چگونه باید تحقیق کرد؟
سلیمان پادشاه برای تألیف مَثَل‌های بسیار «به ارزیابی و جستجو» پرداخت. او می‌خواست «سخنان درست» را به قلم آورد. (جا ۱۲:۹، ۱۰) لوقا نیز «همهٔ امور را از ابتدا به‌دقت بررسی» کرد تا وقایع مربوط به زندگی عیسی را به ترتیبی منطقی به رشتهٔ تحریر در آورد. (لو ۱:۳) این آیات به‌وضوح نشان می‌دهد که این دو خادم خدا تحقیق می‌کردند.
تحقیق به چه معناست؟ تحقیق به معنی جستجوی دقیق برای یافتن اطلاعاتی در مورد موضوعی خاص است. تحقیق مستلزم خواندن، استفاده از فنون مطالعه و گاه پرس‌وجو از دیگران است.
تحقیق چه وقت به کار می‌آید؟ برای مثال، ممکن است هنگام مطالعهٔ شخصی یا خواندن کتاب مقدّس به نکته‌ای برخورد کنید که برایتان روشن نباشد و بخواهید در مورد آن بیشتر بدانید. همچنین شاید در خدمت موعظه مخاطبتان پرسشی مطرح کند که بخواهید پاسخ آن را بیابید. شاید هم بخواهید برای تکلیف یا سخنرانی خود تحقیق کنید.
فرض کنید سخنرانی یا تکلیفی دارید، اما مطلبی که باید ارائه دهید، حالت کلّی داشته باشد. چگونه می‌توانید آن را با نیاز و موقعیت شنوندگانتان هماهنگ سازید؟ با تحقیق می‌توانید مطلبی را که ارائه می‌دهید، برای آنان مفید و مؤثر سازید. اگر مثال یا آماری ارائه دهید که هم با مطلب موردنظر و هم با شرایط زندگی شنوندگانتان هماهنگ باشد، نکته‌ای بدیهی و کلّی، برای آنان نکته‌ای مفید می‌شود و حتی شاید آنان را به عمل وادارد. مطلبی که از روی آن سخنرانی خود را آماده می‌کنید، شاید برای مخاطبانی از همهٔ کشورهای دنیا باشد. پس وظیفهٔ شماست که آن را شرح و بسط دهید، با ایجاد تصویر آن را روشن سازید و کاربرد نکات آن را برای مخاطبی خاص یا برای جماعتی خاص مشخص سازید. در ابتدا چه باید کرد؟
پیش از آن که فوراً به جمع‌آوری اطلاعات بپردازید، به شنوندگان خود فکر کنید. آنان چه اطلاعاتی در خصوص موضوع مورد بحث دارند؟ چه اطلاعاتی را لازم است بدانند؟ سپس هدف از ارائهٔ مطلب را مشخص کنید. آیا هدف توضیح یک مطلب، نفی آن، ترغیب شنوندگان یا متقاعد کردن آنان است؟ توضیح مستلزم دادن اطلاعات بیشتر برای روشن ساختن مطلب است. شاید شنوندگان شما با مفهوم کلّی مطلب آشنا باشند، اما شما باید روشن سازید که چه وقت و چگونه به آن عمل کنند. برای متقاعد کردن شنوندگان، باید با ارائهٔ دلایل و شواهد، روشن کنید که چرا مطلبی صحیح است. برای نفی مطلبی باید با دیدگاه مخالف و موافق به‌خوبی آشنایی داشته باشید و شواهد ارائه‌شدهٔ هر دو طرف را بررسی کنید. البته هدف ما تنها این نیست که دلایلی محکم ارائه دهیم، بلکه می‌خواهیم دوستانه با شنوندگان خود استدلال کنیم. ترغیب کردن به مفهوم ایجاد انگیزه و شوق به انجام کاری است. برای این که شنوندگان به پندها و توصیه‌های کتاب مقدّس عمل کنند، سخن شما باید بر دل آنان تأثیر گذارد. برای این منظور شما می‌توانید شرح حال کسانی را که حتی در شرایط سخت به چنین پندهایی عمل کرده‌اند، نقل کنید.
همچنین پیش از آغاز تحقیق باید ببینید که چه مقدار اطلاعات می‌توانید ارائه دهید. اگر تحقیقاتتان برای آماده کردن سخنرانی یا تکلیفی است، باید مدت زمان ارائهٔ آن را مد نظر داشته باشید. برای مثال، آیا پنج دقیقه است یا سی دقیقه؟ آری، مدت‌زمان برنامه‌های جلسه مشخص است. اما مدت‌زمان برخی از فعالیت‌های مسیحی همچون تدریس کتاب مقدّس و شبانی نامشخص است.
