Ελπίδα​—Έχει Πράγματι Σημασία;

ΑΝ ΚΑΙ ήταν μόλις δέκα χρονών, ο Ντάνιελ πάλευε επί έναν χρόνο με τον καρκίνο. Οι γιατροί του είχαν χάσει κάθε ελπίδα, το ίδιο και οι δικοί του άνθρωποι. Αλλά ο Ντάνιελ συνέχιζε να ελπίζει. Πίστευε πως όταν μεγάλωνε θα γινόταν ερευνητής και μια μέρα θα βοηθούσε να βρεθεί η θεραπεία για τον καρκίνο. Περίμενε με ιδιαίτερη αισιοδοξία την επίσκεψη κάποιου γιατρού που ειδικευόταν στη θεραπεία της συγκεκριμένης μορφής καρκίνου από την οποία έπασχε. Όταν έφτασε όμως εκείνη η μέρα, ο γιατρός αναγκάστηκε να ματαιώσει την επίσκεψή του εξαιτίας κακοκαιρίας. Το ηθικό του Ντάνιελ κατέρρευσε. Για πρώτη φορά, έγινε αδιάφορος. Μέσα σε λίγες μέρες πέθανε.

Την περίπτωση του Ντάνιελ ανέφερε κάποιος ειδικός από τον ιατρικό κόσμο ο οποίος έκανε έρευνες γύρω από το ρόλο που παίζει η ελπίδα και η απελπισία στην υγεία. Ίσως να έχετε ακούσει και εσείς παρόμοιες ιστορίες. Κάποιος ηλικιωμένος, λόγου χάρη, βρίσκεται στα πρόθυρα του θανάτου, αλλά θέλει πολύ να βιώσει ένα σπουδαίο γεγονός που περιμένει από καιρό​—την επίσκεψη κάποιου αγαπημένου προσώπου ή απλώς μια επέτειο. Μόλις έρθει και παρέλθει το γεγονός, καταφθάνει ο θάνατος. Τι συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις; Μπορεί πράγματι η ελπίδα να είναι τόσο ισχυρή δύναμη όσο πιστεύουν μερικοί;

Ολοένα και περισσότεροι ιατρικοί ερευνητές λένε ότι η αισιοδοξία, η ελπίδα και άλλα θετικά συναισθήματα όντως επηρεάζουν δραστικά τη ζωή και την υγεία κάποιου ατόμου. Αλλά δεν συμφωνούν όλοι με αυτές τις απόψεις. Μερικοί ερευνητές απορρίπτουν όλους αυτούς τους ισχυρισμούς θεωρώντας τους λαϊκές απόψεις χωρίς επιστημονική βάση. Προτιμούν να πιστεύουν ότι οι σωματικές παθήσεις έχουν αποκλειστικά και μόνο σωματικά αίτια.

Ασφαλώς, η δυσπιστία αναφορικά με τη σπουδαιότητα της ελπίδας δεν είναι πρωτόγνωρη. Πριν από χιλιάδες χρόνια, όταν ζητήθηκε από τον φιλόσοφο Αριστοτέλη να δώσει τον ορισμό της ελπίδας, εκείνος απάντησε: «Είναι ένα όνειρο που βλέπουμε ξύπνιοι». Πιο πρόσφατα δε, ο Αμερικανός πολιτικός Βενιαμίν Φραγκλίνος ανέφερε με σαρκασμό: «Όποιος ζει με την ελπίδα ως τροφή θα λιμοκτονήσει».

Ποια είναι, λοιπόν, η αλήθεια για την ελπίδα; Είναι αυτή πάντοτε απλώς ευσεβής πόθος, ένας τρόπος για να βρίσκουν οι άνθρωποι παρηγοριά σε απατηλά όνειρα; Ή υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για να βλέπουμε την ελπίδα ως κάτι περισσότερο​—κάτι το οποίο όλοι μας χρειαζόμαστε για να απολαμβάνουμε υγεία και ευτυχία, κάτι που έχει πραγματική βάση και αποφέρει πραγματικά οφέλη;

Γιατί Χρειαζόμαστε Ελπίδα;

ΤΙ ΘΑ γινόταν αν ο Ντάνιελ, το νεαρό θύμα του καρκίνου που αναφέρθηκε στην αρχή του προηγούμενου άρθρου, είχε διατηρήσει ισχυρή την ελπίδα του; Θα είχε νικήσει άραγε τον καρκίνο; Θα ήταν ζωντανός σήμερα; Ακόμη και οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές της δύναμης της ελπίδας δεν θα ισχυρίζονταν προφανώς κάτι τέτοιο. Και εδώ βρίσκεται ένα σημαντικό σημείο. Ο ρόλος της ελπίδας δεν πρέπει να υπερτιμάται. Η ελπίδα δεν αποτελεί τη λύση για όλα τα προβλήματα, δεν είναι πανάκεια.

Σε μια συνέντευξη στις ειδήσεις του δικτύου CBS, ο Δρ Νέιθαν Τσέρνι προειδοποίησε για τον κίνδυνο να υπερεκτιμάται η δύναμη της ελπίδας όταν χειρίζεται κάποιος περιπτώσεις πολύ άρρωστων ατόμων: «Έχουμε συναντήσει άντρες οι οποίοι επιπλήττουν τις συζύγους τους λέγοντάς τους ότι δεν κάνουν αρκετό διαλογισμό, ότι δεν σκέφτονται αρκετά θετικά». Ο Δρ Τσέρνι πρόσθεσε: «Η όλη αυτή νοοτροπία δημιούργησε μια ψευδαίσθηση ελέγχου, και όταν η υγεία των ασθενών δεν εξελίσσεται ομαλά, είναι σαν να λέμε ότι δεν έχουν καταφέρει να ελέγξουν αρκετά καλά τον καρκίνο από τον οποίο πάσχουν, και αυτό είναι άδικο».

