Πώς Έχει Αλλάξει τον Κόσμο η Σύγχρονη Γεωργία

ΑΠΟ πού προμηθεύεστε τα τρόφιμα που καταναλώνετε; Τα αγοράζετε ή τα παράγετε εσείς οι ίδιοι; Μέχρι σχετικά πρόσφατα, οι περισσότεροι άνθρωποι ασχολούνταν με τη γεωργία συντήρησης​—δηλαδή ζούσαν με τρόφιμα που παρήγαν οι ίδιοι. Τώρα, όμως, σε μερικές βιομηχανικές χώρες, μόνο ο 1 στους 50 κατοίκους ασχολείται με τη γεωργία. Πώς συντελέστηκε αυτή η αλλαγή;

Οι βελτιώσεις στην αποδοτικότητα της γεωργίας άρχισαν σιγά σιγά και κατόπιν επιταχύνθηκαν. Κάθε βήμα επηρέασε δραματικά εκατομμύρια οικογένειες, και η διαδικασία αυτή βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη παγκοσμίως. Μια σύντομη αναδρομή στο πώς έχει επηρεάσει τους ανθρώπους η πρόοδος της γεωργίας μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε το σημερινό κόσμο.

Η Επανάσταση Αρχίζει

Είναι εκπληκτικό ότι ένα από τα μεγαλύτερα βήματα απομάκρυνσης από τη γεωργία συντήρησης στην Ευρώπη έγινε όταν, το 12ο αιώνα, άρχισε να χρησιμοποιείται στη ζεύξη των αλόγων το επενδυμένο περιαυχένιο (κοινώς, λαιμαριά). Χάρη σε αυτό, το άλογο μπορούσε να δουλεύει χωρίς να ασφυκτιά. Τα άλογα που ζεύονταν με αυτόν τον τρόπο ήταν ικανά να έλξουν με περισσότερη δύναμη, με μεγαλύτερη ταχύτητα και για περισσότερη ώρα από ό,τι τα βόδια που χρησιμοποιούνταν προηγουμένως. Με τα άλογα, οι γεωργοί ήταν πλέον σε θέση να αυξήσουν την παραγωγή τους. Είχαν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν σιδερένια άροτρα σε εδάφη που άλλοτε ήταν αδύνατον να καλλιεργηθούν. Ένα ακόμη από τα πρώτα βήματα προόδου ήταν η καθιέρωση των βελτιωτικών καλλιεργειών​—για παράδειγμα, καλλιεργούσαν φασόλια, μπιζέλια, τριφύλλι και αλφάλφα, τα οποία εμπλουτίζουν το χώμα με άζωτο. Το πλουσιότερο έδαφος απέδιδε μεγαλύτερη σοδειά.

Εκείνα τα πρώτα βήματα προόδου επέτρεψαν σε μερικούς γεωργούς να έχουν πλεόνασμα παραγωγής το οποίο μπορούσαν να πουλήσουν. Αυτό οδήγησε στην ανάπτυξη των πόλεων, όπου οι άνθρωποι μπορούσαν να αγοράζουν την τροφή τους και να εργάζονται ως τεχνίτες και έμποροι. Κάποιοι από εκείνους τους πλούσιους τεχνίτες, εμπόρους και γεωργούς εφηύραν τα πρώτα γεωργικά μηχανήματα.

Γύρω στο 1700, ο Τζέθρο Τουλ, Άγγλος γεωργός, εφηύρε την ιπποκίνητη σπαρτική μηχανή. Αυτή αντικατέστησε τη σπορά με το χέρι, με την οποία γινόταν σπατάλη σπόρου. Το 1831, στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Σάιρους Μακ Κόρμικ εφηύρε την ιπποκίνητη θεριστική μηχανή, η οποία θέριζε πέντε φορές γρηγορότερα από ό,τι ένας άνθρωπος με το δρεπάνι. Επίσης, εκείνον περίπου τον καιρό, οι έμποροι άρχισαν να φέρνουν στην Ευρώπη λιπάσματα από τα παράλια των Άνδεων της Νότιας Αμερικής. Η χρήση μηχανών και λιπασμάτων έφερε αλματώδη αύξηση στη γεωργική παραγωγή. Αλλά πώς επηρέασε τους ανθρώπους;

