Είναι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά Χριστιανοί;

Γιατί κατηγορούνται; Ποιος είναι ο σκοπός των;

ΕΝΑ πατροπαράδοτο πρότυπο θρησκευτικής λατρείας κι εθίμων έχει καθιδρυθεί μεταξύ των παραδεδεγμένων θρησκειών του «Χριστιανικού κόσμου». Έχουν μια τάξι κληρικών και μια τάξι λαϊκών, ο δε κλήρος κάνει όλο το κήρυγμα, ενώ οι λαϊκοί ακούουν. Έχουν την κοινωνική των δράσι, τα προγράμματα συλλογής χρημάτων, πολιτικά συμφέροντα και πολλές κοινώς παραδεδεγμένες διδασκαλίες και γιορτές. Όποια θρησκευτική ομάς δεν συμμορφώνεται μ’ αυτό το πρότυπο, πολύ συχνά θεωρείται ως ιδιόρρυθμη. Οι πολιτικές και νομικές αρχές μπορεί και ν’ αρνηθούν να την αναγνωρίσουν ως θρησκευτική ομάδα και μπορούν να της αρνηθούν συνταγματικώς κατωχυρωμένες ελευθερίες. Οι παραδεδεγμένοι θρησκευτικοί ηγέται μπορούν να γελοιοποιούν εκείνους, που την αποτελούν, κατηγορώντας τους ως πλάνους, ως ψευδοπροφήτας και ότι δεν αποτελούν ομάδα Χριστιανική. Αυτή υπήρξε η πείρα των μαρτύρων του Ιεχωβά σ’ αυτόν τον εικοστόν αιώνα.

Η μεταχείρισις που έγινε στους Μάρτυρας είναι όμοια μ’ εκείνη που υπέστησαν οι Χριστιανοί του πρώτου αιώνος επειδή δεν συνεμορφώθησαν με το δημοφιλές θρησκευτικό πρότυπο που υπήρχε μεταξύ των Ιουδαίων και των Ρωμαίων της εποχής εκείνης. Οι πρώτοι εκείνοι Χριστιανοί αποτελούσαν μειονότητα, της οποίας η λατρεία, οι πεποιθήσεις και τα θρησκευτικά έθιμα ήσαν καταπληκτικώς διάφορα απ’ εκείνα των ειδωλολατρών Ρωμαίων και των αφωσιωμένων στον Ιουδαϊσμό, που ήσαν δεσμευμένοι στις παραδόσεις. Αποτελούσε κοινόν πράγμα η επίδειξις μισαλλοδοξίας προς αυτούς. Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες τους έθεταν στις κονίστρες για να καούν ζώντες ή να κατασπαραχθούν από άγρια θηρία. Οι θρησκευτικοί ηγέται του Ιουδαϊσμού υποκινούσαν όχλους εναντίον των, κάνοντάς τους να διώκονται από πόλι σε πόλι. Ο Ιησούς Χριστός το προείπε αυτό, όταν είπε σε μερικούς από εκείνους τους κλασσικής μορφής θρησκευομένους: «Εγώ αποστέλλω προς εσάς προφήτας και σοφούς και γραμματείς· και εξ αυτών θέλετε θανατώσει και σταυρώσει, και εξ αυτών θέλετε μαστιγώσει εν ταις συναγωγαίς σας, και διώξει από πόλεως εις πόλιν.»—Ματθ. 23:34.

Οι ίδιοι εκείνοι θρησκευτικοί ηγέται διακοσμούσαν τα μνημεία των προφητών που είχαν ζήσει πριν από την εποχή των, λέγοντας: «Εάν ήμεθα εν ταις ημέραις των πατέρων ημών, δεν ηθέλομεν είσθαι συγκοινωνοί αυτών εν τω αίματι των προφητών.» (Ματθ. 23:30) Ωστόσο μετεχειρίζοντο τους Χριστιανούς όπως οι προπάτορές των είχαν μεταχειρισθή τους Εβραίους προφήτας, οι οποίοι δεν συνεμορφώνοντο προς ό,τι ήταν λαοφιλές.

