اسم خدا در نوشته‌های مقدّس عبری

اسم خدا که با چهار حرف بی‌صدای عبری יהוה (‏ی‌ه‌وه)‏ نوشته می‌شود،‏ نزدیک به ۷۰۰۰ بار در نوشته‌های مقدّس عبری آمده است.‏ این چهار حرف عبری که به تِتراگراماتُن معروف است،‏ در این ترجمه به صورت «یَهُوَه» نوشته شده است.‏ این اسم بیشتر از هر اسم دیگری در کتاب مقدّس به کار رفته است.‏ نویسندگانی که تحت الهام خدا کتاب مقدّس را نوشتند،‏ برای اشاره به خدا از عنوان‌ها و عبارت‌های توصیفی مثل «قادر مطلق،‏» «حاکم متعال» و «خداوند» استفاده کرده‌اند.‏ اما تِتراگراماتُن یا همان چهار حرف عبری،‏ تنها اسمی است که آن‌ها به عنوان نام خاص خدا استفاده کرده‌اند.‏

یَهُوَه خدا خودش نویسندگان کتاب مقدّس را هدایت کرده که اسمش را به کار ببرند.‏ مثلاً به یوئیل نبی الهام کرد که بنویسد:‏ «هر کسی که نام یَهُوَه را بخواند،‏ نجات پیدا خواهد کرد.‏» (‏یوئیل ۲:‏۳۲‏)‏ همین طور به یکی از نویسندگان مزامیر الهام کرد که بنویسد:‏ «بگذار همه بدانند تو که اسمت یَهُوَه است،‏ بر سراسر زمین تنها خدای متعال هستی.‏» (‏مزمور ۸۳:‏۱۸‏)‏ فقط در کتاب مزامیر اسم خدا حدود ۷۰۰ بار آمده است.‏ این کتاب حاوی سرودهایی است که قوم خدا آن‌ها را می‌خواندند و از آن‌ها نقل‌قول می‌کردند.‏ پس چرا در خیلی از ترجمه‌های کتاب مقدّس اسم خدا نیامده؟‏ چرا در این ترجمه اسم خدا به صورت «یَهُوَه» به کار رفته است؟‏ معنی «یَهُوَه» که اسم خداست چیست؟‏

چرا اسم خدا در خیلی از ترجمه‌های کتاب مقدّس نیامده است؟‏ به چند دلیل.‏ بعضی‌ها فکر می‌کنند که خدای قادر مطلق برای شناساندن خودش نیاز به یک اسم خاص ندارد.‏ بعضی‌ها هم تحت تأثیر رسم و رسوم یهودی،‏ احتمالاً به خاطر ترس از بی‌احترامی به اسم خدا،‏ این اسم را به کار نمی‌برند.‏ عده‌ای دیگر هم فکر می‌کنند که چون تلفظ دقیق اسم خدا مشخص نیست،‏ بهتر است که از عنوان‌هایی مثل «خدا» یا «خداوند» استفاده شود.‏ در ادامه دلایلی آمده که نشان می‌دهد این نظرها درست نیستند.‏

• کسانی که فکر می‌کنند خدای قادر مطلق نیازی به اسم خاص ندارد،‏ این موضوع مهم را نادیده می‌گیرند که اسم خاص خدا در قدیمی‌ترین دست‌نوشته‌های کتاب مقدّس،‏ از جمله نسخه‌هایی که به قبل از دوران مسیح برمی‌گردد،‏ آمده است.‏ همان طور که قبلاً گفته شد،‏ خدا خودش نویسندگان کتاب مقدّس را هدایت کرد که حدود ۷۰۰۰ بار به اسمش اشاره کنند.‏ پس بدون شک او می‌خواهد که ما اسمش را بدانیم و آن را به کار ببریم.‏

• مترجمانی که به خاطر رسم و رسوم یهودی اسم خدا را حذف می‌کنند،‏ موضوع مهمی را در نظر نمی‌گیرند.‏ با این که بعضی از عالمان یهودی نمی‌خواستند اسم خدا را به زبان بیاورند،‏ آن را از نسخه‌های کتاب مقدّس حذف نکردند.‏ اسم خدا در طومارهای باستانی‌ای که در قُمران در نزدیکی دریای مرده پیدا شده،‏ بارها آمده است.‏ بعضی از مترجمان کتاب مقدّس با نوشتن عنوان ‏«خداوند‏» با حروف کج،‏ آن را جایگزین اسم خاص خدا کردند.‏ آن‌ها با این کارشان در واقع نشان دادند که اسم خدا در متن اصلی در آن قسمت‌ها وجود داشته است.‏ اما هنوز این سؤال وجود دارد که چرا این مترجمان با این که می‌دانستند اسم خدا هزاران بار در کتاب مقدّس آمده،‏ به خودشان اجازه دادند این اسم را با یک عنوان جایگزین کنند یا آن را کاملاً حذف کنند؟‏ چه کسی به آن‌ها این اختیار را داده است؟‏ فقط خودشان می‌توانند به این سؤال‌ها جواب بدهند.‏