Η πρόοδος της γεωργίας κατέστησε εφικτή τη βιομηχανική επανάσταση επειδή παρείχε αφθονία φτηνών τροφίμων στις πόλεις. Αυτή η επανάσταση έλαβε χώρα πρώτα στη Βρετανία κατά την περίοδο 1750-1850. Χιλιάδες οικογένειες αναγκάστηκαν να μετακομίσουν σε βιομηχανικές πόλεις για να εργαστούν σε ανθρακωρυχεία, χυτήρια σιδήρου, ναυπηγεία και κλωστοϋφαντουργεία. Δεν είχαν και άλλη επιλογή. Οι μικροκαλλιεργητές που δεν διέθεταν τους πόρους για να εφαρμόσουν τις νέες γεωργικές μεθόδους έβγαζαν από τη σοδειά τους λιγότερα χρήματα, και ως εκ τούτου αδυνατούσαν να πληρώσουν το ενοίκιό τους. Αναγκάζονταν να εγκαταλείπουν τα αγροκτήματά τους για να ζήσουν σε συνωστισμένες φτωχογειτονιές που ταλανίζονταν από αρρώστιες. Οι οικογένειες δεν εργάζονταν πλέον μαζί καλλιεργώντας τη γη. Τώρα οι άντρες έπρεπε να δουλεύουν μακριά από το σπίτι. Ακόμη και τα παιδιά δούλευαν ώρες ατέλειωτες στα εργοστάσια. Σύντομα επήλθαν παρόμοιες αλλαγές και σε άλλες χώρες.

Επιπρόσθετες Αλλαγές με τη Βοήθεια της Επιστήμης

Το 1850, μερικές χώρες ήταν πλέον αρκετά εύπορες ώστε να χρηματοδοτήσουν έρευνες στον τομέα της γεωργίας. Η επιστημονική μελέτη έχει οδηγήσει σε αλλαγές που συνεχίζονται μέχρι τώρα. Παραδείγματος χάρη, βελτιωτές φυτών μελέτησαν τη γενετική και δημιούργησαν φυτά με μεγαλύτερη απόδοση ή περισσότερη ανθεκτικότητα στις ασθένειες. Ερευνητές ανακάλυψαν επίσης τις ακριβείς αναλογίες νιτρικών και φωσφορικών αλάτων που απαιτούνται για συγκεκριμένες καλλιέργειες και εδάφη. Σε παλιότερες εποχές, τα ζιζάνια έδιναν δουλειά στους εργάτες των αγροκτημάτων την περίοδο της ανάπτυξης των φυτών. Πολλοί τέτοιοι εργάτες έχασαν τη δουλειά τους όταν οι επιστήμονες δημιούργησαν εξελιγμένα φυτοκτόνα τα οποία επιβράδυναν την ανάπτυξη των ζιζανίων. Τα έντομα, τα σκουλήκια και άλλα ζωύφια είναι επίσης παλιοί εχθροί του καλλιεργητή. Ωστόσο, οι γεωργοί έχουν τώρα στη διάθεσή τους ένα ολόκληρο οπλοστάσιο χημικών ουσιών για να εξολοθρεύουν σχεδόν κάθε παράσιτο.a

Η ζωή του κτηνοτρόφου έχει επίσης αλλάξει. Χάρη στις αυτόματες μηχανές αρμέγματος και στις ταΐστρες που ελέγχονται από κομπιούτερ, ένας και μόνο κτηνοτρόφος με το βοηθό του μπορούν να φροντίζουν μέχρι και 200 αγελάδες. Οι κτηνοτρόφοι μπορούν επίσης να επιταχύνουν την πάχυνση των μοσχαριών και των χοίρων όσο ποτέ προηγουμένως εκτρέφοντάς τα σε κλειστούς χώρους αντί στο ύπαιθρο, οπότε είναι σε θέση να ελέγχουν τη θερμοκρασία και τη διατροφή τους.

