Μπας Ροκ—Εκεί Όπου Μαζεύονται οι Σούλες
ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ
Η ΤΕΡΑΣΤΙΑ βραχονησίδα Μπας Ροκ έχει ύψος περίπου 110 μέτρα και περίμετρο γύρω στα 2 χιλιόμετρα. Βρίσκεται στα ανοιχτά των ακτών βορειοανατολικά του Εδιμβούργου, στη Σκωτία, στο στόμιο του ποταμόκολπου που είναι γνωστός ως Φερθ οφ Φορθ. Εκεί ζουν σχεδόν 100.000 σούλες των βόρειων περιοχών, δηλαδή το ένα δέκατο του παγκόσμιου πληθυσμού αυτού του εντυπωσιακού θαλάσσιου πουλιού.a
Στις αρχές του 20ού αιώνα, οι σούλες κυνηγούνταν ως τροφή. Το λίπος τους χρησιμοποιούνταν για ιατρικούς σκοπούς, ενώ τα φτερά τους ήταν πολύτιμα για την παραγωγή στρωμάτων και μαξιλαριών. Χρειάζονταν τα φτερά περίπου 300 πουλιών για να γεμίσει ένα και μόνο στρώμα. Τα αβγά τους, τα οποία τα είχαν κάποτε για λιχουδιά, σήμερα δεν θεωρούνται γενικά εύγευστα.
Οι σούλες μπορεί να ζήσουν ως και 30 χρόνια και συνήθως είναι μονογαμικά πουλιά. Μεταναστεύουν, και τον Ιανουάριο επιστρέφουν στις ίδιες φωλιές, τις οποίες υπερασπίζονται με σθένος. Στο Μπας Ροκ αυτές οι φωλιές, φτιαγμένες από φύκια και χόρτα, βρίσκονται κοντά η μία στην άλλη, περίπου σε απόσταση ενός μέτρου. Οι σούλες προτιμούν τις ανεμοδαρμένες τοποθεσίες, που τους δίνουν τη δυνατότητα να κάνουν κάθετες απογειώσεις και προσγειώσεις.
Η παρατήρησή τους παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Όταν το πουλί τεντώνει το λαιμό με το ράμφος να δείχνει στον ουρανό, αυτό σημαίνει ότι ετοιμάζεται να απογειωθεί. Όταν σκύβει προς τα κάτω—κοιτώντας ένα άλλο πουλί με απλωμένα φτερά—αυτό αποτελεί προειδοποίηση ότι ετοιμάζεται να υπερασπιστεί τη φωλιά του. Τα ζευγάρια ξιφομαχούν με τα ράμφη τους, ενώ το θηλυκό υποτάσσεται όταν το ταίρι του το τσιμπά ελαφρά στο λαιμό. Οι σούλες γεννούν έναν νεοσσό το χρόνο, και οποιοσδήποτε από τους δύο γονείς επωάζει το αβγό τοποθετώντας πάνω του το πόδι του, που έχει νηκτική μεμβράνη, για να το κρατάει ζεστό.
Η ενήλικη σούλα είναι λευκή, με χαρακτηριστικές μαύρες άκρες στα φτερά της, τα οποία μπορεί να έχουν εύρος δύο μέτρα. Αντίθετα, το πουλάκι είναι μαύρο, διάστικτο με μικρές λευκές κηλίδες. Μέσα σε 12 εβδομάδες επώασης, το γκούγκα (όπως ονομάζεται η μικρή σούλα) γίνεται βαρύτερο από τους γονείς του. Είναι εφοδιασμένο με επιπρόσθετα στρώματα λίπους το οποίο θα του δώσει ενέργεια όταν μεταναστεύσει αργότερα.
Η μικρή σούλα αρχίζει την ανεξάρτητη ζωή της όταν βουτάει για πρώτη φορά στη θάλασσα, όπου κολυμπάει μόνη της. Ωστόσο, τα περισσότερα μικρά δεν επιβιώνουν από τη βουτιά, διότι γλιστρούν από το βράχο και σπάνε κάποιο φτερό ή πόδι. Τα πουλιά που πέφτουν με ασφάλεια στο νερό μαθαίνουν ενστικτωδώς να ψαρεύουν. Τελικά μεταναστεύουν, συνήθως μακριά, στη Δυτική Αφρική, και μπορεί να μην επιστρέψουν στο Μπας Ροκ για τρία ή τέσσερα χρόνια.
Ο τρόπος με τον οποίο καταδύονται οι σούλες στο νερό για να ψαρέψουν προσφέρει ένα υπέροχο θέαμα. Φτάνουν σε ταχύτητα 100 χιλιομέτρων την ώρα. Προτού βουτήξουν στο νερό από ύψος 30 περίπου μέτρων, τραβούν προς τα πίσω τα φτερά τους σχηματίζοντας την αιχμή ενός βέλους και σφραγίζουν τα ρουθούνια τους. Μια προστατευτική μεμβράνη καλύπτει τα μάτια τους. Συγχρόνως, θύλακοι αέρα που βρίσκονται κάτω από το δέρμα τους προστατεύουν το σώμα από την ένταση της πρόσκρουσης, η οποία μπορεί να είναι τόσο μεγάλη ώστε σταγονίδια νερού εκτοξεύονται ψηλά στον αέρα. Μερικές φορές τα ψάρια παραλύουν εξαιτίας της πρόσκρουσης.
Όταν οι σούλες είναι κάτω από το νερό, χρησιμοποιούν τα φτερά τους και τα πόδια τους για να κάνουν ελιγμούς καθώς συλλαμβάνουν τη λεία τους. Τρώνε σκουμπριά, παπαλίνες, ρέγγες και αμμοχέλια. Μπορεί να ψαρεύουν επί 30 και πλέον ώρες κάθε φορά. Από ό,τι είναι γνωστό, μερικές σούλες ψαρεύουν ως την ακτή της Νορβηγίας, στα ανατολικά.
Στο Μπας Ροκ φιλοξενούνται επίσης καμιά δεκαριά ακόμη είδη θαλάσσιων πουλιών. Ωστόσο, η αποικία των πουλιών σούλα μεγαλώνει όλο και περισσότερο, και έτσι αυτά δυσκολεύονται πολύ να συνεχίσουν εκεί τη διαβίωσή τους. Τους παλιούς καιρούς, από το 15ο αιώνα περίπου, το Μπας Ροκ χρησιμοποιούνταν από τους ανθρώπους ως ησυχαστήριο για προσευχή και στοχασμό. Αργότερα οχυρώθηκε και, κάποιο διάστημα, έγινε αποικία καταδίκων. Αν και ο φάρος που κατασκευάστηκε το 1902 δεν είναι πια επανδρωμένος, το προειδοποιητικό του φως εξακολουθεί να φωτίζει τον ποταμόκολπο.
Ο κήπος του φαροφύλακα έχει επιστρέψει εδώ και καιρό σε άγρια κατάσταση, και τώρα οι σούλες είναι ο απόλυτος κυρίαρχος εκεί. Οι δημοφιλείς περιηγήσεις με πλοιάριο από το μικρό λιμάνι του Βόρειου Μπέργουικ δίνουν στους επισκέπτες τη δυνατότητα να περιπλεύσουν το νησί για να παρατηρήσουν από κοντά τα πουλιά. Πρόκειται για μια όμορφη εκδρομή—όταν η θάλασσα είναι ήρεμη.
Ωστόσο, ακόμη και όταν ξεσπούν οι πιο άγριες θύελλες, δεν υπάρχει λόγος να απογοητεύονται οι επισκέπτες—χάρη στη σύγχρονη τεχνολογία. Μια ειδική προβολή βίντεο στο Κέντρο Θαλάσσιων Πουλιών της Σκωτίας στο Βόρειο Μπέργουικ παρουσιάζει κάθε πλευρά της ζωής στο Μπας Ροκ. Όποιον τρόπο και αν επιλέξει, λοιπόν, ο επισκέπτης, μπορεί να παρατηρήσει αυτούς τους καταπληκτικούς βουτηχτές του Μπας Ροκ. Πρόκειται πράγματι για αξέχαστη εμπειρία.
[Υποσημείωση]
a Η λατινική ονομασία αυτού του είδους σούλας δείχνει ότι προέρχεται από το Μπας Ροκ. Σήμερα ταξινομείται ως Morus bassanus ή Sula bassana.
[Εικόνα στη σελίδα 27]
Οι σούλες, καθώς καταδύονται, μπορούν να φτάσουν σε ταχύτητα 100 χιλιομέτρων την ώρα
[Ευχαριστίες]
© NHPA/Bill Coster
[Ευχαριστίες για την προσφορά των εικόνων στη σελίδα 26]
Two gannets: Stefan Ernst/Naturfoto-Online; background: Jörn Meier/Naturfoto-Online