωση και την πίστη τους. Το βιβλίο Η Ορθόδοξος Χριστιανική Πίστις Μας αναφέρει: ‘Μνημονεύουμε [τους «αγίους»], αποδίδουμε τιμή και δόξα στα άγια πρόσωπά τους . . . , ζητούμε δε να προσεύχονται και να κάνουν δεήσεις προς τον Θεό για εμάς καθώς και να μας βοηθούν στις πολλές ανάγκες του βίου μας. . . . Προστρέχουμε στους θαυματουργούς αγίους . . . για τις ψυχικές και τις σωματικές ανάγκες μας’. Επίσης, σύμφωνα με τους συνοδικούς κανόνες της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, πρέπει να γίνεται επίκληση στους «αγίους» ως μεσολαβητές προς τον Θεό, καθώς και να αποδίδεται τιμή στα λείψανα και στις εικόνες των «αγίων».

Το κύριο μέλημα του γνήσιου Χριστιανού θα πρέπει να είναι να λατρεύει τον Θεό «με πνεύμα και αλήθεια». (Ιωάννης 4:24) Γι’ αυτόν το λόγο, ας εξετάσουμε μερικά γεγονότα όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο καθιερώθηκε η απόδοση τιμής στους «αγίους» ως μέρος των θρησκευτικών συνηθειών του Χριστιανικού κόσμου. Αυτή η εξέταση θα πρέπει να είναι πολύ διαφωτιστική για όλους όσους επιθυμούν να πλησιάσουν τον Θεό με τον τρόπο που Εκείνος αποδέχεται.

Πώς Καθιερώθηκαν οι «Άγιοι»

Οι Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές αποκαλούν «αγίους» όλους εκείνους τους πρώτους Χριστιανούς οι οποίοι καθαρίστηκαν μέσω του αίματος του Χριστού και ξεχωρίστηκαν για την υπηρεσία του Θεού ως υποψήφιοι συγκληρονόμοι του Χριστού. (Πράξεις 9:32· 2 Κορινθίους 1:1· 13:13) Άντρες και γυναίκες, εξέχοντα και ταπεινά άτομα μέσα στην εκκλησία, όλοι χαρακτηρίζονταν «άγιοι» ενόσω ζούσαν εδώ στη γη. Είναι φανερό ότι η αναγνώριση της ιδιότητάς τους ως αγίων με τη Γραφική έννοια δεν έλαβε χώρα ύστερα από το θάνατό τους.

Εντούτοις, μετά το δεύτερο αιώνα Κ.Χ., ενώ αναπτυσσόταν η αποστατική Χριστιανοσύνη, καταβάλλονταν προσπάθειες προκειμένου να γίνει η Χριστιανοσύνη δημοφιλής, μια θρησκεία που θα έλκυε τους ειδωλολάτρες και η οποία θα γινόταν εύκολα αποδεκτή σε αυτούς. Εκείνοι οι ειδωλολάτρες λάτρευαν ένα πλήθος από θεούς, και η νέα θρησκεία ήταν αυστηρά μονοθεϊστική. Έτσι, ο συμβιβασμός θα γινόταν εφικτός μέσω της καθιέρωσης των «αγίων», οι οποίοι θα έπαιρναν τη θέση των αρχαίων θεών, των ημίθεων και των μυθικών ηρώων. Σχολιάζοντας γύρω από αυτό, το βιβλίο Εκκλησιαστική Ιστορία δηλώνει: ‘Οι ειδωλολάτρες που προσέρχονταν στο Χριστιανισμό ήταν εύκολο να βρουν τους εγκαταλειμμένους ήρωές τους στο πρόσωπο των μαρτύρων και να μεταθέσουν σε αυτούς τις τιμές που απέδιδαν σε εκείνους. . . . Αλλά πολλές φορές η απόδοση τιμής στους αγίους μετατρεπόταν σε αληθινή ειδωλολατρία’.

Ένα άλλο εγκυκλοπαιδικό έργο εξηγεί πώς καθιερώθηκαν οι «άγιοι» στο Χριστιανικό κόσμο: ‘Στην απόδοση τιμής προς τους αγίους της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας βρίσκουμε καταφανή τα ίχνη βαθύτατων επιδράσεων της αρχαίας θρησκείας. Οι χριστιανοί Έλληνες απέδωσαν στους αγίους ιδιότητες τις οποίες πριν προσέλθουν στο Χριστιανισμό απέδιδαν στους θεούς του Ολύμπου. . . . Από τα πρώτα χρόνια της νέας θρησκείας βλέπουμε τους οπαδούς της να αντικαθιστούν τον Ήλιο (Φοίβο Απόλλωνα) με τον προφήτη Ηλία, να ανεγείρουν ναούς πάνω στα ερείπια αρχαίων ιερών αυτού του θεού ή δίπλα σε αυτά τα διασωζόμενα ιερά, κυρίως στις κορυφές λόφων ή βουνών, παντού όπου οι αρχαίοι Έλληνες τιμούσαν τον φωτοδότη Φοίβο Απόλλωνα. . . . Η ίδια η Παρθένος Μαρία . . . ταυτίστηκε με την Παρθένο Αθηνά. Με αυτόν τον τρόπο, στην ψυχή του εκχριστιανισμένου ειδωλολάτρη γεφυρώθηκε το χάσμα το οποίο δημιουργήθηκε όταν γκρεμίστηκε το είδωλο της Αθηνάς’.—Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν, Τόμος Α΄, σελίδες 270, 271.

