Πώς να Αντιμετωπίσετε τις Κρίσεις Πανικού

Ο Ρόμπερτ καθόταν άνετα στο γραφείο του. Ξαφνικά, η καρδιά του άρχισε να χτυπάει δυνατά. Ανακάθησε ενώ από το μέτωπό του έσταζαν σταγόνες ιδρώτα. Ο Ρόμπερτ ήταν βέβαιος ότι πάθαινε καρδιακή προσβολή! Άρπαξε το τηλέφωνο. «Μου συμβαίνει κάτι φοβερό», είπε ασθμαίνοντας. «Αισθάνομαι ότι θα λιποθυμήσω!»

ΑΥΤΗ ήταν η πρώτη φορά που ο Ρόμπερτ πάθαινε κρίση πανικού. Δυστυχώς, δεν ήταν η τελευταία. Το ίδιο αίσθημα τον κατέλαβε ξανά σε κάποιο εστιατόριο και σε ένα εμπορικό κέντρο. Ο πανικός εμφανίστηκε ξανά ενώ είχε επισκεφτεί κάποιους φίλους. Προτού περάσει πολύς καιρός, το μόνο «ασφαλές» μέρος για τον Ρόμπερτ ήταν το σπίτι. Σταδιακά, έπαθε κατάθλιψη. «Σκεφτόμουν ακόμα και να αυτοκτονήσω», παραδέχεται.

Έξι μήνες αργότερα, ο Ρόμπερτ είδε τυχαία ένα άρθρο σε μια εφημερίδα το οποίο ασχολούνταν με τις κρίσεις πανικού και την αγοραφοβία. Τα όσα έμαθε του έσωσαν τη ζωή.

Γιατί Εμφανίζεται ο Πανικός;

Πανικός είναι η φυσιολογική αντίδραση του σώματος απέναντι στον κίνδυνο. Φανταστείτε ότι διασχίζετε κάποιο δρόμο. Ξαφνικά βλέπετε ένα αυτοκίνητο να έρχεται ολοταχώς κατά πάνω σας. Άμεσες φυσικές και χημικές αλλαγές στο σώμα σας σάς δίνουν τη δυνατότητα να τρέξετε με μεγάλη ταχύτητα για να σωθείτε.

Αλλά τώρα φανταστείτε ότι νιώθετε τον ίδιο πανικό χωρίς προφανή αιτία. Ο Δρ Ρ. Ριντ Γουίλσον λέει: «Οι κρίσεις πανικού προκαλούνται όταν ο πανικός εξαπατά τον εγκέφαλο κάνοντάς τον να νομίζει ότι υπάρχει άμεσος κίνδυνος. Ας υποθέσουμε ότι βρίσκεστε στο διάδρομο ενός παντοπωλείου, χωρίς να ενοχλείτε κανέναν. Κλικ. Ανοίγει ο διακόπτης Έκτακτης Ανάγκης. ‘Συναγερμός! Όλα τα συστήματα να ετοιμαστούν για μάχη!’»

Μόνο εκείνοι που έχουν πάθει τέτοιες κρίσεις μπορούν να συλλάβουν πλήρως την έντασή τους. Το περιοδικό Αμέρικαν Χελθ (American Health) τις περιγράφει ως «ένα χείμαρρο αδρεναλίνης που ξεχύνεται στο σώμα σας επί πέντε λεπτά ή επί μια ώρα ή επί μια μέρα και κατόπιν εξαφανίζεται τόσο γρήγορα και μυστηριωδώς όσο εμφανίστηκε, αφήνοντάς σας αδύναμο, εξαντλημένο και γεμάτο φόβο για την επόμενη κρίση».

