‹مرا متابعت کنید›
«برای همین خوانده شدهاید، چونکه مسیح نیز برای ما عذاب کشید و شما را نمونهای گذاشت تا در اثر قدمهای وی رفتار نمایید.»—۱پِطْرُس ۲:۲۱.
۱، ۲. آیا برای ما انسانهای ناکامل متابعت از نمونهٔ کامل عیسی در زمینهٔ تعلیم غیرممکن است؟
عیسی مسیح بسیار معظّمتر از حتی بزرگترین معلّمانی بود که بر عرصهٔ زمین قدم نهادند. و در طول زندگی زمینیاش بری از هر گونه ناکاملی و گناه بود. ( ۱پِطْرُس ۲:۲۲) حال، آیا باید تصور کرد که متابعت از نمونهای که این مرد کامل در زمینه تعلیم به جای گذارد برای ما انسانهای ناکامل غیرممکن است؟ به هیچ وجه.
۲ همانطور که در مقالهٔ قبل دیدیم زیربنای آموزش و تعلیم محبت است و محبت را همهٔ ما میتوانیم در خود پرورش دهیم. در کلام خدا کراراً به ما تأکید شده است که بر محبت خود به همنوعانمان بیفزاییم. ( فیلِپّیان ۱:۹؛ کُولُسیان ۳:۱۴) آیا هرگز یَهُوَه چیزی از مخلوقات خود خواسته است که خارج از تواناییشان باشد؟ خیر. یَهُوَه «محبت است» و ما را به صورت خود و با توانایی محبت کردن آفریده است. ( ۱یوحنّا ۴:۸؛ پیدایش ۱:۲۷) آری، ما میتوانیم با اطمینانخاطر مطابق سخن پِطْرُس در آیهٔ آغازین این مقاله دقیقاً در اثر قدمهای عیسی گام برداشته، او را سرمشق قرار دهیم. و یا همانطور که خود عیسی گفت ‹او را متابعت کنیم.› ( لوقا ۹:۲۳) حال ببینیم چگونه میتوانیم محبت عیسی را نمونه و الگو قرار دهیم؛ نخست محبت و علاقهٔ او به حقایقی که آموزش میداد و سپس محبتش به افرادی که از او آموزش میدیدند.
علاقه به حقایق کتاب مقدّس را در خود به وجود آوریم
۳. چرا برخی از مطالعه بیزار هستند، در امثال ۲:۱-۵ چه توصیه شده است؟
۳ برای ایجاد عشق و علاقه به حقایقی که به دیگران میآموزیم، باید نخست در خودمان علاقه به آموختن این حقایق را پرورش دهیم. ایجاد چنین علاقهای در دنیای امروز کار آسانی نیست. عواملی همچون نارساییهای سیستم تحصیلی و عادات بدی که میان جوانان رواج یافته است، بسیاری را از مطالعه کردن بیزار کرده است. اما مطالعهٔ کلام یَهُوَه امری حیاتی میباشد. در امثال ۲:۱-۵ آمده است: «ای پسر من اگر سخنان مرا قبول مینمودی و اوامر مرا نزد خود نگاه میداشتی، تا گوش خود را به حکمت فرا گیری و دل خود را به فطانت مایل گردانی، اگر فهم را دعوت میکردی و آواز خود را به فطانت بلند مینمودی، اگر آن را مثل نقره میطلبیدی و مانند خزانههای مخفی جستجو میکردی، آنگاه ترس خداوند را میفهمیدی، و معرفت خدا را حاصل مینمودی.»
۴. منظور از ‹مایل کردن دل› چیست، و داشتن چه نگرشی در این زمینه به ما کمک میکند؟
۴ وقتی دقت میکنیم میبینیم که آیات ۱ تا ۴، علاوه بر اینکه ما را به ‹قبول کردن› و ‹فراگرفتن› ترغیب میکند، همچنین به ‹طلبیدن› و ‹جستجو کردن› فرا میخواند. چه چیزی در این راه میتواند مشوّق ما باشد؟ به عبارت ‹ دل خود را به فطانت مایل گردان› توجه کن. کتابی مرجع در مورد این عبارت میگوید: «صرفاً تشویقی برای دقت و توجه نیست؛ در اینجا فرد را به داشتن طرزفکری خاص فرا میخواند؛ یعنی آموزشپذیری.» چه چیزی در ما رغبت به پذیرش تعالیم یَهُوَه را ایجاد میکند؟ طرزفکر و نگرش ما. آری، باید «معرفت خدا» را به چشم «نقره» و «خزانههای مخفی» نگاه کنیم.