Η εφαρμογή επιστημονικών μεθόδων στη γεωργία και στην κτηνοτροφία έχει αποφέρει κατ’ επανάληψη θεαματικά αποτελέσματα. Μερικοί γεωργοί αύξησαν την παραγωγή τους ανά εργάτη εκατό ή και χίλιες φορές περισσότερο σε σύγκριση με την προβιομηχανική περίοδο. Πώς επηρέασαν όμως αυτές οι εξελίξεις τη ζωή των ανθρώπων;

Η Ζωή του Γεωργού Έχει Αλλάξει

Τα μηχανήματα έχουν μεταμορφώσει τη ζωή του γεωργού σε πολλά μέρη. Οι περισσότεροι γεωργοί και εργάτες αγροκτημάτων χρειάζεται τώρα να είναι ειδικευμένοι στη λειτουργία και στη συντήρηση περίπλοκων μηχανών. Επίσης, ολοένα και περισσότεροι εργάζονται μόνοι τους. Πάει πια ο καιρός που οι άνθρωποι έσπερναν, ξεχορτάριαζαν και θέριζαν παρέα.

Σε πολλές χώρες έχει εμφανιστεί ένας καινούριος τύπος γεωργού, ένας μορφωμένος επιχειρηματίας που ειδικεύεται στη μαζική παραγωγή λίγων αγροτικών προϊόντων ή μόνο ενός. Επενδύει πολλά χρήματα σε γη, εγκαταστάσεις και εξοπλισμό. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι καθόλου ανεξάρτητος. Κολοσσιαίες επιχειρήσεις επεξεργασίας τροφίμων και αλυσίδες σουπερμάρκετ καθορίζουν, όχι μόνο τις τιμές, αλλά και την ποικιλία, το μέγεθος και το χρώμα του προϊόντος του. Γεωργικοί μηχανικοί σχεδιάζουν το σύστημα παραγωγής του και εξειδικευμένες εταιρίες τού προμηθεύουν εκείνα ακριβώς τα λιπάσματα, τα παρασιτοκτόνα και τα υβρίδια που ταιριάζουν στις ιδιαίτερες συνθήκες των κτημάτων του. Έχει αφήσει πολύ πίσω τις γεωργικές μεθόδους των προγόνων του. Αλλά εξακολουθεί να μοχθεί. Επιπλέον, μερικοί ανησυχούν για τις πιθανώς βλαβερές συνέπειες ορισμένων τεχνικών που εφαρμόζονται στη γεωργία.

Τα Προβλήματα των Γεωργών Συνεχίζονται

Σε ευημερούσες χώρες, πολλοί γεωργοί αναγκάζονται ακόμη να εγκαταλείπουν τη γη τους, επειδή δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τις μεγάλες αγροτικές επιχειρήσεις. Μερικοί κρατούν με νύχια και με δόντια τον αγαπημένο τους τρόπο ζωής διευρύνοντας το αντικείμενο της εργασίας τους. Εξυπηρετούν παραθεριστές, λόγου χάρη νοικιάζοντας δωμάτια, παρέχουν χώρους για δραστηριότητες όπως το κάμπινγκ και το γκολφ ή κατασκευάζουν παραδοσιακά χειροτεχνήματα. Άλλοι στρέφονται σε εξειδικευμένα προϊόντα​—βιολογικές τροφές, λουλούδια, στρουθοκαμήλους και αλπάκες.

Στις φτωχότερες χώρες, όπου ίσως και το 80 τοις εκατό του πληθυσμού βιοπορίζεται καλλιεργώντας τη γη, πολλοί που ασχολούνται με τη γεωργία συντήρησης βιώνουν και αυτοί δραματικές αλλαγές. Διεθνείς εταιρίες που χρησιμοποιούν βιομηχανικές μεθόδους καλλιέργειας μπορεί να παίρνουν τη μερίδα του λέοντος από τις καλύτερες εκτάσεις για να καλλιεργήσουν τρόφιμα προορισμένα για μακρινές αγορές. Με τα λιγοστά τους μηχανήματα, αν έχουν καν, οι ντόπιοι γεωργοί καλλιεργούν πολλές φορές άγονη γη ή μικροσκοπικά αγροτεμάχια για να θρέψουν τις οικογένειές τους.

