فصل ۱۰

شکل و قیافهٔ شخص چقدر اهمیت دارد؟‏

تو می‌گویی،‏ از قیافهٔ خودت خوشت نمی‌آید؟‏ خوب،‏ می‌توان گفت که بجز عدهٔ معدودی،‏ هیچ یک از ما کاملاً از شکل و ظاهر خود راضی نیست.‏ بر خلاف نارسیسوس که با دیدن چهرهٔ خود در آب عاشق خودش شد،‏ بعضی از ما وقتی چهرهٔ خود را می‌بینیم تقریباً افسرده می‌شویم.‏

مریم شانزده ساله،‏ گله می‌کند و می‌گوید:‏ ‹از سر و وضع خودم خوشم نمیاد.‏ به نظر خودم خوشگل نیستم.‏› بابی سیزده‌ساله هم نگرانی مشابهی دارد:‏ ‹از موهام بدم میاد،‏ نگاه کن چطور اینجا پشت سرم سیخ وایستاده.‏› مسئله‌ای که موضوع را حادتر می‌کند این است که قیافه و ظاهر یک جوان معمولاً بقدری سریع تغییر می‌کند که بنا بر گفتهٔ یک روانشناس،‏ اغلب،‏ جوانان «احساس می‌کنند بدنشان برای ایشان غریبه است.‏» از این رو،‏ بسیاری از جوانان دربارهٔ چهره،‏ مو،‏ هیکل و اندام خود دلواپس هستند و غرغر می‌کنند.‏

البته،‏ خدا زیبایی را حس می‌کند و برای آن ارزش قائل است.‏ در جامعه ۳:‏۱۱ آمده است:‏ «[خدا] هر چیز را در وقتش نیکو [زیبا] ساخته است.‏» قیافه و ظاهر تو حقیقتاً می‌تواند بر طرز فکر دیگران و رفتارشان با تو تأثیر فراوانی بگذارد.‏ دکتر جیمز پی.‏ کُمِر می‌افزاید:‏ «تصور شخص از شکل و شمایل خود،‏ بخشی از تصور وی از خویشتن است.‏ این مسئله می‌تواند بر اعتماد به نفس شخص و اعمالی که وی در زندگی انجام می‌دهد یا نمی‌دهد،‏ تأثیر بگذارد.‏» توجه مناسب به ظاهر خود،‏ امری عاقلانه و صحیح است.‏ لیکن اگر توجه بیش از حد به خودت در نهایت باعث شود از دیگران دوری کنی و یا احساس بدی در مورد خودت داشته باشی،‏ آنوقت چنین توجهی حالت افراطی و مضر پیدا می‌کند.‏

چه کسی می‌گوید جذاب نیستی؟‏

مسئلهٔ جالب توجه این است که نگرانی و پریشانی شخص در مورد ظاهر خودش،‏ همیشه به علت معایب جسمانی واقعی نیست.‏ یک دختر باریک‌اندام و قلمی در کلاس نشسته است و آرزو دارد که وزنش بیشتر باشد،‏ در حالی که در طرف دیگر کلاس،‏ دختری با استخوان‌بندی درشت گله می‌کند که چقدر «چاق» است.‏ دلیل این گونه نارضایتی‌ها چیست؟‏ چه چیزی باعث می‌شود که این جوانان خوش ترکیب فکر کنند جذاب نیستند؟‏

ریچارد اِم.‏ سارلِس،‏ پرفسور روانشناس،‏ می‌گوید:‏ «دوران بلوغ،‏ دوره‌ای از تغییر و تحولات است و شکل‌گیری عمده‌ای در بدن به وقوع می‌پیوندد.‏ .‏ .‏ .‏ اکثر جوانان برای کنار آمدن با زشتی و بدقوارگی بدن جدید و در حال تغییر خود،‏ متکی به احساس امنیتی می‌شوند که از جانب همسالان خود دریافت می‌کنند.‏» ولی وقتی همسالانت تو را برانداز می‌کنند و می‌گویند چقدر دراز،‏ کوتاه،‏ چاق یا لاغر هستی —‏ تازه از شکل بینی و گوش هم که بگذریم —‏ ممکن است ترس و اضطراب به دلت راه پیدا کند.‏ همچنین،‏ وقتی دیگران بیشتر از تو مورد توجه قرار می‌گیرند و یا در مورد قیافه و ظاهر تو گله می‌شود،‏ این امر براحتی می‌تواند موجب شود که از خودت خوشت نیاید.‏