۵، ۶. الف) بعد از مدتی ممکن است با چه مشکلی روبرو شویم، و چگونه میتوانیم از آن جلوگیری کنیم؟ ب) چرا باید با کند و کاو در کلام خدا مرتباً بر گنجینهٔ معرفت خود بیفزاییم؟
۵ تحصیل چنین نگرشی چندان دشوار نیست. برای مثال، یکی از چیزهایی که راجع به «معرفت خدا» آموختی مقصود یَهُوَه بود؛ اینکه انسانهای وفادار میتوانند تا ابد در بهشت روی زمین زندگی کنند. ( مزمور ۳۷:۲۸، ۲۹) آیا وقتی با این حقیقت روبرو شدی آن را همچون گنجینهای پرارزش ارج ننهادی؟ آیا در ذهن و دلت امید و شادی به وجود نیاورد؟ اکنون چطور؟ آیا با گذشت زمان از ارزش و یا جلای آن کاسته شده؟ در این خصوص دو کار میتواند به تو کمک کند. اوّل اینکه باید حس قدردانی را در خود اِحیا کنی، به این مفهوم که به طور مرتب دلیل پر ارزش بودن حقایقی را که از یَهُوَه آموختی حتی آنهایی که سالها از آن میگذرد به خود یادآوری کنی.
۶ دوّم اینکه بر گنجینهٔ معرفت خود بیفزایی. فرض کن هنگام کند و کاو، گوهری گرانبها بیابی! چه کار میکنی؟ آیا آن را در جیب میگذاری و خوشحال به راه خود ادامه میدهی؟ یا اینکه عمیقتر به جستجو ادامه میدهی تا جواهرات بیشتری بیابی؟ کلام خدا پر از حقایق گرانبها و گوهرگونه است. و هر چه بیشتر در آن کند و کاو کنی به جواهرات بیشتری دست خواهی یافت. ( رومیان ۱۱:۳۳) وقتی در کتاب مقدّس به نکتهای جالب یا حقیقتی گوهرگونه برخورد میکنی، از خودت سؤال کن: ‹چه چیزی واقعاً آن را چنین ارزشمند ساخته است؟ آیا به من در درک بهتر شخصیت یا مقصود یَهُوَه کمک میکند؟ آیا راهنماییهای عملی آن مرا در گام نهادن در «اثر قدمهای» عیسی یاری میرساند؟› با تعمق در این سؤالات عشق و علاقهات به حقایقی که یَهُوَه آموزش میدهد افزایش مییابد.
عشق و علاقه به حقایقی که آموزش میدهیم
۷، ۸. به چه طریقی میتوانیم ثابت کنیم که به حقایقی که از کتاب مقدّس آموختهایم عشق میورزیم؟ نمونهای بیاور.
۷ در آموزش به دیگران چگونه میتوانیم نشان دهیم که به آنچه از کلام خدا آموختهایم عشق و علاقهای عمیق داریم؟ ما میتوانیم در موعظه و تعلیم به پیروی از الگوی عیسی تمام اتکای خود را بر کتاب مقدّس قرار دهیم. اخیراً امّت خدا در سرتاسر جهان تشویق شدهاند تا در خدمت موعظه از کتاب مقدّس خود بیشتر استفاده کنند. آری، شنوندهٔ ما باید عشق و علاقهمان را به آنچه از کتاب مقدّس آموزش میدهیم حس کند. — متّیٰ ۱۳:۵۲.