به علاوه، ابزار موجود برای تحقیق را در نظر بگیرید. شاید در کتابخانهٔ جماعت نشریاتی باشد که شما در کتابخانهٔ شخصی خود نداشته باشید یا شاید برادری که سال‌های بسیار یَهُوَه را خدمت کرده است، بتواند کتاب‌های خود را در اختیار شما بگذارد. همچنین اگر در نزدیکی خانهٔ شما کتابخانه‌ای عمومی وجود داشته باشد، می‌توانید در صورت لزوم کتاب‌های مرجع را در آن بیابید.
کتاب مقدّس مهم‌ترین ابزار تحقیق
اگر در تحقیق خود لازم است مفهوم آیه‌ای را بدانید، پس تحقیق خود را از کتاب مقدّس آغاز کنید.
مضمون آیه را بررسی کنید. از خود بپرسید: ‹مخاطب چه کسی است؟ آیات قبل و بعد چه چیزی را نشان می‌دهد؟ آیا نشان می‌دهد که در چه موقعیتی سخن مورد نظر بیان شد؟ آیا طرز فکر افرادی را که در متن به آنان اشاره شده است، مشخص می‌کند؟› این جزئیات می‌تواند در درک مفهوم آیه به شما کمک کند و اگر آن را در سخنرانی خود به کار برید، به گفته‌هایتان روح می‌بخشد.
برای نمونه، عبرانیان ۴:۱۲ را در نظر گیرید. این آیه اغلب به این منظور نقل می‌شود که قدرت کلام خدا را نشان دهد؛ این که کلام خدا می‌تواند انسان‌ها را تحت تأثیر قرار دهد و زندگی‌شان را تغییر دهد. مضمون این آیه درک ما را از چگونگی این امر عمیق‌تر می‌کند. در آیات پیرامون آیهٔ ۱۲ زندگی اسرائیلیان طی ۴۰ سال در بیابان به تصویر کشیده شده است؛ یعنی پیش از آن که وارد سرزمینی شوند که یَهُوَه به ابراهیم وعده داده بود. (عبر ۳:۷–۴:۱۳) یَهُوَه هماهنگ با عهدی که با ابراهیم بسته بود، می‌خواست اسرائیلیان را «به آن آرامی» بیاورد. پس «کلام خدا» در آیهٔ ۱۲ به این وعدهٔ خدا اشاره داشت و از این جهت «زنده» خوانده شده بود که نشان دهد این وعده، وعده‌ای توخالی نیست، بلکه همچنان در حال وقوع است. اسرائیلیان دلایل بسیاری داشتند که به این وعده ایمان و اطمینان داشته باشند. اما طی دورانی که یَهُوَه آنان را از مصر به کوه سینا و سپس به سرزمین موعود هدایت کرد، اسرائیلیان چندین بار با اعمال خود سست‌ایمانی خود را نشان دادند. بدین سان، عکس‌العمل آنان به شیوه‌ای که خدا وعده‌اش را عملی می‌کرد، افکار و نیات دلشان را نمایان ساخت. در روزگار ما نیز از طریق وعده‌های کلام خدا، افکار و نیات دل مردم آشکار می‌شود.
به آیات ارجاعی رجوع کنید. برخی از ترجمه‌های کتاب مقدّس شامل آیات ارجاعی است. آیا کتاب مقدّس شما نیز از این ویژگی برخوردار است؟ اگر چنین است، آیات ارجاعی می‌تواند در تحقیقات شما مفید باشد. به نمونه‌ای در «ترجمهٔ دنیای جدید کتاب مقدّس»a توجه کنید. در اول پِطرُس ۳:۶ سارا الگویی برای زنان متأهل مسیحی خوانده شده است. آیهٔ ارجاعی مربوط به این آیه پیدایش ۱۸:۱۲ است. این آیه با اشاره به این نکته که سارا ابراهیم را در دل سَرور می‌خواند، بر نکتهٔ اول پِطرُس ۳:۶ تأکید می‌کند. بنابراین پی می‌بریم که اطاعت او از ابراهیم از روی خلوص نیّت بود. علاوه بر چنین اطلاعاتی، آیات ارجاعی گاه به آیاتی اشاره می‌کند که تحقق پیشگویی‌های کتاب مقدّس یا تحقق جنبه‌هایی از عهد شریعت را روشن می‌سازد. البته باید به خاطر داشت که برخی از آیات ارجاعی شامل چنین توضیحاتی نیست. این آیات شاید تنها به نکته‌ای مشابه یا اطلاعاتی در خصوص شرح حال افراد یا مناطق جغرافیایی اشاره کند.
