Λεφέβρ ντ’ Ετάπλ​—Ήθελε να Γνωρίσει ο Κοινός Λαός τον Λόγο του Θεού

ΕΝΑ κυριακάτικο πρωί στις αρχές της δεκαετίας του 1520, οι κάτοικοι της κωμόπολης Μο, κοντά στο Παρίσι, δεν πίστευαν στα αφτιά τους με αυτό που άκουσαν στην εκκλησία. Η ανάγνωση των Ευαγγελίων είχε γίνει, όχι στη λατινική, αλλά στη μητρική τους γλώσσα—τη γαλλική!

Ο Βιβλικός μεταφραστής στον οποίο οφειλόταν αυτή η πρωτοβουλία, ο Ζακ Λεφέβρ ντ’ Ετάπλ (στη λατινική Γιακόμπους Φάμπερ Σταπουλένσις), έγραψε μετέπειτα σε έναν στενό του φίλο: «Δεν φαντάζεσαι με τι ζήλο υποκινεί ο Θεός τις διάνοιες απλών [ανθρώπων] σε ορισμένα μέρη να ενστερνιστούν τον Λόγο του».

Εκείνη την εποχή, η Καθολική Εκκλησία και οι θεολόγοι στο Παρίσι εναντιώνονταν στη χρήση μεταφράσεων της Αγίας Γραφής στις κοινές γλώσσες. Τι υποκίνησε λοιπόν τον Λεφέβρ να μεταφράσει τη Γραφή στη γαλλική; Και πώς κατάφερε να βοηθήσει τον κοινό λαό να κατανοήσει τον Λόγο του Θεού;

ΑΝΑΖΗΤΟΥΣΕ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΓΡΑΦΩΝ

Πριν γίνει Βιβλικός μεταφραστής, ο Λεφέβρ είχε αφοσιωθεί στην αποκατάσταση κλασικών έργων φιλοσοφίας και θεολογίας, προσδίδοντάς τους την αρχική τους σημασία. Παρατήρησε ότι πολλά αρχαία κείμενα είχαν διαστρεβλωθεί έπειτα από αιώνες παραπλανητικών αποδόσεων και λαθών. Αναζητώντας την πραγματική σημασία των αρχαίων συγγραμμάτων, άρχισε να μελετάει προσεκτικά τη Γραφή που χρησιμοποιούσε επίσημα η Καθολική Εκκλησία, τη λατινική Βουλγάτα.

Η ειλικρινής μελέτη των Γραφών οδήγησε τον Λεφέβρ στο συμπέρασμα ότι «μόνο η μελέτη της θεϊκής αλήθειας εγγυάται . . . την ύψιστη ευτυχία». Γι’ αυτό, έπαψε να μελετάει φιλοσοφία και αφιέρωσε όλες του τις δυνάμεις στη μετάφραση της Γραφής.

Το 1509, ο Λεφέβρ εξέδωσε μια συγκριτική μελέτη με πέντε διαφορετικές λατινικές μεταφράσεις των Ψαλμών,a περιλαμβανομένης και της δικής του διορθωμένης απόδοσης της Βουλγάτας. Ανόμοια με τους θεολόγους της εποχής του, πάσχιζε να αποδώσει τις Γραφικές περικοπές με φυσικό και απλό τρόπο. Η μέθοδος με την οποία ερμήνευε τις Γραφές επηρέασε καθοριστικά άλλους Βιβλικούς λογίους και μεταρρυθμιστές.—Βλέπε το πλαίσιο «Πώς Επηρεάστηκε ο Μαρτίνος Λούθηρος από τον Λεφέβρ».

Ο Λεφέβρ ανατράφηκε ως Καθολικός και ήταν πεπεισμένος ότι η μεταρρύθμιση της εκκλησίας θα ήταν εφικτή μόνο αν οι συνηθισμένοι άνθρωποι διδάσκονταν σωστά τις Γραφές. Αλλά πώς θα ωφελούνταν ο κοινός λαός από τις Γραφές σε μια εποχή κατά την οποία αυτά τα ιερά συγγράμματα ήταν κυρίως στη λατινική;

ΜΙΑ ΒΙΒΛΙΚΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΠΡΟΣΙΤΗ ΣΕ ΟΛΟΥΣ

Επειδή ο Λεφέβρ αγαπούσε βαθιά τον Λόγο του Θεού, ήταν αποφασισμένος να κάνει τη Γραφή προσιτή σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους. Προκειμένου να το πετύχει αυτό, εξέδωσε τον Ιούνιο του 1523 μια δίτομη γαλλική μετάφραση των Ευαγγελίων σε μέγεθος τσέπης. Αυτή η έκδοση μικρού μεγέθους—που κόστιζε τα μισά χρήματα από την κανονική—επέτρεπε σε ανθρώπους με περιορισμένους πόρους να αποκτήσουν ένα αντίτυπο της Γραφής.

Η ανταπόκριση του κοινού λαού ήταν άμεση και ενθουσιώδης. Άντρες και γυναίκες διψούσαν τόσο πολύ να διαβάσουν τα λόγια του Ιησού στη μητρική τους γλώσσα ώστε τα πρώτα 1.200 αντίτυπα που τυπώθηκαν εξαντλήθηκαν μέσα σε λίγους μόνο μήνες.

