Η Προπαγάνδα Μπορεί να Είναι Θανατηφόρα
«Ώσπου να φορέσει η αλήθεια τα παπούτσια της, το ψέμα έχει φτάσει στην άλλη άκρη του κόσμου».—Αποδίδεται στον ΜΑΡΚ ΤΟΥΕΪΝ.
«ΠΑΛΙΟΕΒΡΑΙΕ!» ούρλιαξε η δασκάλα καθώς χαστούκιζε τον εφτάχρονο μαθητή της. Κατόπιν ζήτησε από τους υπόλοιπους μαθητές να περάσουν ένας ένας μπροστά του και να τον φτύσουν κατάμουτρα.
Τόσο η δασκάλα όσο και ο μαθητής—ο οποίος ήταν ανιψιός της—γνώριζαν πολύ καλά ότι ούτε αυτός ούτε οι γονείς του ήταν εβραϊκής καταγωγής. Ούτε είχαν ασπαστεί την εβραϊκή θρησκεία. Απεναντίας, ήταν Μάρτυρες του Ιεχωβά. Η δασκάλα, εκμεταλλευόμενη την εκτεταμένη προκατάληψη κατά των Εβραίων, υποδαύλιζε το μίσος εναντίον του μαθητή της. Τόσο η δασκάλα όσο και οι μαθητές της άκουγαν επί χρόνια τον ιερέα τους να λέει ότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά ήταν άξιοι περιφρόνησης. Τους γονείς του αγοριού τούς αποκαλούσαν πότε κομμουνιστές και πότε πράκτορες της CIA (Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών). Έτσι, οι συμμαθητές του αγοριού παρατάχθηκαν μπροστά του, ανυπομονώντας να φτύσουν κατάμουτρα έναν «παλιοεβραίο».
Αυτό το αγόρι επέζησε για να αφηγηθεί την ιστορία του. Αλλά δεν συνέβη το ίδιο με έξι εκατομμύρια Εβραίους που ζούσαν στη Γερμανία και σε γειτονικές χώρες πριν από 60 χρόνια περίπου. Η κακοήθης προπαγάνδα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξόντωση εκείνων των Εβραίων μέσα στους θαλάμους αερίων και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί. Ο εκτεταμένος, βαθιά ριζωμένος, αποδεκτός χωρίς αντιρρήσεις και δηλητηριώδης αντισημιτισμός έκανε πολλούς να βλέπουν τους Εβραίους ως εχθρούς των οποίων η εξόντωση δεν ήταν μόνο αναγκαία αλλά και δίκαιη. Σε εκείνη την περίπτωση, η προπαγάνδα αποδείχτηκε όπλο μαζικής εξόντωσης.
Ναι, η προπαγάνδα μπορεί να εκδηλωθεί δημόσια με τη χρήση συμβόλων μίσους, όπως η σβάστικα, ή και ύπουλα με ένα κακόγουστο αστείο. Οι πειστικές της μέθοδοι χρησιμοποιούνται συνήθως από δικτάτορες, πολιτικούς, κληρικούς, διαφημιστές, εμπόρους, δημοσιογράφους, προσωπικότητες του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης, υπεύθυνους δημοσίων σχέσεων, καθώς και άλλους που θέλουν να επηρεάσουν τη σκέψη και τη συμπεριφορά.
Ασφαλώς, τα προπαγανδιστικά μηνύματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να επιτευχθούν θετικοί κοινωνικοί στόχοι, όπως σε εκστρατείες για τον περιορισμό του φαινομένου της οδήγησης υπό την επήρεια αλκοόλ. Αλλά η προπαγάνδα μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί προκειμένου να προωθήσει το μίσος για εθνικές ή θρησκευτικές μειονότητες ή να δελεάσει ανθρώπους για να αγοράσουν τσιγάρα. «Κάθε μέρα βομβαρδιζόμαστε από το ένα πειστικό μήνυμα μετά το άλλο», τόνισαν οι ερευνητές Άντονι Πρατκάνις και Έλιοτ Άρονσον. «Αυτές οι εκκλήσεις πείθουν, όχι με την καλοπροαίρετη ανταλλαγή ιδεών στα πλαίσια μιας συζήτησης ή ενός διαλόγου, αλλά με την εκμετάλλευση συμβόλων και των βασικότερων ανθρώπινων συναισθημάτων μας. Καλώς ή κακώς, ο αιώνας μας είναι αιώνας προπαγάνδας».
Πώς έχει χρησιμοποιηθεί η προπαγάνδα για να επηρεάσει τον τρόπο σκέψης και τις ενέργειες των ανθρώπων στο διάβα των αιώνων; Τι μπορείτε να κάνετε για να προστατευτείτε από την επικίνδυνη προπαγάνδα; Υπάρχει κάποια πηγή αξιόπιστων πληροφοριών; Αυτές και άλλες ερωτήσεις θα εξεταστούν στα επόμενα άρθρα.
[Εικόνα στη σελίδα 3]
Η προπαγάνδα χρησιμοποιήθηκε για να σφαγιαστούν οι Εβραίοι στη διάρκεια του Ολοκαυτώματος