Οι Νεαροί Ρωτούν . . .
Πώς Μπορώ να Κρατάω το Μυαλό μου Συγκεντρωμένο;
«Πήγαινα χρόνια ολόκληρα στις συναθροίσεις χωρίς να αποκομίζω πολλά πράγματα από αυτές. Απλώς άφηνα το μυαλό μου να τρέχει».—Μάθιου.
ΕΤΥΧΕ ποτέ να κάθεσαι στην τάξη στο σχολείο ή σε μια Χριστιανική συνάθροιση και να συνειδητοποιήσεις ξαφνικά ότι δεν έχεις ιδέα για ποιο πράγμα γίνεται λόγος; Αν το μυαλό σου έχει την τάση να περιπλανιέται κάπου-κάπου, δεν είσαι ο μόνος. Όπως τόνισε ένα προηγούμενο άρθρο, το μικρό εύρος προσοχής είναι κάτι που χαρακτηρίζει πολλούς νέους.a Ωστόσο, με λίγη προσπάθεια και κάποιες προσαρμογές στη νοοτροπία, μπορείς να μάθεις πώς να αυξήσεις τις δυνάμεις σου συγκέντρωσης.
Να Δείχνεις Ενδιαφέρον
Σκέψου ένα γυμνασμένο αθλητή. «Όποιος λαβαίνει μέρος σε έναν αγώνα ασκεί εγκράτεια σε όλα», λέει ο απόστολος Παύλος. Αν ο αθλητής αφήσει να αποσπαστεί η προσοχή του έστω και για ένα λεπτό, αυτό μπορεί να του στοιχίσει τον αγώνα. Για να κερδίσει, πρέπει να μάθει να συγκεντρώνεται—αγνοώντας τις φωνές του πλήθους, αψηφώντας τον πόνο και την εξάντλησή του, απορρίπτοντας τη σκέψη και μόνο της αποτυχίας. Αλλά τι υποκινεί τους αθλητές να καταβάλλουν τόσο μεγάλη προσπάθεια; Σύμφωνα με τον απόστολο Παύλο, το κάνουν αυτό για να «πάρουν φθαρτό στεφάνι»—τα έπαθλα και τις τιμητικές διακρίσεις που λαβαίνουν οι νικητές.—1 Κορινθίους 9:25.
Με παρόμοιο τρόπο πρέπει και εσύ να υποκινηθείς να δίνεις προσοχή! Το βιβλίο Η Μελέτη Είναι Δύσκολη Δουλειά (Study Is Hard Work), του Γουίλιαμ Χ. Άρμστρονγκ, λέει: «Είναι ευθύνη του μαθητή να δείχνει ενδιαφέρον. Κανένας δεν μπορεί να δείξει ενδιαφέρον εκ μέρους σου και κανένας δεν μπορεί να αυξήσει το ενδιαφέρον σου αν δεν το θέλεις εσύ». Η γνώση είναι το κλειδί της κατανόησης για τον κόσμο γύρω σου. Όσο περισσότερα γνωρίζεις, τόσο περισσότερα μπορείς να μάθεις. «Για εκείνον που έχει κατανόηση η γνώση είναι εύκολο πράγμα», λέει το εδάφιο Παροιμίες 14:6. Μπορεί να μη θυμάσαι όλα τα πράγματα που μαθαίνεις στο σχολείο, αλλά στη χειρότερη περίπτωση, το σχολείο σε βοηθάει να τρέφεις και να καλλιεργείς την ικανότητα σκέψης. (Παράβαλε Παροιμίες 1:4.) Η διανοητική πειθαρχία και η ικανότητα συγκέντρωσης θα σε ωφελήσουν σε όλη σου τη ζωή.