ΘΑΡΡΑΛΕΑ ΣΤΑΣΗ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ

Στον πρόλογο των Ευαγγελίων, ο Λεφέβρ εξήγησε ότι τα είχε μεταφράσει στη γαλλική ώστε να μπορούν «τα απλά μέλη» της εκκλησίας «να είναι εξίσου βέβαια για την αλήθεια του ευαγγελίου με εκείνους που την έχουν στη λατινική». Γιατί όμως ήθελε τόσο πολύ να βοηθήσει τον κοινό λαό να επιστρέψει σε όσα διδάσκει η Γραφή;

Ο Λεφέβρ γνώριζε πολύ καλά ότι οι ανθρώπινες διδασκαλίες και η φιλοσοφία είχαν διαφθείρει την Καθολική Εκκλησία. (Μάρκος 7:7· Κολοσσαείς 2:8) Ήταν πεπεισμένος δε ότι είχε φτάσει ο καιρός να «διακηρυχτούν [τα Ευαγγέλια] ανόθευτα σε ολόκληρο τον κόσμο, ώστε να μην παροδηγείται πλέον ο λαός από αλλότρια δόγματα ανθρώπων».

Επιπλέον, ο Λεφέβρ αγωνίστηκε να εκθέσει τα ανυπόστατα επιχειρήματα εκείνων που αντιμάχονταν τη μετάφραση της Γραφής στη γαλλική. Κατήγγειλε την υποκρισία τους, λέγοντας: «Πώς θα διδάξουν [τον λαό] να τηρεί όλα όσα παρήγγειλε ο Ιησούς Χριστός, αν δεν έχουν την παραμικρή διάθεση να επιτρέψουν στους απλούς ανθρώπους να δουν και να διαβάσουν το Ευαγγέλιο του Θεού στη δική τους γλώσσα;»—Ρωμαίους 10:14.

Όπως ήταν αναμενόμενο, οι θεολόγοι στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού—τη Σορβόνη—σύντομα προσπάθησαν να φιμώσουν τον Λεφέβρ. Τον Αύγουστο του 1523, αντιτάχθηκαν σε μεταφράσεις και σχολιολόγια της Γραφής στην καθομιλουμένη, θεωρώντας τα «επιζήμια για την Εκκλησία». Αν δεν είχε παρέμβει ο Βασιλιάς της Γαλλίας Φραγκίσκος Α΄, ο Λεφέβρ θα είχε καταδικαστεί ως αιρετικός.

Ο «ΣΙΩΠΗΛΟΣ» ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΝΕΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ

Ο Λεφέβρ δεν επέτρεψε στις θυελλώδεις αντιπαραθέσεις γύρω από τα έργα του να τον αποσπάσουν από τη μετάφραση της Γραφής. Το 1524, αφού ολοκλήρωσε τη μετάφραση των Ελληνικών Γραφών (της λεγόμενης Καινής Διαθήκης), δημοσίευσε μια απόδοση των Ψαλμών στη γαλλική ώστε να μπορούν οι πιστοί να προσεύχονται «με μεγαλύτερη αφοσίωση και βαθύτερα αισθήματα».

Κάποιοι θεολόγοι στη Σορβόνη έσπευσαν να εξετάσουν εξονυχιστικά τα έργα του Λεφέβρ. Λίγο αργότερα, διέταξαν να καεί δημόσια η μετάφρασή του των Ελληνικών Γραφών, ενώ αποκήρυξαν άλλα συγγράμματά του ως «ευνοϊκά διακείμενα στην αίρεση του Λούθηρου». Όταν οι θεολόγοι κάλεσαν τον Λεφέβρ να απολογηθεί για τις απόψεις του, εκείνος αποφάσισε να μείνει «σιωπηλός» και διέφυγε στο Στρασβούργο. Εκεί, συνέχισε να μεταφράζει διακριτικά τη Γραφή. Μολονότι μερικοί θεώρησαν ότι η στάση του έδειχνε δειλία, ο ίδιος πίστευε ότι αυτός ήταν ο καλύτερος τρόπος για να απαντήσει σε όσους δεν είχαν εκτίμηση για τα πολύτιμα «μαργαριτάρια» της Γραφικής αλήθειας.—Ματθαίος 7:6.

Σχεδόν έναν χρόνο μετά τη φυγή του Λεφέβρ, ο Βασιλιάς Φραγκίσκος Α΄ του ανέθεσε την εκπαίδευση του τετράχρονου γιου του, του Καρόλου. Αυτή η θέση τού πρόσφερε άπλετο χρόνο για να ολοκληρώσει τη μετάφραση της Γραφής. Το 1530, η μετάφραση ολόκληρης της Γραφής που ετοίμασε τυπώθηκε εκτός Γαλλίας, στην Αμβέρσα, με την έγκριση του Αυτοκράτορα Καρόλου Ε΄.b

ΜΕΓΑΛΕΣ ΕΛΠΙΔΕΣ ΠΟΥ ΕΜΕΙΝΑΝ ΑΝΕΚΠΛΗΡΩΤΕΣ

Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, ο Λεφέβρ έλπιζε ότι η εκκλησία θα εγκατέλειπε τις ανθρώπινες παραδόσεις και θα επέστρεφε στην ανόθευτη γνώση των Γραφών. Πίστευε ακράδαντα ότι ήταν «δικαίωμα, μάλιστα καθήκον, κάθε Χριστιανού να διαβάζει και να διδάσκεται προσωπικά από την Αγία Γραφή». Να γιατί προσπάθησε τόσο σκληρά να κάνει τη Γραφή προσιτή σε όλους. Αν και η επιθυμία του Λεφέβρ να μεταρρυθμιστεί η εκκλησία εκ των έσω δεν πραγματοποιήθηκε, η κληρονομιά που άφησε είναι αδιαμφισβήτητη—βοήθησε τον κοινό λαό να γνωρίσει τον Λόγο του Θεού.