فرزندانتان از نمونهٔ رفتار و کردار شما چه میآموزند؟
«چون فرزندان عزیز به خدا اقتدا کنید. و در محبّت رفتار نمایید.»—افسسیان ۵:۱، ۲.
۱. یَهُوَه چه نوع آموزشهایی به نخستین زوج بشری داد؟
یَهُوَه بانی خانواده میباشد. اوست که اولین مرد و زن را سرشت و بدیشان توانایی تولیدِمثل داد. بنابراین، همهٔ خانوادههای روی زمین هستی خود را مدیون یَهُوَه میباشند. ( افسسیان ۳:۱۴، ۱۵) یَهُوَه با نظر به مسئولیتهای آدم و حَوّا آموزشهایی پایهای بدیشان داد و در بسیاری از کارها دست ایشان را باز گذاشت تا در انجام آنها ابتکارعمل به خرج دهند. ( پیدایش ۱:۲۸-۳۰؛ ۲:۶، ۱۵-۲۲) پس از آنکه آدم و حَوّا مرتکب گناه شدند اوضاع خانوادهها وضع پیچیدهای به خود گرفت. لذا، دگربار یَهُوَه با دادن راهنماییهای رئوفانهٔ خویش به آنان کمک نمود تا بتوانند در جادهٔ پرپیچ و خم زندگی راه خود را بیابند.
۲. الف) یَهُوَه در تحکم نمودن نصایح کتبی از چه کسانی برای دادن تعالیم شفاهی استفاده میکند؟ ب) والدین باید از خود چه سؤالی بکنند؟
۲ معلم اعظم ما، یَهُوَه، تنها به مکتوب ساختن دستوراتی در خصوص اعمال روا و ناروا اکتفا نکرد. در دوران باستان او علاوه بر تعالیم کتبی، تعالیمی به صورت شفاهی نیز از طریق کاهنان، انبیا، و سرپرستان خانواده در اختیار قوم خود قرار میداد. حال این سؤال مطرح است که اکنون، از چه کسانی برای دادن تعالیم شفاهی استفاده میکند؟ یَهُوَه امروزه برای این منظور از پیران جماعت و والدین استفاده میکند. آیا شما والدین، فرزندانتان را به شیوهٔ یَهُوَه آموزش میدهید؟—امثال ۶:۲۰-۲۳.
۳. سرپرستان خانواده برای تعلیم مؤثر فرزندان چه چیزهایی میتوانند از یَهُوَه بیاموزند؟
۳ چگونه میتوان اعضای خانواده را با تعالیم یَهُوَه آشنا ساخت؟ یَهُوَه خود در این خصوص الگویی ارزنده در اختیار ما گذاشته است. او صریحاً به آنچه روا و نارواست اشاره کرده، از تکرار آنها نیز مضایقه ننموده است. ( خروج ۲۰:۴، ۵؛ تثنیه ۴:۲۳، ۲۴؛ ۵:۸، ۹؛ ۶:۱۴، ۱۵؛ یوشع ۲۴:۱۹، ۲۰) او با سؤالات خود ما را به فکر وا میدارد. ( ایوب ۳۸:۴، ۸، ۳۱) همچنین با استفاده از امثال و شرححالهای گوناگون احساسات ما را برمیانگیزد و دلهایمان را شکل میدهد. ( پیدایش ۱۵:۵؛ دانیال ۳:۱-۲۹) آیا شما والدین نیز هنگام آموزش فرزندانتان از همین الگو تبعیت میکنید؟
۴. در خصوص تأدیب از یَهُوَه چه میآموزیم، و چرا تأدیب ضروری است؟
۴ اگرچه عدالت یَهُوَه خدشهناپذیر است، به ناکاملی انسانها و تأثیرات آن نیز توجه دارد. از این رو، یَهُوَه پیش از آنکه انسانی ناکامل را جزا دهد بارها به او هشدار میدهد و احکام خود را به او یادآور میشود. ( پیدایش ۱۹:۱۵، ۱۶؛ ارمیا ۷:۲۳-۲۶) تأدیب یَهُوَه تأدیبی منصفانه است و در اِعمال آن افراط نمیکند. ( مزمور ۱۰۳:۱۰، ۱۱؛ اشعیا ۲۸:۲۶-۲۹) چنانچه ما نیز در تأدیب فرزندانمان نمونهٔ یَهُوَه را سرمشق قرار دهیم، با این کار به آنان نشان میدهیم که یَهُوَه را میشناسیم، و شناختن یَهُوَه را برای ایشان نیز آسانتر میکنیم.—ارمیا ۲۲:۱۶؛ ۱یوحنا ۴:۸.