Στην πραγματικότητα, όσοι παλεύουν με κάποια θανατηφόρα ασθένεια διεξάγουν έναν εξαντλητικό, ψυχοφθόρο αγώνα. Ασφαλώς, το τελευταίο πράγμα που θα ήθελαν να κάνουν οι προσφιλείς τους για αυτούς είναι να προσθέσουν αισθήματα ενοχής στο ήδη βαρύ φορτίο τους. Μήπως θα πρέπει, λοιπόν, να συμπεράνουμε ότι δεν αξίζει να ελπίζει κανείς;

Κάθε άλλο. Ο ίδιος γιατρός, λόγου χάρη, ειδικεύεται στην παρηγορική θεραπεία​—δηλαδή σε μεθόδους περίθαλψης που αποσκοπούν, όχι στην άμεση καταπολέμηση της ασθένειας ή ακόμη και στην επιμήκυνση της ζωής, αλλά στο να γίνει η ζωή του ασθενούς πιο άνετη και πιο ευχάριστη όσο διαρκεί η μάχη. Αυτοί οι γιατροί πιστεύουν ακράδαντα στην αξία των μεθόδων περίθαλψης που δημιουργούν πιο χαρούμενη διάθεση, ακόμη και όταν πρόκειται για πολύ άρρωστα άτομα. Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι η ελπίδα μπορεί να το επιτύχει αυτό​—και ακόμη περισσότερα.

Η Αξία της Ελπίδας

«Η ελπίδα είναι δραστική θεραπεία», ισχυρίζεται ο ιατρικός αρθρογράφος Δρ Γ. Τζίφορντ-Τζόουνς. Αυτός ανασκόπησε διάφορες μελέτες που έγιναν προκειμένου να προσδιοριστεί η αξία της παρεχόμενης συναισθηματικής υποστήριξης σε όσους πάσχουν από θανατηφόρες ασθένειες. Πιστεύεται ότι αυτό το είδος υποστήριξης βοηθάει τους ανθρώπους να έχουν πιο αισιόδοξη και θετική στάση. Μια μελέτη του 1989 έδειξε ότι οι ασθενείς που λάβαιναν τέτοια υποστήριξη ζούσαν περισσότερο, ενώ πρόσφατες έρευνες είναι λιγότερο κατηγορηματικές ως προς αυτό. Ωστόσο, οι μελέτες έχουν επιβεβαιώσει ότι οι ασθενείς που λαβαίνουν συναισθηματική υποστήριξη νιώθουν λιγότερη κατάθλιψη και λιγότερο πόνο από όσους τη στερούνται.

Εξετάστε μια άλλη μελέτη η οποία επικεντρώθηκε στο ρόλο που παίζει η αισιοδοξία και η απαισιοδοξία στη στεφανιαία νόσο. Μια ομάδα 1.300 και πλέον αντρών αξιολογήθηκαν προσεκτικά ως προς το αν είχαν αισιόδοξη ή απαισιόδοξη άποψη για τη ζωή. Δέκα χρόνια αργότερα, διαπιστώθηκε ότι το 12 και πλέον τοις εκατό αυτών των αντρών είχε προσβληθεί από κάποια μορφή στεφανιαίας νόσου. Οι απαισιόδοξοι που υπήρχαν ανάμεσά τους υπερέβαιναν σε αριθμό τους αισιόδοξους με αναλογία σχεδόν 2 προς 1. Η Λόρα Κουμπζάνσκι, επίκουρη καθηγήτρια υγείας και κοινωνικής συμπεριφοράς στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ, σχολιάζει: «Τα περισσότερα από τα στοιχεία που υποστηρίζουν την άποψη ότι “η θετική σκέψη” κάνει καλό στην υγεία ήταν ατεκμηρίωτα​—αυτή η μελέτη παρέχει μερικά πρώτα απτά ιατρικά στοιχεία που υποστηρίζουν αυτή την ιδέα σε σχέση με την καρδιοπάθεια».

Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι εκείνοι που θεωρούν την υγεία τους κακή στην πραγματικότητα έχουν χειρότερη μετεγχειρητική πορεία από εκείνους που τη θεωρούν άριστη. Ακόμη και η μακροβιότητα έχει συσχετιστεί με την αισιοδοξία. Κάποια μελέτη ασχολήθηκε με το πώς επηρεάζονται οι ηλικιωμένοι από θετικές και αρνητικές απόψεις για τα γηρατειά. Όταν προβλήθηκαν σε άτομα προχωρημένης ηλικίας σύντομα μηνύματα που συνέδεαν την πορεία των γηρατειών με αυξημένη σοφία και πείρα, διαπιστώθηκε ότι, έπειτα από αυτό, περπατούσαν με περισσότερη δύναμη και ζωτικότητα. Μάλιστα, η βελτίωση ισοδυναμούσε με τα αποτελέσματα ενός προγράμματος ασκήσεων διάρκειας 12 εβδομάδων!

Για ποιο λόγο φαίνεται ότι συναισθήματα όπως η ελπίδα, η αισιοδοξία και η θετική στάση κάνουν καλό στην υγεία; Οι επιστήμονες και οι γιατροί πιθανώς δεν καταλαβαίνουν ακόμη τόσο καλά τη διάνοια και το σώμα του ανθρώπου ώστε να δώσουν σαφείς απαντήσεις. Ωστόσο, ειδικοί που μελετούν αυτό το ζήτημα είναι σε θέση να κάνουν βάσιμες εικασίες. Για παράδειγμα, ένας καθηγητής νευρολογίας αναφέρει: «Νιώθεις ωραία όταν είσαι χαρούμενος και αισιόδοξος. Πρόκειται για μια ευχάριστη κατάσταση με πολύ λίγο άγχος, και το σώμα ευημερεί υπό αυτές τις συνθήκες. Αυτό είναι ένα ακόμη πράγμα που μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι καθώς προσπαθούν να παραμένουν υγιείς».