بعلاوه،‏ تأثیر فراوان تلویزیون،‏ کتابها و فیلمهای سینمایی را هم نباید نادیده گرفت.‏ مردان و زنان جذاب از صفحهٔ تلویزیون و مجله‌ها به ما خیره شده‌اند و می‌خواهند هر جنسی را از عطر گرفته تا ارهٔ برقی،‏ به ما بفروشند.‏ بنابراین،‏ وسائل ارتباط جمعی می‌خواهند به تو بقبولانند که اگر فرد زیبایی با پوست لطیفی همچون حریر و یا «غولی» عضلانی نیستی،‏ بهتر است در سوراخی بخزی و خود را پنهان کنی —‏ یا لااقل دلت را برای محبوبیت یا سعادت خوش نکنی.‏

اجازه نده تو را به قالب خود درآورند!‏

امّا پیش از اینکه نتیجه‌گیری کنی که جوجه کلاغ زشتی هستی،‏ از خودت بپرس که عیب و نقصهای جسمانیت تا چه اندازه واقعی هستند و تا چه اندازه خیالی.‏ آیا ترکیب صورتت که به خاطر آن جوش می‌زنی و رنج می‌بری (‏ یا به خاطر آن سر به سرت می‌گذارند)‏ واقعاً اینقدر بدشکل است؟‏ یا اینکه دیگران بزور چنین چیزی را به تو قبولانده‌اند؟‏ کتاب مقدس به ما نصیحت می‌کند:‏ «اجازه ندهید دنیای اطرافتان شما را بزور به قالب خود درآورد.‏» —‏ رومیان ۱۲:‏⁠۲‏،‏ کتاب مقدس «فیلیپْس»،‏ انگلیسی.‏

به این مسئله خوب فکر کن:‏ چه کسانی این عقیده را ترویج می‌دهند که انسان باید قیافه و ظاهر خاصی داشته باشد تا بتواند محبوب دیگران،‏ موفق و سعادتمند باشد؟‏ آیا این افراد،‏ همان کارخانه‌داران و بنگاههای تبلیغاتی نیستند که می‌خواهند تو به دنبال رژیمهای لاغری افراطی آنان رفته و یا لوازم آرایش و زیبایی گرانقیمتشان را بخری و به این طریق بتوانند از کنار تو پول درآورند؟‏ چرا می‌گذاری این گونه اشخاص طرز فکر تو را شکل دهند و تو را به قالب و شکل خودشان درآورند؟‏ همچنین،‏ وقتی همسالانت از قیافه‌ات ایراد می‌گیرند،‏ آیا هدف آنان کمک کردن به تو است —‏ یا اینکه فقط می‌خواهند تو را تحقیر کنند؟‏ اگر آنان قصد خوار کردن تو را دارند،‏ پس دیگر چه احتیاجی به چنین «دوستانی» داری؟‏

در ضمن،‏ کتاب مقدس به ما نصیحت می‌کند که «دل خود را به فطانت مایل گردان.‏» (‏ امثال ۲:‏⁠۲‏)‏ فطانت یا قدرت تشخیص به تو کمک می‌کند که به وجود جسمانی خود به طور واقعبینانه‌ای بنگری و به تبلیغات وسایل ارتباط جمعی اعتماد نکنی.‏ بندرت می‌توان کسی را پیدا کرد که مثل مانکن مجله‌ها باشد.‏ بعلاوه،‏ «زیبایی فریبنده و ناپایدار است.‏» (‏ امثال ۳۱:‏⁠۳۰‏،‏ ترجمهٔ تفسیری )‏ اشخاصی که به وسیلهٔ قیافه و ظاهر خود پول درمی‌آورند،‏ مدت کوتاهی به اوج شهرت می‌رسند و سپس کنار گذاشته می‌شوند و چهره‌ای تازه و جدید جای آنان را می‌گیرد.‏ همچنین اغلب،‏ اعمال اعجازآمیزی با کمک آرایش،‏ نورپردازی و هنر عکاسی برای زیبا جلوه دادن چهرهٔ این اشخاص انجام می‌گیرد.‏ (‏ عده‌ای از دیدن قیافهٔ واقعی و بدون آرایش اشخاص نامدار حیرت‌زده و شوکه می‌شوند!‏)‏

