Οι Μονογονεϊκές Οικογένειες Αυξάνονται

«Πολλές νύχτες προσευχόμουν στον Θεό κλαίγοντας και του έλεγα: “Δεν ξέρω τι να κάνω αύριο”».​—ΓΚΛΟΡΙΑ, ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΗ ΜΗΤΕΡΑ ΤΡΙΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ.

ΟΙ ΜΟΝΟΓΟΝΕΪΚΕΣ οικογένειες έχουν γίνει μόνιμο και καταφανές χαρακτηριστικό πολλών κοινωνιών σήμερα.a Καθώς η παραδοσιακή δομή με το σύζυγο, τη σύζυγο και τα παιδιά αντικαθίσταται από άλλες μορφές οικογενειακής ζωής, οι δημογράφοι και οι κοινωνιολόγοι σε πολλά μέρη του κόσμου αναζητούν τις αιτίες.

Ο Σάιμον Ντάνκαν και η Ράζλιντ Έντουαρντς, καθηγητές κοινωνιολογίας, τονίζουν ότι «τα οικογενειακά πρότυπα και οι σχέσεις των φύλων υφίστανται μακροπρόθεσμες αλλαγές». Γιατί; Κάποιοι παρατηρητές αναφέρουν ότι αυτό προκύπτει από τις επιλογές των ανθρώπων σχετικά με τον τρόπο ζωής τους σε ένα γενικό πλαίσιο οικονομικών, πολιτιστικών και κοινωνικών αλλαγών.

Ας εξετάσουμε μερικές από αυτές τις αλλαγές καθώς και τις επιλογές που γίνονται. Οι πιέσεις επηρεάζουν σημαντικά τη ζωή των ανθρώπων. Ο κόσμος γύρω τους εισβάλλει στη ζωή τους από το πρωί που θα ξυπνήσουν μέχρι το βράδυ που θα πάνε για ύπνο. Ο χρόνος που παλιότερα δαπανούνταν σε οικογενειακές δραστηριότητες δαπανάται τώρα στο Ιντερνέτ, στην τηλεόραση, στο τηλέφωνο, στο αυτοκίνητο, στις συνεχείς μετακινήσεις.

Οι οικονομικές πιέσεις έχουν επίσης επιπτώσεις. Οι σύγχρονες ανέσεις κοστίζουν, γι’ αυτό όλο και περισσότεροι γονείς εργάζονται. Το γεγονός ότι αποτελούν μέρος μιας «μεταβαλλόμενης» κοινωνίας έχει κάνει πολλά μέλη οικογενειών να ζουν και να εργάζονται μακριά από την ευρύτερη οικογένειά τους στερούμενα την υποστήριξή της, ενώ σε μερικές περιπτώσεις ζουν ακόμη και μακριά από το γαμήλιο σύντροφό τους. Σε πολλές χώρες η κουλτούρα που επικρατεί δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο τα πράγματα, καθώς συχνά επικεντρώνεται στην υποβάθμιση θεσμών οι οποίοι προάγουν ένα αίσθημα σταθερότητας, όπως ο γάμος και η οικογένεια.b

Η Σύγχρονη Μεμονωμένη Μητέρα

Η μεμονωμένη μητέρα της εποχής μας δεν ταυτίζεται απαραιτήτως με το πρότυπο της ανύπαντρης έφηβης η οποία εξαρτάται από κάποιο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας. Η μητρότητα χωρίς γάμο στιγματίζεται πολύ λιγότερο από ό,τι στο παρελθόν, και μάλιστα έχει εξιδανικευτεί από τα πρότυπα ζωής των διασημοτήτων. Επιπλέον, πολλές γυναίκες είναι πιο μορφωμένες και πιο ικανές να αυτοσυντηρηθούν​—επομένως ο γάμος δεν αποτελεί πλέον οικονομική προϋπόθεση για τη μητρότητα.

Μερικές μεμονωμένες μητέρες, ιδιαίτερα ενήλικα παιδιά διαζευγμένων γονέων, παραμένουν άγαμες επειδή δεν θέλουν να νιώσουν τα δικά τους παιδιά τον πόνο που προκαλεί η αποχώρηση του γονέα. Άλλες γυναίκες γίνονται μεμονωμένες μητέρες επειδή τις εγκατέλειψαν, όχι επειδή το επέλεξαν. «Γενικά, το να είναι κάποιος μοναχικός γονέας δεν είναι ιδιοτελής και σκόπιμη επιλογή», αναφέρει το Βρετανικό Ίδρυμα Τζόσεφ Ράουντρι, «και τα παιδιά μονογονεϊκών οικογενειών δεν είναι παραμελημένα ούτε απειθάρχητα».