Βαριεστημένοι και Βαρετοί Καθηγητές
Ωστόσο, μερικοί έφηβοι διαμαρτύρονται ότι ακόμη και οι καθηγητές τους φαίνεται να έχουν χάσει το ενδιαφέρον τους. Ένας νεαρός ονόματι Τζέσε λέει: «Οι καθηγητές στέκονται μπροστά σου, λένε κάτι, σου αναθέτουν κάποια εργασία και τελείωσε το μάθημα. Νομίζω ότι έχουν γίνει νωθροί. Αφού οι καθηγητές δεν παίρνουν το θέμα στα σοβαρά, δεν καταλαβαίνουμε γιατί πρέπει εμείς να δίνουμε προσοχή».
Πρέπει, λοιπόν, να καταλήξεις στο συμπέρασμα ότι είναι χάσιμο χρόνου το να δίνεις προσοχή; Όχι, κατ’ ανάγκη. Πολλοί καθηγητές μπορεί απλώς να έχουν παγιδευτεί σε ένα φαύλο κύκλο. Κάποιος έφηβος που ονομάζεται Κόλιν εξηγεί: «Κανένας δεν δίνει προσοχή στους καθηγητές, γι’ αυτό και οι καθηγητές πιστεύουν ότι κανένας δεν θέλει να μάθει. Έτσι, δεν διδάσκουν με ζωντάνια και ενθουσιασμό».
Είτε το πιστεύεις είτε όχι, ίσως καταφέρεις να διακόψεις αυτόν το φαύλο κύκλο. Πώς; Απλώς, με το να δίνεις προσοχή. Αν κάποιος βαριεστημένος καθηγητής έχει έστω και ένα μαθητή που ενδιαφέρεται, αυτό μπορεί να είναι το μόνο που χρειάζεται για να ανανεώσει το ενδιαφέρον του για τη δουλειά του. Είναι γεγονός ότι μερικοί καθηγητές απλώς δεν έχουν την ικανότητα να κρατήσουν το ενδιαφέρον της τάξης. Αλλά πριν επιτρέψεις στον εαυτό σου να αρχίσει να ονειροπολεί, αναρωτήσου: “Γνωρίζει το αντικείμενό του;” Αν ναι, αποφάσισε να μάθεις κάτι από αυτόν. Να ακούς προσεκτικά—να συγκεντρώνεσαι! Να λαβαίνεις μέρος στις συζητήσεις στην τάξη. Να κάνεις εύστοχες ερωτήσεις. Το βιβλίο Πώς να Μελετάτε στο Γυμνάσιο (How to Study in High School) παρατηρεί: «Πολλοί μαθητές το βρίσκουν υποβοηθητικό να αντιγράφουν τα διαγράμματα, τις λέξεις, τους χάρτες, τους ορισμούς και τις κύριες ιδέες που σημειώνει ο καθηγητής στον πίνακα ή που τονίζει με κάποιον άλλον τρόπο».
Να Δίνεις «Περισσότερη από τη Συνηθισμένη Προσοχή»
Διακυβεύονται πολύ μεγαλύτερα πράγματα, όμως, όταν πρόκειται για την προσοχή που δίνεις στις Χριστιανικές συναθροίσεις. Ο Τζέσε παραδέχεται: «Μερικές φορές οι νεαροί δεν δίνουν προσοχή σε τέτοια πράγματα όπως οι συναθροίσεις επειδή δεν αντιλαμβάνονται πόσο σημαντικές είναι οι συναθροίσεις». Στο εδάφιο Εβραίους 2:1, λαβαίνουμε την εντολή «να δίνουμε περισσότερη από τη συνηθισμένη προσοχή σε αυτά που ακούσαμε, για να μην ξεμακρύνουμε ποτέ». Αφού παρακολουθήσεις μια συνάθροιση, μπορείς να θυμηθείς κάτι από κάθε μέρος; Ή μήπως διαπιστώνεις μερικές φορές ότι δεν θυμάσαι καν ποιοι έλαβαν μέρος στο πρόγραμμα;
Και πάλι, το θέμα είναι να διακρίνεις τη σπουδαιότητα των όσων μαθαίνεις. Περιλαμβάνεται η ίδια σου η ζωή! (Ιωάννης 17:3) Ένα ακόμη σημείο που αξίζει να σκεφτείς: Όταν μαθαίνεις για την Αγία Γραφή, μαθαίνεις να σκέφτεσαι σαν τον ίδιο τον Θεό! (Ησαΐας 55:8, 9) Και όταν εφαρμόζεις αυτά που μαθαίνεις, φοράς αυτό που η Αγία Γραφή αποκαλεί «τη νέα προσωπικότητα». (Κολοσσαείς 3:9, 10) Από την άλλη πλευρά, αν παραλείπεις να δίνεις προσοχή, μπορεί να μην κάνεις τις απαιτούμενες αλλαγές στη ζωή σου· θα αναχαιτίζεις την ίδια την πνευματική σου ανάπτυξη. Ο Ιεχωβά γνωρίζει πως όλοι μας έχουμε την τάση να αφήνουμε το μυαλό μας να περιπλανιέται. Γι’ αυτό, μας παρακαλεί: «Ακούστε με προσεκτικά . . . Κλίνετε το αφτί σας και ελάτε σε εμένα. Ακούστε, και η ψυχή σας θα μείνει ζωντανή».—Ησαΐας 55:2, 3.
