Οι Πρώτοι Χριστιανοί στον Ελληνικό Κόσμο

ΜΕΓΑΛΟ μέρος του κόσμου στον οποίο κήρυτταν οι Χριστιανοί του πρώτου αιώνα μιλούσε την ελληνική. Οι Γραφές τις οποίες χρησιμοποιούσαν για να υποστηρίξουν το άγγελμα σχετικά με τον Ιησού κυκλοφορούσαν στην ελληνική. Όταν οι συγγραφείς έγραψαν υπό θεϊκή έμπνευση όσα αποτέλεσαν αργότερα τις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές, οι περισσότεροι έγραψαν στην ελληνική, χρησιμοποιώντας εκφράσεις και παραδείγματα που μπορούσαν να κατανοήσουν εύκολα εκείνοι οι οποίοι βρίσκονταν σε επαφή με τον ελληνικό πολιτισμό. Ωστόσο, ούτε ο Ιησούς ούτε οι απόστολοί του ούτε κάποιος συγγραφέας των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών ήταν Έλληνες. Στην πραγματικότητα, όλοι τους ήταν Ιουδαίοι.​—Ρωμαίους 3:1, 2.

Πώς απέκτησε η ελληνική γλώσσα τέτοιον πρωτεύοντα ρόλο στην εξάπλωση της Χριστιανοσύνης; Πώς παρουσίαζαν οι Χριστιανοί συγγραφείς και ιεραπόστολοι του πρώτου αιώνα το άγγελμά τους έτσι ώστε να είναι ελκυστικό στο ελληνόφωνο ακροατήριό τους; Και γιατί πρέπει να μας ενδιαφέρει αυτό το κεφάλαιο της αρχαίας ιστορίας;

Η Εξάπλωση του Ελληνικού Πολιτισμού

Τον τέταρτο αιώνα Π.Κ.Χ., ο Αλέξανδρος ο Μέγας ανέτρεψε την Περσική Αυτοκρατορία και ξεκίνησε την κατάκτηση ακόμη μεγαλύτερου μέρους του κόσμου. Για να ενοποιήσει τις ανόμοιες κατακτήσεις του, αυτός και οι βασιλιάδες που τον διαδέχθηκαν προήγαγαν τον «εξελληνισμό», δηλαδή την υιοθέτηση της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού τρόπου ζωής.

Ακόμη και όταν η Ρώμη καθυπέταξε αργότερα την Ελλάδα και της αφαίρεσε κάθε πολιτική εξουσία, ο ελληνικός πολιτισμός συνέχισε να ασκεί ισχυρή επιρροή στους γειτονικούς λαούς. Το δεύτερο και τον πρώτο αιώνα Π.Κ.Χ., η ρωμαϊκή αριστοκρατία ανέπτυξε πάθος για καθετί ελληνικό​—την τέχνη, την αρχιτεκτονική, τη λογοτεχνία και τη φιλοσοφία—​πράγμα που ώθησε τον ποιητή Οράτιο να επισημάνει: «Η αιχμάλωτη Ελλάδα αιχμαλώτισε τον αγροίκο κατακτητή της».

Υπό τη ρωμαϊκή διακυβέρνηση, σημαντικές πόλεις σε όλη τη Μικρά Ασία, τη Συρία και την Αίγυπτο άκμασαν ως κέντρα του ελληνικού πολιτισμού. Ως εκπολιτιστικός παράγοντας, ο ελληνισμός άγγιξε κάθε πτυχή της ζωής, από τους κυβερνητικούς θεσμούς και το νόμο μέχρι το εμπόριο, τη βιοτεχνία, ακόμη δε και τη μόδα. Συνήθως, στις περισσότερες ελληνικές πόλεις, υπήρχε το γυμνάσιο (γυμναστήριο), όπου εκπαιδεύονταν νεαροί άντρες, καθώς και το θέατρο, όπου παίζονταν ελληνικά δράματα.

