Ονησίφορος—Ένας Θαρραλέος Παρηγορητής

«ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ εκείνους που βρίσκονται σε δεσμά φυλάκισης σαν να είστε δέσμιοι μαζί τους, και εκείνους που υφίστανται κακομεταχείριση». (Εβραίους 13:3) Όταν ο απόστολος Παύλος έγραψε αυτά τα λόγια, γύρω στο 61 Κ.Χ., είχε ήδη ζήσει ο ίδιος την εμπειρία της φυλάκισης περισσότερες από μία φορές και επρόκειτο να την ξαναζήσει πριν από το μαρτυρικό του θάνατο. (Πράξεις 16:23, 24· 22:24· 23:35· 24:27· 2 Κορινθίους 6:5· 2 Τιμόθεο 2:9· Φιλήμονα 1) Εκείνον τον καιρό, όπως και σήμερα, ήταν επιτακτικό να φροντίζουν οι εκκλησίες για τους ομοπίστους που υφίσταντο δοκιμασίες της πίστης τους.

Ένας μαθητής του πρώτου αιώνα ιδιαίτερα ευαίσθητος ως προς αυτή την ανάγκη ήταν ο Ονησίφορος. Αυτός επισκέφτηκε τον Παύλο στη διάρκεια της δεύτερης φυλάκισής του στη Ρώμη. Αναφερόμενος σε εκείνον, ο απόστολος έγραψε: «Είθε ο Κύριος να δώσει έλεος στο σπιτικό του Ονησιφόρου, επειδή αυτός μου έφερε πολλές φορές αναζωογόνηση και δεν ντράπηκε για τις αλυσίδες μου. Απεναντίας, όταν ήταν στη Ρώμη, με αναζήτησε με επιμέλεια και με βρήκε». (2 Τιμόθεο 1:16, 17) Έχετε σκεφτεί ποτέ τι σημαίνουν πραγματικά αυτές οι λίγες λέξεις; Αυτό πιθανότατα θα αυξήσει την εκτίμησή σας για τον Ονησίφορο. Θα διακρίνετε πως ήταν ένας θαρραλέος παρηγορητής.

Η Δεύτερη Φυλάκιση του Παύλου

Μετά την απελευθέρωσή του από την πρώτη του φυλάκιση, ο Παύλος βρέθηκε ξανά σε ρωμαϊκή φυλακή αλλά κάτω από διαφορετικές συνθήκες. Την προηγούμενη φορά οι φίλοι του μπορούσαν να τον επισκέπτονται στο νοικιασμένο σπίτι του, και φαινόταν πως πίστευε ότι σύντομα θα απελευθερωνόταν. Τώρα, καθώς ο Παύλος ήταν εγκαταλειμμένος από τους περισσότερους, ο μαρτυρικός του θάνατος είχε αρχίσει να διαφαίνεται στον ορίζοντα.—Πράξεις 28:30· 2 Τιμόθεο 4:6-8, 16· Φιλήμονα 22.

Αυτή τη φορά ο Παύλος βρέθηκε στη φυλακή γύρω στο 65 Κ.Χ. Πριν από ένα χρόνο περίπου—τον Ιούλιο του 64 Κ.Χ.—φωτιά είχε σαρώσει τη Ρώμη, προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές στις 10 από τις 14 περιοχές της πόλης. Σύμφωνα με τον Ρωμαίο ιστορικό Τάκιτο, ο Αυτοκράτορας Νέρων δεν μπορούσε να «ξεριζώσει τη δυσοίωνη πεποίθηση ότι η πυρκαγιά ήταν αποτέλεσμα διαταγής. Συνεπώς, για να απαλλαχτεί από αυτή τη φήμη, ο Νέρων ενοχοποίησε μια ομάδα μισητή για τα βδελύγματά της, αυτούς που ο λαός ονόμαζε Χριστιανούς, και της επέβαλε τα σκληρότερα βασανιστήρια. . . . Τους γελοιοποιούσαν με πολλούς και διάφορους τρόπους πριν τους θανατώσουν. Αφού τους κάλυπταν με δέρματα θηρίων, τους κατασπάραζαν τα σκυλιά και πέθαιναν ή τους κάρφωναν πάνω σε ξύλα βασανισμού ή τους έκαιγαν ρίχνοντάς τους στις φλόγες για να χρησιμεύσουν ως νυχτερινός φωτισμός, όταν έσβηνε το φως της ημέρας».

Σε μια τέτοια ατμόσφαιρα και με παρόμοιες προοπτικές βρέθηκε ο Παύλος και πάλι στη φυλακή. Δεν είναι παράξενο που ένιωθε τόσο ευγνώμων για τις επισκέψεις του φίλου του τού Ονησιφόρου! Ας εξετάσουμε όμως την ίδια κατάσταση από την πλευρά του Ονησιφόρου.

