Συμφορές και Καταστροφές—Ο Αμώς μάς Βοηθάει να Εισδύσουμε στο Βάθος των Αιτίων
ΕΝΩ οι εργάτες ανέσυραν πτώματα από την καταστραμμένη από τους σεισμούς εκκλησία στο Μπαλβάνο, στην Ιταλία, ο ιερέας Σαλβατόρε Παλιόκκι θρηνούσε: «Πώς μπορώ να εξηγήσω σ’ αυτούς τους ανθρώπους ότι ο Θεός αποφάσισε να πάρει τους αγαπημένους τους στον ουρανό στη διάρκεια μιας λειτουργίας;»—Ντέιλυ Ποστ του Λίβερπουλ, 25 Νοεμβρίου 1980.
Έχετε παρατηρήσει ότι οι άνθρωποι νομίζουν συχνά ότι ο Θεός είναι υπεύθυνος για τις σημερινές συμφορές και καταστροφές; Αλλά η Γραφή αποκαλύπτει ότι ο Θεός της αγάπης δεν προκαλεί, εσκεμμένα τις πολλές πλημμύρες, τις πυρκαγιές δασών, τους σεισμούς και άλλες τέτοιες σημερινές συμφορές. (1 Ιωάν. 4:8) Συχνά αυτά είναι καταστρεπτικά αποτελέσματα των φυσικών δυνάμεων της γης. Αλλά και ο άνθρωπος έχει κάποια ευθύνη γι’ αυτά, γιατί χτίζει τα χωριά πάνω σε πεδιάδες που πλημμυρίζουν ή σε βουνοπλαγιές που είναι σεισμογενείς περιοχές.
Κι όμως η Γραφή προείπε για την εποχή μας ότι θα γίνονταν συμφορές, που θα περιλάμβαναν σεισμούς με μεγάλη απώλεια ζωής. Μολονότι ο Θεός δεν κάνει προσωπικά αυτά τα πράγματα, εν τούτοις προείπε τον ερχομό τους. Το μικρό βιβλίο του Αμώς στη Γραφή βοηθάει να διακρίνουμε την ικανότητα που έχει ο Θεός να προλέγει τις ερχόμενες καταστροφές και μας προσφέρει επίκαιρες προειδοποιήσεις που θα πρέπει να τις εξετάσουμε. Ο Αμώς ήταν ένας Εβραίος που ζούσε στη Θεκουέ, μια μικρή κωμόπολη γύρω στα 16 χιλιόμετρα (10 μίλια) νότια της Ιερουσαλήμ. Ίσως να φαινόταν απίθανο να είναι υποψήφιος προφήτης και να απαγγείλει ένα άγγελμα κρίσεως. Γιατί;
Μερικοί άνθρωποι μπορούσαν να ισχυρίζονται ότι ο πατέρας τους ήταν προφήτης ή ότι είχαν συναναστροφή με μια κοινωνία που ήταν γνωστή σαν «οι υιοί των προφητών.» (2 Βασ. 2:3· 4:1) Όχι όμως κι ο Αμώς. Όταν προκλήθηκε από έναν ιερέα με μεγάλη επιρροή στο βόρειο βασίλειο, ο Αμώς αποκρίθηκε:
«Δεν ήμην εγώ προφήτης ουδέ υιός προφήτου εγώ, αλλ’ ήμην βοσκός και συνάζων συκάμινα· και ο Κύριος με έλαβεν από όπισθεν του ποιμνίου και είπε Κύριος προς εμέ, Ύπαγε, προφήτευσον εις τον λαόν μου Ισραήλ.»—Αμώς 7:14, 15.
Έτσι ο Αμώς δεν ήταν κάποιος πλούσιος ιδιοκτήτης ποιμνίων ή αγρών. Ήταν ένας απλός εργάτης, που φρόντιζε για τα πρόβατα στα βοσκοτόπια της Ιουδαίας κι έκανε εποχιακή εργασία τρυπώντας ένα κατώτερο είδος σύκων για να τα κάνη γλυκύτερα. Αλλά μολονότι η καταγωγή του Αμώς δεν ήταν τόσο εντυπωσιακή, το άγγελμά του, που απαγγέλθηκε κάτω από την κατεύθυνση του πνεύματος του Θεού, ασφαλώς ήταν εντυπωσιακό.