۸ به عنوان مثال، سال گذشته بعد از حملهٔ تروریستی به شهر نیویورک خواهری در خدمت موعظه بارها از مزمور ۴۶:۱، ۱۱ استفاده کرد. وی نخست از مردم سؤال میکرد که آن واقعه چه تأثیری بر آنان گذاشته است. خوب به حرفهایشان گوش میداد، با آنان همدلی میکرد، سپس چنین میگفت: «آیا میتوانم آیهای را از کتاب مقدّس برایتان بخوانم؟ این آیه در این موقعیت دشوار به من بسیار کمک کرد.» جالب آنکه تعداد بسیار معدودی از شنیدن آن امتناع ورزیدند، و معمولاً گفتگویشان به نحو مفیدی ادامه مییافت. همان خواهر به جوانان چنین میگفت: «من ۵۰ سال است که کتاب مقدّس را آموزش میدهم. میدانید به چه نتیجهای رسیدهام؟ اینکه تا به حال هیچ مشکلی نبوده است که این کتاب نتواند در حل آن به من کمک کند.» آری، دیگران با دیدن خلوص نیّت و شور و حرارت ما پی میبرند که برای حقایقی که از کتاب مقدّس آموختهایم واقعاً ارزش قائل هستیم و به آن عشق میورزیم. — مزمور ۱۱۹:۹۷، ۱۰۵.
۹، ۱۰. چرا مهم است که در جواب به سؤالاتی که در مورد اعتقاداتمان میشود از کتاب مقدّس استفاده کنیم؟
۹ وقتی کسی در مورد اعتقادات مذهبی ما سؤال میکند فرصت بسیار خوبی است تا علاقهٔ قلبی خود را به کلام خدا نشان دهیم. بجاست به تبعیت از الگوی عیسی نظرات شخصی خود را قاعده قرار ندهیم. ( امثال ۳:۵، ۶) بلکه از کتاب مقدّس استفاده کنیم. آیا گاهی از این ترس داریم که نتوانیم سؤالی را پاسخ دهیم؟ دو کار به ما کمک میکند.
۱۰ نخست سعی کنیم تا حد امکان آمادگی قبلی داشته باشیم. پِطْرُس رسول نوشت: «خداوند مسیح را در دل خود تقدیس نمایید و پیوسته مستعد باشید تا هر که سبب امیدی را که دارید از شما بپرسد، او را جواب دهید، لیکن با حِلم و ترس.» ( ۱پِطْرُس ۳:۱۵) آیا ما نیز همیشه آماده و مستعد دفاع از اعتقادات خود هستیم؟ برای مثال، اگر کسی سؤال کند که چرا مطابق برخی آداب و رسوم ( خلاف آموزشهای کتاب مقدّس) عمل نمیکنیم کافی نیست که بگوییم: «دین من این کار را منع کرده است.» زیرا چنین جوابی این تصور را در ذهن شنونده القا میکند که دیگران برای ما تصمیم میگیرند و در نتیجه به فرقهای خاص تعلق داریم. خیلی بهتر است که مثلاً بگوییم، «کلام خدا، کتاب مقدّس این کار را صحیح نمیداند،» یا «این کار خدا را ناخوشنود میکند،» و بعد میتوانیم دلیل آن را نیز به نحوی منطقی بیان کنیم. — رومیان ۱۲:۱.
۱۱. کدام کتابچه به ما کمک میکند تا برای جواب دادن به سؤالات افراد در مورد حقیقت کلام خدا آماده باشیم؟
۱۱ اگر پیش از موعظه رفتن احساس کردیم به آمادگی قبلی نیاز داریم میتوانیم چند نکته از کتابچهٔ موضوعهای کتاب مقدّس برای بحث را بررسی کنیم؟a بجاست نکاتی را انتخاب کنیم که بیشتر مورد سؤال قرار میگیرد، و چند آیهٔ مربوط به آن را به خاطر بسپاریم. همچنین خوب است آن کتابچه و کتاب مقدّس خود را همراه داشته باشیم و بیآنکه تردیدی به دل راه دهیم از آنها استفاده کنیم. میتوانیم به شنوندهٔ خود توضیح دهیم که این کتابچه در یافتن جواب سؤالات در کتاب مقدّس به ما کمک میکند.
۱۲. وقتی جواب سؤالی را در مورد کتاب مقدّس نمیدانیم خوب است چه عکسالعملی نشان دهیم؟
۱۲ نباید نگرانی به دل راه دهیم. براستی کدام یک از ما انسانهای ناکامل میتواند به هر سؤالی پاسخ گوید. وقتی جواب سؤالی را در مورد کتاب مقدّس نمیدانیم راحت میتوانیم بگوییم: «سؤالتان بسیار جالب است. ولی صادقانه بگویم، جواب آن را نمیدانم. اما مطمئنم که کتاب مقدّس جوابی برای آن دارد. من از جستجو و تحقیق در کتاب مقدّس بسیار لذت میبرم، سعی میکنم جواب سؤال شما را پیدا کنم و برایتان بیاورم.» چنین جواب صادقانه و متواضعانهای راه را برای گفتگوهای بعدی هموار میسازد. — امثال ۱۱:۲.