Μολονότι έχουν περάσει πολλοί αιώνες από την εποχή των πρώτων Χριστιανών και πολλά εκατομμύρια ανθρώπων τώρα ομολογούν ότι είναι Χριστιανοί, οι μη συμμορφούμενοι με αυτούς Χριστιανοί τυγχάνουν ακόμη κακής μεταχειρίσεως. Οι παραδεδεγμένες θρησκευτικές ομάδες μπορεί να θρηνούν για την κακή μεταχείρισι, που είχε γίνει στους πρώτους Χριστιανούς και να λέγουν ότι αν ζούσαν τότε δεν θα ήσαν μεταξύ των διωκτών, αλλά αλλάσσουν στάσι και καταδιώκουν τους μάρτυρας του Ιεχωβά επειδή δεν συμμορφώνονται προς το σημερινό δημοφιλές θρησκευτικό πρότυπο. Ο Ιησούς Χριστός προείπε ότι έτσι θα εγίνετο όταν ωμίλησε για τους ακολούθους εκείνους της ζωής του στις έσχατες ημέρες: «Τότε θέλουσι σας παραδώσει εις θλίψιν, και θέλουσι σας θανατώσει· και θέλετε είσθαι μισούμενοι υπό πάντων των εθνών δια το όνομά μου.» «Έρχεται ώρα, καθ’ ην πας όστις σας θανατώση θέλει νομίσει ότι προσφέρει λατρείαν εις τον Θεόν.»—Ματθ. 24:9· Ιωάν. 16:2.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ;

Εκείνο που προσδιορίζει τον Χριστιανό δεν είναι η αφοσίωσίς του στις κοινώς παραδεδεγμένες πεποιθήσεις των κλασσικού τύπου θρησκευτικών οργανώσεων ή η συμμετοχή του σε δημοφιλή θρησκευτικά έθιμα και θρησκευτικές γιορτές. Η συμμόρφωσις προς τη λαϊκή αντίληψι περί Χριστιανού δεν κάνει έναν άνθρωπο Χριστιανό. Εκείνο που τον κάνει Χριστιανό είναι η ανταπόκρισίς του προς τα Γραφικά προσόντα. Ο απόστολος Πέτρος είπε: «Ο Χριστός έπαθεν υπέρ υμών, αφίνων παράδειγμα εις υμάς, δια να ακολουθήσητε τα ίχνη αυτού.» (1 Πέτρ. 2:21) Πρέπει ν’ ακολουθή κανείς το παράδειγμα που έθεσε ο Χριστός.

Ο Χριστός, εκτός από το ότι ενεκολπώθη πλήρως τις Γραφές και διεμόρφωσε μια ζωή σύμφωνη με τις ορθές των αρχές, έφερε μαρτυρία στο όνομα και τους σκοπούς του ουρανίου Πατρός του. «Εφανέρωσα εις αυτούς το όνομά σου, και θέλω φανερώσει.» (Ιωάν. 17:26) Εδήλωσε ότι ο σκοπός για τον οποίον ήλθε ήταν να δώση μαρτυρία για την αλήθεια. (Ιωάν. 18:37) Οι Χριστιανοί του πρώτου αιώνος ακολούθησαν το παράδειγμά του δίνοντας μαρτυρία για την αλήθεια, μολονότι αυτό ήρχετο σε αντίθεσι προς τις πατροπαράδοτες διδασκαλίες, που ήσαν κοινώς παραδεδεγμένες εκείνη την εποχή.

Οι πρώτοι εκείνοι ακόλουθοι του Χριστού αρνήθηκαν να υιοθετήσουν οποιαδήποτε από τις φιλοσοφικές πεποιθήσεις ή τους θρησκευτικούς τυπικισμούς των ειδωλολατρών Ελλήνων και Ρωμαίων. Εγνώριζαν ότι η λατρεία ενός Χριστιανού έπρεπε να είναι αγνή, αμόλυντη από ειδωλολατρική επιρροή. «Μη ομοζυγείτε με τους απίστους διότι τίνα μετοχήν έχει η δικαιοσύνη με την ανομίαν; τίνα δε κοινωνίαν το φως προς το σκότος;»—2 Κορ. 6:14.