Οι Ρίζες του Πανικού

Οι κρίσεις πανικού συνήθως εμφανίζονται στα πρώτα χρόνια της ενηλικίωσης και προσβάλλουν περισσότερο τις γυναίκες παρά τους άντρες. Τι τις προκαλεί; Δεν υπάρχει σαφής απάντηση. Μερικοί λένε ότι οι ασθενείς έχουν βιολογική προδιάθεση εξαιτίας μιας ανωμαλίας στο μεταιχμιακό σύστημα του εγκεφάλου. Πολλοί νομίζουν ότι αυτή η κατάσταση μπορεί να είναι κληρονομική, ενώ άλλοι ισχυρίζονται πως η χημεία του εγκεφάλου τροποποιείται από παράγοντες που προκαλούν στρες.

Σε μερικές περιπτώσεις οι κρίσεις προξενούνται από αναμνήσεις τραυματικών εμπειριών, όπως είναι ο πόλεμος, ο βιασμός και η κακοποίηση στην παιδική ηλικία. Μια μελέτη αποκάλυψε ότι το ποσοστό των θυμάτων αιμομειξίας που υπέφεραν από διαταραχή πανικού ήταν 13 φορές υψηλότερο από εκείνο του γενικού πληθυσμού. Μάλιστα, ενώ οι κρίσεις πανικού και άλλα σύνδρομα είναι αυθύπαρκτα προβλήματα αυτά καθαυτά, μπορούν επίσης να είναι αυτό που η συγγραφέας Ε. Σου Μπλουμ αποκαλεί «ακτίνες ενός κύκλου με κέντρο την αιμομειξία».

Ασφαλώς, δεν προκαλούνται όλες οι κρίσεις πανικού από κάποια τραυματική εμπειρία. Αλλά ο Δρ Γουέιν Κρίτσμπεργκ προειδοποιεί ότι, όταν συμβαίνει αυτό, «η αντιμετώπιση των δευτερευουσών συνεπειών της κακοποίησης—χωρίς τη θεραπεία του αρχικού τραύματος—δεν θα λύσει μόνιμα το πρόβλημα. Αυτό θα έμοιαζε με το να παίρνετε αντιβηχικό σιρόπι για να θεραπεύσετε μια περίπτωση πνευμονίας».

Μπορούν να Θεραπευτούν;

Οι κρίσεις πανικού μπορούν να τεθούν υπό έλεγχο. Πολλά άτομα που αναγκάζονται να μένουν στο σπίτι εξαιτίας του φόβου για τον πανικό έχουν βοηθηθεί από τη θεραπεία μέσω έκθεσης. Σε αυτή τη θεραπεία, ο ασθενής εκτίθεται στην κατάσταση που του εμπνέει φόβο και βοηθιέται να παραμείνει σε αυτήν μέχρις ότου μειωθεί ο πανικός. Εκείνοι που έχουν καρδιακά προβλήματα, άσθμα, πεπτικό έλκος, κολίτιδα ή παρόμοιες ασθένειες θα πρέπει να συμβουλευτούν το γιατρό προτού δοκιμάσουν αυτή τη θεραπεία.

Μπορούν να χρησιμοποιηθούν κάποιες μέθοδοι χαλάρωσης για να μειώσουν το συσσωρευμένο άγχος.a Μερικές από αυτές εξετάζονται στο συνοδευτικό πλαίσιο «Τρόποι για να Ηρεμήσετε». Αλλά μην περιμένετε να αρχίσει ο πανικός. Είναι καλύτερα να εφαρμόζετε αυτούς τους τρόπους σε περιόδους μειωμένου άγχους. Όταν τους εμπεδώσετε, μπορούν να ελαττώσουν ή ακόμα και να προλάβουν μελλοντικές κρίσεις.