Αυτή η ιδέα μπορεί να φαίνεται πρωτοποριακή σε μερικούς γιατρούς, ψυχολόγους και επιστήμονες, αλλά δεν είναι καθόλου καινούρια για όσους μελετούν την Αγία Γραφή. Πριν από σχεδόν 3.000 χρόνια, ο σοφός Βασιλιάς Σολομών έγραψε υπό θεϊκή έμπνευση την εξής σκέψη: «Η χαρούμενη καρδιά κάνει καλό ως γιατρικό, αλλά το συντετριμμένο πνεύμα ξεραίνει τα κόκαλα». (Παροιμίες 17:22) Παρατηρήστε την ισορροπία που αντανακλούν αυτά τα λόγια. Το εδάφιο δεν λέει ότι η χαρούμενη καρδιά θα θεραπεύσει οποιαδήποτε ασθένεια αλλά απλώς ότι «κάνει καλό ως γιατρικό».

Στην πραγματικότητα, ίσως θα ήταν κατάλληλο να ρωτήσουμε: Αν η ελπίδα ήταν φάρμακο, ποιος γιατρός δεν θα τη χορηγούσε; Επιπλέον, η ελπίδα φέρνει οφέλη που επεκτείνονται πολύ πέρα από τον τομέα της υγείας.

Αισιοδοξία, Απαισιοδοξία και η Ζωή Σας

Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι οι αισιόδοξοι ωφελούνται ποικιλοτρόπως από τη θετική τους στάση. Τα καταφέρνουν καλύτερα στο σχολείο, στην εργασία, ακόμη και στον αθλητισμό. Παραδείγματος χάρη, έγινε κάποια μελέτη που αφορούσε μια γυναικεία ομάδα στίβου. Οι προπονητές αξιολόγησαν λεπτομερώς τις γυναίκες ως προς τις αθλητικές ικανότητές τους και μόνο. Συγχρόνως, υποβλήθηκαν κάποια ερωτήματα σε αυτές και αξιολογήθηκε προσεκτικά το επίπεδο αισιοδοξίας τους. Όπως αποδείχτηκε, ο βαθμός αισιοδοξίας των αθλητριών ήταν πολύ πιο ακριβής δείκτης για την πρόβλεψη της απόδοσής τους από ό,τι ήταν όλα τα άλλα στοιχεία που αξιολόγησαν οι προπονητές τους. Γιατί ασκεί η ελπίδα τόσο ισχυρή επίδραση;

Πολλά έχουμε μάθει από μελέτες που αφορούν το αντίθετο της αισιοδοξίας​—την απαισιοδοξία. Τη δεκαετία του 1960, πειράματα αποκάλυψαν κάτι απρόσμενο σε σχέση με τη συμπεριφορά των ζώων, γεγονός που οδήγησε τους ερευνητές στο να επινοήσουν τη φράση «επίκτητη αίσθηση αδυναμίας». Διαπίστωσαν ότι και οι άνθρωποι επίσης είναι δυνατόν να υποφέρουν από μια μορφή αυτού του συνδρόμου. Λόγου χάρη, άτομα που συμπεριλήφθηκαν σε εκείνο το πείραμα εκτέθηκαν σε έναν δυσάρεστο θόρυβο και τους ειπώθηκε ότι μπορούσαν να μάθουν να τον σταματούν πατώντας μια σειρά από κουμπιά. Τα άτομα κατάφεραν να τον σταματήσουν.

Το ίδιο ειπώθηκε και σε μια δεύτερη ομάδα​—αλλά το πάτημα των κουμπιών δεν έφερνε αποτέλεσμα. Όπως μπορείτε να φανταστείτε, πολλά μέλη εκείνης της δεύτερης ομάδας ανέπτυξαν την αίσθηση ότι είναι αδύναμοι. Στα επόμενα πειράματα, δίσταζαν να κάνουν οποιαδήποτε ενέργεια. Ήταν πεπεισμένοι πως ό,τι και αν έκαναν δεν θα κατάφερναν τίποτα. Ωστόσο, ακόμη και σε εκείνη τη δεύτερη ομάδα, οι αισιόδοξοι αρνήθηκαν να ενδώσουν στην αίσθηση ότι είναι αδύναμοι.

Ο Δρ Μάρτιν Σέλιγκμαν, ο οποίος συνέβαλε στην προετοιμασία μερικών από εκείνα τα πρώτα πειράματα, υποκινήθηκε να κάνει σταδιοδρομία της ζωής του την έρευνα γύρω από την αισιοδοξία και την απαισιοδοξία. Εξέτασε επισταμένα τον τρόπο σκέψης των ανθρώπων που είχαν την τάση να πιστεύουν ότι είναι αδύναμοι. Αυτός ο απαισιόδοξος τρόπος σκέψης, συμπέρανε, παρεμποδίζει πολλά εγχειρήματα στη ζωή ή φτάνει μάλιστα στο σημείο να βυθίζει τους ανθρώπους στην αδράνεια. Ο Σέλιγκμαν συνοψίζει τον απαισιόδοξο τρόπο σκέψης και τις συνέπειές του ως εξής: «Είκοσι πέντε χρόνια ερευνών με έχουν πείσει πως αν πιστεύουμε κατά συνήθεια, όπως συμβαίνει με τον απαισιόδοξο, ότι οι κακοτυχίες είναι δικό μας λάθος, ότι είναι συνεχείς και ότι θα υπονομεύουν οτιδήποτε κάνουμε, τότε θα μας συμβαίνουν περισσότερες κακοτυχίες από ό,τι αν έχουμε διαφορετική άποψη».