Η βασιλεία του Θεού έλαβε προεξέχουσα θέσι στο κήρυγμα που έγινε από τον Ιησού Χριστό. Ο Ιησούς ετόνισε πολύ τη βασιλεία, και είπε στους ακολούθους του να ‘ζητούν πρώτον την βασιλείαν του Θεού, και την δικαιοσύνην αυτού.’ (Ματθ. 6:33) Πρόκειται για μια απαίτησι στην οποία οι Χριστιανοί πρέπει ν’ ανταποκρίνωνται, και, όπως οι πρώτοι Χριστιανοί, πρέπει όχι μόνο να επιζητούν τη Βασιλεία αλλά και να ομιλούν γι’ αυτή.—Ματθ. 10:7.

Όπως ο Ιησούς ετήρησε ακεραιότητα προς τον ουράνιον Πατέρα του κάτω από τις πιο δοκιμαστικές περιστάσεις, έτσι πρέπει να κάνη κι ένα άτομο που επιζητεί να είναι Χριστιανός. Όταν οι άνθρωποι του κόσμου προσπαθούν να τον εξαναγκάσουν να μη συνεχίση τηρώντας την ακεραιότητά του στον Θεό, αυτός πρέπει να κάμη όπως είπε ο Πέτρος: «Πρέπει να πειθαρχώμεν εις τον Θεόν μάλλον παρά εις τους ανθρώπους.» (Πράξ. 5:29) Ένας Χριστιανός δεν πρέπει να διακόπτη την ακεραιότητά του όταν υφίσταται διωγμό λόγω αρνήσεώς του να συμμορφωθή με ό,τι είναι λαοφιλές αλλ’ αντίθετο στον λόγον του Θεού. Δεν μπορεί ν’ αναμένη απ’ όλους τους ανθρώπους να τον επαινούν. «Πάντες δε οι θέλοντες να ζώσιν ευσεβώς εν Χριστώ Ιησού, θέλουσι διωχθή.»—2 Τιμ. 3:12· Λουκ. 6:26.

Οι καρποί του πνεύματος παράγονται από τον Χριστιανό πάντοτε, όχι μόνο μια μέρα την εβδομάδα. Σχετικά με τους καρπούς αυτούς η Γραφή λέγει: «Ο δε καρπός του πνεύματος είναι αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, αγαθωσύνη, πίστις, πραότης, εγκράτεια.» (Γαλ. 5:22, 23) Σ’ αυτές τις ιδιότητες πρέπει να δοθούν από το άτομο που θέλει να είναι ένας Χριστιανός περισσότερα από μια λατρεία χειλέων.

Επειδή οι μάρτυρες του Ιεχωβά δεν ομοιάζουν με τα μέλη των παραδεδεγμένων εκκλησιών στις πεποιθήσεις και θρησκευτικές των εκδηλώσεις, μερικοί μπορεί να ισχυρισθούν ότι δεν πρόκειται περί Χριστιανών· αλλ’ ας ιδούμε αν αυτοί ανταποκρίνωνται στις Γραφικές απαιτήσεις που προσδιορίζουν ένα Χριστιανό. Αυτό είναι που λογίζεται, κι όχι εκείνο που είναι λαοφιλές.

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΣΤΙΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ

Η δράσις των μαρτύρων του Ιεχωβά βρίσκεται σε αρμονία με τ’ όνομά τους. Όπως ο Ιησούς Χριστός, που καλείται από τη Γραφή «ο μάρτυς ο πιστός και αληθινός,» οι μάρτυρες του Ιεχωβά φέρνουν μαρτυρία στο όνομα, στον σκοπό και στην αλήθεια του Θεού. (Αποκάλ. 3:14) Δεν αποκρύπτουν τ’ όνομά Του αλλά διακηρύττουν δημοσία ότι αυτό είναι Ιεχωβά. Όπως θα παρατηρήσετε, το όνομα αυτό παρουσιάζεται σε περίοπτο θέσι στο εξώφυλλο του παρόντος περιοδικού, που αποτελεί την κυριώτερη έκδοσι, την οποία χρησιμοποιούν οι Μάρτυρες. Είναι θέλημα του Ιεχωβά να γίνη γνωστό τ’ όνομά του στους κατοίκους της γης.—Ψαλμ. 83:18, ΜΝΚ· Εβρ. 13:15.