محبت به کسانی که آموزش میدهیم
۱۳. چرا خوب است نسبت به کسانی که به آنان موعظه میکنیم نگاهی خوشبینانه داشته باشیم؟
۱۳ عیسی به کسانی که آموزش میداد محبت داشت. ما چقدر تلاش میکنیم در این زمینه او را سرمشق قرار دهیم؟ برای مثال هرگز نباید نسبت به مردم از خود بیعاطفگی نشان دهیم. شکی نیست که زمان «جنگِ آن روز عظیمِ خدای قادر مطلق» بسیار نزدیک است و میلیاردها نفر از میان خواهند رفت. ( مکاشفه ۱۶:۱۴؛ اِرْمیا ۲۵:۳۳) اما نمیدانیم چه کسانی از میان میروند. این داوری در آینده و به دست عیسی مسیح که یَهُوَه برای این منظور برگزیده است صورت خواهد گرفت. تا پیش از آن زمان میباید همه انسانها را به چشم خادمان بالقوهٔ یَهُوَه بنگریم. — متّیٰ ۱۹:۲۴-۲۶؛ ۲۵:۳۱-۳۳؛ اَعمال ۱۷:۳۱.
۱۴. الف) چگونه میتوانیم حس همدلی خود را نسبت به مردمان محک بزنیم؟ ب) به چه طریقی میتوانیم توجه و دلسوزی خود را به دیگران نشان دهیم؟
۱۴ ما مسیحیان میباید همچون عیسی غمخوار مردمان باشیم. باید از خود سؤال کنیم: ‹آیا حالت کسانی را که فریب دروغهای زیرکانهٔ عاملان دین، سیاست، و اقتصاد این دنیا را خوردهاند درک میکنیم؟ آیا سعی میکنیم دلیل بیاعتنا بودن ایشان به پیام کتاب مقدّس را دریابیم؟ مگر برخی از ما که اکنون یَهُوَه را خدمت میکنیم پیش از این چنین احساسی نداشتیم؟ آیا هنگام صحبت با دیگران این موضوع را در نظر میگیریم؟ و یا اصولاً با این تصور که امیدی به این فریبخوردگان نیست از آنان اجتناب میکنم؟› ( مکاشفه ۱۲:۹) اگر کسانی که به آنان موعظه میکنیم حس همدلی و دلسوزی ما را تشخیص دهند بیشتر به شنیدن سخنانمان میل و رغبت نشان خواهند داد. ( ۱پِطْرُس ۳:۸) از طرف دیگر خود ما نیز با درک احساسات ایشان بیشتر راغب میشویم به آنان کمک کنیم. برای نمونه میتوانیم سؤالات آنان یا موضوعاتی را که نگرانشان کرده به خاطر بسپاریم. وقتی دوباره پیش آنان میرویم میتوانیم با اشاره به آن موضوع نشان دهیم که روی حرفهایشان فکر کردهایم. و اگر سؤال یا مشکلی را مطرح کردند میتوانیم در حل آن به ایشان کمک کنیم.
۱۵. چرا باید بر صفات پسندیدهٔ افراد تمرکز کنیم، و چگونه؟
۱۵ ما نیز مانند عیسی میخواهیم نظر خود را بر صفات پسندیدهٔ افراد متمرکز کنیم. برای مثال شاید در خدمت موعظه زنی را ببینیم که بدون شریک زندگی تمام تلاش خود را برای پرورش فرزندانش به خرج میدهد. شاید مردی را ببینیم که سخت کار میکند تا مایحتاج خانوادهٔ خود را فراهم سازد. یا شاید شخص سالمندی را بیابیم که به موضوعات روحانی علاقه نشان میدهد. آیا به این خصوصیات افراد توجه میکنیم و آنان را تحسین مینماییم؟ این کار همچنین زمینه را در خصوص بشارت ملکوت خدا مساعد میسازد. — اَعمال ۲۶:۲، ۳.