Επισκέπτεται τον Φυλακισμένο Παύλο

Η οικογένεια του Ονησιφόρου ζούσε προφανώς στην Έφεσο. (2 Τιμόθεο 1:18· 4:19) Δεν αναφέρεται αν ο Ονησίφορος είχε έρθει στην πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας για προσωπικές του υποθέσεις ή ειδικά για να επισκεφτεί τον Παύλο. Ανεξάρτητα από αυτό, ο απόστολος παρατήρησε: “Όταν ο Ονησίφορος ήταν στη Ρώμη, μου έφερε πολλές φορές αναζωογόνηση”. (2 Τιμόθεο 1:16, 17) Τι είδους αναζωογόνηση; Αν και η βοήθεια που πρόσφερε ο Ονησίφορος μπορεί κάλλιστα να περιλάμβανε υλική υποστήριξη, η παρουσία του προφανώς τόνωσε τον Παύλο ενισχύοντάς τον και ενθαρρύνοντάς τον. Μερικές μεταφράσεις μάλιστα αναφέρουν: «Πολλές φορές με χαροποίησε» ή «με παρηγόρησε πολλές φορές».

Το να πραγματοποιήσει κάποιος την επιθυμία του να επισκεφτεί ένα φυλακισμένο Χριστιανό στη Ρώμη εκείνη την εποχή παρουσίαζε δυσκολίες. Αντίθετα με ό,τι συνέβαινε τον καιρό της πρώτης φυλάκισης του Παύλου, οι Ρωμαίοι Χριστιανοί φαίνεται πως είχαν χάσει την επαφή μαζί του. Σε μια μεγάλη πόλη όπως η Ρώμη, δεν ήταν εύκολο να βρει κανείς έναν άγνωστο φυλακισμένο ανάμεσα στους πολλούς που πρέπει να ήταν δέσμιοι εξαιτίας διαφόρων αδικημάτων. Επομένως, χρειαζόταν επιμελής έρευνα. Ο λόγιος Τζοβάνι Ροστάνιο περιγράφει το ζήτημα ως εξής: «Υπήρχαν διαφόρων ειδών δυσκολίες. Πάνω από όλα, η έρευνα απαιτούσε εξαιρετική σύνεση. Το να ψάχνει κανείς για πληροφορίες εδώ και εκεί και να δείχνει ανήσυχος καθώς προσπαθούσε να εντοπίσει τη φυλακή στην οποία βρισκόταν ένας φανατικός ηλικιωμένος φυλακισμένος που είχε αναμειχθεί σε διάφορα εγκλήματα μπορεί να προκαλούσε ανεπιθύμητες υποψίες».

Ο συγγραφέας Π. Ν. Χάρισον περιγράφει παραστατικά την ίδια κατάσταση, λέγοντας: «Είναι σαν να παρατηρούμε ένα πρόσωπο το οποίο κινείται με συγκεκριμένο σκοπό ανάμεσα στο περιφερόμενο πλήθος και να παρακολουθούμε με αυξανόμενο ενδιαφέρον αυτόν τον ξένο, που έχει έρθει από τις μακρινές ακτές του Αιγαίου, καθώς χάνεται στο λαβύρινθο των άγνωστων δρόμων, χτυπώντας πολλές πόρτες, ακολουθώντας κάθε ίχνος, λαβαίνοντας προειδοποιήσεις για τους κινδύνους που διατρέχει αλλά αποφασισμένος να μη σταματήσει την αναζήτησή του· ώσπου μια γνωστή φωνή σε κάποιο σκοτεινό σπίτι-φυλακή τον χαιρετά, και βλέπει τον Παύλο αλυσοδεμένο με ένα Ρωμαίο στρατιώτη». Αν αυτό το μέρος έμοιαζε κάπως με τις άλλες ρωμαϊκές φυλακές, προφανώς επρόκειτο για ένα ψυχρό, σκοτεινό και βρώμικο μέρος, γεμάτο αλυσίδες και ταλαιπωρίες κάθε είδους.

Το να γίνει αντιληπτό ότι κάποιος ήταν φίλος ενός φυλακισμένου όπως ο Παύλος ήταν ριψοκίνδυνο. Το να συνεχίσει κάποιος να τον επισκέπτεται ήταν ακόμη πιο επικίνδυνο. Αν φανέρωνε ξεκάθαρα ότι ήταν Χριστιανός διέτρεχε τον κίνδυνο της σύλληψης και του θανάτου με βασανιστήρια. Αλλά ο Ονησίφορος δεν αρκέστηκε στο να τον επισκεφτεί μόνο μία ή δύο φορές. Το έκανε αυτό «πολλές φορές» χωρίς να ντραπεί ή να φοβηθεί. Ο Ονησίφορος ζούσε πραγματικά σύμφωνα με τη σημασία του ονόματός του, το οποίο σημαίνει «Εκείνος που Φέρνει Κέρδος», εφόσον πρόσφερε βοήθεια με θάρρος και αγάπη παρά τους κινδύνους.