«Σε αυτό το ρεύμα του ελληνιστικού πολιτισμού παρασύρθηκαν και οι Ιουδαίοι, αργά μεν και απρόθυμα, αλλά χωρίς να καταφέρουν τελικά να αντισταθούν», λέει ο ιστορικός Εμίλ Σούρερ. Στην αρχή, ο θρησκευτικός ζήλος των Ιουδαίων αντιστεκόταν στην απειλή της ειδωλολατρίας που συνόδευε τη διείσδυση της ελληνικής σκέψης, αλλά τελικά επηρεάστηκαν πολλοί τομείς της Ιουδαϊκής ζωής. Άλλωστε, παρατηρεί ο Σούρερ, «το μικρό σε έκταση Ιουδαϊκό έδαφος περιβαλλόταν σχεδόν ολόγυρα από ελληνιστικές περιοχές με τις οποίες, ένεκα του εμπορίου, ήταν υποχρεωμένοι οι Ιουδαίοι να βρίσκονται σε συνεχή επαφή».

Ο Ρόλος της Μετάφρασης των Εβδομήκοντα

Καθώς πολλοί Ιουδαίοι μετανάστευαν σε όλη την περιοχή της Μεσογείου, βρέθηκαν να ζουν σε πόλεις του ελληνιστικού πολιτισμού, όπου μιλιόταν η ελληνική γλώσσα. Αυτοί οι μέτοικοι συνέχισαν να ασκούν την Ιουδαϊκή θρησκεία τους και ταξίδευαν στην Ιερουσαλήμ για τις ετήσιες Ιουδαϊκές γιορτές. Με τον καιρό, όμως, πολλοί από αυτούς έχασαν την εξοικείωσή τους με την εβραϊκή γλώσσα.a Προέκυψε έτσι η ανάγκη για μετάφραση των Εβραϊκών Γραφών στην ελληνική την οποία μιλούσε ο πολύς κόσμος. Ιουδαίοι λόγιοι, πιθανώς στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου​—ένα σημαντικό κέντρο ελληνιστικού πολιτισμού—​ανέλαβαν αυτό το εγχείρημα γύρω στο 280 Π.Κ.Χ. Το αποτέλεσμα ήταν η Μετάφραση των Εβδομήκοντα.

Η Μετάφραση των Εβδομήκοντα έχει χαρακτηριστεί κοσμοϊστορικό έργο. Ήταν το κλειδί με το οποίο ο Δυτικός πολιτισμός απέκτησε πρόσβαση στους θησαυρούς των Εβραϊκών Γραφών. Χωρίς αυτήν, η γνώση για την πολιτεία του Θεού με τον Ισραήλ θα παρέμενε κλειδωμένη μέσα σε λίγο πολύ άγνωστα συγγράμματα, σε μια γλώσσα την οποία δεν κατανοούσε πλέον το ευρύ κοινό και η οποία δεν ήταν σε θέση να στηρίξει το παγκόσμιο ευαγγελιστικό έργο. Στην ουσία, η Μετάφραση των Εβδομήκοντα πρόσφερε το υπόβαθρο, τις έννοιες και τη γλώσσα που κατέστησαν εφικτή τη μεταβίβαση της γνώσης για τον Ιεχωβά Θεό σε άτομα διαφορετικής εθνικής προέλευσης. Η ευρεία εξοικείωση των ανθρώπων με την ελληνική έκανε αυτή τη γλώσσα απαράμιλλη ως μέσο μετάδοσης των ιερών αληθειών στον κόσμο.

Προσήλυτοι και Θεοφοβούμενοι

Το δεύτερο αιώνα Π.Κ.Χ., οι Ιουδαίοι είχαν ήδη μεταφράσει πολλά από τα λογοτεχνικά τους έργα στην ελληνική και συνέτασσαν καινούρια έργα απευθείας σε εκείνη τη γλώσσα. Αυτό έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη μετάδοση της γνώσης για την ιστορία και τη θρησκεία του Ισραήλ στον κόσμο των Εθνικών. Οι ιστορικοί αναφέρουν ότι, στη διάρκεια αυτής της περιόδου, πολλοί Εθνικοί «προσκολλούνταν, άλλοι λίγο άλλοι πολύ, στις Ιουδαϊκές κοινότητες, συμμετείχαν στην Ιουδαϊκή λατρεία και τηρούσαν τους Ιουδαϊκούς κανόνες, άλλοτε με περισσότερη και άλλοτε με λιγότερη προσήλωση».​—Η Ιστορία του Ιουδαϊκού Λαού στην Εποχή του Ιησού Χριστού (The History of the Jewish People in the Age of Jesus Christ).