Ο πανικός αναπτύσσεται όπου υπάρχει τελειομανία και χαμηλή αυτοεκτίμηση. «Όταν πάθαινα κρίσεις άγχους, εξουσίαζε τη ζωή μου ο κ. Αρνητικός», λέει κάποιος ασθενής. «Έλεγα στον εαυτό μου ότι επειδή είχα άγχος ήμουν κατώτερος από τους άλλους και, συνεπώς, αντιπαθητικός». Η αντιστροφή αυτής της νοοτροπίας μπορεί να μειώσει το άγχος που οδηγεί στον πανικό.b

Το να εκμυστηρεύεστε το άγχος σας σε κάποιον έμπιστο φίλο είναι πολύ σημαντικό. Το να μιλάει για αυτό μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή να ξεχωρίσει τα προβλήματα τα οποία πρέπει να υπομείνει από τα προβλήματα που μπορούν να λυθούν. Κάτι που δεν πρέπει να παραβλέψουμε είναι η προσευχή. Το εδάφιο Ψαλμός 55:22 λέει: ‘Επίρριψον επί τον Ιεχωβά το φορτίον σου, και αυτός θέλει σε ανακουφίσει· δεν θέλει ποτέ συγχωρήσει να σαλευθή ο δίκαιος’.

Πολλές φορές εκείνο που προκαλεί τον πανικό δεν είναι ένα μόνο τεράστιο πρόβλημα αλλά είναι η συσσώρευση μικρών, φαινομενικά ασήμαντων ανησυχιών—όπως ακριβώς το να δουλεύουν στο ίδιο κύκλωμα πάρα πολλές ηλεκτρικές συσκευές μπορεί να κάψει την ασφάλεια. Μια λύση είναι να γράψετε κάθε πρόβλημα σε κάρτες και να τις ταξινομήσετε από το απλούστερο πρόβλημα προς το δυσκολότερο. Να αντιμετωπίζετε ένα πρόβλημα κάθε φορά. Το να γράφετε τις ανησυχίες σας τις μετατρέπει από κάτι που φοβάστε και αποφεύγετε σε κάτι που μπορείτε να δείτε και να λύσετε.

Μερικούς τους βοηθάει η λήψη ηρεμιστικών ή αντικαταθλιπτικών με συνταγή γιατρού. Ωστόσο, απαιτείται προσοχή. «Δεν πιστεύω ότι μόνο η φαρμακευτική αγωγή είναι η λύση», λέει ο σύμβουλος Μέλβιν Γκριν. «Αυτή θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως βοήθημα στην αναζήτηση λύσης. . . . Τα φάρμακα ίσως σας βοηθήσουν να τα βγάζετε πέρα με την καθημερινή ζωή, και αυτό μπορεί να σας δώσει τη δυνατότητα να αναζητήσετε και άλλη βοήθεια για να αντιμετωπίσετε τα αίτια της αγοραφοβίας και να εργαστείτε με στόχο την ανάρρωσή σας».

Πνευματικό Πρόβλημα;

«Νόμιζα ότι οι Χριστιανοί δεν έπρεπε να παθαίνουν κρίσεις άγχους», λέει η Μπρέντα, «επειδή ο Ιησούς είπε ‘ποτέ μην ανησυχήσετε’. Συμπέρανα ότι μάλλον δεν εμπιστευόμουν αρκετά στον Θεό». Εντούτοις, τα συμφραζόμενα των όσων είπε ο Ιησούς στο εδάφιο Ματθαίος 6:34 δείχνουν ότι εκείνος δεν μιλούσε για τις διαταραχές πανικού. Μάλλον, τόνιζε τον κίνδυνο που υπάρχει όταν ανησυχούμε περισσότερο για τις υλικές παρά για τις πνευματικές ανάγκες.

Μάλιστα, ακόμα και εκείνοι που θέτουν τα πνευματικά συμφέροντα πρώτα μπορεί να επηρεαστούν από αυτή τη διαταραχή, όπως δείχνει η ακόλουθη εμπειρία μιας γυναίκας από τη Φινλανδία.

«Η σύντροφός μου και εγώ, Μάρτυρες του Ιεχωβά και οι δύο, ενασχολούμασταν στο κήρυγμα από πόρτα σε πόρτα. Ξαφνικά, ζαλίστηκα. Το μυαλό μου σταμάτησε. Τίποτα δεν μου φαινόταν πραγματικό, και φοβόμουν ότι θα έχανα την ισορροπία μου. Στην επόμενη πόρτα, δεν μπορούσα να παρακολουθήσω καθόλου τη συζήτηση.

