Πρέπει να Κάνει ο Κλήρος Πολιτικά Κηρύγματα;
«Η ΑΝΑΜΕΙΞΗ στην πολιτική μπορεί να βοηθήσει τους φτωχούς, είπε κάποιος Καναδός αρχιεπίσκοπος σε προσκυνητές . . . Ακόμη και αν το πολιτικό σύστημα δεν φαίνεται να είναι σε συμφωνία με το θέλημα του Θεού, “εμείς χρειάζεται να συμμετέχουμε ώστε να είμαστε σε θέση να φέρουμε δικαιοσύνη στους φτωχούς”».—Καθολικά Νέα (Catholic News).
Δεν είναι ασυνήθιστες οι ειδήσεις σχετικά με εξέχοντες κληρικούς οι οποίοι μιλούν υπέρ της ανάμειξης στην πολιτική, ούτε είναι σπάνιο να κατέχουν θρησκευτικοί ηγέτες πολιτικά αξιώματα. Μερικοί έχουν προσπαθήσει να εξυγιάνουν την πολιτική. Άλλοι χαίρουν θαυμασμού και μνημονεύονται για τις εκστρατείες τους σχετικά με ζητήματα όπως η φυλετική ισότητα και η κατάργηση της δουλείας.
Παρ’ όλα αυτά, πολλοί λαϊκοί δυσαρεστούνται όταν οι κήρυκές τους παίρνουν θέση σε πολιτικά ζητήματα. «Οι ευαγγελικοί εκκλησιαζόμενοι ήταν εκείνοι που ορισμένες φορές αμφισβήτησαν τον πολιτικό ακτιβισμό του κλήρου τους», ανέφερε κάποιο άρθρο σχετικό με την πολιτική θεολογία στο περιοδικό Ο Χριστιανικός Αιώνας (Christian Century). Πολλά θρησκευόμενα άτομα πιστεύουν ότι η εκκλησία είναι τόσο ιερή ώστε δεν υπάρχει σε αυτήν χώρος για την πολιτική.
Αυτό εγείρει μερικά ενδιαφέροντα ερωτήματα που απασχολούν όλους όσους επιθυμούν να δουν έναν καλύτερο κόσμο. Μπορούν οι κήρυκες της Χριστιανοσύνης να εξυγιάνουν την πολιτική;a Είναι τα πολιτικά κηρύγματα ο τρόπος με τον οποίο θα φέρει ο Θεός μια καλύτερη κυβέρνηση και έναν καλύτερο κόσμο; Μήπως η Χριστιανοσύνη ξεκίνησε ως νέος τρόπος άσκησης πολιτικής;
Πώς Άρχισε η Πολιτική στο Όνομα του Χριστού
Στο βιβλίο Η Πρώτη Εκκλησία (The Early Church), ο ιστορικός Χένρι Τσάντγουικ λέει ότι η πρώτη Χριστιανική εκκλησία ήταν γνωστή για το γεγονός ότι «δεν ενδιαφερόταν να κατέχει εξουσία σε αυτόν τον κόσμο». Ήταν μια «μη πολιτική, ήσυχη και ειρηνιστική κοινότητα». Το βιβλίο Ιστορία της Χριστιανοσύνης (A History of Christianity) λέει: «Μεταξύ των Χριστιανών επικρατούσε ευρέως η πεποίθηση ότι κανένας τους δεν έπρεπε να κατέχει κρατικό αξίωμα . . . Στις αρχές του τρίτου αιώνα ο Ιππόλυτος είπε ότι οι συνήθειες που ακολουθούσαν οι Χριστιανοί στην ιστορία τους απαιτούσαν την παραίτηση ενός δικαστή από το αξίωμά του ως προϋπόθεση για να γίνει μέλος της Εκκλησίας». Βαθμιαία, όμως, σε πολλές εκκλησίες άρχισαν να αναλαμβάνουν την ηγεσία άντρες που διψούσαν για εξουσία, δίνοντας στους εαυτούς τους πομπώδεις τίτλους. (Πράξεις 20:29, 30) Ορισμένοι ήθελαν να είναι και θρησκευτικοί ηγέτες και πολιτικοί. Μια ξαφνική αλλαγή στη διακυβέρνηση της Ρώμης έδωσε σε εκείνους τους κληρικούς την ευκαιρία που ζητούσαν.