Ορισμένοι Εθνικοί προόδευσαν μέχρι του σημείου να ενστερνιστούν τον Ιουδαϊσμό, αποδεχόμενοι την περιτομή, και να γίνουν προσήλυτοι. Άλλοι αποδέχτηκαν μερικές πτυχές του Ιουδαϊσμού αλλά δίσταζαν να μεταστραφούν. Αυτοί αποκαλούνταν συνήθως στην ελληνική γραμματεία «θεόφοβοι». Για τον Κορνήλιο λέγεται ότι «ήταν ευλαβής και φοβόταν τον Θεό». Ο απόστολος Παύλος συνάντησε πολλούς θεοφοβούμενους οι οποίοι είχαν συνταυτιστεί με τους Ιουδαίους σε όλη τη Μικρά Ασία και την Ελλάδα. Στην Αντιόχεια της Πισιδίας, λόγου χάρη, απευθύνθηκε σε όσους ήταν συγκεντρωμένοι στη συναγωγή ως «άντρες Ισραηλίτες και εσείς οι άλλοι που φοβάστε τον Θεό».​—Πράξεις 10:2· 13:16, 26· 17:4· 18:4.

Έτσι λοιπόν, όταν οι μαθητές του Ιησού άρχισαν να κηρύττουν τα καλά νέα στις Ιουδαϊκές κοινότητες πέρα από τα σύνορα της Ιουδαίας, πολλοί από όσους άκουγαν είχαν ουσιαστικά ελληνικές καταβολές. Εκείνες οι κοινότητες αποτέλεσαν πραγματικά φυτώρια για την εξάπλωση της Χριστιανοσύνης. Όταν φάνηκε καθαρά πως ο Θεός πρόσφερε την ελπίδα της σωτηρίας ακόμη και στους Εθνικούς, οι μαθητές συνειδητοποίησαν ότι, στα μάτια του Θεού, δεν υπήρχε «ούτε Ιουδαίος ούτε Έλληνας».​—Γαλάτες 3:28.

Κήρυγμα στους Έλληνες

Έχοντας υπόψη τις θρησκευτικές και ηθικές αξίες των ανθρώπων από τα έθνη, ορισμένοι από τους πρώτους Ιουδαίους Χριστιανούς δίσταζαν αρχικά να ανοίξουν τις πύλες της Χριστιανικής εκκλησίας ώστε να μπορούν να μεταστραφούν και Εθνικοί. Γι’ αυτό, όταν έγινε φανερό ότι ο Θεός ήταν πρόθυμος να δεχτεί τους Εθνικούς, οι απόστολοι και οι πρεσβύτεροι στην Ιερουσαλήμ κατέστησαν σαφές ότι τέτοια άτομα που είχαν μεταστραφεί στη Χριστιανοσύνη απαιτούνταν να απέχουν από αίμα, πορνεία και ειδωλολατρία. (Πράξεις 15:29) Αυτό ήταν ουσιώδες για οποιονδήποτε είχε ακολουθήσει τον ελληνικό τρόπο ζωής, επειδή η ελληνορωμαϊκή κοινωνία έβριθε από «επαίσχυντες σεξουαλικές ορέξεις» και ομοφυλοφιλία. Δεν υπήρχε περιθώριο για τέτοιες πράξεις μέσα στη Χριστιανική εκκλησία.​—Ρωμαίους 1:26, 27· 1 Κορινθίους 6:9, 10.