Η μαζική μετακίνηση πληθυσμών από τα χωριά στις πόλεις, η οποία παρατηρείται τώρα σε πολλές χώρες, είναι το αποκορύφωμα μιας διαδικασίας που άρχισε πριν από αιώνες. Η αλλαγή από τον αγροτικό στον αστικό τρόπο ζωής εξακολουθεί να ωφελεί μερικούς αλλά και να ταλαιπωρεί κάποιους άλλους. Ελάχιστες κυβερνήσεις, αν όχι καμία, έχουν παράσχει αποτελεσματική και συμπονετική βοήθεια σε όσους επηρεάζονται. Πόσο πολύ χρειάζεται η ανθρωπότητα τη Βασιλεία του Θεού, υπό την οποία θα υπάρχει ένας καλύτερος τρόπος ζωής!​—Ησαΐας 9:6.

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο/​Εικόνες στη σελίδα 23]

ΔΥΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ

Ο Εουσέμπιο ζει στις Άνδεις, όπου καλλιεργεί τη γη και εκτρέφει 14 αγελάδες. «Έχουν όλες τους ονόματα», λέει. «Μου αρέσει η αγροτική ζωή. Καλλιεργούμε όλα μας τα λαχανικά μόνοι μας. Μαζί με τη σύζυγό μου βοηθάμε τους γείτονές μας να οργώσουν και να θερίσουν, και έπειτα εκείνοι βοηθούν εμάς. Κανείς μας δεν έχει μηχανήματα. Οργώνουμε με τα βόδια, και στις απότομες πλαγιές σκάβουμε με την τσάπα.

»Κάποτε οι περισσότερες αγελάδες μας αρρώστησαν και ψόφησαν. Έπειτα από αυτό, παρακολούθησα μερικά μαθήματα πρακτικής κτηνιατρικής. Από τότε δεν έχουμε χάσει ούτε ένα ζώο από αρρώστια, και τώρα μπορώ να βοηθάω και τους γείτονες να φροντίζουν τα δικά τους. Πουλάμε τυρί στην αγορά του χωριού, αλλά τα χρήματα που βγάζουμε είναι πολύ λίγα. Ωστόσο, το φαγητό δεν έχει λείψει ποτέ από τα έξι παιδιά μας».

Ο Ρίτσαρντ καλλιεργεί πάνω από 5.000 στρέμματα πεδινών εκτάσεων στον Καναδά. Εργάζεται μόνος του και περιστασιακά προσλαμβάνει έναν εργάτη για την εποχή της σποράς και του θερισμού.

«Στην εποχή μας, η πίεση αυτού του επαγγέλματος είναι περισσότερο διανοητική παρά σωματική», λέει ο Ρίτσαρντ. «Τόσο το τρακτέρ μου όσο και η θεριζοαλωνιστική μηχανή μου έχουν κλιματιζόμενη καμπίνα που με προστατεύει από τη σκόνη και τα έντομα. Έχω μηχανήματα πλάτους 9 μέτρων, και έτσι μπορώ να σπέρνω ή να θερίζω 650 στρέμματα σε μία και μόνο μέρα. Αλλά εξαρτώμαι πολύ από τα μηχανήματα, γι’ αυτό και έχω άγχος. Μερικές φορές, χρειάζεται να τα αντικαταστήσω παίρνοντας δάνειο. Το αν θα μπορέσω να το αποπληρώσω εξαρτάται από παράγοντες πέρα από τον έλεγχό μου​—τη βροχή, τον παγετό, τις τιμές της αγοράς και τα επιτόκια. Αυτό το άγχος έχει οδηγήσει σε πολλά γαμήλια προβλήματα μεταξύ των αγροτών, ακόμη και σε αυτοκτονίες».

[Εικόνα στη σελίδα 21]

Με τη θεριστική μηχανή του Μακ Κόρμικ, που εφευρέθηκε το 1831, ο θερισμός γινόταν πέντε φορές γρηγορότερα από ό,τι προηγουμένως

[Ευχαριστίες]

Wisconsin Historical Society, WHi-24854