Τι Μπορεί να Βοηθήσει Όσους Πενθούν

«Ο Ιεχωβά είναι κοντά σε εκείνους που έχουν συντετριμμένη καρδιά».​—Ψαλμός 34:18.

ΕΠΕΙΤΑ από το θάνατο κάποιου αγαπημένου σας προσώπου, μπορεί να κυριευτείτε από ισχυρά συναισθήματα​—σοκ, μούδιασμα, λύπη, ίσως ακόμη και ενοχή ή θυμό. Βέβαια, όπως αναφέρθηκε και στο προηγούμενο άρθρο, δεν πενθούν όλοι με τον ίδιο τρόπο. Ως εκ τούτου, μπορεί να μη βιώσετε όλα αυτά τα συναισθήματα και μπορεί να μην εκδηλώσετε τη θλίψη σας όπως κάποιοι άλλοι. Ωστόσο, όταν νιώθετε την ανάγκη να εκφράσετε τον πόνο σας, δεν είναι κακό να το κάνετε αυτό.

«Αφήστε τον Εαυτό σας να Πενθήσει!»

Η Ελοΐζα, η γιατρός που αναφέρθηκε νωρίτερα, προσπάθησε να κρατήσει μέσα της τα αισθήματά της όταν πέθανε η μητέρα της. «Στην αρχή έκλαψα», λέει η ίδια, «αλλά μετά άρχισα να καταπνίγω τα αισθήματά μου​—όπως έκανα και όταν έχανα κάποιον ασθενή. Η υγεία μου έχει κλονιστεί, και ίσως έφταιξε ακριβώς αυτό. Η συμβουλή μου προς όσους έχουν χάσει δικό τους άνθρωπο είναι: Αφήστε τον εαυτό σας να πενθήσει! Βγάλτε το από μέσα σας. Αυτό θα σας ανακουφίσει».

Εντούτοις, καθώς περνούν οι ημέρες και οι εβδομάδες, μπορεί να νιώσετε σαν τη Σεσίλια, η οποία έχασε το σύζυγό της από καρκίνο. Η ίδια λέει: «Μερικές φορές, απογοητεύομαι από τον εαυτό μου επειδή φαίνεται ότι δεν έχω ανταποκριθεί στις προσδοκίες ορισμένων που θεωρούν ότι έπρεπε να το είχα ξεπεράσει πια».

Αν περνάει και από το δικό σας μυαλό αυτή η σκέψη, προσπαθήστε να θυμάστε ότι δεν υπάρχει ένας και μοναδικός σωστός τρόπος για να πενθήσετε. Μερικοί καταφέρνουν να συνεχίσουν τη ζωή τους σχετικά εύκολα. Άλλοι πάλι όχι. Σε μια τέτοια περίπτωση, η διαδικασία της ίασης δεν μπορεί να επισπευστεί. Γι’ αυτό λοιπόν, μη νιώθετε υποχρεωμένοι να συνέλθετε μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.a

Τι γίνεται όμως αν δεν βλέπετε φως στην άκρη του τούνελ της θλίψης σας και έχετε μαραζώσει από την απελπισία; Ίσως βιώνετε κάτι παρόμοιο με αυτό που συνέβη σε έναν δίκαιο άνθρωπο, τον Ιακώβ, ο οποίος «αρνούνταν να παρηγορηθεί» όταν του είπαν ότι είχε πεθάνει ο γιος του ο Ιωσήφ. (Γένεση 37:35) Αν αυτή είναι και η δική σας αντίδραση, ποια πρακτικά βήματα μπορείτε να κάνετε για να μη σας καταβάλει η θλίψη;

Να φροντίζετε τον εαυτό σας. «Μερικές φορές, νιώθω εξουθενωμένη και συνειδητοποιώ ότι έχω ξεπεράσει τα όριά μου», λέει η Σεσίλια. Όπως δείχνουν τα λόγια της, η θλίψη μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις, τόσο στη σωματική όσο και στη συναισθηματική υγεία. Είναι καλό λοιπόν να δίνετε ιδιαίτερη προσοχή στη σωματική σας υγεία. Να αναπαύεστε επαρκώς και να τρώτε θρεπτικές τροφές.

