Με τα Μάτια ενός Παιδιού

ΟΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ γονείς θα συμφωνήσουν σ’ ένα τουλάχιστον σημείο: η σωστή ανατροφή του παιδιού είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που έχουν αντιμετωπίσει στη ζωή τους. Έχουν γραφτεί αμέτρητα λόγια σχετικά με το πώς μπορεί να το κάνει κανείς αυτό και να έχει επιτυχία. Ωστόσο, υπάρχει μια μέθοδος που είναι προσιτή σε όλους τους ενηλίκους, είτε αυτοί είναι γονείς, παππούδες, θείες, θείοι είτε απλοί φίλοι. Για να καταλάβετε και να εκπαιδεύσετε τα παιδιά, έχετε ποτέ προσπαθήσει να δείτε τα ζητήματα με τα μάτια ενός παιδιού; Τι ακριβώς συμβαίνει σ’ αυτά τα μυαλουδάκια;

Να θυμάστε ότι τα παιδιά είναι μικροί άνθρωποι. Αν εμείς τα βλέπουμε έτσι, τότε θα βοηθηθούμε να κατανοήσουμε ποια άποψη έχουν εκείνα για εμάς. Τα παιδιά γεννιούνται μικροσκοπικά σ’ έναν κόσμο ανθρώπων που υπερτερούν σε μέγεθος, εξουσία και δύναμη. Για το μικρό παιδί, οι ενήλικοι μπορεί να αντιπροσωπεύουν την προστασία, τη θαλπωρή και τη βοήθεια ή να αποτελούν απειλή εκφοβισμού.

Δεν Είναι Μικροί Ενήλικοι

Άλλο ένα σημαντικό σημείο που φανερώνει διορατικότητα και αξίζει προσοχής είναι να μην κάνετε το λάθος να τα μεταχειρίζεστε σαν μικρούς ενηλίκους. Η παιδική ηλικία θα πρέπει να είναι μια από τις πιο ευτυχισμένες περιόδους της ζωής. Δεν χρειάζεται να επισπεύδετε το πέρασμά τους απ’ αυτήν ούτε να γίνεστε αιτία να μην τη νιώσουν ποτέ. Αφήστε τα να τη χαρούν. Ως γονέας, μπορείτε να εκμεταλλευτείτε την ευκαιρία να οικοδομήσετε μέσα τους τις ηθικές αρχές που χρειάζονται για να γίνουν, όταν έρθει ο καιρός, ισορροπημένοι ενήλικοι.

Όταν έχει να κάνει κανείς με μωρά, το να βλέπει τα πράγματα με τα μάτια ενός παιδιού δεν αποδεικνύεται λιγότερο πολύτιμο. Για παράδειγμα, το κλάμα του μωρού δεν πρέπει ποτέ να αποτελεί για τους αναστατωμένους γονείς αφορμή για ξύλο. Το κλάμα ή το κλαψούρισμα είναι ο φυσιολογικός τρόπος με τον οποίο το νεογέννητο εκφράζει τις ανάγκες του. Αφότου το παιδί αφήσει την ασφάλεια που του παρέχει η μήτρα της μητέρας του, είναι σε θέση να εκφραστεί με τρόπο αρκετά ηχηρό—κλαίγοντας με την καρδιά του!

Ενθάρρυνση και Καθοδήγηση Αντί για Επιβολή Απαιτήσεων

Είναι καλό να ενθαρρύνουμε τις προσπάθειες που κάνουν τα παιδιά να εκφραστούν. Η άποψή τους μπορεί να αποκαλύψει κάποια προβλήματα, και όταν κατανοούμε καλά ένα πρόβλημα, τότε το λύνουμε πολύ ευκολότερα. Όμως, το πώς αντιδρούμε σ’ αυτά που λένε είναι εξίσου σημαντικό με το να τα βοηθούμε να εκφραστούν. Η Γουέντι Σούμαν, βοηθός συντάκτη στο περιοδικό Γονείς (Parents), συμβουλεύει αναφορικά με το πώς πρέπει να προσπαθούμε να μιλάμε στα παιδιά: «Το να δείχνετε με τα λόγια σας ότι τα συναισθάνεστε . . . είναι η κεντρική ιδέα στην οποία στηρίζεται μεγάλο μέρος του έργου που γίνεται τον τελευταίο καιρό στον τομέα της επικοινωνίας γονέα-παιδιού. Δεν αρκεί απλώς και μόνο να τα συναισθάνεστε, αν η γλώσσα που χρησιμοποιείτε δεν δείχνει κάτι τέτοιο. Κι αυτή τη γλώσσα δεν τη χρησιμοποιούν εύκολα οι περισσότεροι γονείς».