Και πάλι, μολονότι τέτοια συμπεράσματα μπορεί να φαίνονται καινούρια σε μερικούς σήμερα, δεν είναι άγνωστα σε όσους μελετούν τη Γραφή. Προσέξτε την παροιμία: «Αποθαρρύνθηκες την ημέρα της στενοχώριας; Η δύναμή σου θα είναι λιγοστή». (Παροιμίες 24:10) Ναι, η Γραφή εξηγεί ξεκάθαρα ότι η αποθάρρυνση, με τις αρνητικές σκέψεις που τη συνοδεύουν, θα σας απομυζήσει τη δύναμη που οδηγεί σε δράση. Τι μπορείτε, όμως, να κάνετε για να καταπολεμήσετε την απαισιοδοξία και να αποκτήσετε περισσότερη αισιοδοξία και ελπίδα στη ζωή σας;

[Εικόνα στη σελίδα 4, 5]

Η ελπίδα μπορεί να φέρει πολλά οφέλη

Μπορείτε να Καταπολεμήσετε την Απαισιοδοξία

ΠΩΣ βλέπετε τις αποτυχίες σας; Πολλοί ειδικοί πιστεύουν τώρα ότι η απάντηση σε αυτό το ερώτημα λέει πολλά για το αν είστε αισιόδοξο ή απαισιόδοξο άτομο. Όλοι μας περνάμε διάφορες σκληρές δοκιμασίες στη ζωή​—μερικοί από εμάς περισσότερο από ό,τι άλλοι. Ωστόσο, γιατί κάποιοι φαίνονται να ξαναβρίσκουν κατόπιν τον εαυτό τους και να είναι και πάλι έτοιμοι να προσπαθήσουν, ενώ άλλοι φαίνεται πως παραιτούνται έστω και αν οι δυσκολίες που έχουν αντιμετωπίσει είναι σχετικά μικρές;

Φανταστείτε, για παράδειγμα, ότι ψάχνετε για εργασία. Πηγαίνετε να δώσετε συνέντευξη και σας απορρίπτουν. Πώς αισθάνεστε για αυτό αργότερα; Ίσως το παίρνετε πολύ προσωπικά και το βλέπετε ως μόνιμο πρόβλημα, λέγοντας μέσα σας: “Κανένας δεν θα προσλάβει κάποιον σαν εμένα. Ποτέ δεν θα βρω εργασία”. Ή, ακόμη χειρότερα, μπορεί να αφήσετε αυτή τη μεμονωμένη αποτυχία να επηρεάσει την άποψή σας για κάθε τομέα της ζωής σας, σκεφτόμενοι: “Είμαι σκέτη αποτυχία. Δεν είμαι χρήσιμος σε κανέναν”. Και στις δύο περιπτώσεις, αυτός ο τρόπος σκέψης είναι ο ορισμός της απαισιοδοξίας.

Υπερνίκηση της Απαισιοδοξίας

Πώς μπορείτε να καταπολεμήσετε αυτή την τάση; Ένα σημαντικό πρώτο βήμα είναι το να μάθετε να διακρίνετε τέτοιου είδους αρνητικές σκέψεις. Το επόμενο βήμα είναι να τις καταπολεμάτε. Να αναζητάτε λογικές εναλλακτικές εξηγήσεις. Για παράδειγμα, είναι πράγματι αλήθεια ότι σας απέρριψαν επειδή κανένας δεν θα σας προσλάμβανε; Ή μήπως ο εργοδότης έψαχνε απλώς κάποιον με διαφορετικά προσόντα;

Χρησιμοποιώντας συγκεκριμένα στοιχεία, προσδιορίστε τις απαισιόδοξες σκέψεις που αποτελούν υπερβολικές αντιδράσεις. Μήπως μία και μόνο απόρριψη σημαίνει ότι είστε πράγματι σκέτη αποτυχία ή μπορείτε άραγε να σκεφτείτε άλλους τομείς της ζωής σας​—λόγου χάρη, τις πνευματικές επιδιώξεις, τις οικογενειακές σχέσεις ή τις φιλίες σας—​στους οποίους έχετε κάποια επιτυχία; Μάθετε να απορρίπτετε τις πιο δυσοίωνες προβλέψεις σας θεωρώντας τες απλές «καταστροφολογίες». Εξάλλου, είστε πράγματι σε θέση να γνωρίζετε ότι δεν θα βρείτε ποτέ εργασία; Υπάρχουν και άλλα πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να διώχνετε τις αρνητικές σκέψεις.

Θετικές Σκέψεις με Καθορισμένους Στόχους

Τα πρόσφατα χρόνια οι ερευνητές έχουν αναπτύξει έναν ενδιαφέροντα, αν και μάλλον ελλιπή, ορισμό της ελπίδας. Λένε ότι η ελπίδα περιλαμβάνει την πεποίθηση πως θα καταφέρετε να πετύχετε τους στόχους σας. Όπως θα δείξει το επόμενο άρθρο, η ελπίδα στην πραγματικότητα περιλαμβάνει πολύ περισσότερα, αλλά αυτός ο ορισμός φαίνεται χρήσιμος από αρκετές απόψεις. Εστιάζοντας την προσοχή σε αυτή την πτυχή της ελπίδας μας μπορούμε να βοηθηθούμε να αναπτύξουμε πιο θετικό τρόπο σκέψης με καθορισμένους στόχους.

Για να πειστούμε ότι μπορούμε να πετύχουμε τους μελλοντικούς μας στόχους, χρειάζεται να συσσωρεύσουμε ένα υπόμνημα στόχων τους οποίους θέσαμε και πετύχαμε. Αν νομίζετε ότι δεν διαθέτετε ένα τέτοιο υπόμνημα, ίσως αξίζει να σκεφτείτε σοβαρά τους στόχους που θέτετε. Κατ’ αρχάς, έχετε στόχους; Είναι πολύ εύκολο να απορροφηθούμε από τη ρουτίνα και το γρήγορο ρυθμό της ζωής, χωρίς να σκεφτόμαστε τι θέλουμε πραγματικά από τη ζωή, τι έχει τη μεγαλύτερη σημασία για εμάς. Σχετικά με αυτή την πρακτική αρχή τού να καθορίζουμε σαφείς προτεραιότητες, και πάλι διαπιστώνουμε ότι πριν από πολύ καιρό η Γραφή ανέφερε κατάλληλα: «Να βεβαιώνεστε για τα πιο σπουδαία πράγματα».​—Φιλιππησίους 1:10.