Εξετάστε, λόγου χάρη, την κατάσταση που επικρατούσε στην Αθήνα στα τέλη του τέταρτου αιώνα Κ.Χ. Η πλειονότητα των κατοίκων εκείνης της πόλης ήταν ακόμη ειδωλολάτρες. Μια από τις πιο ιερές τελετές τους ήταν τα Ελευσίνια μυστήρια, ένα δίπτυχο γεγονός,a το οποίο λάβαινε χώρα κάθε χρόνο το Φεβρουάριο στην Ελευσίνα, 23 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Αθήνας. Για να παρευρεθούν σε αυτά τα μυστήρια, οι ειδωλολάτρες Αθηναίοι έπρεπε να ακολουθήσουν την Ιερά Οδό. Στην προσπάθειά τους να παράσχουν έναν εναλλακτικό τόπο λατρείας, οι προύχοντες της πόλης αποδείχτηκαν πολύ εφευρετικοί. Πάνω στον ίδιο δρόμο, σε απόσταση περίπου δέκα χιλιομέτρων από την Αθήνα, χτίστηκε η μονή Δαφνίου για να προσελκύει τους ειδωλολάτρες και να τους αποτρέπει από το να παρακολουθούν τα μυστήρια. Η εκκλησία της μονής χτίστηκε πάνω στα θεμέλια ενός αρχαίου ναού, ο οποίος ήταν αφιερωμένος στον θεό Δαφναίο, ή αλλιώς Πύθιο, Απόλλωνα.

Στοιχεία που αποδεικνύουν την ενσωμάτωση ειδωλολατρικών θεοτήτων στην απόδοση τιμής προς τους «αγίους» μπορούν να βρεθούν επίσης στο νησί των Κυθήρων. Σε μια από τις βουνοκορφές του νησιού, βρίσκονται δύο μικρές βυζαντινές εκκλησίες—η μια αφιερωμένη στον «Άγιο» Γεώργιο και η άλλη στην Παρθένο Μαρία. Οι ανασκαφές αποκάλυψαν ότι σε αυτή την τοποθεσία υπήρχε ένα μινωικό ιερό κορυφής το οποίο αποτελούσε τόπο λατρείας πριν από σχεδόν 3.500 χρόνια. Τον έκτο ή τον έβδομο αιώνα Κ.Χ., οι «Χριστιανοί» έχτισαν την εκκλησία του «Αγίου» Γεωργίου, στην ίδια ακριβώς τοποθεσία που υπήρχε το ιερό κορυφής. Αυτή η κίνηση είχε άκρως συμβολικό χαρακτήρα· εκείνο το προωθημένο κέντρο της μινωικής θρησκείας έλεγχε τα θαλάσσια περάσματα στο Αιγαίο Πέλαγος. Οι δύο εκκλησίες χτίστηκαν εκεί για να διασφαλιστεί η εύνοια του «Αγίου» Γεωργίου και της «Παναγίας», η οποία εκεί συνεορτάζεται με τον «προστάτη των ναυτικών», τον «Άγιο» Νικόλαο. Κάποια εφημερίδα, αναφερόμενη σε αυτή την ανακάλυψη, είπε: ‘Τώρα θα ανεβαίνει ο [Ορθόδοξος] ιερέας, όπως ανέβαινε παλιά ο ιερέας των Μινωιτών’, για να διεξάγει θρησκευτικές τελετές!

Συνοψίζοντας την έκταση στην οποία η ειδωλολατρική ελληνική θρησκεία επηρέασε την αποστατική Χριστιανοσύνη, μια ιστορικός και ερευνήτρια αναφέρει: «Το παγανιστικό υπόστρωμα της Χριστιανικής θρησκείας παραμένει συχνά αμετάβλητο στις λαϊκές δοξασίες, τεκμηριώνοντας έτσι την αντοχή των παραδόσεων».

