Χρέος Ύπνου​—Αυξανόμενο Πρόβλημα;

ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ άνθρωποι σήμερα έχουν ένα βαρύ «χρέος». Αυτό το χρέος μπορεί να αποτελεί κύρια αιτία για το τρακαρισμένο αυτοκίνητό τους, για την κατεστραμμένη σταδιοδρομία τους, ακόμη και για τον αποτυχημένο γάμο τους. Είναι δυνατόν να επηρεάσει δυσμενώς την υγεία και τη διάρκεια ζωής τους. Πρόκειται για ένα έλλειμμα το οποίο συντείνει στην καταστολή του ανοσολογικού συστήματος, προκαλώντας ευαισθησία σε ποικίλες λοιμώξεις. Διάφορες παθήσεις, όπως ο διαβήτης, η καρδιοπάθεια και η υπερβολική παχυσαρκία, καθώς και άλλα προβλήματα υγείας, έχουν συσχετιστεί με αυτό. Ωστόσο, τα περισσότερα θύματα δεν θυμούνται το συγκεκριμένο χρέος.

Υπεύθυνο για όλα αυτά είναι το χρέος ύπνου, το οποίο δημιουργείται όταν κάποιο άτομο δεν απολαμβάνει την ποσότητα υγιεινού ύπνου που είναι απαραίτητη για να νιώθει ευεξία. Αιτία για αυτό μπορεί να είναι η εκούσια στέρηση ύπνου ως αποτέλεσμα του τρόπου ζωής του ή η ακούσια στέρηση ύπνου λόγω ασθένειας.

Ιατρικοί ερευνητές υπολογίζουν ότι ο πληθυσμός της γης κοιμάται τώρα κατά μέσο όρο μία ώρα λιγότερο κάθε νύχτα από όσο χρειάζεται. Μολονότι αυτή η μία ώρα μπορεί να φαίνεται αμελητέα, το χρέος των έξι δισεκατομμυρίων ωρών νυχτερινού ύπνου έχει βρεθεί στο επίκεντρο των ερευνών όσον αφορά την ποικιλία των ασθενειών που σχετίζονται με τον ύπνο αλλά και την επίδρασή τους στην ποιότητα ζωής.

Παλαιότερα, ο ιατρικός κόσμος θεωρούσε τη χρόνια αδυναμία για ύπνο ως μία και μόνο διαταραχή, η οποία συνήθως αποκαλούνταν αϋπνία. Ωστόσο, μια επιτροπή που δημιουργήθηκε από το Κογκρέσο των ΗΠΑ προσδιόρισε 17 ξεχωριστές διαταραχές του ύπνου. Σε κάθε περίπτωση, η αϋπνία έχει τόσο πολλές αιτίες ώστε συνήθως εκλαμβάνεται ως σύμπτωμα άλλων προβλημάτων, όπως ακριβώς και ο πυρετός αποτελεί ένδειξη κάποιας λοίμωξης.

Ακόμη και η περιστασιακή στέρηση ύπνου μπορεί να αποδειχτεί καταστροφική. Σκεφτείτε την περίπτωση του Τομ. Αν και είναι έμπειρος οδηγός, έριξε την νταλίκα του πάνω σε ένα ανάχωμα αδειάζοντας 400 λίτρα θειικού οξέος σε έναν μεγάλο αυτοκινητόδρομο. Ο Τομ παραδέχεται: «Αποκοιμήθηκα». Σύμφωνα με μελέτες που διεξάχθηκαν σε δύο αυτοκινητόδρομους των ΗΠΑ, υπολογίζεται ότι το 50 περίπου τοις εκατό των θανατηφόρων συγκρούσεων προκλήθηκε από νυσταγμένους οδηγούς.