۵. والدین در مورد گوش کردن به حرف دیگران از یَهُوَه چه میآموزند؟
۵ آیا فوقالعاده نیست که یَهُوَه، پدر آسمانی و مهربانمان، به سخنان ما گوش میدهد؟ او چون حاکمی مستبد حکم نمیکند، بلکه ما را ترغیب میکند تا آنچه را که بر قلبمان سنگینی میکند به او بگوییم. ( مزمور ۶۲:۸) حال اگر طرزفکر و عقیدهٔ ما چندان صحیح و درست نباشد، از آسمان رعد و برق بر سرمان نازل نمیکند، بلکه با صبر و بردباری به تعلیم ما میپردازد. پولس رسول حقیقتاً چه پند نیکویی داد؛ وی گفت: «چون فرزندان عزیز به خدا اقتدا کنید»! ( افسسیان ۴:۳۱–۵:۱) آری، یَهُوَه بدینسان نمونهای نیکو در اختیار والدین گذاشته است تا از طریق آن فرزندان خود را تعلیم دهند! آنچه یَهُوَه به صورت نمونه قرار داده است واقعاً دلنشین است و ما را بر آن میدارد تا در طریقی که او برای زندگی تعیین نموده است سلوک نماییم.
تأثیر عمیق رفتار و کردار والدین بر فرزندان
۶. والدین چگونه با رفتار و کردار خود بر فرزندانشان تأثیر میگذارند؟
۶ والدین علاوه بر تعالیم شفاهی، با رفتار و کردار نمونهٔ خود نیز میتوانند تأثیر عمیقی بر فرزندانشان بگذارند. آنان چه بخواهند و چه نخواهند فرزندانشان از آنان تقلید خواهند کرد. گاه فرزندان عباراتی را از والدین تقلید میکنند که خوشایند هستند؛ اما گاه ممکن است چندان هم خوشایند نباشند. چنانچه رفتار و کردار والدین حاکی از قدردانی از امور روحانی باشد، تأثیر آن بر فرزندان بسیار مثبت و سازنده خواهد بود. — امثال ۲۰:۷.
۷. رفتار و کردار نمونهٔ یَفتاح چه تأثیری بر دخترش داشت؟
۷ تأثیر رفتار و کردار نمونهٔ والدین بر فرزندان بخوبی در کتاب مقدس مصور شده است. برای مثال پدری به نام یَفتاح را در نظر بگیریم. یَهُوَه در جنگ با عَمُونیان راهنمای او بود تا نصرت نصیب اسرائیلیان گرداند. وقتی سخنان یَفتاح به پادشاه عَمُونیان را میخوانیم، پی میبریم که وی بکرات وصف اعمال یَهُوَه را در تاریخ اسرائیل خوانده است. اشارات مکرر وی به اعمال یَهُوَه سخن از ایمان قوی او به یَهُوَه دارد. بدون شک، همین رفتار وی بود که باعث شد در دخترش نیز ایمان و روحیهٔ از خود گذشتگی به وجود آید و او را بر آن دارد تا باقی عمر خویش را تجرد اختیار کرده، خود را به یَهُوَه وقف کند.—داوران ۱۱:۱۴-۲۷، ۳۴-۴۰؛ با یوشع ۱:۸ مقایسه شود.
۸. الف) والدین سموئیل چه رفتار نیکویی از خود نشان دادند؟ ب) تأثیر آن بر سموئیل چه بود؟
۸ سموئیل در زمان جوانی رفتاری نمونه داشت و در تمام طول عمر خود نبی وفادار یَهُوَه ماند. آیا شما والدین نیز میخواهید فرزندانتان مثل سموئیل بار آیند؟ پس بجاست رفتار و کردار نمونهٔ والدین سموئیل، اَلقانَه و حَنّا را سرمشق خود سازید. گرچه در خانهٔ اَلقانَه مشکلاتی وجود داشت، آنان مرتباً به صورت خانوادگی برای پرستش یَهُوَه به شیلوه جایی که خیمهٔ مقدس قرار داشت میرفتند. ( ۱سموئیل ۱:۳-۸، ۲۱) دعای پرشور حَنّا را به یاد آورید. ( ۱سموئیل ۱:۹-۱۳) به یاد آورید که اَلقانَه و حنّا چه ثابتقدم بر سر قول خود به یَهُوَه ماندند. ( ۱سموئیل ۱:۲۲-۲۸) بیتردید رفتار و کردار نیک ایشان در سموئیل نیز صفاتی نیک و پسندیده به وجود آورد و او را قادر ساخت تا در طریق راستین سلوک نماید—و این در حالی بود که عدهای از اطرافیانش گرچه به ظاهر به خدا خدمت میکردند، هیچ احترامی برای طریقهای خدا قائل نبودند. یَهُوَه سرانجام مسئولیت نبوت را به سموئیل واگذار نمود.—۱سموئیل ۲:۱۱، ۱۲؛ ۳:۱-۲۱.
