درس ۲۱
مطالب آموزنده و ارائهٔ واضح آنها
۱-۳. چرا مطالبی مشخص و دقیق لازم است تا گفتار شخص، آموزنده باشد؟
۱ گفتار باارزش نیاز به آمادگی قبلی دارد که این نیز مستلزم وقت صرف کردن و کوشش است. امّا، نتیجهٔ آن بسیار پاداش‌آور است. به این ترتیب معرفت دقیق خود را می‌افزایی و مطالبی واقعاً مفید برای گفتن به حضار داری. بجای اینکه از کلیّات بگویی مطالب جزئی آموزنده‌ای را ارائه می‌دهی که موضوع را واضح می‌نمایند، و اطمینان داری آنچه می‌گویی صحیح است. این باعث می‌شود قدردانی حضار از کلام خدا بیشتر شود و یَهُوَه جلال یابد. نکتهٔ مطالب آموزنده، بخصوص محتوای گفتارت را در بر می‌گیرد. توجه مختصری به جوانب مختلف این موضوع بکن. این اولین نکته در برگهٔ مدرسه است.
۲ مشخص و دقیق. گفتاری که حاوی کلیّات باشد فاقد وزن و قدرت است. چنین گفتاری مبهم بوده و حضار را در حالتی نامطمئن باقی می‌گذارد. اگر قرار باشد حضار مطلب یا مطالبی را به خاطر بسپارند، آن مطالب باید مشخص و دقیق باشند، و این نشانگر تحقیق سخنران و آگاهی او در مورد موضوع مورد بحث است.
۳ این خصوصیت را می‌توان هنگام آماده کردن گفتار با سؤالهایی از قبیل، چرا؟ چه وقت؟ کجا؟ و غیره کسب نمود. معمولاً کافی نیست گفته شود چیزی روی داده است. شاید لازم باشد مکان، تاریخ و دلایل آن ذکر شود. کافی نیست که فقط بعضی حقایق را اظهار نمود بلکه باید نشان داد چرا حقیقت دارند و چرا دانستن آنها باارزش است. اگر آموزش می‌دهی، توضیح بده کار را چگونه باید انجام داد. اینکه موضوع را تا چه حدّی باید این گونه بسط داد بستگی به معلومات حضار خواهد داشت. از این جهت، در تعیین جزئیات لازم، حضار را در نظر بگیر.
۴-۶. چنانچه قرار باشد گفتار برای حضار بخصوصی آموزنده باشد چه عواملی را باید در نظر گرفت؟
۴ آموزنده برای حضار. ممکن است مطالبی برای حضار بخصوصی آموزنده باشند امّا برای حضاری دیگر چنین نباشند، و یا حتی آنها را کاملاً در ابهام بگذارند. بنابراین، واضح است که مطالب باید مناسب با حضار باشند. مثلاً، در گفتاری که نحوهٔ ادارهٔ کار ما را شرح می‌دهد، ارائهٔ مطالب در جلسهٔ خدمت با ارائهٔ آنها هنگام صحبت با شخصی که خود را برای وقف به یَهُوَه آماده می‌کند کاملاً متفاوت خواهد بود، و واضح است طرز ارائهٔ چنین مطالبی در گفتاری خطاب به گروهی از افراد دنیوی نیز فرق خواهد داشت.
۵ این عوامل را نیز حتماً باید در تکالیف مختلف مدرسهٔ خدمت تئوکراتیک در نظر گرفت. در ارائهٔ مطالب هر یک از گفتارهای محوله باید حضار، صحنه و همچنین مقصود گفتار را در نظر گرفت. سخنران با تعیین نوع و صحنهٔ گفتار این عوامل را مشخص می‌کند. برای مثال، گفتار تعلیمی گفتاری خواهد بود خطاب به جماعت. البته گفتارهای دیگر ممکن است فرق داشته باشند به طوری که عامل تعیین‌کننده، صحنهٔ گفتار باشد که مقصود گفتار و نوع حضار را مشخص می‌نماید. امّا در همهٔ این موارد هم شاگرد و هم سرپرست مدرسه می‌توانند از خود بپرسند: آیا مطالب با در نظر گرفتن حضار بخصوصی که نوع گفتار معین کرده تنظیم شده‌اند؟ آیا حضار از آن مطالب آموزش و تعلیم خواهند یافت؟
۶ هنگام آماده کردن گفتار از خود بپرس: هدف من از این گفتار چیست؟ شخص یا گروه مخاطب چقدر با مطالبی که عنوان خواهم کرد آشنایی دارد؟ قبل از اینکه این نکات روشن شوند چه چیزهایی را باید اساس قرار دهم؟ در برابر گروهی کاملاً متفاوت، این مطالب را چگونه بیان خواهم کرد؟ اغلب، مقایسه کردن، نقطه‌نظرهای ما را روشن می‌سازد. سعی کن هنگام آماده کردن مطالب، موضوع را به طرق مختلف برای حضارِ مختلف در نظر گرفته مطرح کنی تا بتوانی تفاوت صحبت با مخاطبین مختلف را دریابی و همینطور بتوانی مطالب را برای حضار واضح، قابلِ‌فهم و آموزنده سازی.