Είναι αλήθεια ότι μπορεί να μην έχετε και πολλή διάθεση να φάτε, πόσο μάλλον να ψωνίσετε και να μαγειρέψετε. Ωστόσο, αν παραμελείτε τη διατροφή σας, μπορεί να γίνετε ευάλωτοι στις λοιμώξεις και στις αρρώστιες, και αυτό απλώς θα επιδεινώσει την ήδη άσχημη κατάστασή σας. Να προσπαθείτε να τρώτε έστω και μικρές ποσότητες για να διατηρήσετε την υγεία σας.b

Αν είναι δυνατόν, βρείτε κάποιον τρόπο για να ασκείστε​—έστω και αν πρόκειται απλώς για περπάτημα. Η σωματική άσκηση ίσως αποτελέσει αφορμή για να βγείτε από το σπίτι. Επιπλέον, με την ήπια άσκηση εκκρίνονται ενδορφίνες, κάποιες χημικές ουσίες του εγκεφάλου που βελτιώνουν τη διάθεση.

Να δέχεστε βοήθεια από άλλους. Ίσως αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε περίπτωση απώλειας συζύγου. Ίσως κάποια πράγματα να τα φρόντιζε εκείνος ή εκείνη και τώρα έχουν μείνει πίσω. Για παράδειγμα, αν ο σύντροφός σας χειριζόταν τα οικονομικά ζητήματα ή έκανε τις δουλειές του σπιτιού, μπορεί στην αρχή να δυσκολευτείτε να αναλάβετε αυτές τις ευθύνες μόνοι σας. Στην περίπτωση αυτή, μπορούν να σας βοηθήσουν πολύ οι συμβουλές φίλων που δείχνουν την ανάλογη διακριτικότητα.​—Παροιμίες 25:11.

Η Αγία Γραφή λέει ότι ο αληθινός φίλος «γεννιέται για καιρό στενοχώριας». (Παροιμίες 17:17) Γι’ αυτό, μην απομονώνεστε από τους άλλους νομίζοντας ότι θα τους γίνετε βάρος. Αντιθέτως, η συναναστροφή με άλλα άτομα μπορεί να λειτουργήσει ως γέφυρα για να περάσετε από το στάδιο της θλίψης στο στάδιο της αποδοχής. Μια κοπέλα ονόματι Σάλι διαπίστωσε μετά το θάνατο της μητέρας της ότι η συναναστροφή με άλλα άτομα βελτίωνε πολύ τη διάθεσή της. Η ίδια λέει: «Πολλοί από τους φίλους μου με συμπεριλάμβαναν στις κοινωνικές τους δραστηριότητες. Αυτό με βοηθούσε πολύ να αντιμετωπίζω την έντονη μοναξιά μου. Πάντα το εκτιμούσα όταν οι άλλοι με ρωτούσαν απλώς: “Πώς είσαι μετά το θάνατο της μητέρας σου;” ή κάτι παρόμοιο. Διαπίστωσα ότι το να μιλάω για τη μητέρα μου με βοήθησε να συνέλθω».

Αφήστε τον εαυτό σας να θυμηθεί. Προσπαθήστε να φέρετε στη μνήμη σας τις χαρούμενες στιγμές που περάσατε με το αγαπημένο σας πρόσωπο, ίσως κοιτάζοντας φωτογραφίες. Είναι αλήθεια ότι στην αρχή μπορεί να σας είναι οδυνηρό να θυμάστε εκείνες τις στιγμές. Με τον καιρό, όμως, αυτές οι αναμνήσεις μπορεί να σας βοηθήσουν να συνέλθετε αντί να σας προκαλούν πόνο.

Θα μπορούσατε μάλιστα να δοκιμάσετε να κρατήσετε ημερολόγιο, στο οποίο να γράψετε τις ευχάριστες αναμνήσεις σας ή και όσα θα θέλατε να είχατε πει στο αγαπημένο σας πρόσωπο όσο ζούσε. Ίσως συνειδητοποιήσετε τα αισθήματά σας καλύτερα αν τα δείτε γραμμένα. Το γράψιμο μπορεί επίσης να αποτελέσει υγιή συναισθηματική διέξοδο.

Είναι καλό να κρατάτε ενθύμια; Οι απόψεις διίστανται, και αυτό δεν είναι περίεργο, μια που ο καθένας πενθεί διαφορετικά. Μερικοί πιστεύουν ότι το να κρατάει κανείς προσωπικά αντικείμενα του εκλιπόντος δεν τον αφήνει να συνέλθει. Άλλοι θεωρούν ότι αυτό βοηθάει. Η Σάλι λέει: «Έχω κρατήσει πολλά πράγματα της μαμάς μου. Με βοηθούν να το αντιμετωπίσω».c

Να στηρίζεστε “στον Θεό κάθε παρηγοριάς”. Η Γραφή λέει: «Ρίξε στον Ιεχωβά το βάρος που σηκώνεις, και αυτός θα σε στηρίξει». (Ψαλμός 55:22) Η προσευχή στον Θεό δεν είναι συναισθηματικό δεκανίκι. Είναι πραγματική και απαραίτητη επικοινωνία με “τον Θεό κάθε παρηγοριάς, ο οποίος μας παρηγορεί σε κάθε μας θλίψη”.​—2 Κορινθίους 1:3, 4.