Με άλλα λόγια, αν ένα παιδί δεν δείχνει σεβασμό ή αν έχει κάνει κάτι που μας έχει ταράξει, και για το οποίο χρειάζεται διόρθωση, θα πρέπει να προσπαθήσουμε πολύ να μην αφήσουμε τη στάση μας και τον τόνο της φωνής μας να φανερώσουν πόσο ενοχληθήκαμε ή απογοητευτήκαμε. Βέβαια, αυτό είναι πολύ πιο εύκολο να το λέει κανείς παρά να το κάνει. Αλλά να θυμάστε ότι σκληρές ή υποτιμητικές απαντήσεις όπως, «Ανόητε» ή «Τίποτα δεν μπορείς να κάνεις σωστό;» δεν πρόκειται ποτέ να βελτιώσουν μια ήδη δύσκολη κατάσταση.

Πολλοί γονείς έχουν διαπιστώσει πως το να δείχνουν στα παιδιά ότι τα συναισθάνονται με το να τα επαινούν, ιδιαίτερα προτού τους δώσουν κάποια συμβουλή, μπορεί να αποφέρει θετικά αποτελέσματα. Κι εδώ είναι ευκαιρία να δείτε τα πράγματα με τα μάτια ενός παιδιού. Τα περισσότερα παιδιά γνωρίζουν πάρα πολύ καλά πότε αυτός ο έπαινος δίνεται με κάποιο απώτερο κίνητρο ή πότε δεν πηγάζει από την καρδιά. Συνεπώς, όταν δίνουμε έπαινο στα παιδιά μας, πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι ο έπαινος αυτός είναι γνήσιος και ότι το παιδί τον αξίζει.

Ο γνωστός παιδοψυχολόγος Δρ Χάιμ Γκ. Ζινό, στο βιβλίο του Μεταξύ Γονέα και Παιδιού (Between Parent and Child), τονίζει ότι οι γονείς θα πρέπει να επαινούν τα επιτεύγματα του παιδιού κι όχι την προσωπικότητά του. Για παράδειγμα, όταν ο γιος σας κατασκευάσει μια βιβλιοθήκη κι έρθει και σας τη δείξει με περηφάνια, το σχόλιό σας, ‘Αυτή η βιβλιοθήκη δεν είναι μόνο ωραία, είναι και πρακτική’, θα ενισχύσει την αυτοπεποίθησή του. Γιατί; Επειδή επαινείτε το επίτευγμά του. Συνεπώς ο έπαινος που δίνετε στο παιδί σας είναι ρεαλιστικός. Ενώ η φράση, ‘Είσαι καλός ξυλουργός’, μπορεί να μην είναι ρεαλιστική, εφόσον συγκεντρώνετε την προσοχή σας στο ίδιο το παιδί, ως άτομο.

Ο Δρ Ζινό παρατηρεί: «Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι ο έπαινος ενισχύει την αυτοπεποίθηση του παιδιού και το κάνει να νιώθει σιγουριά. Στην πραγματικότητα, ο έπαινος μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ένταση και κακή συμπεριφορά . . . Όταν οι γονείς λένε στο παιδί, ‘Είσαι πολύ καλό παιδί’, αυτό μπορεί να μην είναι σε θέση να αποδεχτεί αυτή την άποψη, επειδή η εικόνα που έχει σχηματίσει το ίδιο για τον εαυτό του είναι εντελώς διαφορετική . . . Ο έπαινος θα πρέπει να αφορά, όχι τις πλευρές της προσωπικότητας του παιδιού, αλλά τις προσπάθειες και τα κατορθώματά του . . . Ο έπαινος έχει δύο σκέλη: τα λόγια τα δικά μας και τα συμπεράσματα τα οποία βγάζει το παιδί. Τα δικά μας λόγια πρέπει να δηλώνουν ξεκάθαρα ότι εκτιμούμε την προσπάθεια, την εργασία, τις επιτεύξεις, τη βοήθεια, το ενδιαφέρον του παιδιού».

Αυτή η υγιής εισήγηση για έπαινο βρίσκεται σε αρμονία με τη θεόπνευστη συμβουλή να δείχνουμε γενναιοδωρία, που αναφέρεται στο εδάφιο Παροιμίαι 3:27: «Μην αρνηθείς το καλό προς εκείνους, οι οποίοι το αξίζουν, όταν έχεις τη δύναμη να το κάνεις».—Νέα Διεθνής Μετάφραση (New International Version).

Στ’ αλήθεια, μπορεί να λεχθεί ότι άσχετα με το πόσο καλή ή σοφή είναι η συμβουλή που διαβάζουμε, δεν υπάρχει περίπτωση να συντομευτεί αυτό που μερικοί αποκαλούν 20ετές πρόγραμμα για την ανατροφή του γιου ή της κόρης. Το πρόγραμμα αυτό απαιτεί υπομονή, αγάπη, κατανόηση και ενδιαφέρον. Αλλά αν μάθετε να βλέπετε και να κατανοείτε τη συμπεριφορά του παιδιού σας «με τα μάτια ενός παιδιού», τότε έχετε κάνει ένα μεγάλο βήμα προς την επιτυχία.

«Υιός σοφός ευφραίνει πατέρα», έγραψε ο σοφός Βασιλιάς Σολομών. (Παροιμίαι 10:1) Μακάρι η καλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο σκέφτεται το παιδί σας και των απόψεων που έχει να σας βοηθήσει να έχετε κι εσείς αυτή την ευχάριστη εμπειρία.