۹. الف) تیموتاؤس در خانه تحت تأثیر رفتار خوب چه کسانی بود؟ ب) تیموتاؤس چه نوع انسانی بار آمد؟
۹ شاید مایل باشید فرزندانتان مانند تیموتاؤس که حتی در جوانی همکار پولس رسول بود بار آیند؟ پدر او ایمان مسیحی نداشت، لیکن مادر و مادربزرگش برای امور روحانی ارزش فراوان قائل بودند و بدینسان سرمشقی نیکو برای تیموتاؤس شدند. تردیدی نیست که رفتار و کردار نیک این دو زن، پایه و اساسی استوار برای فعالیتهای مسیحی تیموتاؤس به وجود آورد. کتاب مقدس به ما میگوید که اُفنیکی مادر تیموتاؤس و لوئیس مادربزرگش ‹ایمانی بیریا› داشتند. رفتار مسیحی آن دو تظاهر و عوامفریبی نبود؛ آنان واقعاً مطابق آنچه میگفتند عمل میکردند، و به تیموتاؤس نیز همین طریق را آموختند. رفتار و کردار تیموتاؤسِ جوان آشکارا سخن از آن میداد که شخصی معتمد است و مصلحت دیگران را مد نظر دارد.—۲تیموتاؤس ۱:۵؛ فیلپیان ۲:۲۰-۲۲.
۱۰. الف) فرزندانمان در خارج از خانه تحت تأثیر چه عواملی قرار دارند؟ ب) عکسالعمل ما از دیدن رفتاری ناپسند یا شنیدن سخنی ناشایست از آنان چگونه باید باشد؟
۱۰ فرزندان به غیر از نمونهٔ رفتار والدین، از دیگران نیز تأثیر میپذیرند. برای مثال: از همکلاسیهایشان، از معلمانشان که در واقع وظیفه دارند خمیرهٔ فکری آنان را شکل دهند، از افرادی که قویاً معتقدند همه باید مصرّانه از آداب و سنن قومی و محلی پیروی کنند، از چهرههای ورزشی سرشناس که موفقیتهایشان مورد تحسین و تمجید همگان است، همچنین از مقامات مملکتی که رفتار و کارهایشان در اخبار منعکس میگردد. علاوه بر همهٔ اینها، میلیونها کودک هستند که در معرض قساوت و بیرحمیهای جنگ قرار دارند. آیا از مشاهدهٔ تأثیر این گونه عوامل بر فرزندانمان باید متعجب شویم؟ فرض کنیم از فرزندمان رفتاری ناپسند سر زند. عکسالعمل ما چگونه خواهد بود؟ آیا توبیخی شدید یا سرزنشی عبوسانه مشکل را حل میکند؟ آیا بهتر نیست که به جای عکسالعملی عجولانه از خود سؤال کنیم: ‹چگونه میتوانم از نحوهٔ برخورد یَهُوَه با انسانها برای حل این مشکل کمک بگیرم؟›—با رومیان ۲:۴ مقایسه شود.
۱۱. وقتی از والدین اشتباهی سر میزند طرز عمل ایشان چه تأثیری بر فرزندان میگذارد؟
۱۱ البته، والدینِ ناکامل همیشه به بهترین نحو با مشکلات برخورد نمیکنند و مسلماً از آنان اشتباهاتی سر میزند. حال اگر فرزندان متوجه اشتباهی از جانب والدین شوند، آیا دیگر نباید مثل سابق به آنان احترام بگذارند؟ چنانچه فرزندان متوجه شوند که والدین میخواهند به حکم اینکه پدر یا مادر هستند بر روی اشتباهات خود سرپوش بگذارند احتمال دارد احترام خود را نسبت به والدین از دست بدهند. لیکن، اگر والدین با فروتنی به اشتباهات خود اعتراف کنند نتیجهٔ بسیار مطلوبتری حاصل میشود و بدینسان میتوانند سرمشق خوبی برای فرزندان خود باشند تا آنان نیز چنین رفتار نمایند.—یعقوب ۴:۶.