Ο Λόγος του Θεού, η Αγία Γραφή, παρέχει τη μεγαλύτερη παρηγοριά. Ο Χριστιανός απόστολος Παύλος δήλωσε: «Έχω ελπίδα προς τον Θεό . . . ότι πρόκειται να γίνει ανάσταση δικαίων και αδίκων». (Πράξεις 24:15) Ο στοχασμός γύρω από τη Γραφική ελπίδα της ανάστασης μπορεί να παρηγορήσει όσο τίποτα άλλο αυτούς που έχουν χάσει κάποιον δικό τους.d Η Λόρεν, η οποία έχασε τον έφηβο αδελφό της σε δυστύχημα, διαπίστωσε πόσο αληθεύει αυτό. Η ίδια λέει: «Όσο άσχημα και αν αισθανόμουν, έπαιρνα τη Γραφή και διάβαζα έστω και ένα εδάφιο. Διάλεγα εδάφια που ήταν πολύ ενισχυτικά και τα διάβαζα επανειλημμένα. Με παρηγορούσαν, για παράδειγμα, τα λόγια που είπε ο Ιησούς στη Μάρθα μετά το θάνατο του Λαζάρου: “Ο αδελφός σου θα εγερθεί”».​—Ιωάννης 11:23.

«Δεν Υπάρχει Λόγος να Γίνετε Έρμαιο της Απώλειας»

Παρότι η προσπάθεια να ξεπεράσετε τη θλίψη σας είναι δύσκολη, τελικά θα σας βοηθήσει να συνεχίσετε τη ζωή σας. Μη νιώθετε ένοχοι θεωρώντας ότι αν το κάνετε αυτό θα προδώσετε το αγαπημένο σας πρόσωπο ή θα το ξεχάσετε. Η αλήθεια είναι ότι δεν θα το ξεχάσετε ποτέ. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να σας κατακλύζουν ξαφνικά οι αναμνήσεις, αλλά τα οδυνηρά συμπτώματα σταδιακά θα εξασθενήσουν.

Ίσως επίσης μπορέσετε να φέρνετε με ευχαρίστηση στο νου σας γλυκόπικρες αναμνήσεις. Λόγου χάρη, η Άσλι, η οποία αναφέρθηκε στο προηγούμενο άρθρο, λέει: «Θυμάμαι την τελευταία μέρα πριν από το θάνατο της μητέρας μου. Φαινόταν καλύτερα και σηκώθηκε από το κρεβάτι για πρώτη φορά ύστερα από μέρες. Ενώ τη χτένιζε η αδελφή μου, αρχίσαμε και οι τρεις να γελάμε για κάτι, και είδα στο πρόσωπο της μητέρας μου ένα χαμόγελο που είχα να δω πολύ καιρό. Έδειχνε πολύ ευτυχισμένη που ήταν μαζί με τις κόρες της!»

Θα μπορείτε επίσης να αναλογίζεστε πολύτιμα διδάγματα που είχατε πάρει όταν το αγαπημένο σας πρόσωπο ήταν κοντά σας. Για παράδειγμα, η Σάλι λέει: «Η μαμά είχε έναν υπέροχο τρόπο να διδάσκει. Έδινε σπουδαίες συμβουλές χωρίς να φαίνεται ότι πρόκειται για συμβουλές, και με δίδασκε να παίρνω σωστές αποφάσεις που ήταν δικές μου​—όχι απλώς αυτό που είχε πει εκείνη ή ο μπαμπάς».

