چرا آدمی به خشونت متوسل میشود؟
در شهر دِنوِر در ایالت کُلُرادوی آمریکا، نوزاد پسری که به طور زودرس (در هفتهٔ بیست و هفتم) به دنیا آمده بود پس از سه ماه مراقبت در بیمارستان سالم به دست والدینش داده شد. سه هفته بعد کودک را دوباره به بیمارستان آوردند. فکر میکنید به چه دلیل؟ به دلیل جراحت شدید مغزی ناشی از تکان شدیدی که پدرش بر او وارد آورده بود. چرا که پدرش نتوانسته بود گریههای او را تحمل کند. پسرک اکنون کور و معلول است. آری، پزشکیِ مدرن توانست کودک را از ضایعات ناشی از تولد زودرس نجات دهد، اما نتوانست از آنچه خشونت پدرش به سر وی آورد نجاتش دهد.
شمار کثیری از کودکان در یکی از خشونتبارترین مکانهای دنیا، یعنی خانه، مورد آزار و تجاوز، و ضرب و شتم قرار گرفته، حتی جان میسپارند! برآورد شده است که تنها در ایالات متحده، هر ساله ۵۰۰۰ کودک به دست والدینشان به قتل میرسند! البته ناگفته نماند که تنها کودکان قربانیهای خشونت در خانه نیستند. به نقل از مجلهٔ بهداشت جهان، در ایالات متحده «بدرفتاری و خشونت شوهران با زنانِ خود یکی از دلایل عمدهٔ مجروح شدن زنانی است که در سنین باروری میباشند.» در کشورهای دیگر وضع به چه صورت است؟ «طی سنجشی، از یکسوم تا حتی بیش از نیمی از زنان [در کشورهای در حال توسعه] بدست شریک زندگی خود مورد ضرب و شتم قرار میگیرند.» آری، خشونت بویژه در خانهها بیداد میکند.
بسیاری از زن و شوهرها هنگام حل و فصل اختلافات خود خشونت را حربه قرار میدهند. در بعضی از کشورها، والدین و معلمان برای ابراز نارضایتی خود از کودکان به خشونت متوسل میشوند. همچنین مواردی که در آن اشخاص به اصطلاح زورگو، آنهم محض مزاح و شوخی، ضعیفترها را مورد اذیت و آزار قرار میدهند کم نیست. اما، چرا آدمی اینچنین خشن و زورگو شده است؟
چرا انسانها خشونت میورزند
بعضی معتقدند که خشونت در سرشت آدمی است. با اینکه در ایالات متحده شمار جنایات خشونتآمیز در کل کمی تقلیل یافته است، لیکن در میان نوجوانان افزایش چشمگیری داشته است. همچنین علاقه به خشونت بسیار بیشتر از گذشته مشاهده میشود. سه شبکهٔ اصلی تلویزیون تعداد گزارشات در مورد جنایات را دو برابر، و شمار گزارشات در مورد قتل و آدمکشی را سه برابر کردهاند. آری، بازار خشونت بسیار گرم است! روانشناسی به نام کارل مینینگر چنین اظهار میکند: «ما نه تنها خشونت را منع نمیکنیم، حتی آن را در صفحهٔ اول نشریههایمان قرار میدهیم. یکسوم، یا شاید یکچهارم برنامههای تلویزیونی از خشونت برای سرگرم کردن فرزندان ما استفاده میکنند. آیا آنها را منحط میشماریم؟ خیر دوستان، از دیدن آنها حتی لذت میبریم.»
اخیراً یک بررسی علمی نشان داده است که هم فعالیتهای زیستی مغز، و هم محیط، بر ستیزهجویی و حالت تهاجمی انسان تأثیری بسزا دارد. دکتر مارکوس ج. کروزی از دانشگاه ایلینوی، مرکز تحقیقات بر روی نوجوانان، میگوید: «در اینجا ما همگی کمکم به این نتیجه رسیدهایم که محیط ناسالمی که کودکان از آن تأثیر میپذیرند، عامل شیوع خشونت در میان آنان میباشد. وقایعی که در اطراف آنان رخ میدهد، در مغزشان تغییرات مولکولی بوجود میآورد و آنان را به امیالی آنی وامیدارد.» در کتابی با عنوان درون مغز، چنین آمده است: عواملی از قبیل «از هم پاشیده شدن ساختار خانواده، فزونی شمار خانوادههای تکولی، فقر دائم و بیامان، و اعتیادهای مزمن به مواد مخدر، فعالیتهای شیمیایی مغز را به حالت تهاجمی سوق میدهند—این فرایند در ابتدا غیرممکن به نظر میرسید.»
گفته شده است که از جمله تغییراتی که رخ میدهد، پایین آمدن میزان مادهای شیمیایی در مغز به نام سِروتونین است که گمان میرود شخص را از حالت تهاجمی باز میدارد. بر طبق مطالعاتی، الکل نیز میزان سِروتونین را در مغز کاهش میدهد و این موضوع تأییدی بود بر فرضیهٔ قدیمی دانشمندان در زمینهٔ رابطهای که میان افراط در مصرف مشروبات الکلی و خشونت وجود دارد.
با همهٔ اینها، امروزه عامل دیگری نیز در ازدیاد خشونت مؤثر بوده است. کتاب مقدس، که حاوی بسیاری نبوتهای قابل اطمینان میباشد، چنین اخطار میدهد: «بدان که در ایّام آخر زمانهای سخت پدید خواهد آمد. زیرا که مردمانْ خودپرست خواهند بود و طمّاع و لافزن و متکبّر . . . و بیالفت و کینهدل و غیبتگو و ناپرهیز [در زبان یونانی، خشن] و بیمروّت و متنفّر از نیکوئی؛ و خیانتکار و تندمزاج و مغرور؛ . . . از ایشان اعراض نما.» ( ۲تیموتاؤس ۳:۱-۵) آری، خشونتی که امروزه میبینیم تکمیل یکی از نبوتهای کتاب مقدس در مورد «ایام آخر» است.
عامل دیگری نیز زمانهٔ ما را زمانهای بس خشونتبار ساخته است. کتاب مقدس میگوید: «وای بر زمین و دریا زیرا که ابلیس بنزد شما فرود شده است با خشم عظیم چون میداند که زمانی قلیل دارد.» ( مکاشفه ۱۲:۱۲) شیطان و فوج دیوهایش، از آسمان بیرون انداخته شدهاند و هماکنون انسانها را هدف نیّتهای خبیث خود قرار دادهاند. شیطان که «رئیس قدرت هوا» است، بر ‹روحی که اکنون در فرزندان معصیت و سرکش عمل میکند› تأثیر میگذارد، و باعث ازدیاد خشونت در جهان میشود.—افسسیان ۲:۲.
چگونه میتوان با ‹هوای› این جهان، یعنی روحیهٔ خشونتبار آن مقابله کرد؟ همچنین چگونه میتوان اختلافات را بدون اِعمال خشونت حل و فصل نمود؟
[نکتهٔ برجستهشده در صفحهٔ ۳]
شمار کثیری از کودکان در یکی از خشونتبارترین مکانهای دنیا، یعنی خانه، مورد آزار و تجاوز، و ضرب و شتم قرار گرفته، حتی جان میسپارند!