Πώς να Αποκομίζεις Περισσότερα από τις Συναθροίσεις
Παρ’ όλα αυτά, στην αρχή μπορεί να είναι δύσκολο να δίνεις μεγάλη προσοχή στις συναθροίσεις. Αλλά οι ερευνητές ισχυρίζονται πως όσο περισσότερο εξασκούμαστε στο να συγκεντρωνόμαστε, τόσο περισσότερο επιδέξιο γίνεται το μυαλό μας σε αυτό. Ο Μάθιου, που αναφέρθηκε στην αρχή, υπερνίκησε την τάση που είχε να αφήνει το μυαλό του να τρέχει στη διάρκεια των συναθροίσεων. Ο ίδιος λέει: «Διαπίστωσα ότι πρέπει να έχω αυτοπειθαρχία για να δίνω προσοχή. Ύστερα από λίγο βελτιώνεσαι και μπορείς να δίνεις προσοχή για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα». Ο Μάθιου τονίζει επίσης ποιος είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που κάνει τις συναθροίσεις απολαυστικές για αυτόν. Λέει: «Μελετώ εκ των προτέρων». Μια νεαρή ονόματι Σαρίς λέει κάτι παρόμοιο: «Όταν είμαι προετοιμασμένη, νιώθω περισσότερο ότι αποτελώ μέρος της συνάθροισης. Οι ομιλίες μού φαίνονται βαθύτερες και έχουν μεγαλύτερο νόημα για εμένα».
Είναι σημαντικό επίσης να βγάζεις από το μυαλό σου τις σκέψεις που σου αποσπούν την προσοχή. Είναι αλήθεια ότι μπορεί δικαιολογημένα να έχεις ορισμένες στενοχώριες στο μυαλό σου: το διαγώνισμα της επόμενης εβδομάδας, μια σύγκρουση προσωπικοτήτων η οποία σου δημιουργεί ένταση, κάποιο μελλοντικό έξοδο που θα χρειαστεί να καλύψεις. Αλλά ο Ιησούς έδωσε την εξής συμβουλή: «Ποιος από εσάς, με το να ανησυχεί, μπορεί να προσθέσει έναν πήχη στο μήκος της ζωής του; Γι’ αυτό, ποτέ μην ανησυχήσετε για την επόμενη ημέρα, γιατί η επόμενη ημέρα θα έχει τις δικές της ανησυχίες. Αρκετό είναι για την κάθε ημέρα το δικό της κακό». (Ματθαίος 6:27, 34) Αν συγκεντρώνεσαι στις συναθροίσεις δεν πρόκειται να εξαφανιστούν τα προβλήματά σου, αλλά αυτό θα σε βοηθήσει να ανανεωθείς πνευματικά ώστε να μπορείς να αντιμετωπίσεις αυτά τα προβλήματα με καλύτερο τρόπο.—Παράβαλε 2 Κορινθίους 4:16.
