Οι Λεγόμενοι Αναχρονισμοί της Βίβλου
ΕΝΑ επιχείρημα προσφιλές στους κριτικούς της Βίβλου είναι ότι αυτή δεν μπορεί να είναι ο εμπνευσμένος λόγος του Θεού διότι περιέχει αναχρονισμούς. Τι είναι αναχρονισμός; Είναι μια «κακή τοποθέτησις ή λάθος στη σειρά του χρόνου· ένα λάθος χρονολογίας, με το οποίον τα γεγονότα τοποθετούνται κακώς εν σχέσει προς άλληλα».—Ουέμπστερ.
Για να φέρωμε ένα παράδειγμα: Κανένα φιλολογικό δοκίμιο, γραμμένο πριν από το έτος 1939, δεν θα εχαρακτήριζε τον πόλεμο που άρχισε στο 1914 ως «Πρώτον Παγκόσμιο Πόλεμο», διότι έως τότε ένας μόνο παγκόσμιος πόλεμος είχε γίνει. Ο πόλεμος εκείνος ήταν γνωστός απλώς ως «ο Παγκόσμιος Πόλεμος». Επομένως, αν λεχθή ότι ένα βιβλίο εγράφη από έναν, ο οποίος πέθανε πριν από το έτος 1939 κι ωστόσο περιείχε τη φράσι «Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος», προφανώς ένας τέτοιος ισχυρισμός θα ετίθετο κάτω από αμφισβήτησι λόγω του αναχρονισμού.
Εν τούτοις, είναι δυνατόν ύστερ’ από πολλά χρόνια από τώρα ένα αντίτυπο του βιβλίου αυτού ν’ αναφέρεται στον «Πρώτον Παγκόσμιο Πόλεμο». Λόγου χάριν, αν αυτό αντεγράφη κι εξετυπώθη κατ’ επανάληψιν, η φράσις «ο Παγκόσμιος Πόλεμος» μπορεί ν’ άλλαξε και να έγινε «Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος», είτε ένεκα αβλεψίας, είτε εσκεμμένα προς αποφυγήν ασαφείας. Η παρουσία του αναχρονισμού αυτού σ’ ένα αντίτυπο μετά πολλά χρόνια από τότε δεν θ’ απεδείκνυε, λοιπόν, αυτή καθ’ εαυτήν ότι το αρχικό βιβλίο δεν εγράφη από έναν, ο οποίος πέθανε πριν από το έτος 1939.
Επειδή πολύ νωρίς ανεκαλύφθησαν χειρόγραφα των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών, μπορούμε να πούμε ακριβώς τι λάθη αντιγραφής παρεισέφρυσαν δια μέσου των αιώνων και πότε. Ίσως κάποτε να συμβή το ίδιο περισσότερο για τις Εβραϊκές Γραφές παρά όσο συμβαίνει τώρα. Εν τούτοις, αν κρίνη κανείς από τον Κύλινδρο της Νεκράς Θαλάσσης του Ησαΐα, καταφαίνεται ότι το άγιον πνεύμα του Θεού εφρόντισε ώστε τα λάθη αυτά να είναι πραγματικώς λίγα και μάλιστα χωρίς συνέπειες. Αν θέλωμε να εξερευνήσωμε τις Γραφές και να κάμωμε σκέψεις πάνω σ’ αυτές, θα διαπιστώσωμε ότι κατ’ επανάληψιν αυτό που εφαίνετο ως αναχρονισμός μπορεί τελικά να μην ήταν τοιούτος.
Μεταξύ των πρώτων φαινομενικών αναχρονισμών που βρίσκονται στις Εβραϊκές Γραφές είναι η μνεία περί της πόλεως του Δαν στη Γένεσι 14:14, όπου μας λέγεται ότι ο Άβραμ κατεδίωξε ωρισμένους βασιλείς «έως Δαν». Αλλά στο βιβλίον των Κριτών 18:29 αναγινώσκομε ότι οι Δανίται, μετά την είσοδό τους στη γη Χαναάν, έδωσαν στην πόλι Λαϊσά το όνομα Δαν. Αφού ο Μωυσής πέθανε πριν αλλάξη τ’ όνομα, λέγεται ότι αυτός δεν μπορεί να είχε γράψει το βιβλίον της Γενέσεως.