Προφήτευσε κάποτε μεταξύ των ετών 829 και 803 π.Χ., στη διάρκεια που ο Ιεροβοάμ Β΄ βασίλευε στο βόρειο βασίλειο του Ισραήλ και ο Οζίας ήταν βασιλιάς στον Ιούδα στο νότο. Ο Αμώς είπε ότι η όραση έγινε «δύο έτη προ του σεισμού.» (Αμώς 1:1) Ο ιστορικός Ιώσηπος λέει ότι είχε γίνει ένας σεισμός όταν ο Οζίας ασεβώς προσπάθησε να προσφέρει θυμίαμα στα Άγια τον ναού του Ιεχωβά. Φαίνεται όμως ότι ο σεισμός που αναφέρει ο Αμώς είχε γίνει νωρίτερα στη βασιλεία του Οζία, και ήταν τόσο ισχυρός ώστε τον αναφέρει και ο Ζαχαρίας επίσης.—2 Χρον. 26:16· 27:1· Ζαχ. 14:5.
Ο Αμώς έγινε προφήτης σ’ ένα καιρό που τα πράγματα φαίνονταν ότι ήταν τακτοποιημένα και πήγαιναν καλά. Με την υποστήριξη του Θεού ο Οζίας στο νότο είχε σημειώσει στρατιωτικές επιτυχίες. Φαινόταν ότι στο βόρειο βασίλειο επίσης επικρατούσε ασφάλεια. Ο Ιεροβοάμ είχε αποκαταστήσει τα σύνορα του Ισραήλ στην προτέρα τους έκταση, και η Ασσυριακή πολεμική μηχανή που είχε επηρεάσει τη Συρία δεν φαινόταν προς το παρόν ν’ απειλεί τον Ισραήλ.—2 Βασ. 14:23-28.
ΔΙΕΦΘΑΡΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ
Εν τούτοις, δεν ήταν όλα ευχάριστα κι ελπιδοφόρα όπως φαίνονταν. Συμφορά βρισκόταν μπροστά στον Ισραήλ, ιδιαίτερα από τα χέρια των Ασσυρίων. Ο Ιεχωβά Θεός έκλεξε τον Αμώς, και τον έστειλε από τη μοναξιά του στην Ιουδαία, στο βόρειο βασίλειο του Ισραήλ, για να εξαγγείλει εκεί ένα άγγελμα κρίσεως.
Καθώς διαβάζετε το σύντομο βιβλίο του Αμώς, μπορείτε να διακρίνετε μερικές από τις συνθήκες που υφίσταντο στον Ισραήλ και που ήταν αιτία να στείλει ο Ιεχωβά τον Αμώς. Θα μπορούσατε να συνοψίσετε την κατάσταση στα εξής: Ευημερία και ακολασία.
Η ξένοιαστη εξωτερική ευημερία πολλών ανθρώπων στον Ισραήλ τους ξεχώριζε για κρίση. Οι πλούσιοι ζούσαν σε μάταιη πολυτέλεια. Υπήρχαν καλοκαιρινά σπίτια και χειμωνιάτικα σπίτια, μερικά χτισμένα με ακριβές λαξευτές πέτρες. Οι αρχαιολογικές ανακαλύψεις επιβεβαίωσαν τα λόγια του Αμώς ότι οι πλούσιοι είχαν διακοσμήσεις από ελεφαντόδοντο στα φανταχτερά ντιβάνια τους. Κατέβαζαν το κρασί όχι με το κύπελλο αλλά με το σταμνί, και γέμιζαν τα στομάχια τους με τις πιο εκλεκτές τροφές.—Αμώς 3:12, 15· 5:11· 6:4, 6.
Αλλά πώς απόχτησαν και διατηρούσαν τα πλούτη τους αυτοί οι πλούσιοι Ισραηλίτες; Με αδικίες, καταδυνάστευση και κακές ενέργειες. Έκλεβαν ιδιοτελώς τους φτωχούς, και τους πουλούσαν στάρι με λειψό ζύγι (και μάλιστα χαμηλής ποιότητας ή άχρηστο στάρι) και χρησιμοποιούσαν απατηλά ζύγια. Δεν δίσταζαν να πουλήσουν τον φτωχό σε σκλαβιά για μικρά χρέη· ούτε επέστρεφαν στον φτωχό το ένδυμα που χρειαζόταν και που είχε δώσει σαν ενέχυρο.—Αμώς 2:6, 8· 8:4-6.