در «نمایهٔ واژه‌های کتاب مقدّس» جستجو کنید. این نمایه فهرستی الفبایی از بسیاری از واژه‌هایی است که در کتاب مقدّس به کار رفته است. این فهرست به ما کمک می‌کند که آیات مربوط به موضوعی را که در دست تحقیق داریم، بیابیم. با رجوع به این آیات، اطلاعات مفید بیشتری را خواهید یافت. همچنین خواهید دید که تعالیم کتاب مقدّس چگونه به یکدیگر مرتبطند. (۲تیمو ۱:۱۳) این فهرست را می‌توانید در انتهای کتاب مقدّس—ترجمهٔ دنیای جدید—مَتّی تا مکاشفه بیابید.
ابزارهای دیگر برای تحقیق
در کادر صفحهٔ ۳۳ فهرستی از ابزارهای دیگر برای تحقیق آمده است که «غلام امین و دانا» آن‌ها را تهیه دیده است. (مت ۲۴:۴۵-۴۷) بسیاری از این نشریات حاوی فهرست مطالب است و در انتهای برخی از این نشریات نیز فهرست الفبایی از واژه‌ها و عبارات آن نشریه وجود دارد که برای یافتن اطلاعاتی به‌خصوص مفید است. در پایان هر سال در مجلّات برج دیده‌بانی و بیدار شوید! فهرستی موضوعی از مقالات آن سال می‌آید.
آشنایی با نوع مطالبی که در این نشریات مطالعه‌ای آمده است، تحقیق و بررسی شما را سرعت خواهد بخشید. برای مثال، فرض کنید که می‌خواهید اطلاعاتی خاص در مورد پیشگویی‌ها، اعتقاداتمان، رفتار مسیحی یا کاربرد اصول کتاب مقدّس بیابید. در این صورت، احتمالاً در مجلّهٔ برج دیده‌بانی مطلب مورد نظرتان را خواهید یافت. مجلّه بیدار شوید! به بررسی وقایع روزگار ما و مشکلات رایج، همچنین به موضوعاتی مربوط به مذاهب، علوم و فرهنگ‌های مختلف می‌پردازد. شما می‌توانید توضیحاتی در مورد وقایع مربوط به زندگی عیسی را به ترتیب وقوع آن‌ها در کتاب عیسی—راه و حقیقت و حیات بیابید. برای یافتن توضیح آیه به آیهٔ برخی کتاب‌های کتاب مقدّس می‌توانید به کتاب‌هایی همچون «مکاشفه—نزدیکی اوج عظیم آن!»b به نبوت دانیال توجه کنید! و کتاب دو جلدی نبوت اِشَعْیا، نوری بر همهٔ انسان‌ها مراجعه کنید. در کتابچهٔ از کلام خدا چه می‌توان آموخت؟ و کتابچهٔ چگونه گفتگو دربارهٔ کتاب مقدس را آغاز کنیم و آن را ادامه دهیم؟ می‌توانید پاسخ‌هایی قانع‌کننده به بسیاری از سؤالاتی که در خدمت موعظه مطرح می‌شود، بیابید. برای داشتن درکی بهتر از مذاهب دیگر، تعالیم آن‌ها و تاریخچه‌ای از این مذاهب می‌توانید به کتاب «جستجوی بشر برای خدا»c مراجعه کنید. در کتاب «شاهدان یَهُوَه—اعلام‌کنندگان پادشاهی خدا»d تاریخچه‌ای دقیق از شاهدان یَهُوَه در دوران معاصر آمده است. برای یافتن گزارشی از فعالیت بشارت در سالی که گذشت، می‌توانید به آخرین «سالنامهٔ شاهدان یَهُوَه»e مراجعه نمایید. کتاب «بینش بر نوشته‌های مقدّس»f در واقع دایرة‌المعارف و اطلس کتاب مقدّس است. در این کتاب می‌توانید جزئیات مفیدی در مورد اشخاص، مکان‌ها، اشیا، زبان‌ها یا وقایعی که در کتاب مقدّس آمده است، بیابید.