بنابراین،‏ دلیلی وجود ندارد که چون شبیه مانکنهای تلویزیون و یا مجلات نیستی،‏ افسرده شوی.‏ قضاوت نهایی هم با همسالانت نیست که بگویند چقدر باید بلند،‏ کوتاه یا لاغر باشی تا جذاب به نظر بیایی.‏ اگر خودت از قیافه و ظاهر خود راضی باشی دیگر مجبور نیستی به نظر همسالانت اعتنا کنی.‏ مسئلهٔ مضحک و خنده‌دار این است که ممکن است شخص دیگری درست به همان چیزی که در چهرهٔ تو وجود دارد و از آن بیزاری،‏ غبطه می‌خورد.‏

به شکل و ظاهر خودت برس

گاهی جوانان در مورد قیافه و ظاهر خود واقعاً مشکلاتی دارند،‏ مثلاً:‏ پوست بد صورت،‏ وزن زیاد،‏ بینی ناموزون،‏ گوشهای بیرون‌آمده،‏ قد بسیار کوتاه.‏ البته از آنجایی که جوانی در حال رشد هستی،‏ ظاهرت همچنان عوض خواهد شد.‏ آکنه (‏ جوش)‏،‏ تغییر وزن،‏ بزرگ شدن سریع (‏ و یا بسیار آهسته)‏،‏ عذابهای سالهای نوجوانی هستند.‏ خیلی از این مشکلات با گذشت زمان حل خواهند شد.‏

لیکن،‏ مشکلات دیگری هستند که با گذشت زمان حل نمی‌شوند.‏ همچنین،‏ خیلی از جوانان باید این حقیقت را که ظاهر ساده‌ای دارند،‏ قبول کنند و با آن بسازند.‏ نویسنده‌ای به نام جان کیلینگر می‌گوید:‏ «نداشتن قیافه و ظاهر خوب یکی از دردناک‌ترین حقایق زندگی اکثر مردم است که خیلی زود به آن پی می‌برند و در طول عمر،‏ بندرت فراموش می‌کنند.‏» با اینحال،‏ تو می‌توانی شکل و ظاهر خود را به بهترین نحو ممکن بیارائی!‏

اصلاح ناکاملی‌های جسمانی از طریق عمل جراحی،‏ گران تمام می‌شود و امکان دارد همراه با خطر باشد.‏a لیکن،‏ ملاحظهٔ بهداشت خرج زیادی برنمی‌دارد و می‌تواند به جذابیت تو بیفزاید.‏ شاید موهایت جلا و درخشش آن هنرپیشهٔ سینما را نداشته باشد،‏ ولی می‌تواند تمیز باشد؛‏ به همین نحو صورت،‏ دستها و ناخنهایت.‏ لبخندی با دندانهای سفید و لثه‌های تمیز صورتی‌رنگ نیز چه زیباست!‏ آیا اضافه وزن داری؟‏ با رژیم گرفتن و ورزش (‏ احتمالاً تحت نظر پزشک)‏ می‌توانی وزن کم کنی.‏