Όταν έχουμε θέσει τις προτεραιότητές μας, είναι ευκολότερο να προσδιορίσουμε μερικούς βασικούς στόχους σε διάφορους τομείς, όπως στην πνευματική μας ζωή, στην οικογενειακή μας ζωή ή στις υπόλοιπες δραστηριότητές μας. Ωστόσο, είναι ουσιώδες να μη θέτουμε πάρα πολλούς στόχους στην αρχή και επίσης ο κάθε στόχος μας να είναι από αυτούς που γνωρίζουμε ότι μπορούμε να πετύχουμε εύκολα. Αν κάποιος στόχος είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί, μπορεί να αποθαρρυνθούμε, ίσως δε και να παραιτηθούμε. Γι’ αυτό, η καλύτερη επιλογή είναι συνήθως η κατάτμηση των μεγαλύτερων, μακροπρόθεσμων στόχων σε μικρότερους, βραχυπρόθεσμους.

«Όταν υπάρχει θέληση, όλα γίνονται». Έτσι λέει ένα παλιό ρητό, και φαίνεται πως περιέχει κάποια δόση αλήθειας. Όταν έχουμε στο νου τους βασικούς στόχους μας, χρειαζόμαστε τη δύναμη της θέλησης​—την επιθυμία και την αποφασιστικότητα—​για να αγωνιστούμε να τους πετύχουμε. Μπορούμε να ενισχύσουμε αυτή την αποφασιστικότητα αν συλλογιζόμαστε την αξία των στόχων μας και τις ανταμοιβές που θα δρέψουμε αν τους πετύχουμε. Ασφαλώς, εμπόδια θα παρουσιαστούν, αλλά χρειάζεται να τα βλέπουμε ως προκλήσεις και όχι ως αδιέξοδα.

Ωστόσο, χρειάζεται επίσης να σκεφτόμαστε και πρακτικούς τρόπους για να πετύχουμε τους στόχους μας. Ο συγγραφέας Κ. Ρ. Σνάιντερ, ο οποίος έχει κάνει εκτεταμένη έρευνα γύρω από την αξία της ελπίδας, συστήνει να σκεφτόμαστε διάφορους τρόπους για να πετύχουμε έναν συγκεκριμένο στόχο. Ως αποτέλεσμα, όταν δεν αποδίδει ένας τρόπος, μπορούμε να καταφύγουμε στον δεύτερο, στον τρίτο, και ούτω καθεξής.

Ο Σνάιντερ συστήνει επίσης να μάθουμε πότε πρέπει να παραιτούμαστε από έναν στόχο για να επιδιώξουμε κάποιον άλλον. Αν πράγματι αδυνατούμε να πετύχουμε έναν στόχο, το μόνο που θα καταφέρουμε αν εμμείνουμε σε αυτόν είναι να αποθαρρυνθούμε. Από την άλλη μεριά, αν τον αντικαταστήσουμε με κάποιον πιο ρεαλιστικό στόχο, θα έχουμε κάτι άλλο στο οποίο να ελπίζουμε.

Η Αγία Γραφή περιέχει ένα χρήσιμο παράδειγμα σε σχέση με αυτό. Ένας στόχος που αποτελούσε διακαή επιθυμία του Βασιλιά Δαβίδ ήταν να οικοδομήσει ναό για τον Θεό του, τον Ιεχωβά. Αλλά ο Θεός είπε στον Δαβίδ ότι το προνόμιο αυτό θα το είχε ο γιος του, ο Σολομών, και όχι ο ίδιος. Αντί να μελαγχολήσει ή να προσπαθήσει να επιμείνει παρά την απογοητευτική εξέλιξη, ο Δαβίδ άλλαξε τους στόχους του. Αφιέρωσε τις δυνάμεις του στη συγκέντρωση των πόρων και των υλικών που θα χρειαζόταν ο γιος του για να ολοκληρώσει αυτό το έργο.​—1 Βασιλέων 8:17-19· 1 Χρονικών 29:3-7.

Ακόμη και αν καταφέρουμε ως άτομα να ενισχύσουμε την αισιοδοξία μας με το να καταπολεμούμε την απαισιοδοξία και να αναπτύσσουμε θετικό τρόπο σκέψης καθορίζοντας στόχους, ίσως και πάλι να μας λείπει ουσιαστικά η ελπίδα. Γιατί; Διότι η έλλειψη ελπίδας με την οποία ερχόμαστε αντιμέτωποι σε αυτόν τον κόσμο οφείλεται κατά μεγάλο μέρος σε παράγοντες που είναι εντελώς πέρα από τον έλεγχό μας. Όταν συλλογιζόμαστε τα τεράστια προβλήματα που μαστίζουν την ανθρωπότητα​—τη φτώχεια, τους πολέμους, τις αδικίες, τη διαρκή απειλή της αρρώστιας και του θανάτου—​πώς μπορούμε να διατηρούμε αισιόδοξη άποψη;

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Αν σας απέρριψαν για μια εργασία που θέλατε, μήπως σκέφτεστε ότι δεν θα βρείτε ποτέ εργασία;

[Εικόνα στη σελίδα 8]

Ο Βασιλιάς Δαβίδ ήταν προσαρμοστικός όσον αφορά τους στόχους του

Πού Μπορείτε να Βρείτε Πραγματική Ελπίδα;

ΤΟ ΡΟΛΟΪ σας σταμάτησε και φαίνεται πως έχει χαλάσει. Καθώς σκέφτεστε πώς να το φτιάξετε, έχετε μπροστά σας πλήθος επιλογών. Υπάρχουν άφθονες διαφημίσεις για επισκευές ρολογιών και όλες εγγυώνται σίγουρο αποτέλεσμα, αν και μερικές είναι αντιφατικές. Αλλά τι θα κάνετε αν ακούσετε ότι κάποιος γείτονάς σας είναι ο ευφυής άνθρωπος που σχεδίασε αυτό το ρολόι πριν από χρόνια; Και όχι μόνο αυτό, αλλά μαθαίνετε επίσης ότι είναι διατεθειμένος να σας βοηθήσει, μάλιστα αφιλοκερδώς. Η επιλογή σας θα ήταν αυτονόητη, έτσι δεν είναι;

Τώρα παρομοιάστε αυτό το ρολόι με την ικανότητα που έχετε να ελπίζετε. Αν διαπιστώνετε ότι χάνετε την ελπίδα σας​—όπως συμβαίνει με έναν μεγάλο αριθμό ανθρώπων σε αυτούς τους ταραχώδεις καιρούς—​πού θα στραφείτε για βοήθεια; Πολλοί ισχυρίζονται πως μπορούν να διορθώσουν το πρόβλημα, αλλά οι αναρίθμητες συμβουλές τους ίσως είναι συγκεχυμένες και αντιφατικές. Γιατί, λοιπόν, να μην προστρέξετε σε Εκείνον που σχεδίασε αρχικά τους ανθρώπους με τη δυνατότητα να ελπίζουν; Η Γραφή λέει ότι «αυτός δεν είναι μακριά από τον καθένα μας» και ότι είναι πολύ πρόθυμος να βοηθήσει.​—Πράξεις 17:27· 1 Πέτρου 5:7.