«فهرست الفبایی نشریات برج دیده‌بانی»g و «راهنمای تحقیق برای شاهدان یَهُوَه.» این کتاب‌ها راهنمایی ارزنده برای یافتن مطالبی در مجموعه‌ای بزرگ از نشریاتمان است. شما می‌توانید در این کتاب‌های راهنما مراجعی را بیابید که در آن‌ها موضوع یا آیه‌ای خاص بررسی شده است. در ابتدای این دو کتاب، می‌توانید عنوان کامل نشریاتی را که با علائم اختصاری یا به صورت عنوان کوتاه آمده است، بیابید. هنگام آماده کردن سخنرانی یا تکلیفی، می‌توانید مقالاتی را جستجو کنید که حاوی خاطرات برادران و خواهران در خدمت موعظه یا سرگذشت زندگی آنان است. چنین اطلاعاتی می‌تواند شنوندگان را به عمل وادارد.
از آنجا که جستجو و تحقیق می‌تواند فعالیتی جذاب و گیرا باشد، مراقب باشید که از هدف خود دور نشوید. هدف شما یافتن اطلاعات لازم در مورد موضوعی است که در آن تحقیق می‌کنید. پس بر هدف خود تمرکز کنید. وقتی در این دو کتاب به مأخذی به‌خصوص اشاره می‌شود، صفحاتی را که به آن اشاره شده است، بیابید. سپس برای یافتن مطلبی که به موضوع تحقیقتان مربوط می‌شود، نگاهی به عنوان‌های فرعی و نخستین جملهٔ بندها بیندازید. اگر در پی توضیحاتی در مورد مفهوم آیه‌ای هستید، در ابتدا آیهٔ ارجاعی را در صفحه‌ای که به آن رجوع کرده‌اید، بیابید. سپس مطالب قبل و بعد آن را بررسی کنید.
”Watchtower Library“ بر روی دی‌وی‌دی. اگر به کامپیوتر دسترسی دارید، می‌توانید از برنامهٔ کتابخانهٔ نشریات برج دیده‌بانی فایده ببرید. این کتابخانهٔ الکترونیکی حاوی مجموعه‌ای بزرگ از نشریات ماست. در این برنامه شما می‌توانید کلمه، مجموعه‌ای از کلمات یا آیاتی خاص را در تمام نشریات موجود به‌آسانی جستجو کنید. حتی اگر این برنامه به زبان شما موجود نیست، می‌توانید آن را به یکی از زبان‌های رایج که با آن آشنایی دارید، استفاده کنید.
کتابخانه‌های دیگر
پولُس در نامهٔ الهامی خود به تیموتائوس، از آن مرد جوان خواست که «طومارها و به‌ویژه طومارهای پوستی» را به روم نزد او بیاورد. (۲تیمو ۴:۱۳) آری، پولُس برای بعضی نوشته‌ها ارزش بسیار قائل بود و آن‌ها را نگاه می‌داشت. شما هم می‌توانید چنین کنید. آیا نسخه‌های برج دیده‌بانی و بیدار شوید! و جزوهٔ جلسهٔ میان‌هفته را حتی پس از آن که در جلسه بررسی می‌شود، نگاه می‌دارید؟ اگر چنین کنید، می‌توانید آن‌ها را به عنوان ابزار تحقیقاتی به سایر نشریاتی که در اختیار دارید، بیفزایید. اغلب جماعت‌ها کتابخانه‌ای در سالن جماعت خود دارند. تمام اعضای جماعت می‌توانند در همان جا از نشریات مسیحی استفاده کنند.
اطلاعات مفید را نگاه دارید
در طی روز به نکاتی توجه کنید که می‌توانید هنگام گفتگو و سخنرانی از آن بهره گیرید. اگر در روزنامه یا مجلّه‌ای اخبار، آمار یا نمونه‌هایی یافتید که برای خدمت موعظه مفید است، آن را جدا کنید یا از آن کپی یا یادداشت بردارید. همچنین بر روی آن تاریخ، عنوان و نام نویسنده یا ناشر آن نشریه را ذکر کنید. در جلسات مسیحی از تشبیه‌ها و استدلال‌هایی که می‌خواهید برای آموزش به دیگران استفاده کنید، یادداشت بردارید. آیا تا به حال تشبیهی مفید به ذهنتان خطور کرده است که نتوانسته باشید آن را فوراً به کار گیرید؟ در چنین مواقعی تشبیه را بنویسید و آن را در پرونده‌ای نگاه دارید. شما در برنامهٔ آموزش خدمت مسیحی، یقیناً سخنرانی‌ها یا تکالیف بسیاری انجام خواهید داد. بجای این که نوشته‌های خود را دور اندازید، آن‌ها را نگاه دارید. تحقیقات شما در این مورد ممکن است بعدها نیز مفید واقع شود.