Το να ακούς προσεκτικά μπορεί επίσης να σε βοηθήσει να παραμείνεις συγκεντρωμένος. Ο Μάθιου λέει: «Προσπαθώ να διακρίνω τι θα τονίσει ο ομιλητής στη συνέχεια και κατόπιν να δω πώς το κάνει αυτό». Ρώτησε τον εαυτό σου: “Ποια είναι τα βασικά σημεία που εξετάζονται; Πώς μπορώ να χρησιμοποιήσω όσα διδάσκονται;” Αν προσπαθείς να διακρίνεις τι θα πει ο ομιλητής στη συνέχεια, αυτό μπορεί επίσης να σε βοηθήσει να μην αφαιρείσαι. Προσπάθησε να παρακολουθήσεις τους συλλογισμούς του. Πρόσεξε τα Γραφικά επιχειρήματα που χρησιμοποιεί. Αναλογίσου και συνόψισε τα βασικά σημεία που τονίζει. Κράτα σύντομες σημειώσεις που έχουν νόημα. Όταν κάποιο μέρος του προγράμματος διεξάγεται με τη συμμετοχή του ακροατηρίου, να συμμετέχεις! Κάνοντάς το αυτό, θα κρατάς το νου σου απασχολημένο και οι σκέψεις σου δεν θα τρέχουν.
Ομολογουμένως, μπορεί να είναι δύσκολο να παρακολουθήσεις κάποιον ομιλητή αν του λείπει ο ενθουσιασμός και η παρουσίασή του είναι άτονη. Θυμήσου τι έλεγαν μερικοί Χριστιανοί του πρώτου αιώνα σχετικά με το πώς θεωρούσαν την ικανότητα ομιλίας του αποστόλου Παύλου: «Η προσωπική του παρουσία είναι αδύναμη και ο λόγος του αξιοκαταφρόνητος». (2 Κορινθίους 10:10) Αλλά ο Παύλος ανταπάντησε σε αυτή την κριτική με τα λόγια: «Ακόμη και αν είμαι αδέξιος στο λόγο, σίγουρα δεν είμαι στη γνώση». (2 Κορινθίους 11:6) Ναι, αν οι ακροατές του Παύλου είχαν δει πέρα από την ικανότητα ομιλίας του και αν είχαν συγκεντρώσει την προσοχή τους στην ουσία των όσων έλεγε, θα μπορούσαν να είχαν μάθει πολλά από «τα βαθιά πράγματα του Θεού». (1 Κορινθίους 2:10) Με παρόμοιο τρόπο μπορείς να μάθεις και εσύ, ακόμη και από έναν «άτονο» ομιλητή, αν συγκεντρώνεσαι και ακούς. Πού ξέρεις; Μπορεί μάλιστα να θίξει κάποια πτυχή ενός νοήματος ή να εφαρμόσει ένα εδάφιο έτσι όπως δεν είχες φανταστεί ποτέ προηγουμένως.
Τα λόγια του Ιησού στο εδάφιο Λουκάς 8:18 συνοψίζουν τα πράγματα με πολύ ωραίο τρόπο: «Να δίνετε προσοχή στο πώς ακούτε». Είναι γεγονός ότι για να μάθεις πώς να δίνεις προσοχή—και να μην αφήνεις το μυαλό σου να τρέχει—απαιτείται προσπάθεια και εξάσκηση. Αλλά με τον καιρό θα αποκομίσεις οφέλη. Το να μάθεις να συγκεντρώνεσαι θα μπορούσε να σημάνει καλύτερους βαθμούς και, το πιο σπουδαίο, πνευματική ανάπτυξη!
[Υποσημειώσεις]
a Βλέπε το άρθρο «Οι Νεαροί Ρωτούν . . . Γιατί Δεν Μπορώ να Συγκεντρωθώ;» που εμφανίστηκε στο τεύχος μας με ημερομηνία 22 Ιουλίου 1998.
[Εικόνα στη σελίδα 20]
Η ανάπτυξη ενδιαφέροντος για όσα ακούς είναι το κλειδί για να δίνεις προσοχή