Αυτή η διαφθορά ήταν μόνο ένα μέρος της περιφρονήσεώς τους για το νόμο του Θεού. Αλλά έκαναν πολύ περισσότερα. Με περιφρονητική ασέβεια για τον Ιεχωβά, τόσο ο πατέρας όσο και ο γιος είχαν και οι δύο σεξουαλικές σχέσεις με την ίδια γυναίκα. Η αποχή των Ναζηραίων από κρασί θα πρέπει να ήταν επιτίμηση για την ακόλαστη, πολυτελή ζωή των πλουσίων· έτσι προσπάθησαν να κάνουν τους Ναζηραίους να παραβούν την ακεραιότητά τους. Έτσι ο αγνός Θεός μισούσε την υποκριτική προσφορά δεκάτων, τις θυσίες και τις τελετουργικές γιορτές των πλουσίων.—Αμώς 2:7, 11, 12· 4:4, 5· 5:21.
Ο Θεός απάντησε στην ηθική και θρησκευτική σαπίλα του Ισραήλ στέλνοντας το άγγελμα του Αμώς για επικείμενη συμφορά. Αλλά όμως είχε επίσης και λόγια παρηγοριάς κι’ ελπίδας.
ΤΟ ΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟΥ ΑΜΩΣ ΓΙΑ ΣΥΜΦΟΡΑ
Το βιβλίο αρχίζει με κρίσεις ενάντια στα γύρω έθνη. Η Δαμασκός (Συρία), η Γάζα (Φιλιστία), η Τύρος, ο Εδώμ, ο Αμμών και ο Μωάβ κακομεταχειρίσθηκαν το λαό του Θεού, και μερικές φορές με τρόπο που παραβίαζε την κανονική ανθρώπινη συνείδηση. Η κρίση περιλαμβάνει και τον Ιούδα. Ποιο είναι το σημείο; Αν όλα αυτά τα γύρω έθνη αντιμετωπίσουν κρίση, πώς θα μπορούσε να ελπίσει ο Ισραήλ ότι θα ξεφύγει που η ενοχή του ήταν μεγαλύτερη λόγω περιφρονήσεως των στοργικών πράξεων του Ιεχωβά στο παρελθόν;—Αμώς 1:1-2:16.
Κάθε αποτέλεσμα έχει μια αιτία, και η αιτία που προφήτευε ο Αμώς ήταν ο Ιεχωβά· ο Αμώς δεν φοβόταν να προφητεύσει. (Αμώς 3:1-8) Μολονότι ο Αμώς δεν αναφέρει την Ασσυρία, εν τούτοις βεβαιώνει τους Ισραηλίτες ότι ένας εχθρός θα ερχόταν εναντίον του φιλήδονου έθνους τους. (Αμώς 3:9-15) Ο Ισραήλ δεν διορθώθηκε με τις περασμένες επιπλήξεις του Θεού. Γι’ αυτό ο Αμώς προειδοποιεί : «Ετοιμάσθητι να απαντήσης τον Θεόν σου.» Ναι, πρέπει να αντιμετωπίσουν τα λάθη τους και ν’ αλλάξουν. Αν δεν το κάνουν αυτό, ο Δημιουργός θα φροντίσει να έλθει πάνω τους συμφορά.—Αμώς 4:1-13.
Αλλά οι Ισραηλίτες δεν αποκρίνονται στις φιλάγαθες εκκλήσεις να ‘εκζητήσουν τον Ιεχωβά, και να ζήσουν.’ Δεν ‘μισούν το κακό ούτε αγαπούν το αγαθό.’ Έτσι η τρομερή «ημέρα του Ιεχωβά» είναι βέβαιη. Μέσω του Αμώς, ο Θεός προλέγει ότι θα πάνε σε εξορία. Αυτό βγήκε αληθινό· αργότερα οι Ασσύριοι εισέβαλαν και τους πήραν αιχμαλώτους. (2 Βασ. 17:1-6) Ο Ισραήλ αγνόησε την επίπληξη του Αμώς κι έτσι έπρεπε να δοκιμάσει την πλήρη καταστροφή που ο Αμώς είχε προείπει.—Αμώς 5:1-6:14.