Ένας Βαθύτερος Ορισμός της Ελπίδας

Η Γραφική έννοια της ελπίδας είναι ευρύτερη και πληρέστερη από αυτήν που χρησιμοποιούν συνήθως οι γιατροί, οι επιστήμονες και οι ψυχολόγοι στην εποχή μας. Η λέξη ελπίδα όπως χρησιμοποιείται στις πρωτότυπες γλώσσες της Γραφής έχει την έννοια της προσμονής καθώς και της προσδοκίας του καλού. Βασικά, η ελπίδα αποτελείται από δύο στοιχεία. Περιλαμβάνει την επιθυμία για κάτι καλό αλλά και τη βάση για να πιστεύει κάποιος στην πραγματοποίησή του. Η ελπίδα που προσφέρει η Γραφή δεν είναι απλώς ευσεβείς πόθοι. Βασίζεται στερεά σε γεγονότα και αποδείξεις.

Από αυτή την άποψη, η ελπίδα μοιάζει με την πίστη, η οποία πρέπει να βασίζεται σε αποδείξεις​—όχι στην ευπιστία. (Εβραίους 11:1) Ωστόσο, η Γραφή κάνει διάκριση ανάμεσα στην πίστη και στην ελπίδα.​—1 Κορινθίους 13:13.

Για παράδειγμα: Όταν ζητάτε από έναν αγαπητό σας φίλο κάποια χάρη, πιθανότατα ελπίζετε ότι θα σας βοηθήσει. Η ελπίδα σας δεν είναι αβάσιμη επειδή πιστεύετε στο φίλο σας​—τον γνωρίζετε καλά και τον έχετε δει να ενεργεί με καλοσύνη και γενναιοδωρία στο παρελθόν. Η πίστη και η ελπίδα σας σχετίζονται στενά, μάλιστα είναι αλληλένδετες, αλλά αποτελούν δύο διαφορετικά πράγματα. Πώς μπορείτε να έχετε τέτοια ελπίδα στον Θεό;

Η Βάση για Ελπίδα

Ο Θεός είναι η πηγή της αληθινής ελπίδας. Στους Βιβλικούς χρόνους, ο Ιεχωβά αποκαλούνταν «η ελπίδα του Ισραήλ». (Ιερεμίας 14:8) Οποιαδήποτε αξιόπιστη ελπίδα είχε ο λαός του προερχόταν από αυτόν. Συνεπώς, εκείνος ήταν η ελπίδα τους. Μια τέτοια ελπίδα δεν ισοδυναμούσε απλώς με επιθυμία. Ο Θεός τούς προμήθευσε στερεή βάση για ελπίδα. Καθώς πολιτευόταν μαζί τους στο πέρασμα των αιώνων, συσσώρευσε ένα υπόμνημα υποσχέσεων τις οποίες έδωσε και τήρησε. Ο ηγέτης τους, ο Ιησούς του Ναυή, είπε στον Ισραήλ: «Ξέρετε καλά . . . πως ούτε ένας λόγος δεν απέτυχε από όλους τους καλούς λόγους που σας είπε ο Ιεχωβά ο Θεός σας».​—Ιησούς του Ναυή 23:14.

Χιλιάδες χρόνια αργότερα, αυτό το υπόμνημα εξακολουθεί να υπάρχει. Η Γραφή είναι γεμάτη από σημαντικές υποσχέσεις του Θεού καθώς και από το ακριβές ιστορικό υπόμνημα της εκπλήρωσής τους. Οι προφητικές του υποσχέσεις είναι τόσο αξιόπιστες ώστε μερικές φορές καταγράφονται σαν να είχαν ήδη εκπληρωθεί τον καιρό που δόθηκαν.

Γι’ αυτόν το λόγο μπορούμε να αναφερόμαστε στη Γραφή ως το βιβλίο της ελπίδας. Καθώς μελετάτε το υπόμνημα της πολιτείας του Θεού με τους ανθρώπους, οι λόγοι που έχετε για να εναποθέτετε την ελπίδα σας σε αυτόν θα γίνονται ισχυρότεροι. Ο απόστολος Παύλος έγραψε: «Όλα όσα γράφτηκαν παλιότερα γράφτηκαν για την εκπαίδευσή μας, ώστε, μέσω της υπομονής μας και μέσω της παρηγοριάς από τις Γραφές, να έχουμε ελπίδα».​—Ρωμαίους 15:4.

Ποια Ελπίδα μάς Δίνει ο Θεός;

Πότε χρειαζόμαστε περισσότερο την ελπίδα; Όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με το θάνατο, έτσι δεν είναι; Για πολλούς, ωστόσο, σε μια τέτοια ακριβώς στιγμή​—όταν πεθαίνει κάποιος προσφιλής, για παράδειγμα—​η ελπίδα μοιάζει πιο μακρινή από ποτέ. Εξάλλου, τι θα μπορούσε να φέρει μεγαλύτερη απελπισία από το θάνατο; Αυτός καταδιώκει αμείλικτα τον καθένα μας. Μπορούμε να τον αποφύγουμε μόνο για κάποιο διάστημα, και είμαστε ανίσχυροι να τον αναστρέψουμε. Κατάλληλα, η Γραφή τον περιγράφει ως “τελευταίο εχθρό”.​—1 Κορινθίους 15:26.