لازمهٔ محبت تواضع است
۱۶. چرا مهم است که در موعظه متین و محترمانه رفتار کنیم؟
۱۶ محبت به کسانی که آموزش میدهیم ما را بر آن میدارد تا این تذکر کتاب مقدّس را از نظر دور نداریم که میگوید: «عِلم باعث تکبّر است، لٰکن محبت بنا میکند.» ( ۱قُرِنتیان ۸:۱) عیسی از دانش و معرفتی عظیم برخوردار بود، لیکن هرگز رفتاری آمرانه از خود نشان نمیداد. ما نیز وقتی با دیگران صحبت میکنیم هرگز نباید مشاجره کنیم یا خود را از ایشان بالاتر نشان دهیم. هدف این است که سخنان ما به دل ایشان بنشیند و آنان را به حقایقی که برای ما نیز بسیار عزیز و گرامی است جلب کند. ( کُولُسیان ۴:۶) به یاد داشته باشیم وقتی پِطْرُس مسیحیان را پند داد که برای دفاع از ایمان خود آماده و مستعد باشند در آخر متذکر شد که میباید این کار را «با حِلم و ترس» یعنی با متانت و احترام انجام دهند. ( ۱پِطْرُس ۳:۱۵) وقتی دیگران ملایمت و احترام ما را ببینند بیشتر راغب میشوند به خدایی که میپرستیم تقرب جویند.
۱۷، ۱۸. الف) در مقابل کسانی که ما را واجد شرایط برای خدمت به خدا نمیدانند چگونه باید عکسالعمل نشان دهیم؟ ب) چرا دانستن زبانهای باستانی کتاب مقدّس برای شاگردان کتاب مقدّس امری حیاتی نیست؟
۱۷ هیچ لزومی ندارد که مردم را با دانش و تحصیلات خود تحت تأثیر قرار دهیم. ممکن است در محدودهٔ ما کسانی باشند که به سخنان افراد تحصیلنکرده و یا بدون عنوانی خاص گوش ندهند. نباید بگذاریم رفتار آنان ما را دلسرد کند. از عیسی نیز ایراد میگرفتند که در مدارس عالی یهودی تحصیل نکرده است. ولی او به این سخنان هیچ توجه نمیکرد. عیسی خود را از این گونه تبعیضات که در آن زمان نیز بسیار رایج بود دور نگه میداشت و سعی نمیکرد مردم را با دانش عظیمش تحت تأثیر قرار دهد. — یوحنّا ۷:۱۵.
۱۸ برای خادمان مسیحی تواضع و محبت بسیار مهمتر از گواهی و مدرک تحصیلی است. معلّم اعظم ما، یَهُوَه خدا ما را به عنوان خادم خود واجد شرایط میداند. ( ۲قُرِنتیان ۳:۵، ۶) و علیٰرغم آنچه روحانیون جهان مسیحیت میگویند، برای تعلیم کلام خدا لزوماً نیازی به دانستن زبانهای باستانی کتاب مقدّس نیست. یَهُوَه کلام خود را به زبانی واضح و مشخص وحی کرده تا هر کس بتواند حقایق موجود در آن را درک کند. این کتاب به صدها زبان ترجمه شده ولی در حقایق آن هیچ تغییری به وجود نیامده است. دانستن زبانهای باستانی ممکن است گاهی مفید واقع شود ولی حیاتی نیست. اما وقتی دانش زبانشناسی در ما غرور به وجود آورد خصوصیتی را از دست میدهیم که برای مسیحی واقعی حیاتی میباشد؛ و آن آموزشپذیر بودن است. — ۱تیموتاؤس ۶:۴.
۱۹. چرا موعظهٔ ما به انسانها خدمتی واقعی محسوب میشود؟
۱۹ تردیدی نیست که خدمت مسیحی ما مستلزم خضوع و فروتنی بسیار است. زیرا میباید مرتباً با افرادی مخالف، بیاعتنا، یا حتی با کسانی که به ما ستم روا میدارند مواجه شویم. ( یوحنّا ۱۵:۲۰) اما باید بدانیم که پایداری ما در موعظه، خدمتی حیاتی محسوب میشود. نشان دادن تواضع در این خدمت، تقلیدی از محبت عیسی مسیح به انسانهاست. به این نکته توجه کن: اگر در محدودهٔ موعظهٔ خود از میان هزار فرد بیاعتنا یا مخالف، یک فرد گوسفندگونه بیابی، آیا به زحمتش نمیارزد؟ بلی، مسلّماً! ما با استقامت و بردباری در موعظه خدمت بزرگی به انسانهای گوسفندگونهای میکنیم که از بشارت کتاب مقدّس بیخبرند. شکی نیست که پیش از فرا رسیدن انتها یَهُوَه و عیسی مسیح بسیاری دیگر از این عزیزان را به هر نحوی شده است خواهند یافت و به ایشان کمک خواهند کرد. — حَجِّی ۲:۷.