«Εμείς Λατρεύουμε Αυτό που Γνωρίζουμε»

Ο Ιησούς είπε στη Σαμαρείτισσα: «Εμείς λατρεύουμε αυτό που γνωρίζουμε. . . . Οι αληθινοί λάτρεις θα λατρεύουν τον Πατέρα με πνεύμα και αλήθεια, γιατί, πράγματι, ο Πατέρας τέτοια άτομα αναζητάει για να τον λατρεύουν». (Ιωάννης 4:22, 23) Παρατηρήστε ότι η λατρεία με αλήθεια είναι απαίτηση! Επομένως, είναι αδύνατον να λατρεύουμε τον Θεό με αποδεκτό τρόπο αν δεν έχουμε ακριβή γνώση και βαθιά αγάπη για την αλήθεια. Η αληθινή Χριστιανική θρησκεία πρέπει να βασίζεται στην αλήθεια, όχι σε παραδόσεις και συνήθειες δανεισμένες από την ειδωλολατρία. Γνωρίζουμε πώς αισθάνεται ο Ιεχωβά όταν οι άνθρωποι προσπαθούν να τον λατρέψουν με εσφαλμένο τρόπο. Ο απόστολος Παύλος έγραψε στους Χριστιανούς της αρχαίας πόλης της Κορίνθου: «Τι αρμονία υπάρχει μεταξύ του Χριστού και του Βελίαλ; . . . Τι συμφωνία έχει ο ναός του Θεού με τα είδωλα;» (2 Κορινθίους 6:15, 16) Ο Θεός αποστρέφεται κάθε προσπάθεια που έχει σκοπό να φέρει σε αρμονία το ναό Του με τα είδωλα.

Επιπλέον, με πολύ σαφή τρόπο, οι Γραφές αποκλείουν την ιδέα τού να προσευχόμαστε στους «αγίους» προκειμένου να ενεργήσουν εκείνοι ως μεσολαβητές προς τον Θεό. Στην υποδειγματική του προσευχή, ο Ιησούς δίδαξε ότι οι προσευχές πρέπει να απευθύνονται μόνο στον Πατέρα, εφόσον έδωσε στους μαθητές του την εξής οδηγία: «Πρέπει, λοιπόν, να προσεύχεστε με αυτόν τον τρόπο: ‘Πατέρα μας που είσαι στους ουρανούς, ας αγιαστεί το όνομά σου’». (Ματθαίος 6:9) Ο Ιησούς δήλωσε επίσης: «Εγώ είμαι η οδός και η αλήθεια και η ζωή. Κανείς δεν έρχεται στον Πατέρα παρά μόνο μέσω εμού. Οτιδήποτε ζητήσετε στο όνομά μου, θα το κάνω». Επίσης, ο απόστολος Παύλος δήλωσε: «Υπάρχει ένας Θεός, και ένας μεσίτης μεταξύ Θεού και ανθρώπων, ο Χριστός Ιησούς, ένας άνθρωπος».—Ιωάννης 14:6, 14· 1 Τιμόθεο 2:5.

Αν θέλουμε πραγματικά να εισακούει ο Θεός τις προσευχές μας, είναι ουσιώδες να τον πλησιάζουμε με τον τρόπο που κατευθύνει ο Λόγος του. Τονίζοντας το μόνο έγκυρο τρόπο με τον οποίο μπορούμε να πλησιάζουμε τον Ιεχωβά, ο Παύλος έγραψε επίσης: «Ο Χριστός Ιησούς είναι εκείνος που πέθανε, και μάλιστα εκείνος που εγέρθηκε από τους νεκρούς, ο οποίος είναι στα δεξιά του Θεού, και ο οποίος συνηγορεί για εμάς». «Μπορεί και να σώζει πλήρως εκείνους που πλησιάζουν τον Θεό μέσω αυτού, επειδή είναι πάντοτε ζωντανός για να συνηγορεί υπέρ εκείνων».—Ρωμαίους 8:34· Εβραίους 7:25.

‘Λατρεία με Πνεύμα και Αλήθεια’

Η αποστατική Χριστιανοσύνη δεν είχε ούτε το πνευματικό σθένος ούτε την υποστήριξη του αγίου πνεύματος του Θεού ώστε να υποκινήσει τους ειδωλολάτρες να εγκαταλείψουν την ψεύτικη λατρεία τους και να ακολουθήσουν τις αληθινές διδασκαλίες του Ιησού Χριστού. Στην αναζήτησή της για προσηλύτους, δύναμη και δημοτικότητα, αφομοίωσε ειδωλολατρικές πεποιθήσεις και συνήθειες. Γι’ αυτόν το λόγο δεν παρήγαγε υγιείς Χριστιανούς, αποδεκτούς στον Θεό και στον Χριστό, αλλά κατ’ απομίμηση πιστούς, «ζιζάνια» ακατάλληλα για τη Βασιλεία.—Ματθαίος 13:24-30.