Πώς μπορούμε, λοιπόν, να βρούμε ελπίδα όταν αντιμετωπίζουμε το θάνατο; Το Γραφικό εδάφιο που αποκαλεί το θάνατο τελευταίο εχθρό λέει επίσης ότι αυτός ο εχθρός θα «εκμηδενιστεί». Ο Ιεχωβά Θεός είναι ισχυρότερος από το θάνατο. Το έχει αποδείξει σε αναρίθμητες περιπτώσεις. Πώς; Ανασταίνοντας νεκρούς. Η Γραφή περιγράφει εννιά διαφορετικές περιπτώσεις κατά τις οποίες ο Θεός χρησιμοποίησε τη δύναμή του για να επαναφέρει νεκρούς στη ζωή.

Σε μια ξεχωριστή περίπτωση, ο Ιεχωβά έδωσε στον Γιο του, τον Ιησού, τη δύναμη να αναστήσει τον αγαπητό του φίλο τον Λάζαρο, ο οποίος ήταν νεκρός τέσσερις μέρες. Ο Ιησούς το έκανε αυτό, όχι κρυφά, αλλά φανερά, μπροστά σε ένα πλήθος που τον παρατηρούσε.​—Ιωάννης 11:38-48, 53· 12:9, 10.

Ίσως αναρωτιέστε: “Γιατί αναστήθηκαν κάποιοι άνθρωποι; Ούτως ή άλλως, δεν γέρασαν και τελικά πέθαναν και πάλι;” Ναι, έτσι έγινε. Ωστόσο, χάρη σε αξιόπιστες αφηγήσεις αναστάσεων όπως αυτή, εμείς μπορούμε να έχουμε κάτι περισσότερο από την επιθυμία να ξαναζήσουν οι προσφιλείς μας που έχουν πεθάνει. Έχουμε λόγο να πιστεύουμε ότι θα ξαναζήσουν. Με άλλα λόγια, έχουμε γνήσια ελπίδα.

Ο Ιησούς είπε: «Εγώ είμαι η ανάσταση και η ζωή». (Ιωάννης 11:25) Είναι Εκείνος στον οποίο ο Ιεχωβά θα δώσει τη δύναμη να πραγματοποιήσει αναστάσεις σε παγκόσμια κλίμακα. Ο ίδιος δήλωσε: «Έρχεται η ώρα κατά την οποία όλοι όσοι είναι στα μνημεία θα ακούσουν τη φωνή [του Χριστού] και θα βγουν». (Ιωάννης 5:28, 29) Ναι, όλοι αυτοί που κοιμούνται στον τάφο έχουν την προοπτική να αναστηθούν για να ζήσουν σε μια παραδεισένια γη.

Ο προφήτης Ησαΐας περιέγραψε την εξής συγκινητική εικόνα της ανάστασης: «Οι νεκροί σου θα ζήσουν. Τα πτώματά μας θα εγερθούν. Ξυπνήστε και κραυγάστε χαρούμενα, εσείς που κατοικείτε στο χώμα! Διότι η δροσιά σου είναι σαν τη δροσιά στις μολόχες και η γη θα αφήσει να πέσουν με γέννα ακόμη και εκείνοι που βρίσκονται ανίσχυροι στο θάνατο».​—Ησαΐας 26:19.

Δεν είναι παρηγορητικό αυτό; Οι νεκροί βρίσκονται στην ασφαλέστερη κατάσταση που μπορεί να φανταστεί κανείς, όπως ένα βρέφος που είναι προστατευμένο στη μήτρα της μητέρας του. Πράγματι, εκείνοι που αναπαύονται στον τάφο βρίσκονται τέλεια διαφυλαγμένοι στην απεριόριστη μνήμη του Παντοδύναμου Θεού. (Λουκάς 20:37, 38) Σύντομα μάλιστα, θα επανέλθουν στη ζωή, σε έναν ευτυχισμένο κόσμο ο οποίος θα τους καλοδεχτεί όπως υποδέχεται μια στοργική οικογένεια το νεογέννητο που προσμένει! Άρα λοιπόν, υπάρχει ελπίδα ακόμη και όταν αντιμετωπίζουμε το θάνατο.

Τι Μπορεί να Κάνει η Ελπίδα για Εσάς

Ο Παύλος μάς διδάσκει πολλά για την αξία της ελπίδας. Αναφέρθηκε στην ελπίδα ως ζωτικό μέρος μιας πνευματικής πανοπλίας​—την περικεφαλαία. (1 Θεσσαλονικείς 5:8) Τι εννοούσε με αυτό; Στους Βιβλικούς χρόνους ο στρατιώτης φορούσε στη μάχη μεταλλική περικεφαλαία, συνήθως πάνω από ένα υφασμάτινο ή δερμάτινο κάλυμμα. Χάρη στην περικεφαλαία, τα περισσότερα χτυπήματα στο κεφάλι θα εξοστρακίζονταν αντί να προκαλέσουν θανατηφόρα βλάβη. Τι ήθελε να τονίσει ο Παύλος; Όπως η περικεφαλαία προστατεύει το κεφάλι, έτσι και η ελπίδα προστατεύει τη διάνοια, τις ικανότητες σκέψης. Αν έχετε στερεή ελπίδα που είναι εναρμονισμένη με τους σκοπούς του Θεού, τότε η ειρήνη της διάνοιάς σας δεν θα συντρίβεται από τον πανικό ή την απόγνωση όταν αντιμετωπίζετε αντιξοότητες. Ποιος από εμάς δεν χρειάζεται μια τέτοια περικεφαλαία;

Ο Παύλος χρησιμοποίησε μια άλλη γλαφυρή εικόνα για να περιγράψει την ελπίδα που συνδέεται με το θέλημα του Θεού: «Αυτή την ελπίδα την έχουμε σαν άγκυρα για την ψυχή, σίγουρη και σταθερή». (Εβραίους 6:19) Έχοντας επιβιώσει από ναυάγια, ο Παύλος γνώριζε καλά την αξία της άγκυρας. Οι ναυτικοί, όταν τους έβρισκε καταιγίδα, κατέβαζαν την άγκυρα του πλοίου. Αν αυτή γαντζωνόταν καλά στον πυθμένα, τότε το πλοίο είχε πιθανότητες να ξεπεράσει την καταιγίδα με σχετική ασφάλεια αντί να οδηγηθεί από τον αέρα προς την ακτή και να συντριφτεί στα βράχια.