همچنین،‏ با رضایت والدینت می‌توانی حالت مو و لباسهایی را آزمایش کنی که موهبتها و امتیازات جسمانیت را بیشتر جلوه‌گر می‌سازد و در ضمن،‏ نقاط ضعف را کمتر نشان می‌دهد.‏ برای مثال،‏ طبق گفتهٔ نویسنده‌ای به نام شارُن فالتِن،‏ اگر دختری «موهای پوش داده شده یا جمع شده بالای سر» داشته باشد،‏ بینی وی کوچک‌تر به نظر می‌آید.‏ «موی موج‌دار یا فری،‏» صورت استخوانی را ملایم‌تر و ظریف‌تر می‌نمایاند و آرایش مناسب،‏ عیوب چهرهٔ یک دختر را کمتر جلوه می‌دهد.‏ همچنین چه پسر باشی چه دختر،‏ لباست می‌تواند ظاهر تو را بسیار تغییر دهد.‏ مدلهای شاد و همچنین رنگهایی را که چهره و سیمای تو را بهتر نشان می‌دهد،‏ انتخاب کن.‏ به خطوط لباس توجه داشته باش:‏ خطوط عمودی شخص را لاغرتر نشان می‌دهد؛‏ خطوط افقی برعکس آن عمل می‌کند!‏

بلی،‏ حتی اگر ذاتاً از موهبت چهره‌ای زیبا هم بهره‌مند نباشی،‏ با کمی قدرت تخیل و تلاش می‌توانی ظاهر دوست‌داشتنی و خوشایندی داشته باشی.‏

نیاز به تعادل

با وجود اینکه توجه به سر و وضع اهمیت دارد،‏ لیکن مواظب باش در زندگی،‏ زیاده از اندازه به آن اهمیت ندهی.‏ آیا متوجه شده‌ای که کتاب مقدس چقدر بندرت دربارهٔ ظاهر انسانها صحبت می‌کند؟‏ چرا کتاب مقدس به ما نمی‌گوید ابراهیم،‏ مریم یا حتی عیسی چه شکلی بوده‌اند؟‏ از این رو،‏ بدیهی و آشکار است که خدا به شکل و قیافهٔ آنان اهمیت نمی‌داد.‏

شاید دانستن این موضوع برایت جالب باشد که یک بار خدا مرد جوانی را به نام اَلِیاب که قد و قامت بسیار باشکوهی داشت،‏ برای پادشاهی نپذیرفت و رد کرد!‏ یَهُوَه خدا به سموئیل پیامبر توضیح داد و گفت:‏ «به چهره‌اش و بلندی قامتش نظر منما .‏ .‏ .‏ چونکه خداوند مثل انسان نمی‌نگرد،‏ زیرا که انسان به ظاهر می‌نگرد و خداوند به دل می‌نگرد.‏» (‏ ۱سموئیل ۱۶:‏⁠۶،‏ ۷‏)‏ چقدر تسلی‌بخش است وقتی بدانیم،‏ خدایی که نظرش برای ما واقعاً ارزش دارد به شکل و ظاهر ما اهمیت نمی‌دهد!‏ «‏خداوند به دل می‌نگرد.‏»‏

موضوع دیگری که باید در نظر داشته باشی،‏ این است:‏ مگر اکثر دوستانت قیافه‌ای معمولی ندارند؟‏ البته که دارند.‏ احتمالاً عکس هیچ یک از والدینت هم روی مجله‌های مد نیست.‏ در حقیقت،‏ از آنجایی که خصوصیات خوب آنان را می‌دانی،‏ حتی بندرت به شکل و قیافهٔ آنان فکر می‌کنی!‏ در شخصیت تو نیز امتیازات و خصوصیات باارزشی وجود دارد که نقایص و عیوب جسمانیت —‏ واقعی یا خیالی —‏ در مقایسه با آنها بسیار ناچیز است.‏

اما،‏ شکل و قیافه برای همسالانت اهمیت دارد و آنان ممکن است تو را زیر فشار بگذارند که مانند آنان لباس پوشیده و آرایش کنی.‏ در مقابل فشار از جانب آنان چه کار می‌توانی بکنی؟‏

‏[پاورقی]‏

پرسشهایی برای گفتگو

▫چرا جوانان اینقدر نگران شکل و ظاهر خود هستند؟‏ در مورد قیافهٔ خودت چه فکر می‌کنی؟‏

▫وسایل ارتباط جمعی و همچنین همسالانت چقدر به شکل و قیافه اهمیت می‌دهند؟‏ عکس‌العمل تو در برابر نفوذ آنان چه باید باشد؟‏