Με μια σειρά περιγραφικών αγγελμάτων, ο Αμώς δείχνει ότι το τέλος του Ισραήλ πλησιάζει. Η ερήμωση θα ήταν όμοια μ’ ένα σμήνος ακρίδων που καταβροχθίζει, ή με την ερήμωση που προκαλείται από μια φωτιά που κατακαίει τα πάντα ακόμη και το νερό. Σ’ αυτές τις δύο περιπτώσεις ο Αμώς επεμβαίνει. Αλλά η επόμενη όραση είναι τελική. Όπως ένας χτίστης μπορεί να ελέγξει με το ζύγι (βαρίδι) αν ένας τοίχος είναι ίσος, έτσι κι ο Θεός αποφάσισε ότι ο Ισραήλ δεν είναι πια ευθύς αλλά αξίζει να ερημωθεί. Ο Αμασίας, ένας ιερέας της μοσχολατρίας, κατηγορεί τον Αμώς για προδοσία και τον διατάσσει να γυρίσει στον Ιούδα. Αλλά ο Αμώς μένει σταθερός, και μάλιστα προλέγει κρίση για τον Αμασία και την οικογένειά του.—Αμώς 7:1-17.
Οι καρποί συνάγονται στο τέλος της εποχής· παρόμοια, και το τέλος του Ισραήλ είναι κοντά. Ο Ιεχωβά ορκίσθηκε στον εαυτό του ότι θα καλέσει τον Ισραήλ να δώσει λογαριασμό. Όταν αυτή η εκτέλεση της κρίσεως έρθει, οι Ισραηλίτες θ’ αναζητούν κάποιο λόγο από τον Θεό του ουρανού αλλά θα είναι πολύ αργά. Κανείς δεν θα ξεφύγει με το να κρυφθεί ακόμη και στις σπηλιές του Καρμήλου.—Αμώς 8:1- 9:7.
Ο Θεός θα σείσει τη γη σαν να μην ήταν ο Ισραήλ έθνος αφιερωμένο σ’ αυτόν. Αλλά η ελπίδα δεν χάθηκε! Μολονότι οι αμαρτωλοί που λένε «Δεν θέλει μας εγγίσει ουδέ μας καταφθάσει το κακόν» θα φτάσουν στο τέλος τους, εν τούτοις μερικοί από τους απογόνους του Ιακώβ θα διαφυλαχτούν. Και πράγματι διαφυλάχτηκαν. Άτομα από τον Ισραήλ και από τον Ιούδα γύρισαν από την αιχμαλωσία το 537 π.Χ.—Αμώς 9:8-10, 13-15.
Για μεγαλύτερη παρηγοριά, ο Αμώς προλέγει την ανοικοδόμηση της «σκηνής του Δαβίδ.» Το 49 μ.Χ. ο μαθητής Ιάκωβος παράθεσε αυτό το μέρος από την προφητεία του Αμώς. Τότε ήδη υπήρχε χρισμένος μελλοντικός βασιλιάς στη γραμμή του Δαβίδ, ο Ιησούς Χριστός. Η σύναξη των Χριστιανών μαθητών, Ιουδαίων και Εθνικών, για να είναι συμβασιλείς με τον Ιησού ήταν η θαυμαστή εκπλήρωση των λόγων του Αμώς 9:11, 12.—Πράξ. 15:13-18.
ΣΥΜΦΟΡΕΣ ΣΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΜΑΣ
Όπως ακριβώς ο Αμώς μπορούσε να προείπει τι θα ερχόταν στον Ισραήλ, έτσι κι ο Ιησούς μπορούσε να προείπει διεθνείς εξελίξεις για τους καιρούς μας. Μολονότι ούτε ο στοργικός Θεός Ιεχωβά, ούτε ο Γιος του, προκαλούν αυτές τις συμφορές, οι πόλεμοι, οι πείνες και οι σεισμοί που συμβαίνουν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο εκπληρώνουν την προφητεία του Ιησού για τη «συντέλεια του αιώνος.» (Ματθ. 24:3-12) Μετά την καταστροφή του Νοεμβρίου 1980 κοντά στη Νεάπολη της Ιταλίας, ο Ρόμπερτ Ι. Τίλλινγκ, διευθυντής του Γεωλογικού Γραφείου Γεωχημείας και Γεωφυσικής των Η.Π. είπε: «Υπάρχουν μερικές ενδείξεις ότι τόσο τα ηφαίστεια όσο και οι σεισμοί αυξάνουν παγκόσμια.»
Ασφαλώς έχουμε σοβαρούς λόγους για να προσέξουμε την προειδοποίηση του Ιησού να είμαστε άγρυπνοι, να μην απορροφηθούμε με την πολυτελή ζωή, όπως είχαν κάνει οι Ισραηλίτες στις ημέρες του Αμώς. Οι αποδείξεις δείχνουν ότι το «τέλος» του παρόντος πονηρού συστήματος θα έλθει γρήγορα. Έτσι ας «αγρυπνούμε.»—Ματθ. 24:14, 36-44· Αμώς 5:14.