»Αυτή η τρομακτική εμπειρία συνέβη το 1970. Ήταν η πρώτη από μια σειρά παράξενων κρίσεων που θα με ταλαιπωρούσαν τα επόμενα 20 χρόνια. Πολλές φορές, βρισκόμουν σε ένα θολό κόσμο, ήμουν ανίκανη να σκεφτώ καθαρά. Ζαλιζόμουν, και η καρδιά μου πήγαινε να σπάσει. Όταν μιλούσα, κόμπιαζα ή έχανα εντελώς τα λόγια μου.

»Ήμουν μια νεαρή, δραστήρια και ευτυχισμένη ολοχρόνια διάκονος των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Πόσο μου άρεσε να βοηθάω άλλους να κατανοούν την Αγία Γραφή! Αλλά αυτές οι κρίσεις ήταν ένα αδιάκοπο μαρτύριο για εμένα. Αναρωτιόμουν: ‘Τι δεν πάει καλά με εμένα;’ Κάποιος νευρολόγος διέγνωσε κροταφική επιληψία. Τα επόμενα δέκα χρόνια, έπαιρνα τα φάρμακα που μου έγραφε. Ωστόσο, αναρωτιόμουν γιατί έφερναν τόσο λίγα αποτελέσματα. Άρχισα να δέχομαι την κατάστασή μου ως κάτι που απλώς έπρεπε να το υπομείνω.

»Έπειτα από αρκετό καιρό, συνειδητοποίησα ότι η αρρώστια μου δεν ήταν επιληψία, και ότι τα φάρμακα που έπαιρνα δεν ήταν αποτελεσματικά. Ακόμα και το να πηγαίνω με τα πόδια σε γνωστά μέρη ήταν μια ανυπέρβλητη δοκιμασία. Έτρεμα μήπως συναντήσω κάποιον άνθρωπο στο δρόμο μου. Έβαζα όλες μου τις δυνάμεις για να παρακολουθώ τις Χριστιανικές συναθροίσεις. Πολλές φορές καθόμουν καταϊδρωμένη και ζαλισμένη με τα χέρια μου στους κροτάφους μου, ενώ η καρδιά μου πήγαινε να σπάσει και το μυαλό μου ήταν άδειο. Μερικές φορές όλο μου το σώμα ήταν σφιγμένο και πάθαινα κράμπες. Σε μια περίπτωση ήμουν βέβαιη ότι θα πέθαινα.

»Η διακονία μου με στήριζε, αν και ήταν θαύμα το ότι μπορούσα να τη συνεχίζω. Το να διεξάγω κάποια Γραφική μελέτη μερικές φορές ήταν τόσο εξουθενωτικό ώστε έπρεπε να αναλάβει τη διεξαγωγή η σύντροφός μου. Πραγματικά, το κήρυγμά μας αποτελεί ομαδική προσπάθεια, και στο τέλος ο Θεός είναι εκείνος που το κάνει συνεχώς να αυξάνει. (1 Κορινθίους 3:6, 7) Τα προβατοειδή άτομα ακούνε και ανταποκρίνονται παρά τους περιορισμούς του δασκάλου.

»Κάποια μέρα το Μάρτιο του 1991, ο σύζυγός μου μού έδειξε ένα φυλλάδιο σχετικά με τη διαταραχή πανικού. Τα συμπτώματα που περιέγραφε ήταν ίδια με τα δικά μου! Διάβασα περισσότερα γύρω από αυτό το θέμα, παρακολούθησα διαλέξεις και έκλεισα ραντεβού με κάποιον ειδικό. Έπειτα από δύο δεκαετίες, βρήκα τελικά ποιο ήταν το πρόβλημά μου. Είχα μπει στο δρόμο της ανάρρωσης!