رفتار و کردارمان به فرزندان چه میآموزد؟
۱۲، ۱۳. الف) والدین در مورد محبت چه باید بیاموزند، و مؤثرترین روش تعلیم آن چیست؟ ب) چرا برای فرزندان مهم است که در مورد محبت آموزش ببینند؟
۱۲ چنانچه تعالیم شفاهی خود را با رفتار و کردار پسندیده ادغام نماییم، درسهای بسیار ارزندهای میتوانیم به فرزندانمان بیاموزیم. پارهای از آنها به شرح زیرند.
۱۳ ابراز محبت بیریا: درک مفهوم محبت یکی از درسهای مهم زندگی است که میتوانیم از طریق نمونهٔ رفتار و کردارمان به فرزندان بیاموزیم. «ما [خدا] را محبّت مینماییم زیرا که او اوّل ما را محبّت نمود.» ( ۱یوحنا ۴:۱۹) خدا سرچشمهٔ محبت، و نمونهٔ عالی و متعال ابراز آن است. محبتی که یَهُوَه نشان میدهد به زبان یونانی آگاپه نام دارد و زیربنای آن اصول اخلاقی میباشد. آگاپه بیش از ۱۰۰ بار در کتاب مقدس تکرار شده است. مسیحیان حقیقی نیز با ابراز همین محبت از دیگران متمایز میشوند. ( یوحنا ۱۳:۳۵) همین شکل محبت است که باید به خدا و عیسی مسیح و همچنین به انسانهای دیگر—ولو اینکه دلبستگی خاصی به آنان نداشته باشیم—ابراز کنیم. ( متی ۵:۴۴، ۴۵؛ ۱یوحنا ۵:۳) این محبت را پیش از آنکه بتوانیم به فرزندانمان بیاموزیم باید در خود ایجاد نموده، پرورش دهیم به گونهای که در رفتار و کردارمان دیده شود. اعمال ما بسیار گویاتر از سخنانمان هستند. فرزندان باید محبت و دیگر صفات مشتق از آن، همچون مهر و عطوفت را در خانه حس کنند. بدون اینها رشد کودک از لحاظ فیزیکی، ذهنی، و عاطفی مختل میشود. فرزندان باید در والدین خود به غیر از محبت به اعضای خانواده، محبت به مسیحیان دیگر را نیز مشاهده کنند.—رومیان ۱۲:۱۰؛ ۱پطرس ۳:۸.
۱۴. الف) چگونه فرزندان طریق درست کار کردن و لذت بردن از آن را میآموزند؟ ب) در خانوادهٔ خودتان چگونه این کار امکانپذیر است؟
۱۴ آموزش نحوهٔ کار کردن: کار کردن در زندگی جنبهای ضروری دارد. آدمی وقتی کاری را درست به انجام میرساند در نظر خویش قدر و منزلت مییابد. ( جامعه ۲:۲۴؛ ۲تسالونیکیان ۳:۱۰) والدینی را فرض کنیم که بدون دادن دستورات لازم به فرزند خود کاری به او محول کرده باشند و سپس به دلیل اشتباهاتش او را سرزنش کنند. انتظار نمیتوان داشت که فرزندشان بدین شکل طریق درست کار کردن را بیاموزد. حال فرض کنیم، والدین در انجام همان کار با فرزند خود همکاری کنند و او را مورد تشویق قرار دهند؛ مسلماً بیشتر میتوان انتظار داشت که فرزندشان از کارش لذت ببرد. فرزندان از نمونهٔ کار کردن والدین و توضیحاتی که آنان میدهند چیزهای بسیاری میآموزند. آنها درست کار کردن را میآموزند، یاد میگیرند مسائل و مشکلات را خود حل و فصل کنند، کارها را تا به پایان ادامه دهند، استدلال کنند و تصمیم درست اتخاذ نمایند. همچنین برای آنان دانستن اینکه یَهُوَه نیز کار میکند و در ضمن کارها را خیلی هم خوب انجام میدهد، و عیسی نیز در نحوهٔ کار کردن به پدرش اقتدا میکند، میتواند کمک ارزندهای باشد. ( پیدایش ۱:۳۱؛ امثال ۸:۲۷-۳۱؛ یوحنا ۵:۱۶) چنانچه خانواده از طریق زراعت یا حرفهٔ خانوادگی دیگری امرار معاش میکند، اعضای خانواده میتوانند در انجام بعضی کارها با هم همکاری کنند. یا مثلاً، مادر خانواده میتواند به پسران و دختران خود پخت و پز و جمع کردن میز غذا را یاد دهد. اگر محل کار پدر خانواده دور از خانه است، حداقل بعضی از کارهای خانه را میتواند با همکاری فرزندان انجام دهد. چه خوب است که والدین صرفاً به فکر انجام سریع کارها نبوده، بلکه وقت بگذارند و به فرزندان خود در بستن کولهبار زندگیشان کمک کنند!