Εν τούτοις, ωρισμένοι αρχαιολόγοι της Γραφής επιμένουν ότι υπήρχαν περισσότερες από μια πόλεις με τ’ όνομα Δαν. Αναφέρουν την πόλι Δαν, που μνημονεύεται στο Δευτερονόμιο 34:1 και στην πόλι Δαν-ιαάν που αναγράφεται στο βιβλίον 2 Σαμουήλ 24:6. Ούτε μπορεί να εξαλειφθή η πιθανότης ότι η μνεία περί της Δαν στη Γένεσι 14:14 οφείλεται σε λάθος του αντιγραφέως ή σε εσκεμμένη εκλογή προς αποφυγήν ασαφείας. Οτιδήποτε κι αν συνέβη στην περίπτωσι αυτή, ασφαλώς εδώ δεν έχομε καμμιά ένδειξι που ν’ αναιρή το ότι ο Μωυσής υπήρξε ο συγγραφεύς του βιβλίου της Γενέσεως.
Το θριαμβευτικό άσμα του Μωυσέως, που αναγράφεται στην Έξοδο, κεφάλαιο 15, και λέγει για τη νίκη εναντίον των δυνάμεων του Φαραώ στην Ερυθρά Θάλασσα, διαμφισβητείται επίσης ως αναχρονισμός. Σύμφωνα με τη νεωτεριστική Βίβλον του Διερμηνέως, δεν θα ήταν δυνατόν να συντεθή από τον Μωυσή, διότι λέγει για το αποτέλεσμα που είχε η θαυματουργική απελευθέρωσις των Ισραηλιτών και ο θάνατος των δυνάμεων του Φαραώ στην Ερυθρά Θάλασσα, στους κατοίκους της Παλαιστίνης, στους ηγεμόνας του Εδώμ, στους άρχοντας του Μωάβ, και διότι κάνει μνείαν περί αγιαστηρίου του Ιεχωβά. Αυτά, όπως ισχυρίζεται, είναι αναχρονισμοί, κι αποδεικνύουν ότι η ωδή αυτή πρέπει να είχε συντεθή όχι μόνο μετά τη διάβασι της ερήμου από τον Ισραήλ και την έλευσί του προς τους λαούς αυτούς, αλλά και μετά το κτίσιμο του ναού του Σολομώντος με το αγιαστήριό του, από έναν που εφαντάσθη τον εαυτό του στη θέσι του Μωυσέως και απέδωσε αυτά τα λόγια σ’ αυτόν.
Αλλ’ όλα αυτά δεν επακολουθούν κατ’ ανάγκην. Ο Μωυσής, στη διάρκεια της τεσσαρακονταετούς παραμονής στη χώρα του Μαδιάμ, αναμφιβόλως έμαθε πολλά για τις γύρω χώρες και τους λαούς, αν δεν ήταν ήδη ενήμερος αυτών λόγω της μαθήσεώς του στην αυλή του Φαραώ. Εκτός απ’ αυτό, η ωδή θέτει τα πάντα σε μέλλοντα χρόνο, διότι πραγματικά είναι μια προφητεία. Οι ειδωλολάτραι εκείνοι πρέπει ν’ ακούσουν ή θα ακούσουν, φόβος πρέπει να τους καταλάβη ή θα τους καταλάβη, ο δε Ιεχωβά θα φέρη τον λαό του στο αγιαστήριό του. Όλοι όσοι παραδέχονται ότι ο Ιεχωβά Θεός στους περασμένους χρόνους εχρησιμοποίησε τους δούλους του για να εκφράσουν θεόπνευστες προφητείες δεν θα δυσκολευθούν να παραδεχθούν το γεγονός ότι πραγματικά ο Μωυσής έγραψε την ωδή αυτή.