»Η πλειονότητα εκείνων που υποφέρουν από διαταραχή πανικού μπορούν να βοηθηθούν με τη σωστή θεραπεία. Οι φίλοι μπορούν να προσφέρουν μεγάλη υποστήριξη με το να είναι συμπονετικοί. Αντί να συσσωρεύει ενοχή σε μια ήδη ταραγμένη ψυχή, ο σύντροφος που ασκεί διάκριση θα αντιλαμβάνεται ότι το άτομο που υποφέρει από διαταραχή πανικού δεν είναι εσκεμμένα αντικοινωνικό.—Παράβαλε 1 Θεσσαλονικείς 5:14.

»Καθώς θυμάμαι τα περασμένα 20 χρόνια, είμαι ευγνώμων που μπόρεσα παρ’ όλα αυτά να παραμείνω στην ολοχρόνια διακονία. Αυτό ήταν μια ευλογία η οποία άξιζε τον κόπο και με το παραπάνω. Ταυτόχρονα, συνειδητοποιώ ότι, σαν τον Επαφρόδιτο, μερικοί πρέπει να εγκαταλείψουν προνόμια υπηρεσίας εξαιτίας της άσχημης υγείας τους. Ο Ιεχωβά δεν απογοητεύεται από αυτά τα άτομα. Δεν αναμένει περισσότερα από όσα μπορεί λογικά να δώσει κάποιος.

»Το να ζω με αυτή τη διαταραχή με έχει διδάξει να μην παίρνω τον εαυτό μου πολύ στα σοβαρά. Με έχει βοηθήσει να συμπονώ εκείνους που έχουν περιορισμούς. Αλλά πάνω από όλα, με έχει βοηθήσει να πλησιάσω τον Ιεχωβά. Σε όλη τη διάρκεια της δοκιμασίας μου, διαπίστωσα επανειλημμένα ότι αυτός είναι γνήσια πηγή δύναμης και παρηγοριάς».

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο στη σελίδα 22]

Τρόποι για να Ηρεμήσετε

Ήρεμη αναπνοή. Οι κρίσεις πανικού συνήθως συνοδεύονται από γρήγορη και ανεξέλεγκτη αναπνοή. Για να ελέγξετε την αναπνοή σας, δοκιμάστε την εξής άσκηση: Ξαπλώστε μπρούμυτα. Εισπνεύστε μετρώντας μέχρι το έξι· εκπνεύστε μετρώντας μέχρι το έξι. Κατόπιν, αναπνεύστε το ίδιο βαθιά ενώ είστε καθισμένοι. Στη συνέχεια, δοκιμάστε να το κάνετε αυτό όρθιοι. Να αναπνέετε βαθιά από το διάφραγμα, και να το κάνετε αυτό καθημερινά μέχρι να σας γίνει συνήθεια. Μερικούς τους βοηθάει να φαντάζονται ότι βρίσκονται σε όμορφο περιβάλλον ενώ κάνουν αυτή την άσκηση.

Ήρεμος τρόπος σκέψης. ‘Τι θα γίνει αν λιποθυμήσω;’ ‘Τι θα γίνει αν δεν είναι κανένας εκεί για να με βοηθήσει;’ ‘Τι θα γίνει αν η καρδιά μου σταματήσει;’ Οι καταστροφικές σκέψεις τροφοδοτούν τον πανικό. Εφόσον αυτές οι σκέψεις συνήθως αφορούν μελλοντικές καταστροφές ή περασμένες κρίσεις, προσπαθήστε να συγκεντρωθείτε στην παρούσα κατάσταση. «Το να επικεντρώνετε την προσοχή στο παρόν σάς κάνει να ηρεμείτε αμέσως», λέει ο Δρ Άλαν Γκόλντσταϊν. Μερικοί προτείνουν να φοράτε ένα λαστιχάκι στον καρπό σας. Όταν δημιουργούνται καταστροφικές σκέψεις, να το κόβετε και να λέτε στον εαυτό σας: «Σταμάτα!» Διακόψτε το άγχος προτού προλάβει να κλιμακωθεί σε πανικό.