Παρόμοια, αν οι υποσχέσεις του Θεού αποτελούν για εμάς «σίγουρη και σταθερή» ελπίδα, αυτή η ελπίδα μπορεί να μας βοηθήσει να βγούμε σώοι από την ταραχή που επικρατεί στους θυελλώδεις καιρούς μας. Ο Ιεχωβά υπόσχεται ότι θα έρθει σύντομα ένας καιρός κατά τον οποίο η ανθρωπότητα δεν θα μαστίζεται πια από πολέμους, έγκλημα, λύπη, ακόμη και θάνατο. (Βλέπε πλαίσιο στη σελίδα 10.) Η προσκόλληση σε αυτή την ελπίδα μπορεί να μας βοηθήσει να αποφύγουμε την καταστροφή, παρέχοντάς μας το κίνητρο που χρειαζόμαστε για να ζούμε σύμφωνα με τους κανόνες του Θεού αντί να συμμορφωνόμαστε με το χαοτικό, ανήθικο πνεύμα που είναι τόσο διαδεδομένο στον κόσμο σήμερα.

Η ελπίδα που προσφέρει ο Ιεχωβά περιλαμβάνει και εσάς προσωπικά. Εκείνος θέλει να ζείτε όπως είχε σκοπό του να ζείτε. Επιθυμία του είναι «να σωθούν κάθε είδους άνθρωποι». Πώς; Αρχικά, κάθε άνθρωπος πρέπει “να έρθει σε ακριβή γνώση της αλήθειας”. (1 Τιμόθεο 2:4) Οι εκδότες αυτού του περιοδικού σάς προτρέπουν να λάβετε αυτή την ζωοπάροχη γνώση σχετικά με την αλήθεια του Λόγου του Θεού. Η ελπίδα που θα σας δώσει με αυτόν τον τρόπο ο Θεός είναι πολύ ανώτερη από οποιαδήποτε ελπίδα μπορείτε να βρείτε σε αυτόν τον κόσμο.

Με τέτοια ελπίδα, δεν υπάρχει λόγος να νιώθετε ποτέ απελπισία, επειδή ο Θεός μπορεί να σας δώσει τη δύναμη που χρειάζεστε για να πετύχετε οποιουσδήποτε στόχους μπορεί να έχετε σε αρμονία με το θέλημά του. (2 Κορινθίους 4:7· Φιλιππησίους 4:13) Αυτό δεν είναι το είδος της ελπίδας που χρειάζεστε; Αν, λοιπόν, έχετε ανάγκη από ελπίδα, αν την αναζητάτε, πάρτε θάρρος. Η ελπίδα είναι κοντά σας. Μπορείτε να τη βρείτε!

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 10]

Λόγοι για Ελπίδα

Οι ακόλουθες Γραφικές σκέψεις μπορούν να σας βοηθήσουν να ενισχύσετε την ελπίδα σας:

◼ Ο Θεός υπόσχεται ένα ευτυχισμένο μέλλον.

Ο Λόγος του λέει ότι όλη η γη θα γίνει παράδεισος και θα κατοικείται από μια ευτυχισμένη, ενωμένη ανθρώπινη οικογένεια.​—Ψαλμός 37:11, 29· Ησαΐας 25:8· Αποκάλυψη 21:3, 4.

◼ Ο Θεός δεν μπορεί να πει ψέματα.

Απεχθάνεται το ψέμα σε όλες τις μορφές του. Ο Ιεχωβά είναι απείρως άγιος, δηλαδή αγνός, και συνεπώς είναι αδύνατον να πει ψέματα.​—Παροιμίες 6:16-19· Ησαΐας 6:2, 3· Τίτο 1:2· Εβραίους 6:18.

◼ Ο Θεός έχει απεριόριστη δύναμη.

Μόνο ο Ιεχωβά είναι παντοδύναμος. Τίποτα στο σύμπαν δεν μπορεί να τον εμποδίσει να εκπληρώσει τις υποσχέσεις του.​—Έξοδος 15:11· Ησαΐας 40:25, 26.

◼ Ο Θεός θέλει να ζείτε για πάντα.

—Ιωάννης 3:16· 1 Τιμόθεο 2:3, 4.

◼ Ο Θεός μάς παρατηρεί με ελπίδα.

Επιλέγει να συγκεντρώνει την προσοχή του, όχι στα λάθη και στις αδυναμίες μας, αλλά στις καλές μας ιδιότητες και προσπάθειες. (Ψαλμός 103:12-14· 130:3· Εβραίους 6:10) Ελπίζει ότι θα κάνουμε το σωστό και χαίρεται όταν το κάνουμε.​—Παροιμίες 27:11.

◼ Ο Θεός υπόσχεται να σας βοηθάει να πετυχαίνετε θεοσεβείς στόχους.

Οι υπηρέτες του δεν χρειάζεται ποτέ να νιώθουν απελπισμένοι. Ο Θεός δίνει γενναιόδωρα το άγιο πνεύμα του, την ισχυρότερη δύναμη που υπάρχει, για να μας βοηθάει.​—Φιλιππησίους 4:13.

◼ Η ελπίδα στον Θεό δεν είναι ποτέ αβάσιμη.

Εφόσον εκείνος είναι πλήρως αξιόπιστος και έμπιστος, δεν θα σας απογοητεύσει ποτέ.​—Ψαλμός 25:3.

[Εικόνα στη σελίδα 12]

Όπως η περικεφαλαία προστατεύει το κεφάλι, έτσι και η ελπίδα προστατεύει τη διάνοια

[Εικόνα στη σελίδα 12]

Σαν την άγκυρα, η στερεά θεμελιωμένη ελπίδα μπορεί να παράσχει σταθερότητα

[Ευχαριστίες]

Ευγενής παραχώρηση από René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo