Προϊόν Σχεδιασμού;
Εκπληκτική Σύμπραξη Μέσα στο Χώμα
◼ Μέσα στο χώμα, μια εκπληκτική σύμπραξη μεταξύ ορισμένων φυτών και βακτηρίων συμβάλλει στην ύπαρξη της ζωής.
Σκεφτείτε: Το άζωτο είναι ουσιώδες για την ανάπτυξη και την αναπαραγωγή των φυτών. Αλλά αυτό το αέριο πρέπει να μετατραπεί, ή αλλιώς να δεσμευτεί, σε ενώσεις όπως η αμμωνία για να μπορέσει να το χρησιμοποιήσει η βλάστηση. Τα ψυχανθή λύνουν αυτό το πρόβλημα συνεργαζόμενα στενά με κάποια βακτήρια που ονομάζονται ριζόβια. Μια τέτοια αμοιβαία επωφελής σύμπραξη ανάμεσα σε ανόμοιους οργανισμούς αποκαλείται συμβίωση.
Μέσω μιας ειδικής χημικής ουσίας, το ψυχανθές προσελκύει τα βακτήρια στις ρίζες του, στις οποίες κατόπιν αυτά εισχωρούν. Μολονότι τα βακτήρια και το φυτό ανήκουν σε δύο ξεχωριστά βασίλεια, λέει το περιοδικό Φυσική Ιστορία (Natural History), συνεργάζονται «για να κατασκευάσουν ένα κατ’ ουσίαν νέο όργανο: ένα πλήρως λειτουργικό, αζωτοδεσμευτικό ριζικό φυμάτιο». Μέσα στο φυμάτιο, το καινούριο σπίτι και εργαστήριό τους, τα βακτήρια στρώνονται στη δουλειά. Το κυριότερο εργαλείο τους είναι ένα ειδικό ένζυμο—μια μορφή πρωτεΐνης που ονομάζεται αζωτάση—το οποίο χρησιμοποιούν για να δεσμεύουν το άζωτο από θύλακες αέρα μέσα στο έδαφος.
«Όλο το απόθεμα του πλανήτη σε αζωτάση . . . θα μπορούσε να χωρέσει μέσα σε έναν μεγάλο κουβά», λέει το περιοδικό Φυσική Ιστορία. Γι’ αυτό, το κάθε μόριο μετράει! Αλλά υπάρχει ένα πρόβλημα. Το ένζυμο αυτό καταστρέφεται από το οξυγόνο. Ποια είναι η λύση; Το ψυχανθές παράγει μια ειδική ουσία η οποία απομακρύνει το πιθανώς επιβλαβές οξυγόνο.
Μια μεμβράνη που περιβάλλει το φυμάτιο ρυθμίζει την ανταλλαγή αμμωνίας, σακχάρων και άλλων θρεπτικών ουσιών ανάμεσα στους μικροοργανισμούς και στο φυτό. Όπως όλα τα φυτά, έτσι και τα ψυχανθή τελικά πεθαίνουν. Όταν συμβαίνει αυτό, η αμμωνία παραμένει στο έδαφος. Δικαιολογημένα, λοιπόν, τα ψυχανθή αναφέρονται ως «χλωρό λίπασμα».
Τι νομίζετε; Θα μπορούσαν οι μικροοργανισμοί και τα φυτά με τα οποία συνεργάζονται να έχουν «επινοήσει» ένα τόσο εκπληκτικό, απίστευτα περίπλοκο σύστημα συντήρησης της ζωής ή μήπως έχουμε μπροστά μας άλλη μια απόδειξη για την ύπαρξη σχεδίου;
[Εικόνα στη σελίδα 25]
Ριζικό φυμάτιο
[Ευχαριστίες για την προσφορά των εικόνων στη σελίδα 25]
Background: © Wally Eberhart/Visuals Unlimited; inset: © Dr. Jack M. Bostrack/Visuals Unlimited