Ήρεμες αντιδράσεις. Αν σας πιάσει πανικός, μην αντισταθείτε. Είναι απλώς ένα αίσθημα, και τα αισθήματα δεν σας βλάπτουν. Φανταστείτε ότι είστε στον ωκεανό και βλέπετε τα κύματα. Υψώνονται, φτάνουν σε ένα αποκορύφωμα και κατόπιν διαλύονται. Ο πανικός κινείται με τον ίδιο τρόπο. Αντί να αντισταθείτε στο κύμα, αφήστε το να σας μεταφέρει. Ο πανικός θα περάσει. Όταν τελειώσει, μην καταφύγετε σε υπερβολικές αντιδράσεις ή αναλύσεις. Είναι κάτι που πέρασε, σαν το φτάρνισμα ή τον πονοκέφαλο.

Ο πανικός μοιάζει με κάποιον παλικαρά. Προκαλέστε τον, και θα επιτεθεί· μην τον προκαλέσετε, και μπορεί να φύγει. Ο Δρ Ρ. Ριντ Γουίλσον εξηγεί ότι αυτοί οι τρόποι που σας βοηθούν να ηρεμήσετε «δεν είναι σχεδιασμένοι για να μπορέσετε να ‘πολεμήσετε’ καλύτερα τον πανικό ή για να ‘διώξετε’ τον πανικό αυτοστιγμεί. Αντίθετα, να τους θεωρείτε ως τρόπους για να περνάτε την ώρα σας ενώ ο πανικός προσπαθεί να στήσει καβγά μαζί σας».

[Πλαίσιο στη σελίδα 23]

Αγοραφοβία, ο Φόβος για το Φόβο

Πολλά άτομα που παθαίνουν κρίσεις πανικού αναπτύσσουν αγοραφοβία. Αν και έχει οριστεί ως ο φόβος για δημόσιους χώρους, η αγοραφοβία μπορεί πιο σωστά να αποκληθεί φόβος για το φόβο. Οι αγοραφοβικοί φοβούνται τόσο πολύ τον πανικό ώστε αποφεύγουν όλα τα μέρη όπου εμφανίστηκαν οι προηγούμενες κρίσεις. Σύντομα, απομένει μόνο ένα «ασφαλές» μέρος—συνήθως το σπίτι.

«Φανταστείτε ότι βγαίνετε από το σπίτι σας», λέει ο συγγραφέας Μέλβιν Γκριν. «Ξαφνικά, εμφανίζεται από το πουθενά ο πιο μεγαλόσωμος άντρας που έχετε δει ποτέ. Κρατάει ένα ρόπαλο και, χωρίς λόγο, σας χτυπάει στο κεφάλι. Γυρίζετε παραπατώντας στο σπίτι, μην πιστεύοντας τα όσα μόλις συνέβησαν. Όταν αισθάνεστε καλύτερα, κοιτάζετε από την πόρτα και όλα φαίνονται φυσιολογικά. Αρχίζετε ξανά να κατηφορίζετε το μονοπάτι. Ξαφνικά εμφανίζεται αυτός και σας ξαναχτυπάει. Γυρίζετε πίσω στο σπίτι όπου είστε ασφαλής. Κοιτάτε από την πίσω πόρτα . . . Είναι εκεί. Κοιτάτε από τα παράθυρα . . . Είναι εκεί. Γνωρίζετε ότι αν αφήσετε την ασφάλεια του σπιτιού σας θα σας ξαναχτυπήσει. Η ερώτηση είναι: Θα βγαίνατε από το σπίτι;»

Αυτό το παράδειγμα εκφράζει τα αισθήματα πολλών αγοραφοβικών οι οποίοι πιστεύουν ότι η κατάστασή τους είναι ανίατη. Αλλά ο Δρ Άλαν Γκόλντσταϊν δίνει την εξής διαβεβαίωση: «Η περίπτωσή σας δεν είναι μοναδική, δεν είστε ο μόνος που αισθάνεται έτσι. . . . Μπορείτε να βοηθήσετε τον εαυτό σας».