Από τους Χριστιανούς ιεραποστόλους του πρώτου αιώνα οι οποίοι κήρυτταν στον ελληνικό κόσμο, την πιο εξέχουσα δράση ανέπτυξε ο απόστολος Παύλος. Μέχρι σήμερα, οι ταξιδιώτες στην Αθήνα, μπορούν να δουν στη βάση του Αρείου Πάγου μια μπρούντζινη αναμνηστική πλάκα η οποία περιέχει την περίφημη ομιλία που εκφώνησε ο Παύλος σε αυτή την πόλη. Η αφήγηση είναι καταγραμμένη στην Αγία Γραφή, στο 17ο κεφάλαιο του βιβλίου των Πράξεων. Η εναρκτήρια φράση του Παύλου, «Άντρες Αθηναίοι», συνηθιζόταν από τους Έλληνες ρήτορες και ασφαλώς έκανε τους ακροατές του​—μεταξύ αυτών τους Επικούρειους και τους Στωικούς φιλοσόφους—​να νιώσουν άνετα. Αντί να δείξει ότι παροξυνόταν ή να επικρίνει την πίστη των ακροατών του, ο Παύλος προσπάθησε να κερδίσει τη συμπάθειά τους αναγνωρίζοντας το γεγονός ότι φαίνονταν πολύ θρησκευόμενοι. Μίλησε για το βωμό τους «Στον Άγνωστο Θεό» και έθεσε κοινή βάση μαζί τους λέγοντας ότι αυτός ήταν ο Θεός για τον οποίο σκόπευε να τους μιλήσει.​—Πράξεις 17:16-23.

Ο Παύλος προσέγγισε τους ακροατές του χρησιμοποιώντας έννοιες τις οποίες μπορούσαν να αποδεχτούν. Οι Στωικοί μπορούσαν να συμφωνήσουν μαζί του στο ότι ο Θεός είναι η Πηγή της ανθρώπινης ζωής, ότι όλοι οι άνθρωποι ανήκουν στο ίδιο γένος, ότι ο Θεός δεν είναι μακριά μας και ότι η ανθρώπινη ζωή εξαρτάται από τον Θεό. Ο Παύλος υποστήριξε αυτό το τελευταίο σημείο παραθέτοντας λόγια των Στωικών ποιητών Άρατου (Φαινόμενα) και Κλεάνθη (Ύμνος εις τον Δία). Και οι Επικούρειοι επίσης θα διαπίστωναν ότι είχαν πολλά κοινά με τον Παύλο​—ο Θεός είναι ζωντανός και μπορούμε να τον γνωρίσουμε. Είναι αυτοσυντήρητος, δεν χρειάζεται κάτι από τους ανθρώπους και δεν κατοικεί σε χειροποίητους ναούς.

Οι ακροατές του Παύλου ήταν εξοικειωμένοι με τους όρους που χρησιμοποίησε. Πράγματι, σύμφωνα με κάποια πηγή, οι εκφράσεις “ο κόσμος”, «γενιά» και «το Θεϊκό Ον» χρησιμοποιούνταν συχνά από Έλληνες φιλοσόφους. (Πράξεις 17:24-29) Όχι πως ο Παύλος ήταν διατεθειμένος να συμβιβάσει την αλήθεια για να τους κερδίσει. Απεναντίας, οι τελικές του δηλώσεις σχετικά με την ανάσταση και την κρίση συγκρούονταν με τις πεποιθήσεις τους. Μολαταύτα, προσάρμοσε επιδέξια το άγγελμά του, ως προς τη μορφή και το περιεχόμενο, για να ελκύσει τους επηρεασμένους από τη φιλοσοφία ακροατές του.

Πολλές από τις επιστολές του Παύλου απευθύνονταν σε εκκλησίες ελληνικών πόλεων ή ρωμαϊκών αποικιών πλήρως εξελληνισμένων. Αυτά τα συγγράμματα, στα οποία η ελληνική χρησιμοποιείται άπταιστα και αποτελεσματικά, αξιοποιούν αντιλήψεις και παραδείγματα που ήταν κοινά στον ελληνικό πολιτισμό. Ο Παύλος κάνει λόγο για τους αθλητικούς αγώνες, την ανταμοιβή του νικητή, τον παιδαγωγό που συνόδευε ένα αγόρι στο σχολείο και πολλές άλλες εικόνες από τη ζωή των Ελλήνων. (1 Κορινθίους 9:24-27· Γαλάτες 3:24, 25) Αν και ήταν πρόθυμος να δανειστεί όρους από την ελληνική γλώσσα, απέρριψε σθεναρά τα ήθη και τα θρησκευτικά ιδανικά των Ελλήνων.