Γιατί τα έκανε όλα αυτά ο Ονησίφορος; Ο Μπράιαν Ράπσκι παρατήρησε: «Η φυλακή δεν ήταν απλώς ένας τόπος σωματικών παθημάτων, αλλά ένας τόπος έντονης ανησυχίας εξαιτίας των πιέσεων που επέφερε στον φυλακισμένο. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η σωματική παρουσία και τα ενθαρρυντικά λόγια των ατόμων που βοηθούσαν ήταν δυνατόν να προσφέρουν μεγάλη συναισθηματική υποστήριξη στον φυλακισμένο». Προφανώς, ο Ονησίφορος το αντιλαμβανόταν αυτό και στάθηκε με θάρρος στο πλευρό του φίλου του. Πόσο πολύ θα πρέπει να εκτίμησε ο Παύλος αυτή τη βοήθεια!

Τι Απέγινε ο Ονησίφορος;

Στη δεύτερη επιστολή του προς τον Τιμόθεο, ο Παύλος έστειλε χαιρετισμούς στο σπιτικό του Ονησιφόρου και είπε αναφερόμενος σε εκείνον: «Είθε ο Κύριος να του δώσει να βρει έλεος από τον Ιεχωβά εκείνη την ημέρα». (2 Τιμόθεο 1:18· 4:19) Πολλοί πιστεύουν ότι οι λέξεις «εκείνη την ημέρα» αναφέρονται στην ημέρα κρίσης του Θεού και έτσι συμπεραίνουν ότι ο Ονησίφορος είχε πεθάνει. Αν ήταν έτσι τα πράγματα, ίσως «κάποια φορά που ο Ονησίφορος επιχείρησε να πάει σε εκείνο το επικίνδυνο μέρος να το πλήρωσε . . . με τη ζωή του», εικάζει ο Π. Ν. Χάρισον. Βέβαια, μπορεί ο Ονησίφορος να έλειπε απλώς από το σπίτι του ή μπορεί ο Παύλος να περιλάμβανε και αυτόν στους χαιρετισμούς που έστειλε σε ολόκληρο το σπιτικό του.

Μερικοί πιστεύουν ότι η δήλωση «Είθε ο Κύριος να του δώσει να βρει έλεος από τον Ιεχωβά εκείνη την ημέρα» έχει ιδιαίτερη σημασία. Νομίζουν ότι αυτά τα λόγια δικαιολογούν τις μεσολαβητικές προσευχές υπέρ των ψυχών που έφυγαν αλλά είναι ζωντανές και πιθανώς υποφέρουν σε κάποιο πνευματικό βασίλειο. Εντούτοις, μια τέτοια άποψη συγκρούεται με τη Γραφική διδασκαλία ότι οι νεκροί δεν γνωρίζουν τίποτα απολύτως. (Εκκλησιαστής 9:5, 10) Ακόμη και αν ο Ονησίφορος είχε πεθάνει, ο Παύλος εξέφρασε απλώς την ευχή να βρει ο φίλος του έλεος από τον Θεό. «Αυτή είναι μια ευχή που μπορούμε να κάνουμε για όλους», λέει ο Ρ. Φ. Χόρτον. «Αλλά το να κάνει κάποιος προσευχές και λειτουργίες για τους νεκρούς είναι μια σκέψη που δεν πέρασε από το μυαλό [του αποστόλου]».

Ας Είμαστε Όσιοι Παρηγορητές

Είτε έχασε πράγματι τη ζωή του βοηθώντας τον Παύλο είτε όχι, ο Ονησίφορος σίγουρα κινδύνεψε για να βρει τον απόστολο και να τον επισκεφτεί στη φυλακή. Και αναμφίβολα ο Παύλος εκτίμησε την τόσο αναγκαία υποστήριξη και ενθάρρυνση που έλαβε από τον Ονησίφορο.

Όταν οι συγχριστιανοί μας υποφέρουν δοκιμασίες, διωγμό ή φυλάκιση, μπορεί να είμαστε σε θέση να τους παρηγορήσουμε και να τους ενθαρρύνουμε. Έτσι, είθε να προσευχόμαστε για χάρη τους και να κάνουμε με αγάπη ό,τι μπορούμε για να τους βοηθήσουμε. (Ιωάννης 13:35· 1 Θεσσαλονικείς 5:25) Όπως ο Ονησίφορος, ας είμαστε θαρραλέοι παρηγορητές.

[Εικόνα στη σελίδα 31]

Ο Ονησίφορος παρηγόρησε με θάρρος τον φυλακισμένο απόστολο Παύλο