Ωστόσο, η επικράτηση των μονογονεϊκών οικογενειών προκαλεί ανησυχία επειδή οι μεμονωμένοι γονείς και τα παιδιά τους ίσως να αντιμετωπίζουν συναισθηματική πίεση και οικονομικές ανάγκες και να βρίσκονται σε μειονεκτική θέση στην κοινωνία. Μερικοί άνθρωποι ίσως αναρωτιούνται αν είναι δυνατόν ένας μεμονωμένος γονέας να αναθρέψει παιδιά με επιτυχία. Ποιες είναι μερικές από τις ιδιαίτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι μονογονεϊκές οικογένειες; Πώς μπορεί να υπερπηδήσει κάποιος Χριστιανός τις δυσκολίες καθώς ανατρέφει τα παιδιά του ως μεμονωμένος γονέας;

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο στη σελίδα 4]

Μερικοί Ορισμοί

Σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούνται διάφοροι όροι για να περιγράψουν τις μητέρες οι οποίες ανατρέφουν παιδιά μόνες τους. Σε μερικές χώρες ο όρος «μεμονωμένη μητέρα» αναφέρεται στις μητέρες που δεν παντρεύτηκαν ποτέ, ενώ σε άλλες χώρες ο όρος «μοναχική μητέρα» καλύπτει μια μεγάλη ομάδα μητέρων οι οποίες μεγαλώνουν παιδιά χωρίς σύντροφο στο σπιτικό τους. Αυτές οι μητέρες μπορεί να είναι διαζευγμένες, σε διάσταση ή χήρες ή μπορεί να μην έχουν παντρευτεί ποτέ.

Σε αυτή τη σειρά άρθρων, χρησιμοποιούμε τους όρους «μεμονωμένος γονέας» και «μεμονωμένη μητέρα» αναφερόμενοι στους γονείς που ανατρέφουν παιδιά χωρίς σύζυγο.

[Πλαίσιο/Χάρτης στη σελίδα 4, 5]

ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΟΙ ΓΟΝΕΙΣ​—ΜΙΑ ΤΑΣΗ ΣΕ ΠΟΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ

Ηνωμένες Πολιτείες: «Ο αριθμός των μεμονωμένων μητέρων αυξήθηκε από 3 σε 10 εκατομμύρια μεταξύ του 1970 και του 2000. Την ίδια περίοδο ο αριθμός των μεμονωμένων πατέρων αυξήθηκε επίσης από 393.000 σε 2 εκατομμύρια».—Στατιστική Υπηρεσία των ΗΠΑ.

Μεξικό: Σύμφωνα με την εφημερίδα Λα Χορνάδα (La Jornada), στο 27 περίπου τοις εκατό του συνόλου των εγκυμοσυνών στη χώρα οι μητέρες ήταν έφηβες.

Ιρλανδία: Το ποσοστό των μονογονεϊκών σπιτικών αυξήθηκε από 5,7 τοις εκατό το 1981 σε 7,9 τοις εκατό το 1991. «Η διάλυση του γάμου εξακολουθεί να αποτελεί πολύ σημαντικό παράγοντα για την ύπαρξη ανύπαντρων μητέρων».​—Ανύπαντρες Μητέρες σε Παγκόσμια Κλίμακα (Single Mothers in an International Context), 1997.

Βρετανία: «Η αναλογία των οικογενειών με έναν γονέα ξεπέρασε για πρώτη φορά το 25 τοις εκατό, αντικατοπτρίζοντας μια τεράστια αύξηση στον αριθμό των μητέρων που δεν έχουν παντρευτεί ποτέ και αξιοσημείωτη αύξηση στα ποσοστά διαζυγίων τα τελευταία 30 χρόνια».​—Δε Τάιμς (The Times), Λονδίνο, 2 Μαρτίου 2000.

Γαλλία: «Από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, η αναλογία των μονογονεϊκών οικογενειών έχει αυξηθεί κατά 50 και πλέον τοις εκατό».​—Ανύπαντρες Μητέρες σε Παγκόσμια Κλίμακα, 1997.

Γερμανία: «Ο αριθμός των μεμονωμένων γονέων διπλασιάστηκε τις περασμένες δύο δεκαετίες. Σχεδόν σε όλες τις μονογονεϊκές οικογένειες . . . γονέας ήταν η μητέρα».​—Ανύπαντρες Μητέρες σε Παγκόσμια Κλίμακα, 1997.

Ελλάδα: «Από το 1980, ο αριθμός των ανύπανδρων μητέρων στην [Ελλάδα] παρουσιάζει αύξηση της τάξης του 29,8%. Σύμφωνα δε με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το 1997 το ποσοστό των παιδιών που γεννήθηκαν εκτός γάμου ήταν 3,3%, ενώ το 1980 ήταν μόνο 1,1%».​—Εφημερίδα Τα Νέα, Αθήνα, 4 Σεπτεμβρίου 1998.

Ιαπωνία: “Οι οικογένειες με μοναχικές μητέρες αυξάνονται από τη δεκαετία του 1970”. Το 1997, στο 17 τοις εκατό του συνόλου των σπιτικών, γονέας ήταν η μεμονωμένη μητέρα.​—Ανύπαντρες Μητέρες σε Παγκόσμια Κλίμακα, 1997· Οι Γυναίκες του Κόσμου το 2000: Τάσεις και Στατιστικές (The World’s Women 2000: Trends and Statistics).

Αυστραλία: Σχεδόν 1 στα 4 παιδιά ζει μόνο με τον έναν βιολογικό του γονέα. Αυτό είναι συνήθως αποτέλεσμα διάλυσης του γάμου ή της σχέσης των γονέων. Σύμφωνα με υπολογισμούς, οι μονογονεϊκές οικογένειες θα αυξηθούν κατά 30 με 66 τοις εκατό σε μια περίοδο 25 χρόνων.​—Στατιστική Υπηρεσία της Αυστραλίας.