با مردم گفتگو کنید
مردم منبعی غنی از اطلاعات هستند. وقتی لوقا انجیل خود را تدوین می‌کرد، ظاهراً بسیاری از اطلاعاتش را از طریق گفتگو با شاهدان عینی به دست آورد. (لو ۱:۱-۴) شما نیز اگر در مورد موضوعی تحقیق می‌کنید، شاید یکی از هم‌ایمانانتان بتواند آن را برایتان روشن‌تر کند. بر طبق اِفِسُسیان ۴:۸، ۱۱-۱۶ مسیح «انسان‌هایی را همچون عطایا بخشید» تا ما بتوانیم به کمک آنان پیشرفت کرده، به «شناخت دقیق پسر خدا دست یابیم.» گفتگو با هم‌ایمانان باتجربه‌ای که سال‌ها یَهُوَه را خدمت کرده‌اند، شاید فکر یا ایده‌ای به ذهنتان بیاورد. صحبت کردن با دیگران همچنین شما را با افکار آنان آشنا می‌کند. دانستن افکار آنان به شما کمک می‌کند سخنرانی‌ای آماده کنید که برای شنوندگانتان حقیقتاً مفید و عملی باشد.
نتایج تحقیقات خود را ارزیابی کنید
کشاورز پس از دروی گندم، دانه‌ها را از سبوس آن جدا می‌کند. شما نیز باید با نتایج تحقیقات خود چنین کنید. پیش از آن که از تحقیقات خود استفاده کنید، باید نکات مفید آن را از نکات غیرضروری جدا کنید.
اگر اطلاعاتی که به دست آورده‌اید، برای استفاده در یک سخنرانی است، از خود بپرسید: ‹آیا این نکته واقعاً برای رساندن مطلبی که می‌خواهم ارائه دهم، سودمند است، یا با این که نکته‌ای جالب و گیراست، توجه شنوندگان را از موضوع اصلی دور می‌کند؟› اگر در نظر دارید که از وقایع روز یا اطلاعات علمی و پزشکی که هر روز در حال تغییر و تحوّل است، استفاده کنید، از به‌روز بودن آن اطمینان حاصل کنید. همچنین باید توجه داشته باشید که در نشریات قدیمی ما نیز اطلاعاتی وجود دارد که در آن‌ها تجدیدنظر شده است. پس لازم است که جدیدترین اطلاعات را در زمینهٔ مورد نظر بیابید.
به‌خصوص اگر در نظر دارید از منبعی غیر از نشریات مسیحی مطالبی گردآوری کنید، باید مراقب باشید. فراموش نکنید که کلام خدا حقیقت است. (یو ۱۷:۱۷) عیسی نقش اساسی در تحقق مقصود خدا دارد. از این رو، در کولُسیان ۲:۳ آمده است: «در او همهٔ گنج‌های حکمت و شناخت نهفته است.» پس لازم است که نتایج تحقیقات خود را از این زاویه ارزیابی کنید. در مورد اطلاعاتی که از منابعی غیر از نشریات مسیحی گرد آورده‌اید، از خود بپرسید: ‹آیا آن مطلب مبالغه‌آمیز، کوته‌بینانه یا پر از گمانه‌زنی است؟ آیا با انگیزه‌ای خودخواهانه یا سودجویانه نوشته شده است؟ آیا منابع معتبر دیگر، آن را تأیید می‌کنند؟ از همه مهم‌تر، آیا با تعالیم کتاب مقدّس هماهنگ است؟›
امثال ۲:۱-۵ ما را ترغیب می‌کند که همچون کسی که در پی «نقره» و «گنجِ پنهان» است، در پی کسب شناخت، فهم و بصیرت باشیم. پس تحقیق مستلزم تلاشی سخت است، اما حاصل آن بس پرارزش است. آری، حاصل چنین تحقیقی، آگاهی یافتن از دیدگاه یَهُوَه در مورد موضوعات مختلف، اصلاح طرز فکری نادرست و استوارتر شدن اعتقاداتتان است. تحقیق شما همچنین سخنرانی یا تکلیفتان را پرمحتوا و زنده می‌سازد. ارائهٔ چنین سخنرانی‌ای قطعاً برای شما لذّت‌بخش خواهد بود و برای شنوندگانتان شادی‌آور.
a مأخذ انگلیسی: (E-nwt) New World Translation of the Holy Scriptures
b مأخذ انگلیسی: (E-re) !Revelation—Its Grand Climax At Hand
c مأخذ انگلیسی: (E-sh) Mankind’s Search for God
d مأخذ انگلیسی: (E-jv) Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom
e مأخذ انگلیسی: (E-yb) Yearbook of Jehovah’s Witnesses
f مأخذ انگلیسی: (E-it) Insight on the Scriptures
g مأخذ انگلیسی: Watch Tower Publications Index