Το έτος 312 Κ.Χ. ο ειδωλολάτρης Ρωμαίος Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος άρχισε να βλέπει με καλό μάτι την κατ’ όνομα Χριστιανοσύνη. Όσο απίστευτο και αν φαίνεται, οι επίσκοποι των εκκλησιών ήταν πρόθυμοι να κάνουν συμβιβασμό με τον ειδωλολάτρη αυτοκράτορα ως αντάλλαγμα για τα προνόμια που τους παραχώρησε. «Η Εκκλησία αναμειγνυόταν όλο και περισσότερο σε σοβαρές πολιτικές αποφάσεις», έγραψε ο Χένρι Τσάντγουικ. Τι επίδραση είχε στους κληρικούς η ανάμειξη στην πολιτική;
Πώς Επηρέασε η Πολιτική τους Κήρυκες
Η άποψη ότι ο Θεός θα χρησιμοποιούσε κληρικούς ως πολιτικούς προωθήθηκε ιδιαίτερα από τον Αυγουστίνο, έναν σημαίνοντα Καθολικό θεολόγο του πέμπτου αιώνα. Αυτός οραματίστηκε μια εκκλησία η οποία θα κυριαρχούσε πάνω στα έθνη και θα έφερνε ειρήνη στην ανθρωπότητα. Αλλά ο ιστορικός Χ. Τζ. Γουέλς έγραψε: «Η ιστορία της Ευρώπης από τον πέμπτο μέχρι το δέκατο πέμπτο αιώνα είναι κατά κύριο λόγο η ιστορία που δείχνει πώς απέτυχε να πραγματοποιηθεί αυτή η μεγάλη ιδέα για μια θεϊκή παγκόσμια κυβέρνηση». Ο Χριστιανικός κόσμος δεν έφερε ειρήνη ούτε καν στην Ευρώπη, πόσο μάλλον σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτό που θεωρούνταν Χριστιανοσύνη έχασε την υπόστασή του στα μάτια πολλών. Τι δεν πήγε καλά;
Πολλοί οι οποίοι ισχυρίζονταν ότι κήρυτταν τη Χριστιανοσύνη ελκύστηκαν στην πολιτική με καλές προθέσεις, αλλά κατόπιν συμμετείχαν σε φαύλες πράξεις. Ο Μαρτίνος Λούθηρος, κήρυκας και μεταφραστής της Αγίας Γραφής, είναι γνωστός για τις προσπάθειες που έκανε να μεταρρυθμίσει την Καθολική Εκκλησία. Ωστόσο, η τολμηρή του στάση ενάντια στα εκκλησιαστικά δόγματα τον έκανε δημοφιλή μεταξύ όσων είχαν πολιτικά κίνητρα για εξέγερση. Ο Λούθηρος έχασε το σεβασμό πολλών όταν άρχισε και αυτός να μιλάει ανοιχτά για πολιτικά ζητήματα. Αρχικά πήρε το μέρος των χωρικών οι οποίοι εξεγείρονταν ενάντια στους καταπιεστικούς ευγενείς. Κατόπιν, όταν η εξέγερση προσέλαβε βίαιο χαρακτήρα, παρότρυνε τους ευγενείς να τη συντρίψουν, κάτι που έκαναν, σφαγιάζοντας έτσι χιλιάδες ανθρώπους. Δεν προκαλεί έκπληξη το ότι οι χωρικοί τον θεώρησαν προδότη. Ο Λούθηρος ενθάρρυνε επίσης τους ευγενείς στη δική τους την εξέγερση εναντίον του Καθολικού αυτοκράτορα. Στην πραγματικότητα, οι Προτεστάντες, όπως έγιναν γνωστοί οι ακόλουθοι του Λούθηρου, από την αρχή σχημάτισαν πολιτικό κίνημα. Πώς επηρέασε η εξουσία τον Λούθηρο; Τον διέφθειρε. Παραδείγματος χάρη, μολονότι εναντιώθηκε αρχικά στην εξαναγκαστική συμμόρφωση των θρησκευτικών αντιφρονούντων, αργότερα παρότρυνε τους πολιτικούς του φίλους να εκτελέσουν στην πυρά όσους αντιτίθονταν στο νηπιοβαφτισμό.