Εντούτοις, στη διάρκεια αυτού του καιρού του τέλους, λαβαίνει χώρα υπό την κατεύθυνση του Ιεχωβά μια μνημειώδης κίνηση για την αποκατάσταση της αληθινής λατρείας. Τα μέλη του λαού του Ιεχωβά παγκόσμια, άσχετα με το πολιτιστικό, το κοινωνικό και το θρησκευτικό παρελθόν τους, προσπαθούν να συμμορφώσουν τη ζωή και τις πεποιθήσεις τους με τους κανόνες της Αγίας Γραφής. Αν θα θέλατε να μάθετε περισσότερα σχετικά με το πώς μπορείτε να λατρεύετε τον Θεό «με πνεύμα και αλήθεια», παρακαλούμε να επικοινωνήσετε με τους Μάρτυρες του Ιεχωβά στην περιοχή όπου ζείτε. Με μεγάλη χαρά θα σας βοηθήσουν να προσφέρετε αποδεκτή ιερή υπηρεσία στον Θεό, βασισμένη στη δύναμη της λογικής σας και στην ακριβή γνώση του Λόγου του. Ο Παύλος έγραψε: «Σας ικετεύω μέσω της συμπόνιας του Θεού, αδελφοί, να παρουσιάσετε τα σώματά σας ως μια θυσία ζωντανή, άγια, ευπρόσδεκτη στον Θεό, ως μια ιερή υπηρεσία με τη δύναμη της λογικής σας. Και πάψτε να διαπλάθεστε σύμφωνα με αυτό το σύστημα πραγμάτων, αλλά να μεταμορφώνεστε ανακαινίζοντας το νου σας, ώστε να αποδεικνύετε στον εαυτό σας το καλό και ευπρόσδεκτο και τέλειο θέλημα του Θεού». Επίσης, είπε στους Κολοσσαείς: «Από την ημέρα που το ακούσαμε αυτό, δεν έχουμε πάψει να προσευχόμαστε για εσάς και να ζητάμε να γεμίσετε με την ακριβή γνώση του θελήματός του με κάθε σοφία και πνευματική κατανόηση, για να περπατήσετε αντάξια του Ιεχωβά με σκοπό να τον ευαρεστείτε πλήρως καθώς συνεχίζετε να καρποφορείτε όσον αφορά κάθε καλό έργο και να αυξάνετε στην ακριβή γνώση του Θεού».—Ρωμαίους 12:1, 2· Κολοσσαείς 1:9, 10.

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 28]

Παράδοξη Χρήση του Παρθενώνα

Ο «Χριστιανός» Αυτοκράτορας Θεοδόσιος Β΄, με την έκδοση διαταγμάτων που αφορούσαν την πόλη της Αθήνας (438 Κ.Χ.), κατάργησε τις ειδωλολατρικές τελετουργίες και μυστήρια, και έκλεισε τους ειδωλολατρικούς ναούς. Στη συνέχεια, αυτοί οι ναοί μπορούσαν να μετατραπούν σε Χριστιανικές εκκλησίες. Το μόνο που απαιτούνταν για την επιτυχή μετατροπή κάποιου ναού ήταν να τον εξαγνίσουν τοποθετώντας σε αυτόν ένα σταυρό!

Ένας από τους πρώτους ναούς που μετατράπηκαν ήταν ο Παρθενώνας. Η ανακαίνιση που έλαβε χώρα προκειμένου να γίνει ο Παρθενώνας κατάλληλος για χρήση ως «Χριστιανικός» ναός ήταν μεγάλης έκτασης. Από το 869 Κ.Χ., χρησίμευε ως η μητρόπολη της Αθήνας. Αρχικά, ο Παρθενώνας τιμούνταν ως ο ναός της «Αγίας Σοφίας». Αυτό θα μπορούσε να αποτελεί σκόπιμη υπενθύμιση του ότι ο αρχικός «ιδιοκτήτης» του ναού, η Αθηνά, ήταν η θεά της σοφίας. Αργότερα, αφιερώθηκε στην «Παναγία την Αθηνιώτισσα». Έπειτα από οχτώ αιώνες χρήσης από τους Ορθοδόξους, ο ναός μετατράπηκε σε Καθολική εκκλησία. Αυτή η θρησκευτική «ανακύκλωση» του Παρθενώνα συνεχίστηκε όταν, το 15ο αιώνα, οι Οθωμανοί Τούρκοι τον μετέτρεψαν σε τζαμί.

Σήμερα, ο Παρθενώνας, ο αρχαίος δωρικός ναός της Αθηνάς Παρθένου, της θεάς της σοφίας, δεν είναι παρά ένα αριστούργημα της ελληνικής αρχιτεκτονικής που το επισκέπτονται χιλιάδες τουρίστες.

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Μονή Δαφνίου—εναλλακτικός τόπος λατρείας για τους ειδωλολάτρες της αρχαίας Αθήνας