• همان طور که گفته شد عده‌ای هم به خاطر مشخص نبودن تلفظ اسم خدا می‌گویند که نباید آن را به کار برد.‏ اما آن‌ها اسم عیسی را بدون هیچ مانعی به کار می‌برند.‏ با این که شاگردان عیسی در قرن اول میلادی،‏ اسم عیسی را مانند مسیحیان امروز تلفظ نمی‌کردند،‏ اما آن را به کار می‌بردند.‏ برای مثال مسیحیان یهودی احتمالاً اسم «عیسی» را به صورت یِشوعا تلفظ می‌کردند و عنوان «مسیح» را به صورت ماشیاخ.‏ مسیحیان یونانی‌زبان اسم او را ایئِسوس خِریستُس و مسیحیان لاتین‌زبان آن را ایسوس کریستوس تلفظ می‌کردند.‏ در ترجمهٔ یونانی کتاب مقدّس،‏ اسم عیسی تحت الهام خدا نوشته شده است.‏ این نشان می‌دهد که مسیحیان قرن اول میلادی،‏ اسم او را به صورتی که در زبان یونانی معمول بود به کار می‌بردند.‏ امروزه هم از دید کمیتهٔ ترجمهٔ دنیای جدید معقولانه است که اسم خدا به صورت «یَهُوَه» تلفظ شود،‏ هر چند که تلفظ آن دقیقاً مثل زبان عبری باستان نیست.‏

چرا در ترجمهٔ دنیای جدید اسم خدا به صورت «یَهُوَه» تلفظ می‌شود؟‏ چهار حرف عبری تِتراگراماتُن (‏יהוה‏)‏ در فارسی با چهار حرف بی‌صدای «ی‌ه‌وه» نوشته می‌شود.‏ در زبان عبری باستان،‏ همهٔ کلمه‌ها با حروف بی‌صدا نوشته می‌شد.‏ برای همین،‏ اسم خدا یا چهار حرف تِتراگراماتُن هم بی‌صدا بودند.‏ در دورانی که زبان عبری باستان زبان روزمره بود،‏ مردم می‌توانستند موقع خواندن کلمات،‏ آن‌ها را به‌راحتی و با تلفظ درست بخوانند.‏

حدود هزار سال بعد از این که نوشتن بخش عبری کتاب مقدّس به پایان رسید،‏ محققان یهودی برای مشخص کردن تلفظ حروف،‏ نشانه‌ها یا اِعراب‌هایی اختراع کردند تا موقع خواندن واژه‌های عبری،‏ تلفظ آن‌ها معلوم باشد.‏ اما در آن زمان،‏ خیلی از یهودیان به خاطر خرافات معتقد بودند که نباید اسم خدا را با صدای بلند به زبان بیاورند؛‏ برای همین،‏ به جای اسم خدا از عنوان‌ها استفاده کردند.‏ ظاهراً نسخه‌برداران یهودی وقتی از روی تِتراگراماتُن رونویسی می‌کردند،‏ برای مشخص کردن تلفظ آن،‏ از حروف صدادارِ عنوان‌های جایگزین استفاده می‌کردند،‏ نه از حروف صدادارِ اصلی که برای تلفظ اسم خدا استفاده می‌شد.‏ بنابراین،‏ در نسخه‌هایی که آن حروف صدادار آمده است،‏ مشخص نمی‌شود که تلفظ اصلی اسم خدا در عبری چه بوده است.‏ بعضی‌ها فکر می‌کنند که تلفظ این اسم «یَهوِه» است و بعضی‌ها تلفظ‌های دیگری را درست می‌دانند.‏ یکی از طومارهای دریای مرده که شامل بخشی از کتاب لاویان به زبان یونانی است،‏ اسم خدا را به صورت یائو نوشته است.‏ همچنین نویسندگان یونان باستان تلفظ‌های یائه،‏ یابه و یائووِه را هم به کار برده‌اند.‏ با این حال،‏ نمی‌توان دربارهٔ تلفظ اسم خدا نظر قطعی داد،‏ چون نمی‌دانیم خادمان خدا در گذشته چطور این اسم را به عبری تلفظ می‌کردند.‏ (‏پیدایش ۱۳:‏۴؛‏ خروج ۳:‏۱۵‏)‏ چیزی که می‌دانیم این است که خدا موقع صحبت کردن با قومش بارها اسمش را به کار برد،‏ آن‌ها هم او را با همان اسم صدا می‌کردند و موقع صحبت با دیگران،‏ به‌راحتی و بدون هیچ محدودیتی این اسم را استفاده می‌کردند.‏—‏خروج ۶:‏۲؛‏ ۱پادشاهان ۸:‏۲۳؛‏ مزمور ۹۹:‏۹‏.‏