۷، ۸. چگونه می‌توانیم به گفتارهای خود جنبهٔ عملی دهیم؟
۷ دارای ارزش عملی. مطالب بسیاری برای آموختن وجود دارند، امّا همهٔ آنها جنبهٔ عملی ندارند. برای ما مطالب آموزنده به چیزهایی مربوط می‌شوند که دانستن آنها برای زندگی و خدمت مسیحی لازم است. می‌خواهیم بدانیم از اطلاعاتی که کسب کرده‌ایم چگونه می‌توانیم استفاده کنیم.
۸ خوب است که شاگرد هنگام آماده کردن، و سرپرست مدرسه هنگام راهنمایی کردن، این نکته را مدّ نظر داشته باشند و از خود بپرسند: در این گفتار، چه اصول هدایت‌کننده‌ای را می‌توان یافت؟ آیا می‌توان از مطالب فوق برای تصمیم‌گیری استفاده کرد؟ آیا اطلاعات ارائه‌شده را می‌توان در خدمت موعظه به کار برد؟ و آیا کلام خدا را تجلیل کرده و به مقصود او اشاره می‌کند؟ کمتر گفتاری است که بتواند همهٔ این اطلاعات را در اختیار حضار بگذارد. ولی برای اینکه مطالب دارای ارزش عملی باشند، حضار باید بتوانند به نحوی از ارائهٔ آنها استفاده کنند.
۹-۱۱. چرا صحت بیان بسیار مهم است؟
۹ صحت بیان. شاهدان یَهُوَه یک سازمان حقیقت هستند. بنابراین، باید حقیقت را بگوییم و در همهٔ اوقات، در مورد بیان جزئیات کاملاً دقیق باشیم. چنین کیفیّتی نَه تنها باید در مورد اصول و عقاید ما رعایت شود بلکه در مورد نقلِ‌قولها، آنچه دربارهٔ دیگران می‌گوییم و اینکه چگونه آنها را جلوه می‌دهیم و همچنین در مورد اظهارات و آمار علمی یا وقایع خبری نیز صدق کند.
۱۰ بیانات غلطی که به حضار ارائه می‌شوند، ممکن است تکرار شوند و اشتباه آنها تشدید گردد. این کار اعتبار سخنران را در مورد نکات دیگر نیز مورد سؤال قرار می‌دهد، و حتی شاید در مورد صحت خود پیام شک و تردید ایجاد کند. شخصی که جدیداً علاقه‌مند شده، با استماع چنین بیاناتی و مقایسهٔ آنها با نظر متفاوتی که قبلاً ابراز شده است به این نتیجه می‌رسد که در میان شاهدان یَهُوَه عدم توافقِ عقیده وجود دارد، و بدون اینکه دلیل خود را آشکار سازد معاشرت خود را قطع می‌کند.
۱۱ سرپرست مدرسه نباید همهٔ بیانات شاگرد را موشکافی کند، بخصوص اگر شاگرد جدیداً در راه حقیقت قرار گرفته باشد که طبیعتاً در چیزهای عمیقتر کلام خدا کاملاً مستحکم نیست. در عوض، او با درایت و سنجیدگی کمک خواهد کرد تا طرزفکر شاگرد شکل بگیرد، و به او نشان خواهد داد که چگونه صحت بیانات خود را با آماده کردن دقیق آنها بهبود بخشد.
۱۲، ۱۳. ارزش مطالب روشن‌کنندهٔ اضافی چیست؟
۱۲ مطالب روشن‌کنندهٔ اضافی. مطالبی که در نتیجهٔ تعمق یا تحقیق بیشتر در مورد موضوعی ارائه می‌شوند می‌توانند به گفتار به اندازهٔ قابل توجهی کمک کنند و حتی بعضی مواقع از تکرار مطالب غیرآموزنده که برای حضار آشکار است جلوگیری کنند. این گونه مطالب به ارائهٔ گفتار طراوت می‌بخشند و علاقهٔ حضار را برمی‌انگیزند، به طوری که می‌توانند یک موضوع بسیار آشکار را حقیقتاً دلپذیر نمایند. در ضمن، سخنران اعتمادبنفس داشته، گفتار خود را با شور و شوق ارائه می‌دهد چون می‌داند چیزی برای گفتن دارد که کمی متفاوت است.
۱۳ خطری که باید از آن پرهیز نمود افکار و حدسیات شخصی است. از نشریات انجمن استفاده کن و بر آنها متکی باش. فهرستهای انجمن و پاورقیهای آیه‌ها را بررسی کن. اطمینان حاصل کن که آنچه می‌گویی روشن‌کننده است، نه گمراه‌کننده.
**********
۱۴-۱۶. اگر می‌خواهیم گفتاری آماده کنیم تا مطالب به سادگی بیان شوند، چه باید بکنیم؟
۱۴ هنگام آماده کردن گفتار، همچنین مهم است که به شیوهٔ گفتن آنچه می‌خواهی بگویی توجه دقیق کنی. این همان چیزی است که برگهٔ مدرسه آن را «واضح، قابلِ‌فهم» می‌نامد. قصور در توجه کافی به این نکته ممکن است مانع فهماندن مطالب به حضار شود و یا ممکن است باعث شود حضار در به خاطر سپردنِ مطالبِ شنیده‌شده با مشکلاتی مواجه شوند. در این زمینه سه جنبهٔ اصلی را باید مورد توجه قرار داد.
