«هر کس حامل بار خود خواهد شد»
«هر یکی از ما حساب خود را به خدا خواهد داد.» — رومیان ۱۴:۱۲.
۱. سه جوان عبرانی با چه مسئولیتی روبرو شدند؟
سه جوان عبرانی در سرزمین بابل باستان با تصمیمی روبرو شدند که پای مرگ و زندگیشان را به میان کشیده بود. آیا به حکم قانون پیش تمثالی که در مقابلشان علم شده بود سجده میکردند یا خیر؟ آیا حاضر بودند از سجده کردن امتناع کنند و در تنور آتش بیفتند؟ در آن موقعیت سه جوان عبرانی به نامهای شَدْرَک، میشَک و عَبِدْنَغو فرصت مشورت با یکدیگر را نداشتند. البته جواب به قدری برایشان واضح بود که لزومی نمیدیدند با کسی مشورت کنند. از این رو، آن سه جوان چنین پاسخ دادند: «ای پادشاه تو را معلوم باد که خدایان تو را عبادت نخواهیم کرد و تمثال طلا را که نصب نمودهای سجده نخواهیم نمود.» ( دانیال ۳:۱-۱۸) مشخص است که آن سه عبرانی از زیر مسئولیت تصمیمگیری شانه خالی نکردند.
۲. در واقع چه کسانی در مورد عیسی مسیح برای پیلاطُس تصمیم گرفتند و چرا آن فرماندار رومی نمیتوانست از زیر مسئولیت خویش شانه خالی کند؟
۲ شش قرن بعد، فرمانداری مقتدر به اتهاماتی که علیه متهمی وارد شده بود به دقت گوش داد. پس از بررسی قضیه پی برد که متهم بیگناه است. اما جمعیتی که در آنجا ازدحام کرده بودند فریادکنان خواهان اعدام متهم شدند. فرماندار ابتدا در مقابل جمعیت آشوبگر ایستادگی کرد اما بالاخره تسلیم خواستهها و فشارهای آن مردم تشنه به خون شد. وی سپس قدری آب خواست و در مقابل چشمان آن جمع دستهای خود را شسته، به مردم گفت: «من بَری هستم از خون این شخص عادل.» با گفتن این سخنان، آن مرد بیگناه را به دست سربازانش سپرد تا به تیر چوب میخکوبش کنند. جای تأسف است که حاکمی پرقدرت مثل پنطیوس پیلاطُس به جای اینکه به مسئولیت خود عمل و در مورد عیسی صحیح قضاوت کند، اجازه داد عدهای آشوبگر برایش تصمیم بگیرند. برخلاف تصوّر پیلاطُس، دریایی از آب نیز نمیتوانست گناه بیعدالتی او را بشوید و مسئولیت حکم اعدام عیسی را از او دور کند. — متّیٰ ۲۷:۱۱-۲۶؛ لوقا ۲۳:۱۳-۲۵.
۳. چرا نباید اجازه دهیم دیگران برایمان تصمیم بگیرند؟
۳ ما چطور؟ وقتی با تصمیمی روبرو میشویم آیا مانند آن سه عبرانی عمل میکنیم یا اجازه میدهیم دیگران برایمان تصمیم بگیرند؟ براستی که تصمیمگیری کاری آسان نیست. تصمیمگیری صحیح و مفید بلوغ میخواهد. مثلاً اگر والدین بخواهند برای فرزندان صغیرشان تصمیماتی درست بگیرند نیاز به بلوغ فکری و روحانی دارند. البته جای شکی نیست که هر چه موقعیت بغرنجتر و جنبههای مختلف آن بیشتر باشد، تصمیمگیری نیز به همان میزان دشوارتر میشود. با وجود این، مسئولیت تصمیمگیری چیزی نیست که جزو «بارهای سنگین» محسوب شود تا برای حمل آن نیاز به کمک کسانی که ‹روحانی هستند› باشد. ( غَلاطیان ۶:۱، ۲؛ به پاورقی ترجمهٔ دنیای جدید رجوع کنید.) خیر، تصمیمگیری مسئولیتی است که در به جا آوردن آن «هر یکی از ما حساب خود را به خدا خواهد داد.» ( رومیان ۱۴:۱۲) در اصل، «هر کس حامل بار خود خواهد شد.» ( غَلاطیان ۶:۵) حال، در زندگی چگونه میتوانیم تصمیمات صحیح بگیریم؟ برای بررسی پاسخ این سؤال، اوّل باید محدودیتهای انسانی را در نظر بگیریم و سپس ببینیم چگونه کاستیهای ناشی از این محدودیتها را میتوانیم جبران کنیم.