۱۵. دروس ایمان را به چه طرقی میتوان به فرزندان آموخت؟ مثالی بیاور.
۱۵ حفظ ایمان در مقابل مخالفتها: ایمان نیز در زندگی ما جنبهای حیاتی دارد. وقتی در مطالعهٔ خانوادگی موضوع ایمان مطرح میشود کودکان میتوانند توصیفی از آن را فرا بگیرند. آنان همچنین ممکن است با حقایقی روبرو شوند که ریشهٔ ایمان نوپایشان را عمیقتر کند. با همهٔ اینها، آنچه آنان از نمونهٔ ایمان تزلزلناپذیر والدین در سختیها و مصیبتها مشاهده میکنند بسیار مؤثرتر است و اثری مادامالعمر بر آنان میگذارد. خانمی اهل پاناما را مثال بزنیم. شوهر وی او را تهدید نمود که یا باید به خدمتش به یَهُوَه پایان دهد یا خانه را ترک کند. وی با این احوال، به طور مرتب همراه با چهار فرزندش شانزده کیلومتر تا به ایستگاه اتوبوس راه میرفتند، و از آنجا تا نزدیکترین جماعت بیست کیلومتر دیگر را با اتوبوس میپیمودند. بیست تن از خویشان وی با مشاهدهٔ رفتار نمونهٔ او راه حقیقت را در پیش گرفتند.
در خواندن روزانهٔ کتاب مقدس نمونه باشید
۱۶. چرا توصیه میشود که کتاب مقدس را به طور خانوادگی بخوانیم؟
۱۶ از بهترین عاداتی که میتوان در خانه مرسوم نمود خواندن مرتب کتاب مقدس است—عادتی که خود والدین از آن سود فراوان میبرند، در ضمن نمونهٔ شایستهای برای فرزندان خود میشوند. به هر ترتیبی که میتوانید هر روز کمی کتاب مقدس را بخوانید. مقدار آن چندان اهمیت ندارد. آنچه اهمیت دارد مرتب بودن، و روش انجام آن است. چنانچه نوارهای کاست کتاب من از داستانهای کتاب مقدس به زبان شما در دسترس است میتوانید برای کودکان خود گوش دادن به آنها را مکمل برنامهٔ خواندن کتاب مقدس کنید. خواندن روزانهٔ کتاب مقدس افکار خدا را در ذهنمان تازه نگاه میدارد. همچنین اگر این برنامه را به صورت خانوادگی انجام دهیم، به همهٔ اعضای خانواده کمک میکنیم تا در طریق یَهُوَه سلوک نمایند. در نمایشنامهٔ خانوادهها—خواندن روزانهٔ کتاب مقدس را طریق زندگی خود سازید! که در کنگرهٔ «طریق زندگی خدایی» برگزار شد، همهٔ حضار تشویق شدند که این عادت را در خانه مرسوم سازند!—مزمور ۱:۱-۳.