▫برای آکنه چه کارهایی می‌توان کرد؟‏

▫چگونه می‌توانی ظاهر خود را به بهترین نحو بیارایی؟‏ چرا باید در این مورد متعادل باشی؟‏

‏[نکتهٔ برجسته‌شده در صفحهٔ ۸۲]‏

‏‹از سر و وضع خودم خوشم نمیاد.‏ به نظر خودم خوشگل نیستم.‏›‏

‏[نکتهٔ برجسته‌شده در صفحهٔ ۸۸]‏

تو از امتیازات و خصوصیات باارزشی برخوردار هستی و عیبهای جسمانیت در مقایسه با آنها بسیار ناچیز است

‏[کادر/تصویر در صفحهٔ ۸۴،‏ ۸۵]‏

‏‹با آکنه‌ام چه کار کنم؟‏›‏

آکنه یک نوع بیماری پوستی است به نحوی که جوشهای معمولی،‏ جوشهای سرسیاه،‏ تورمهای قرمز و کیست بر روی سطح پوست ظاهر می‌شوند و یا حتی پوست را از شکل می‌اندازند.‏ در بعضی از جوانان،‏ این مسئله فقط یک عامل ناراحتی مختصری نیست که بعد از گذشت چند ماه رفع شود بلکه یک بیماری پوستی حاد است.‏ انسانها در تمام سنین می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند،‏ ولی شیوع آن در میان جوانان بیش از همه است.‏ بنا بر گفتهٔ برخی از متخصصین،‏ ۸۰ درصد جوانان به درجات مختلف آکنه مبتلا می‌شوند.‏

بنابراین،‏ جای تعجبی نیست که وقتی از ۲۰۰۰ نوجوان سؤال شد از چه چیز خود بیشتر از همه ناراضی هستند،‏ آنان بیش از هر عامل دیگر از مشکلات پوستی گله کردند.‏ دختر جوانی به نام ساندرا وقتی هنوز دوران دبیرستان را می‌گذراند،‏ به بیماری آکنهٔ شدیدی مبتلا شده بود.‏ ساندرا تعریف می‌کند:‏ «به چنان آکنهٔ بدی مبتلا شده بودم که همیشه صورتم را از دیگران پنهان می‌کردم.‏ به خاطر قیافه‌ام خیلی خجالت می‌کشیدم و می‌خواستم آب بشم و برم تو زمین.‏ .‏ .‏ .‏ صورتم چنان زشت شده بود که نگو.‏» —‏ مجلهٔ «کُ –‏ اِد».‏

راستی چرا در سن نوجوانی این بلا بر سرت می‌آید —‏ درست در همان سالهایی که دلت می‌خواهد خیلی جذاب باشی؟‏ دلیل آن این است که داری رشد می‌کنی.‏ با آغاز بلوغ جنسی،‏ فعالیت غده‌های پوستی افزایش پیدا می‌کند.‏

می‌دانی چه اتفاقی می‌افتد؟‏ «دایرة‌المعارف کتاب جهان» (‏ انگل‍.‏)‏ به زبان ساده توضیح می‌دهد:‏ چربی هر غده به درون حفرهٔ مو می‌ریزد —‏ یعنی به درون کیسهٔ کوچکی که مو در آن قرار دارد.‏ معمولاً چربی از منفذ یا سوراخ پوست خارج می‌شود،‏ امّا گاهی منفذ پوست مسدود می‌گردد و چربی نمی‌تواند بسرعت بیرون بیاید.‏ آنوقت،‏ منفذی که مسدود شده به شکل لکه‌ای به نام جوش سرسیاه درمی‌آید زیرا چربی درون آن اکسیده شده،‏ خشک می‌شود و به رنگ سیاه درمی‌آید.‏ وقتی در آن محل چرک جمع شود،‏ جوش پدیدار می‌شود.‏ وقتی میکروب در چربی ازدیاد یابد،‏ کیست بوجود می‌آید.‏ اثر کیست برای همیشه بر روی پوست باقی می‌ماند.‏ اثر جوش بر روی پوست باقی نمی‌ماند،‏ مگر اینکه عفونت کند و علت آن معمولاً فشار دادن یا کندن جوش است —‏ بنابراین جوش را فشار نده و آن را نکن!‏