Ως μάρτυρές Του αυτοί πιστοποιούν το γεγονός ότι αυτός είναι ο μόνος Θεός και ότι δίκαια απαιτεί αποκλειστική αφοσίωσι. Προσέξτε αυτή την έκφρασί των στο περιοδικό Η Σκοπιά της 1ης Φεβρουαρίου 1956: «Αποκλειστική αφοσίωσις στον Ιεχωβά Θεό είναι μια πολύ σοβαρή απαίτησις. . . . Είναι αποκλειστικός. Κάθε άλλος μένει έξω από αυτή την πάρα πολύ τιμημένη θέσι που μόνο αυτός μπορεί να κατέχη. Είναι μόνος σ’ αυτή την εξυψωμένη θέσι στο σύμπαν. Δεν θα περιλάβη κάποιον άλλον μαζί του. Τη δόξα του δεν την συμμερίζεται με άλλον.» Αυτό το γεγονός εξαλείφει τη θρησκευτική αφοσίωσι σε εικόνες και σε ανθρωπίνους ηγέτας.—Έξοδ. 20:5.

Όπως και οι πρώτοι Χριστιανοί, οι μάρτυρες του Ιεχωβά εμμένουν στο να τηρούν αμόλυντη τη λατρεία των στον Ιεχωβά Θεό. Αρνούνται να χρησιμοποιούν εικόνες, σύμβολα, πομπές, εσθήτες κληρικών και τα πολλά άλλα πράγματα που υιοθέτησε ο θρησκευτικός «Χριστιανικός κόσμος» από τις ειδωλολατρικές θρησκείες πριν από πολλούς αιώνες. Αρνούνται να μολύνουν τη λατρεία των με την τήρησι θρησκευτικών εορτών, που είναι ριζωμένες στον παγανισμό ή με θρησκευτικά σύμβολα πίστεως που ανεπήδησαν από την ανθρώπινη φιλοσοφία κι όχι από τον λόγον του Θεού. Αυτή η απόφασις του να διατηρήσουν αμόλυντη λατρεία ξεχωρίζει τους Μάρτυρας από τις δημοφιλείς θρησκευτικές πεποιθήσεις και έθιμα. Όπως οι θρησκευτικοί ηγέται της εποχής του Ιησού ανεστατώθησαν πολύ από τις Γραφικές αλήθειες που εδίδασκε αυτός, έτσι και οι θρησκευτικοί ηγέται του «Χριστιανικού κόσμου» αναστατώνονται από τη δράσι του κηρύγματος των μαρτύρων του Ιεχωβά.

Όπως εμφαίνεται σαφώς από το ψήφισμα που εξεδόθη από τους Μάρτυρας στη Διεθνή τους Συνέλευσι του 1958 «Το Θείον Θέλημα», η βασιλεία του Θεού αποτελεί το κυριώτερο θέμα του κηρύγματός των. Αυτό έλεγε: «Η μόνη σταθερή κυβέρνησις στο σύμπαν είναι η εγκαθιδρυμένη βασιλεία του Θεού στα χέρια του κεχρισμένου του Υιού.» Αυτοί ακολουθούν το παράδειγμα του Ιησού ζητώντας «πρώτον την βασιλείαν του Θεού, και την δικαιοσύνην αυτού.»—Ματθ. 6:33.

Οι μάρτυρες του Ιεχωβά, όπως και οι πρώτοι Χριστιανοί, διακρατούν ακεραιότητα προς τον Θεό παρά τις πολλές κακές προσπάθειες που γίνονται για να τους κατασιωπήσουν. Στις Ηνωμένες Πολιτείες στη διάρκεια του έτους 1940, 600 οχλοκρατίες δεν τους εφόβισαν για να σιωπήσουν. Ο Χίτλερ απέτυχε να τους κάμψη σε φυλακές και στρατόπεδα συγκεντρώσεως όπου εβασάνισε 10.000 απ’ αυτούς, οι δε Κομμουνισταί, επίσης, δεν μπορούν να το επιτύχουν στις φοβερές φυλακές των και στα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας. Οι Μάρτυρες βρήκαν ότι οι ακόλουθοι λόγοι του Ιησού είναι τόσο αληθινοί σήμερα όσο ήσαν και πριν από 1900 χρόνια: «Εάν ήσθε εκ του κόσμου, ο κόσμος ήθελεν αγαπά το ιδικόν του· επειδή όμως δεν είσθε εκ του κόσμου, αλλ’ εγώ σας εξέλεξα εκ του κόσμου, δια τούτο σας μισεί ο κόσμος. »—Ιωάν. 15:19.