۱۷. چگونه خواندن خانوادگی کتاب مقدس و حفظ کردن آیات اصلی آن به ما کمک میکند تا پند افسسیان ۶:۴ را به اجرا بگذاریم؟
۱۷ خواندن خانوادگی کتاب مقدس درست مطابق آن چیزیست که پولس رسول در رسالهٔ خود به مسیحیان اَفَسُس نوشت. وی در آن رساله اظهار نمود: «ای پدران، فرزندان خود را به خشم میاورید بلکه ایشان را به تأدیب و نصیحت خداوند تربیت نمایید.» ( افسسیان ۶:۴) معنی این عبارت چیست؟ ‹به نصیحت تربیت نمودن› یعنی «الگویی فکری در ذهن کسی قرار دادن.» آری، پولس رسول پدران مسیحی را ترغیب کرد تا الگوی فکری یَهُوَه را در ذهن فرزندانشان قرار دهند—یعنی، به فرزندانشان کمک کنند تا با افکار یَهُوَه آشنا شوند. یکی از راههای آن این است که والدین به فرزندان خود کمک کنند تا برخی از آیههای اصلی کتاب مقدس را به حافظه بسپارند. هدف آن است که تدریجاً افکار فرزندان چنان تابع الگوی فکری یَهُوَه گردد که چه در حضور والدین و چه در غیاب آنان، امیال و رفتارشان مطابق معیارهای الهی باشد. کتاب مقدس برای این منظور زیربنایی استوار محسوب میشود.—تثنیه ۶:۶، ۷.
۱۸. وقتی کتاب مقدس را میخوانیم الف) برای درک درست آیات آن چه باید بکنیم؟ ب) از تذکراتی که در بعضی آیات وجود دارد چگونه میتوانیم فایده ببریم؟ پ) آیاتی که در خصوص مقاصد یَهُوَه صحبت میکند چه تأثیری بر زندگی ما میگذارد؟ ت) از آیاتی که در مورد اعمال و رفتار مردم باستان صحبت میکند چه میآموزیم؟
۱۸ البته، چنانچه بخواهیم کتاب مقدس زندگی ما را تحت تأثیر قرار دهد باید معنی آیات آن را درست درک کنیم. برای درک درست بعضی از آیات شاید مجبور شویم آنها را چندین بار بخوانیم. همچنین به منظور فهم دقیق و عمیق بعضی اصطلاحات شاید لازم باشد به فرهنگ لغات یا کتاب «بینش بر نوشتههای مقدس» ( انگل.) مراجعه کنیم. چنانچه آیهای حاوی تذکر یا فرمانی خاص باشد میتوانیم با صبر و حوصله آن را با اعضای خانواده درمیان بگذاریم و ببینیم آیهٔ مزبور چطور میتواند در طی روز برای ما مفید واقع شود. میتوانیم این سؤال را مطرح کنیم: ‹فایدهٔ این تذکر چیست؟› ( اشعیا ۴۸:۱۷، ۱۸) چنانچه آیهای در مورد برخی از مقصودهای یَهُوَه باشد، میتوان سؤال کرد: ‹این آیه چه تأثیری بر زندگی ما دارد؟› شاید آیههایی در مورد اعمال و رفتار مردم باستان صحبت کند. آنها با چه مشکلاتی مواجه بودند؟ چگونه بر مشکلات خود فائق آمدند؟ ما چه چیزی میتوانیم از آنان بیاموزیم؟ پس از خواندن هر یک از گزارشات کتاب مقدس خوب است که با صبر و حوصله روی کاربردهای امروزی آن بحث و گفتگو کنیم.—رومیان ۱۵:۴؛ ۱قرنتیان ۱۰:۱۱.
۱۹. اقتدای ما به یَهُوَه چه فایدهای برای فرزندانمان دارد؟
۱۹ گفتگو بر روی آیههای کتاب مقدس روشی بسیار نیکو برای جای دادن افکار خدا در ذهن و دلمان است، و به ما کمک میکند تا بتوانیم ‹چون فرزندان عزیز به خدا اقتدا کنیم!› ( افسسیان ۵:۱) و بدینسان نمونهای شایسته برای فرزندانمان میشویم.
آیا به یاد میآوری؟
◻ والدین از نمونهٔ نیکوی یَهُوَه چه درسهایی میگیرند؟
◻ چرا لازم است که والدین تعالیم شفاهی را با رفتار و کردار نیک خود ادغام نمایند؟
◻ چه دروسی را از طریق رفتار نمونهٔ خود بهتر میتوان آموزش داد؟
◻ چگونه میتوان از خواندن خانوادگی کتاب مقدس حداکثر استفاده را برد؟
[تصاویر در صفحهٔ ۲۰]
بسیاری از خانوادهها کتاب مقدس را به صورت خانوادگی مطالعه میکنند