Το εδάφιο της Γενέσεως 36:31 εχαρακτηρίσθη από τους κριτικούς της Βίβλου ως άλλη μια περίπτωσις καταφανούς αναχρονισμού. Γραμμένο πάνω από τετρακόσια χρόνια πριν υπάρξουν βασιλείς στον Ισραήλ, λέγει: «Και ούτοι είναι οι βασιλείς οίτινες εβασίλευσαν εν τη γη Εδώμ, πριν βασιλεύση βασιλεύς επί τους υιούς Ισραήλ.» Ολίγη σκέψις, όμως, θα καταδείξη ότι ο Μωυσής μπορούσε κάλλιστα να κάμη αυτή τη δήλωσι, έστω κι αν δεν υπήρχαν τότε βασιλείς στον Ισραήλ. Πώς αυτό; Διότι ο Μωυσής εγνώριζε την επαγγελία του Ιεχωβά στον Αβραάμ ότι «βασιλείς θέλουσιν εξέλθει εκ σου.» Επίσης, ο ίδιος ο Μωυσής προείπε ότι ο λαός του, μετά την είσοδό του στη γη Χαναάν, θα ζητούσε βασιλέα για να άρχη σ’ αυτόν. Έδωσε μάλιστα και οδηγίες περί του ποιος μπορεί και ποιος δεν μπορεί να εκλεγή και τι πρέπει να κάνη ένας τέτοιος βασιλεύς. (Γέν. 17:6· Δευτ. 17:14-20) Κι εδώ πάλι οι κριτικοί αποστομώνονται, διότι αυτό θα μπορούσε ίσως να είναι και παρεμβολή, διότι μια σχεδόν ομοιότυπη δήλωσις γίνεται και στο βιβλίον 1 Χρονικών 1:43 που πραγματεύεται τα ίδια γενεαλογικά στοιχεία.
Ένας ακόμη λεγόμενος αναχρονισμός βρίσκεται στην Έξοδο 16:35. Εκεί λέγει: «Και έτρωγον οι υιοί Ισραήλ το μάννα τεσσαράκοντα έτη, εωσού ήλθον εις γην κατοικουμένην· έτρωγον το μάννα, εωσού ήλθον εις τα όρια της γης Χαναάν.» Αληθώς, δεν είναι πιθανό να έγραψε ο Μωυσής αυτά τα λόγια όταν αυτός συνέγραψε την πρωτότυπη ιστόρησι περί της λήψεως του μάννα από τους Ισραηλίτας, αλλά ποιος θα μπορούσε να ισχυρισθή ότι δεν προσέθεσε αυτός ο ίδιος τα λόγια αυτά στο τέλος της τεσσαρακονταετούς πορείας στην έρημο, οπότε εστάθη στα όρια της γης Χαναάν, γνωρίζοντας ότι ο λαός του επομένως δεν θα έτρωγε πλέον μάννα; Είτε αυτός έγραψε τα λόγια αυτά είτε άλλος τα προσέθεσε, τα λόγια βέβαια αυτά μόνα τους δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως επιχείρημα τού ότι ολόκληρο το βιβλίο της Εξόδου δεν εγράφη από τον Μωυσή.
Τα τελικά μέρη των βιβλίων Δευτερονομίου και Ιησού του Ναυή απεκλήθησαν αναχρονισμοί, διότι ομιλούν και περί θανάτου των οικείων συγγραφέων των. Αλλά μια πολύ πιο λογική θέσις που πρέπει να ληφθή είναι ότι τα υστερόγραφα αυτά προσετέθησαν κατά Θείαν πρόνοιαν για να συμπληρώσουν την ιστορία των συγγραφέων των και δεν αποδεικνύουν διόλου ότι τα ίδια τα βιβλία δεν εγράφησαν από τον Μωυσή και τον Ιησού του Ναυή. Τα ασθενή αυτά επιχειρήματα δείχνουν απλώς την έλλειψι αντικειμενικότητος των κριτικών της Βίβλου.
Αν διαβάζωμε την Αγία Γραφή με σκοπό να της εύρωμε λάθη, για να εύρωμε κάποια δικαιολογία να μην την παραδεχθούμε ως τον λόγον του Θεού και Οδηγό μας, προφανώς θα εύρωμε αυτό που αναζητούμε. Αλλ’ αν αναζητούμε την αλήθεια με απροκατάληπτη διάνοια, θα διαπιστώσωμε ότι δεν υπάρχουν αναχρονισμοί και ούτε θα προσκρούσωμε σε αναχρονισμούς. Ασφαλώς ο πλούτος των αποδείξεων που υποστηρίζουν την αυθεντικότητα της Βίβλου δεν μπορεί να παραμερισθή βάσει τόσο ασθενών επιχειρημάτων, όπως είναι οι λεγόμενοι αναχρονισμοί.