Το να κάνουν δημόσια διακήρυξι των Γραφικών αληθειών αποτελεί υποχρέωσιν, η οποία βαρύνει όλους εκείνους που αγωνίζονται ν’ ακολουθήσουν το παράδειγμα του Χριστού. Οι μάρτυρες του Ιεχωβά δεν αγνοούν αυτό το γεγονός. Όλοι αυτοί ασχολούνται στη διακονία με το να κηρύττουν στους άλλους. Το 1959 πάνω από 870.000 απ’ αυτούς αφιέρωσαν 126 εκατομμύρια και πλέον ώρες σ’ αυτό το από Θεού προσδιωρισμένο έργον. Γνωρίζουν ότι το κήρυγμα είναι ένα από τα πράγματα που απαιτούνται για την απόκτησι σωτηρίας. «Διότι με την καρδίαν πιστεύει τις προς δικαιοσύνην, και με το στόμα γίνεται ομολογία προς σωτηρίαν.»—Ρωμ. 10:10.

Εκδηλώνοντας τους καρπούς του πνεύματος δίνουν περαιτέρω απόδειξι του ότι είναι Χριστιανοί. Η αγάπη των, η πραότης και η εγκράτειά των αποκαλύπτονται δημοσία, όταν κάνουν συνελεύσεις. Στον καιρό της συνελεύσεώς των του 1958 στην πόλι της Νέας Υόρκης η εφημερίς Νταίηλυ Νιους είπε ότι ένας αξιωματούχος του Γραφείου Συνελεύσεων και Επισκεπτών της Νέας Υόρκης «απεκάλεσε τους Μάρτυρας ‘ενεργητικόν στοιχείον της κοινότητος’ και είπε ότι η διαγωγή των ήταν εκτός του κόσμου τούτου ως προς τους τρόπους των.»

ΟΙ ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΙΝΑΙ ΓΡΑΦΙΚΕΣ

Μολονότι οι πεποιθήσεις των μαρτύρων του Ιεχωβά συχνά διαφέρουν από εκείνες που ο «Χριστιανικός κόσμος» θεωρεί ως ορθές δοξασίες, εν τούτοις οι πεποιθήσεις των είναι Γραφικές. Πιστεύεται από τους Μάρτυρας ότι όσοι πεθαίνουν είναι σε μια κατάστασι όμοια με ύπνο, μια κατάστασι ελλείψεως οιασδήποτε συναισθήσεως. Η ελπίς για τους νεκρούς είναι ν’ αφυπνισθούν σε ζωή με την ανάστασι. Η πεποίθησις αυτή είναι Γραφική, διότι ο ίδιος ο Ιησούς παρέβαλε τον θάνατο με ύπνο. Είπε: «Λάζαρος ο φίλος ημών εκοιμήθη· αλλά υπάγω δια να εξυπνίσω αυτόν. Αλλ’ ο Ιησούς είχεν ειπεί περί του θανάτου αυτού.»—Ιωάν. 11:11, 13· Ψαλμ. 146:4· Εκκλησ. 9:10.

Η τύχη των ασεβών είναι άλλο ένα σημείο διαφοράς μεταξύ των πεποιθήσεων των Μαρτύρων και των πεποιθήσεων των παραδεδεγμένων θρησκειών. Αντί να κηρύττουν ότι οι ασεβείς βασανίζονται σ’ έναν πύρινο άδη μετά θάνατον, τονίζουν ότι οι ασεβείς υφίστανται αιώνιο θάνατο. Κι αυτό, επίσης, συμφωνεί με τον λόγον του Θεού. Είναι γραμμένο: «Ο Ιεχωβά φυλάττει πάντας τους αγαπώντας αυτόν· θέλει δε εξολοθρεύσει πάντας τους ασεβείς.»—Ψαλμ. 145:20, ΜΝΚ. Ρωμ. 6:23.