Ας Γινόμαστε τα Πάντα σε Ανθρώπους Κάθε Είδους

Ο απόστολος Παύλος αναγνώριζε ότι για να κηρύξει τα καλά νέα σε άλλους έπρεπε να “γίνει τα πάντα σε ανθρώπους κάθε είδους”. «Στους Ιουδαίους έγινα ως Ιουδαίος, για να κερδίσω Ιουδαίους», έγραψε ο ίδιος, ενώ στους Έλληνες έγινε ως Έλληνας για να τους βοηθήσει να αντιληφθούν τους σκοπούς του Θεού. Φυσικά, ο Παύλος ήταν ο πλέον κατάλληλος για να το κάνει αυτό, όντας Ιουδαίος πολίτης μιας εξελληνισμένης πόλης. Όλοι οι Χριστιανοί σήμερα χρειάζεται να κάνουν κάτι παρόμοιο.​—1 Κορινθίους 9:20-23.

Εκατομμύρια άνθρωποι μετακινούνται σήμερα από τη μια χώρα στην άλλη, από τον έναν πολιτισμό στον άλλον. Αυτό αποτελεί τεράστια πρόκληση για τους Χριστιανούς, οι οποίοι προσπαθούν να κηρύττουν τα καλά νέα της Βασιλείας του Θεού και να εκτελούν την εντολή του Ιησού να “κάνουν μαθητές από όλα τα έθνη”. (Ματθαίος 24:14· 28:19) Επανειλημμένα διαπιστώνουν πως, όταν οι άνθρωποι ακούν τα καλά νέα στη μητρική τους γλώσσα, η καρδιά τους συγκινείται και οι ίδιοι ανταποκρίνονται ευνοϊκά.

Να γιατί αυτό το περιοδικό, Η Σκοπιά Αναγγέλλει τη Βασιλεία του Ιεχωβά, εκδίδεται κάθε μήνα σε 169 γλώσσες, και το συνοδευτικό του περιοδικό, το Ξύπνα!, σε 81 γλώσσες. Επιπρόσθετα, πολλοί Μάρτυρες του Ιεχωβά, προκειμένου να μιλήσουν σχετικά με τα καλά νέα σε ανθρώπους που έχουν μετακομίσει στην περιοχή τους, καταβάλλουν προσπάθειες για να μάθουν μια καινούρια γλώσσα​—περιλαμβανομένων και δύσκολων γλωσσών όπως η αραβική, η κινεζική και η ρωσική. Ο στόχος είναι ο ίδιος σήμερα με αυτόν που υπήρχε τον πρώτο αιώνα. Ο απόστολος Παύλος το έθεσε εύστοχα όταν είπε: «Έγινα τα πάντα σε ανθρώπους κάθε είδους, για να σώσω με κάθε τρόπο μερικούς».​—1 Κορινθίους 9:22.

[Υποσημείωση]

[Χάρτης στη σελίδα 18]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Ρώμη

ΕΛΛΑΔΑ

Αθήνα

ΑΣΙΑ

Αντιόχεια (της Πισιδίας)

ΚΙΛΙΚΙΑ

ΣΥΡΙΑ

ΙΟΥΔΑΙΑ

Ιερουσαλήμ

ΑΙΓΥΠΤΟΣ

Αλεξάνδρεια

Κυρήνη

ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΘΑΛΑΣΣΑ

[Εικόνα στη σελίδα 19]

Η «Μετάφραση των Εβδομήκοντα» συνέβαλε στη μεταβίβαση της γνώσης για τον Ιεχωβά κατά τον πρώτο αιώνα

[Ευχαριστίες]

Israel Antiquities Authority

[Εικόνα στη σελίδα 20]

Η αναμνηστική πλάκα στον Άρειο Πάγο η οποία περιέχει την ομιλία του Παύλου