Σκεφτείτε, επίσης, τους κινδύνους που μπορεί να αντιμετωπίζει κάποιος ο οποίος συνεργάζεται με ένα νυσταγμένο άτομο. Η Αυστραλέζα ερευνήτρια Αν Γουίλιαμσον λέει: «Έπειτα από 17 ως 19 ώρες αποχής από τον ύπνο η απόδοση [των ατόμων που συμμετείχαν] σε μερικά πειράματα ήταν ίδια ή και χειρότερη από την απόδοση που θα είχαν αν [η περιεκτικότητα αλκοόλ στο αίμα τους] ήταν 0,05%». Με άλλα λόγια, τα άτομα που συμμετείχαν στα πειράματα ενεργούσαν όπως οι οδηγοί οι οποίοι έχουν στο αίμα τους ποσότητα αλκοόλ που αγγίζει ή ξεπερνάει το νόμιμο επιτρεπόμενο όριο σε μερικές χώρες! Δεδομένου ότι ετησίως συμβαίνουν εκατοντάδες χιλιάδες αυτοκινητικά και εργατικά δυστυχήματα τα οποία σχετίζονται με τον ύπνο, οι απώλειες που υφίσταται παγκοσμίως η παραγωγικότητα και η οικογένεια είναι τεράστιες.a

Ποιοι παράγοντες μπορεί να συμβάλλουν στο χρέος ύπνου; Ένας από αυτούς είναι το κοινωνικό φαινόμενο που συχνά ονομάζεται 24/7​—το να βρίσκεται κανείς σε λειτουργία 24 ώρες την ημέρα, εφτά ημέρες την εβδομάδα. Το περιοδικό Οι ΗΠΑ Σήμερα (USA Today) το χαρακτηρίζει ως «πολιτισμικό σεισμό ο οποίος αλλάζει τον τρόπο ζωής μας», σχολιάζοντας ότι «ένα νέο κύμα καταστημάτων και υπηρεσιών που λειτουργούν όλο το 24ωρο αποκομίζει κέρδη αψηφώντας το ρολόι». Σε πολλές χώρες οι άνθρωποι παρακολουθούν όλη τη νύχτα τηλεοπτικά προγράμματα και περιηγούνται στο Ιντερνέτ την ώρα που θα έπρεπε να κοιμούνται. Επίσης, μέρος της ευθύνης φέρουν και οι συναισθηματικές διαταραχές, οι οποίες συνήθως περιλαμβάνουν ανησυχίες που επιτείνονται από το άγχος και το ρυθμό της ζωής. Τέλος, ποικίλες σωματικές ασθένειες μπορεί να συμβάλλουν στο χρέος ύπνου.

Πολλοί γιατροί επισημαίνουν πόσο δύσκολο είναι να πείσουν τους ασθενείς τους να πάρουν στα σοβαρά το χρέος ύπνου. Κάποιος γιατρός παραπονέθηκε ότι μερικοί μάλιστα θεωρούν τη χρόνια κόπωση «σύμβολο καταξίωσης». Επειδή δε η κατάστασή τους συνήθως επιδεινώνεται με πολύ αργό ρυθμό, τα θύματα της στέρησης ύπνου ίσως να μην αντιλαμβάνονται ότι πάσχουν από κάποια σοβαρή διαταραχή του ύπνου. Πολλοί σκέφτονται: “Απλώς μεγαλώνω” ή “Δεν μπορώ να τα καταφέρω, γι’ αυτό και νιώθω κατάπτωση” ή “Νιώθω πάντοτε κούραση επειδή δεν μπορώ ποτέ να ξεκουραστώ όσο χρειάζομαι”.

Η απαλοιφή αυτού του χρέους ύπνου είναι ένα περίπλοκο εγχείρημα. Αλλά αν κάποιος κατανοήσει πώς λειτουργεί ο κύκλος του υγιεινού ύπνου και μάθει να προσδιορίζει τα συμπτώματα του χρέους ύπνου, μπορεί να υποκινηθεί να κάνει αλλαγές. Η αναγνώριση των συμπτωμάτων μιας σοβαρής διαταραχής του ύπνου μπορεί να σώσει ζωές.

[Υποσημείωση]

[Εικόνα στη σελίδα 4]

Ακόμη και η περιστασιακή στέρηση ύπνου μπορεί να προκαλέσει σοβαρά ατυχήματα