مسئلهٔ جالب توجه اینجا است که فشار و ناراحتی‌های عاطفی می‌تواند غده‌های پوست را فعال کند.‏ درست پیش از وقوع رویدادی مهم،‏ پیش از امتحانات و یا در خلال آنها،‏ بعضی از جوانان مشاهده می‌کنند که جوش بزرگی شروع به درآمدن می‌کند.‏ بنابراین،‏ کلام عیسی در اینجا به کار می‌آید:‏ «پس نگران فردا نباشید،‏ نگرانی فردا برای فردا است و بدی امروز برای امروز کافی است.‏» —‏ متی ۶:‏⁠۳۴‏،‏ انجیل شریف.‏

متأسفانه باید گفت که شفای اعجازآمیزی برای این بیماری وجود ندارد.‏ ولیکن مواد درمانی بدون نسخه وجود دارند همچون ژِل،‏ کرم،‏ لوسیون،‏ مواد شستشودهنده،‏ صابون و همچنین ماسک صورت که شامل بِنزاُیل پِراُکسید (‏ ماده‌ای ضد باکتری)‏ می‌باشد و از افزایش آکنه جلوگیری می‌کند.‏ (‏ در صورت لزوم برای درمانی مؤثرتر،‏ می‌توان به دکتر مراجعه کرد.‏)‏ بسیاری از جوانان دریافته‌اند که شستشوی خوب و مرتب پوست با صابون و یا مادهٔ شستشودهنده‌ای که شامل بِنزاُیل پِراُکسید باشد،‏ مفید و مؤثر است.‏ در ضمن،‏ از صابون و لوازم آرایش چرب استفاده نکن.‏

همچنین،‏ بعضی از جوانان به این مسئله پی برده‌اند که کلاً با توجه و رسیدگی به سلامت عمومی بدن —‏ یعنی ورزش فراوان،‏ تا حد امکان گردش در هوای آزاد و همچنین خواب کافی —‏ بیماری آکنه تا اندازه‌ای بهبود می‌یابد.‏ بعلاوه،‏ با وجود اینکه بر سر فواید رژیم غذایی بدون چربی بحث و اختلاف نظر وجود دارد،‏ پرهیز کردن از غذاهای بی‌خاصیت و داشتن رژیم متعادل،‏ عاقلانه به نظر می‌رسد.‏

در هر حال،‏ صبر و شکیبایی امری واجب است.‏ به خاطر داشته باش:‏ مدتی طول کشیده تا بیماری آکنه به این حد رسیده است،‏ بنابراین،‏ یک‌شبه هم نمی‌تواند مداوا یابد.‏ ساندرا که قبلاً به او اشاره کردیم،‏ می‌گوید:‏ «بعد از شش هفته می‌تونستم ببینم حالت پوستم کمی بهتر شده،‏ ولی فکر می‌کنم حدوداً یک سالی طول کشید تا کلاً از شر آکنه خلاص شدم.‏» اگر برای مدتی به مداوای پوست خود ادامه دهی،‏ امکان دارد بیماری آکنه تا حدی برطرف شود.‏

امّا در خلال این مدت،‏ اجازه نده وجود چند لکه عزت‌نفس تو را درهم بشکند و مانع شود که با دیگران صحبت کنی.‏ در حالی که ممکن است خیلی نگران حالت پوستت باشی،‏ دیگران احتمالاً خیلی کمتر از آنچه که فکرش را بکنی به آن توجه دارند.‏ بنابراین،‏ سعی کن روحیهٔ خوش و شادی داشته باشی.‏ بعلاوه،‏ در حال حاضر هر چه از دستت برمی‌آید برای بیماری آکنه‌ات انجام بده!‏

‏[تصویر در صفحهٔ ۸۳]‏

ممکن است دیگران به آنچه که در تو وجود دارد و از آن بیزاری،‏ غبطه بخورند

‏[تصاویر در صفحهٔ ۸۶]‏

اغلب،‏ جوانان این مسئله را نادیده می‌گیرند که تیم متخصص زیبایی مانکنهای مجلات را آرایش می‌کند