پس چرا در این ترجمه اسم خدا به صورت «یَهُوَه» به کار برده شده است؟‏ چون اسم خدا به صورت یَهُوَه،‏ در زبان فارسی و زبان‌های دیگر قدمت زیادی دارد.‏

تلفظ اسم خدا به مرور زمان تغییر کرده است و در زبان‌های مختلف فرق می‌کند.‏ برای مثال،‏ اولین بار که اسم خدا در ترجمهٔ کتاب مقدّس به زبان انگلیسی آمد،‏ در ترجمهٔ تورات توسط ویلیام تیندِل در سال ۱۵۳۰ میلادی بود.‏ او در این ترجمه اسم خدا را به صورت «‏Iehouah‏» نوشت.‏ اما بعدها در ترجمه‌های کتاب مقدّس به زبان انگلیسی،‏ اسم خدا به صورت «‏Jehovah‏» نوشته شد که امروزه هم رایج است.‏

این اسم در ترجمه‌های فارسی کتاب مقدّس هم به شکل‌های مختلف نوشته شده است.‏ در نوشته‌های مقدّس عبری که در سال ۱۸۵۶ توسط فاضل‌خان همدانی،‏ ویلیام گِلِن و هِنری مارتین ترجمه شد،‏ اسم خدا به صورت «یِهُوْاٰهْ» آمده است.‏ در ترجمه‌ای که در سال ۱۹۰۴ توسط انجمن پخش کتاب مقدّس به چاپ رسید،‏ اسم خدا به صورت «یَهُوَه» اعراب‌گذاری شده است.‏ در ترجمهٔ قدیم که در سال ۱۹۹۶ با رسم‌الخط جدید چاپ شد،‏ اسم خدا به شکل‌های «یَهُوَه» یا «یهوه» آمده است.‏ در ترجمه‌های جدیدتر هم این اسم بدون اعراب نوشته شده است.‏ بنابراین شکل رایج اسم خدا با اعراب‌گذاری،‏ «یَهُوَه» است که در ترجمهٔ دنیای جدید هم استفاده شده است.‏

در سال ۱۹۳۰ میلادی،‏ یکی از محققان کتاب مقدّس به نام کِرک‌پاتریک دربارهٔ اسم خدا این طور گفت:‏ «موضوع اصلی،‏ تلفظ دقیق اسم خدا نیست،‏ بلکه مهم این است که تشخیص بدهیم این اسم،‏ یک اسم خاص است،‏ نه یک عنوان مثل ‹خداوند.‏›»‏

معنی اسم «یَهُوَه» چیست؟‏ در زبان عبری،‏ اسم یَهُوَه از فعلی به معنی «شدن» آمده است و بعضی از محققان معتقدند که این اسم حالت سببی فعل عبری است.‏ به همین دلیل،‏ کمیتهٔ ترجمهٔ کتاب مقدّس به این نتیجه رسید که معنی اسم «یَهُوَه» این است:‏ «او سببِ شدن می‌شود.‏» محققان نظرات مختلفی در مورد این موضوع دارند،‏ به همین دلیل نمی‌توان دربارهٔ معنی اسم خدا نظری قطعی داد.‏ با این حال،‏ این معنی با نقش یَهُوَه هماهنگ است،‏ چون او آفرینندهٔ همه چیز است و مقصودش را به تحقق می‌رساند.‏ او نه تنها سبب شد که عالم مادی و موجودات هوشمند آفریده شوند،‏ بلکه سبب می‌شود با وجود هر اتفاقی،‏ خواست و مقصودش عملی شود.‏