۲۰. چگونه میتوان با رفتار و کردار آموزش داد؟
۲۰ آموزش به دیگران به کمک رفتار و کردارمان شیوهٔ دیگری برای نشان دادن میل و رغبتمان به خدمتگزاری است. مثلاً، آیا میخواهیم تعلیم دهیم که خدمت به یَهُوَه «خدای متبارک» و شاد، بهترین و هدفمندترین شیوهٔ زندگی است؟ ( ۱تیموتاؤس ۱:۱۱) پس شادی و رضایتخاطر باید در رفتار و برخوردمان با همسایگان، همکلاسیها، و همکارانمان به عیان دیده شود. آیا میخواهیم به شاگردان کتاب مقدّس بیاموزیم که جماعت مسیحی کانون گرم و پرمحبتی در این دنیای سرد و بیمهر است؟ پس محبت و صلح و صفا میباید در میان کلیهٔ اعضای جماعت به عیان مشاهده شود. — ۱پِطْرُس ۴:۸.
۲۱، ۲۲. الف) بازنگری خدمتمان ما را بر آن میدارد تا از چه موقعیتهایی استفاده نماییم؟ ب) در مقالات بعدی چه موضوعی مورد بررسی قرار خواهد گرفت؟
۲۱ گهگاه میل و رغبتمان به خدمتگزاری ما را بر آن میدارد تا نگاهی صادقانه به خدمت مسیحی خود بیندازیم. برخی با نگاهی صادقانه به شرایط و اوضاع زندگی خود متوجه شدند که میتوانند از طریق خدمت تماموقت و یا نقل مکان کردن به مناطقی که نیاز مبرم به مبشّر وجود دارد خدمت خود را افزایش دهند. برخی نیز با آموختن زبانی جدید توانستهاند به مهاجرانی که به منطقهٔ موعظهشان نقل مکان میکنند بشارت دهند. اگر چنین امکاناتی وجود دارد بجاست با تأمل و دعا آن را مورد توجه دقیق قرار دهیم. ارمغان زندگیای که به خدمتگزاری سپری گردد شادی، رضایت، و آرامش خاطر است! — جامعه ۵:۱۲.
۲۲ باشد که با تمام تلاش از الگوی عیسی مسیح پیروی نموده عشق و علاقهٔ خود را به حقایقی که از کلام خدا آموختهایم و همچنین محبت به کسانی که آموزش میدهیم افزایش دهیم. پرورش این دو جنبه از محبت، شالودهٔ تعلیم مسیحگونه است. حال چگونه میتوانیم بر شالودهٔ محبت تعلیم دهیم؟ در مقالات بعدی به بررسی شیوههای خاص آموزشی عیسی خواهیم پرداخت.
[پاورقی]
a چاپ شاهدان یَهُوَه.
چگونه پاسخ میدهی؟
• چرا میتوان اطمینان داشت که متابعت از نمونهٔ کامل عیسی در زمینهٔ تعلیم برای ما انسانهای ناکامل امکانپذیر است؟
• به چه طریقی میتوانیم ثابت کنیم که به حقایقی که از کتاب مقدّس آموختهایم عشق میورزیم؟
• چرا مهم است که با افزایش دانش و معرفتمان فروتن بمانیم؟
• به چه طرقی میتوانیم محبت خود را به انسانهایی که آموزش میدهیم نشان دهیم؟
[تصاویر در صفحهٔ ۱۴]
وقتی به ارزش «معرفت خدا» پی میبریم کتاب مقدّس خود را به نحوی مؤثر استفاده میکنیم
[تصاویر در صفحهٔ ۱۵]
سعی کن آمادگی قبلی داشته باشی
[تصویر در صفحهٔ ۱۶]
بشارت دادن به انسانها دال بر محبت ما به ایشان است