۱۵ ارائهٔ ساده. این به آن معنا نیست که باید عبارات را از قبل آماده کرد. امّا مطالبی که ارائه می‌شوند، باید تجزیهٔ و تحلیل گردند و بعضی عوامل مشخص به حساب آورده شوند. معمولاً این رویه موجب خواهد شد که گفتاری جامع ارائه شود که در طی آن افکار، ساده و با لحنی واضح بیان شوند. موضوعی که در فکر سخنران است در گفتار وی بروز خواهد کرد.
۱۶ باید از آماده کردن گفتار در لحظه‌های آخر پرهیز کرد. سخنران باید در مورد هر یک از نکات کاملاً فکر کند تا آن نکات برای او ساده و واضح شوند. مرور نمودن این نکات هنگام آماده کردن مطالب، بحدّی آنها را در ذهن سخنران روشن خواهد کرد که در زمان لازم به آسانی نکات را به یاد خواهد آورد و همانقدر برای حضار واضح خواهند بود که برای خود سخنران واضح و روشن است.
۱۷، ۱۸. چرا باید اصطلاحاتِ ناآشنا را شرح داد؟
۱۷ توضیح اصطلاحات ناآشنا. مطالعهٔ کتاب مقدس و نشریات انجمن برج دیده‌بانی مجموعه‌ای از اصطلاحات یا واژگان را به ما آموخته است که برای کسانی که شناختی از کار ما ندارند کاملاً ناآشنا می‌باشند. اگر حقایق کتاب مقدس را با استفاده از چنین واژگانی به بعضی حضار توضیح دهیم، یا قسمت اعظم گفتار ما به هدر خواهد رفت و یا گفتارمان کاملاً نامفهوم خواهد بود.
۱۸ حضار خود را در نظر بگیر. سطح ادراک آنها چقدر است؟ آنها از کار ما تا چه حد اطلاع دارند؟ چه تعداد از این اظهارات همانطور که برای تو قابل درک است، برای آنها نیز به آسانی قابل درک خواهد بود؟ اصطلاحاتی از قبیل «تئوکراسی،» «باقیماندگان،» «گوسفندان دیگر،» و حتی «حارمَجِدّون» و «ملکوت» ممکن است، یا فکر متفاوتی را به ذهن شنونده برسانند یا اصلاً بی‌معنا باشند. حتی اگر شنونده با کار ما آشنایی نداشته باشد، اصطلاحاتی از قبیل «جان،» «جهنم» و «فناناپذیری» باید واضح گردند. امّا اگر گفتار خطاب به جماعت ارائه می‌شود، لازم نیست اصطلاحاتی از این قبیل را توضیح دهیم. بنابراین صحنهٔ گفتار و حضار مخاطب باید در نظر گرفته شوند.
۱۹، ۲۰. چگونه می‌توان از گنجاندن مطالب زیاد پرهیز کرد؟
۱۹ بیش از حد نبودن حجم مطالب. یک گفتار ممکن است آنقدر حاوی اطلاعات باشد که حجم بیش از حدّ مطالب مانند سیلی حضار را غرق نماید و درک آنان کُند شود و یا کاملاً از دست برود. برای رسیدن به مقصود گفتار، حجم مطالب نباید آنقدر زیاد باشد که نتوان در وقت معین‌شده آنها را بوضوح ارائه داد. مطالب باید به اندازه‌ای باشند که حضار قادر به جذب آن باشند. علاوه بر این، مطالبی که خطاب به شخص غریبه‌ای یا شخص تازه‌علاقه‌مندی گفته می‌شوند، در مقایسه با ارائهٔ همان مطالب به جماعت می‌باید بمراتب ساده‌تر ارائه گردند. در اینجا نیز سرپرست مدرسه باید حضارِ مخاطب سخنران را در نظر داشته باشد.
۲۰ شاگرد چگونه درمی‌یابد که چقدر مطلب می‌تواند در گفتار خود بگنجاند؟ هنگام آماده کردن گفتار، مقایسه یک مزیّت است. آنچه را که باید ارائه دهی تجزیه و تحلیل کن. چه تعداد از این نکات، حتی به طور جزئی، برای حضار آشنا هستند؟ چه تعداد از آن نکات کاملاً جدید خواهند بود؟ هر چه پایه و اساس معلومات وسیعتر باشد، به همان نسبت می‌توان در زمانی معین خِشتهای اطلاعاتی بیشتری بر آن بنا کرد. امّا اگر دربارهٔ موضوعی که باید مورد بحث قرار گیرد عملاً هیچ شناخت قبلی وجود ندارد، در آنصورت باید بسیار مواظب بود که چه مقدار گفته شود و چقدر وقت برای توضیح نکات لازم خواهد بود تا حضار آنها را کاملاً درک کنند.