Οι αναμνήσεις από το αγαπημένο σας πρόσωπο μπορούν να είναι αυτό ακριβώς που χρειάζεστε για να βοηθηθείτε να συνεχίσετε τη ζωή σας. Κάποιος νεαρός ονόματι Άλεξ το διαπίστωσε αυτό. Ο ίδιος λέει: «Μετά το θάνατο του πατέρα μου, αποφάσισα να συνεχίσω να ζω όπως μου έμαθε εκείνος​—να μην ξεχνάω ποτέ να απολαμβάνω τη ζωή. Σε όσους έχουν χάσει γονέα, θα έλεγα το εξής: Ποτέ δεν θα το ξεπεράσετε εντελώς, αλλά δεν υπάρχει λόγος να γίνετε έρμαιο της απώλειας. Πενθήστε και θρηνήστε όσο νιώθετε την ανάγκη, αλλά μην ξεχνάτε ότι παρ’ όλα αυτά πρέπει να αξιοποιήσετε τη ζωή που έχετε μπροστά σας όσο το δυνατόν καλύτερα».

[Υποσημειώσεις]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 8]

«Όσο άσχημα και αν αισθανόμουν, έπαιρνα τη Γραφή και διάβαζα έστω και ένα εδάφιο»​—Λόρεν

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 7]

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΝΟΧΗΣ

Ίσως να νιώθετε ότι κάποια αμέλεια από μέρους σας συνέβαλε στο θάνατο του αγαπημένου σας προσώπου. Το να συνειδητοποιήσετε ότι η ενοχή​—είτε πραγματική είτε φανταστική—​αποτελεί φυσιολογική αντίδραση στη θλίψη μπορεί από μόνο του να σας βοηθήσει. Και πάλι, δεν είναι αναγκαίο να κρατάτε μέσα σας αυτά τα αισθήματα. Αν μιλάτε για τις ενοχές που νιώθετε, αυτό μπορεί να σας παράσχει την εκτόνωση που τόσο χρειάζεστε.

Ωστόσο, πρέπει να συνειδητοποιήσετε ότι, ανεξάρτητα από το πόσο αγαπάμε κάποιον, δεν μπορούμε να ελέγχουμε τη ζωή του, ούτε μπορούμε να εμποδίζουμε “τους καιρούς και τις απρόβλεπτες περιστάσεις” να επηρεάζουν εκείνους που αγαπάμε. (Εκκλησιαστής 9:11) Εκτός αυτού, τα κίνητρά σας αναμφίβολα δεν ήταν κακά. Για παράδειγμα, μήπως το ότι δεν κλείσατε ραντεβού με το γιατρό πιο νωρίς σημαίνει ότι σχεδιάζατε να αρρωστήσει το αγαπημένο σας πρόσωπο και να πεθάνει; Και βέβαια όχι! Επομένως, φέρετε όντως ενοχή για το θάνατό του; Όχι.

Μια μητέρα έμαθε να αντιμετωπίζει την ενοχή μετά το θάνατο της κόρης της σε αυτοκινητικό δυστύχημα. Η ίδια εξηγεί: «Αισθανόμουν ένοχη επειδή εγώ την είχα στείλει να πάει κάπου. Όμως, συνειδητοποίησα ότι ήταν ανόητο να αισθάνομαι έτσι. Δεν ήταν κακό που την έστειλα μαζί με τον πατέρα της για να κάνει κάποια δουλειά. Επρόκειτο, απλώς, για ένα φοβερό δυστύχημα».

“Αλλά υπάρχουν τόσα πράγματα που θα ήθελα να είχα πει ή να είχα κάνει”, ίσως πείτε. Αυτό είναι αλήθεια, αλλά ποιος από εμάς μπορεί να ισχυριστεί ότι είναι ο τέλειος πατέρας, η τέλεια μητέρα ή το τέλειο παιδί; Η Αγία Γραφή μάς υπενθυμίζει: «Όλοι σφάλλουμε πολλές φορές. Αν κάποιος δεν σφάλλει σε λόγο, αυτός είναι τέλειος άντρας». (Ιακώβου 3:2· Ρωμαίους 5:12) Γι’ αυτό, αποδεχτείτε το γεγονός ότι δεν είστε τέλειος. Το να σας απασχολούν διαρκώς ένα σωρό «αν» δεν θα αλλάξει τίποτα· αντίθετα, μπορεί να επιβραδύνει την ανάρρωσή σας.e

[Υποσημείωση]

[Εικόνα στη σελίδα 6]

Μερικές φορές, ένας ηλικιωμένος γονέας που πενθεί χρειάζεται να παρηγορήσει το ενήλικο παιδί του που επίσης πενθεί

[Εικόνες στη σελίδα 9]

Κάποιοι τρόποι για να αντιμετωπίσετε την απώλεια ενός αγαπημένου σας προσώπου είναι το να κρατάτε ημερολόγιο, να κοιτάζετε φωτογραφίες και να δέχεστε βοήθεια από άλλους