Μια λαοφιλής πεποίθησις του «Χριστιανικού κόσμου» είναι ότι ο Θεός είναι τρία πρόσωπα σε ένα, και τα τρία δε πρόσωπα είναι ίσα και συναιώνια. Οι μάρτυρες του Ιεχωβά απορρίπτουν αυτή τη δοξασία, διότι δεν βρίσκεται στην Αγία Γραφή. Βρίσκεται, αντιθέτως, στον Ινδουισμό και σε άλλες παγανιστικές θρησκείες. Οι Μάρτυρες ακολουθούν τη Γραφική διδασκαλία ότι ο Πατήρ και ο Υιός είναι διαφορετικά πρόσωπα, ο δε Υιός εδημιουργήθη από τον Πατέρα. Είναι γραμμένο ότι ο Χριστός είναι «η αρχή της κτίσεως του Θεού.» (Αποκάλ. 3:14) Ο Ιεχωβά είναι ο Πατήρ του και ο Θεός, τον οποίον λατρεύει. Αυτό ελέχθη από τον ίδιο τον Ιησού: «Αναβαίνω προς τον Πατέρα μου και Πατέρα σας, και Θεόν μου και Θεόν σας.»—Ιωάν. 20:17.

Η σωτηρία των ανθρώπων αναγνωρίζεται από τους Μάρτυρας ως δυνατή όχι με άλλο μέσον παρά με την απολυτρωτική θυσία του Χριστού. Κι αυτή, επίσης, είναι μια Γραφική διδασκαλία. (Ματθ. 20:28) Η βασιλεία, για την οποίαν ο Χριστός έγινε Βασιλεύς, διακηρύττεται από τους Μάρτυρας ως ουράνια κυβέρνησις που θα διακυβερνήση τη γη. Είναι μια πολύ πραγματική κυβέρνησις.—Ησ. 9:6, 7· 1 Κορ. 15:24.

Αυτή η θεία κυβέρνησις, εγκαθιδρυμένη στους ουρανούς, είναι εκείνη που θα καταστρέψη κάθε ανθρώπινη κυβέρνησι κι εξουσία που δεν επιδοκιμάζεται από τον Θεό. (2 Πέτρ. 3:7) Η γη θα κατοικηθή τότε από πράους ανθρώπους, οι οποίοι, λόγω της πιστότητός των στον Δημιουργό, θα λάβουν το δώρον της αιωνίου ζωής. Οι Γραφές υποστηρίζουν αυτή τη δοξασία λέγοντας: «Διότι οι ευλογημένοι αυτού θέλουσι κληρονομήσει την γην.» «Μακάριος ο άνθρωπος όστις υπομένει πειρασμόν· διότι αφού δοκιμασθή, θέλει λάβει τον στέφανον της ζωής, τον οποίον υπεσχέθη ο Ιεχωβά εις τους αγαπώντας αυτόν.»—Ψαλμ. 37:22· Ιάκ. 1:12.

Αυτά και άλλα πράγματα που πιστεύουν οι μάρτυρες του Ιεχωβά, ενώ είναι διαφορετικά από τις κοινώς γνωστές δοξασίες του «Χριστιανικού κόσμου», είναι Γραφικά. Είναι πράγματα που γνωστοποιούνται από τον λόγον του Θεού και δεν προέρχονται από ειδωλολατρικές θρησκείες των αρχαίων χρόνων. Με τις δοξασίες των και τα έργα των οι μάρτυρες του Ιεχωβά αποδεικνύουν ότι είναι αληθινοί Χριστιανοί. Ανταποκρίνονται στα Γραφικά χαρακτηριστικά ενός Χριστιανού. Ο κυριώτερος σκοπός των είναι να κηρύττουν τ’ αγαθά νέα της βασιλείας του Θεού «εν όλη τη οικουμένη, προς μαρτυρίαν εις πάντα τα έθνη.» Μ’ αυτόν και με πολλούς άλλους τρόπους ακολουθούν πιστά τα ίχνη του Χριστού όπως απαιτείται από τους αληθινούς Χριστιανούς.—Ματθ. 24:14.