Ο Ιωάννης Καλβίνος ήταν φημισμένος κληρικός στη Γενεύη, αλλά απέκτησε και εκείνος τεράστια πολιτική επιρροή. Όταν ο Μιχαήλ Σερβέτος κατέστησε σαφές ότι η Τριάδα δεν έχει Γραφική βάση, ο Καλβίνος χρησιμοποίησε την πολιτική του επιρροή για να υποστηρίξει την εκτέλεση του Σερβέτου, ο οποίος κάηκε στην πυρά. Τι φρικιαστική απόκλιση από τις διδασκαλίες του Ιησού!
Ίσως εκείνοι οι άνθρωποι ξέχασαν αυτό που λέει η Αγία Γραφή στο εδάφιο 1 Ιωάννη 5:19: «Ολόκληρος ο κόσμος βρίσκεται στην εξουσία του πονηρού». Είχαν άραγε ειλικρινή επιθυμία να εξυγιάνουν την πολιτική των ημερών τους ή μήπως εκείνο που τους έλκυσε ήταν η προοπτική της εξουσίας και της φιλίας με υψηλά ιστάμενα άτομα; Ούτως ή άλλως, έπρεπε να θυμούνται τα θεόπνευστα λόγια του Ιακώβου, του μαθητή του Ιησού: «Δεν γνωρίζετε ότι η φιλία με τον κόσμο είναι έχθρα με τον Θεό; Όποιος, λοιπόν, θέλει να είναι φίλος του κόσμου καθιστά τον εαυτό του εχθρό του Θεού». (Ιακώβου 4:4) Ο Ιάκωβος γνώριζε αυτό που είχε πει ο Ιησούς για τους ακολούθους του: «Δεν είναι μέρος του κόσμου, όπως εγώ δεν είμαι μέρος του κόσμου».—Ιωάννης 17:14.
Εντούτοις, ενώ αναγνωρίζουν ότι οι Χριστιανοί δεν πρέπει να έχουν συμμετοχή στην κακία του κόσμου, πολλοί αρνούνται να μείνουν πολιτικά ουδέτεροι, να μην είναι πραγματικά «μέρος του κόσμου». Ισχυρίζονται ότι αυτή η ουδετερότητα εμποδίζει τους Χριστιανούς να δείχνουν έμπρακτα αγάπη για τους άλλους. Πιστεύουν ότι οι ηγέτες της εκκλησίας πρέπει να μιλούν ανοιχτά και να παίζουν κάποιον ρόλο στην καταπολέμηση της διαφθοράς και της αδικίας. Αλλά είναι πράγματι η ουδετερότητα την οποία δίδαξε ο Ιησούς ασυμβίβαστη με το ενεργό ενδιαφέρον για τους άλλους; Μπορεί ένας Χριστιανός να παραμένει χωρισμένος από τα διαιρετικά πολιτικά ζητήματα και ταυτόχρονα να παρέχει πρακτική βοήθεια στους άλλους; Το επόμενο άρθρο αναλύει αυτές τις ερωτήσεις.
[Υποσημείωση]
a Σύμφωνα με κάποιον ορισμό, πολιτική είναι οι δραστηριότητες οι οποίες σχετίζονται με τη διακυβέρνηση μιας χώρας ή περιοχής, ειδικότερα η αντιλογία ή η διαμάχη μεταξύ ατόμων ή κομμάτων που έχουν ή ελπίζουν να αποκτήσουν εξουσία.
[Εικόνα στη σελίδα 4]
Οι εκκλησιαστικοί ηγέτες έκαναν συμβιβασμό με ηγεμόνες όπως ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος, για να λάβουν πολιτική εξουσία
[Ευχαριστίες]
Musée du Louvre, Paris
[Εικόνες στη σελίδα 5]
Γιατί ελκύστηκαν στην πολιτική πασίγνωστοι θρησκευτικοί ηγέτες;
Αυγουστίνος
Λούθηρος
Καλβίνος
[Ευχαριστίες]
Αυγουστίνος: Φωτογραφία ICCD· Καλβίνος: Προσωπογραφία από τον Χόλμπαϊν, από το βιβλίο The History of Protestantism (Vol. II)