یک شرط واجب
۴. در مورد تصمیمگیری چه درس مهمی از نافرمانی اوّلین زوج انسانی میگیریم؟
۴ در ابتدای تاریخ بشر، اوّلین زوج انسانی تصمیمی نادرست گرفتند که عواقب بسیار سنگینی برای نسل بشر داشته است. تصمیم آنها این بود که از میوهٔ درخت معرفت یا دانش خوب و بد بخورند. ( پیدایش ۲:۱۶، ۱۷) سؤال خوبی که مطرح میشود این است که عامل اصلی این تصمیمگیری اسفبار چه بود؟ کتاب مقدّس جواب میدهد: «زن دید که آن درخت برای خوراک نیکوست و به نظر خوشنما و درختی دلپذیر و دانشافزا، پس از میوهاش گرفته، بخورد و به شوهر خود نیز داد و او خورد.» ( پیدایش ۳:۶) تصمیم حوّا به خوردن میوهای که برایش ممنوع بود از روی خودخواهی بود. این عمل حوّا باعث شد که آدم نیز با او در این کار شریک شود. نتیجه آن شد که گناه و مرگ «بر همهٔ مردم طاری گشت» یعنی دامنگیر همهٔ آدمیان گردید. ( رومیان ۵:۱۲) نافرمانی آدم و حوّا نکتهای بسیار حساس را در مورد محدودیت ما انسانها برجسته میسازد: اینکه اگر انسان راهنمایی الٰهی را نادیده بگیرد قادر نخواهد بود تصمیماتی درست اتخاذ کند.
۵. یَهُوَه چه راهنماییای برای ما فراهم کرده است و چگونه میتوانیم از آن بهره ببریم؟
۵ بسیار خوشحالیم که یَهُوَه خدا ما انسانها را بدون راهنمایی به حال خود رها نکرده است! در کتاب مقدّس آمده است: «گوشهایت سخنی را از عقب تو خواهد شنید که میگوید: راه این است، در آن سلوک بنما هنگامی که به طرف راست یا چپ میگردی.» ( اِشَعْیا ۳۰:۲۱) پس میبینیم به وسیلهٔ کلام مکتوبش یعنی کتاب مقدّس است که یَهُوَه با ما سخن میگوید. از این رو، باید کتاب مقدّس را خوب بخوانیم و دانشی بسیار دقیق از آن به دست آوریم. و اگر بخواهیم در زندگی تصمیماتی درست اتخاذ کنیم باید «غذای قوی [که] از آنِ بالغان است» بخوریم. سپس حواسّ یعنی قدرت تشخیص خود را به موجب عادت، ریاضت یعنی تمرین میدهیم تا بتوانیم نیک و بد را از هم تشخیص دهیم. ( عبرانیان ۵:۱۴) با به کار گرفتن آنچه از کلام خدا یاد میگیریم قدرت تشخیص خود را آموزش میدهیم.
۶. اگر بخواهیم وجدانمان همیشه ما را به طرز صحیح هدایت کند چه چیزی لازم است؟
۶ عاملی مهم که در روند تصمیمگیری نقشی اساسی ایفا میکند وجدان ماست. این موهبت خدادادی در شکل دادن حس قضاوت و قدرت تشخیص ما بسیار مؤثر است. بدین علّت است که وجدان انسان میتواند گاهی او را ‹مذمّت کند› یعنی عذاب دهد یا باعث شود برای توجیه اَعمالش ‹عذر آورد.› ( رومیان ۲:۱۴، ۱۵) اگر بخواهیم وجدانمان همیشه ما را به طرز صحیح هدایت کند باید با معرفت و دانش خدا روشن شده و مطابق با کلامش تیز و آگاه شده باشد. وجدانی تعلیمنیافته به آسانی بازیچهٔ دست فرهنگ و عادات و رسوم میشود. حتی به راحتی تحت تأثیر محیط و عقاید دیگران قرار میگیرد. در چنین وضعیتی هیچ گاه قادر به هدایت صحیح صاحبش نخواهد بود. و از طرفی دیگر اگر ندای وجدان مدام نادیده گرفته و از قوانین خدا تخلّف شود چه اتفاقی برای سلامت وجدان میافتد؟ معلوم است که پس از مدتی وجدان مثل پوستی که با داغآهن «داغ کرده» شده باشد بیحس میشود. ( ۱تیموتاؤس ۴:۲) اما وجدانی که تحت تأثیر کلام خدا شکل گرفته است راهنمایی بسیار مطمئن میباشد.
۷. یک شرط واجب در گرفتن تصمیمات درست چیست؟
۷ با این وصف میبینیم که شرط بر عهده گرفتن مسئولیت تصمیمگیری به دست آوردن معرفت و دانشی دقیق از کتاب مقدّس و توانایی به کار بردن آن است. تنها در چنین صورتی است که میتوان در زندگی تصمیماتی درست گرفت. به جای اینکه هنگام مواجهه با مسئلهای فوراً تصمیمگیری کنیم باید با صبر و حوصله به دنبال اصول خدایی بگردیم و به دقت تفکّر کنیم که بهترین راه به کار بردن آن اصول چیست. حتی اگر مجبور شویم مثل شَدْرَک، میشَک و عَبِدْنَغو بیدرنگ تصمیمگیری کنیم، مطمئناً میتوانیم از عهدهٔ تصمیمگیری فوری برآییم زیرا خود را از قبل با دانش کلام خدا آماده کرده، وجدانمان را با آن شکل دادهایم. بیشک پیشرفت ما به سوی بلوغ روحانی تیزهوشی ما را در تصمیمگیری صدچندان میسازد. برای روشن ساختن این حقیقت به دو مورد در زندگیمان میپردازیم.
با چه کسانی دوستی میکنیم؟
۸، ۹. الف) چه اصولی نشان میدهند که باید از معاشرت با اشخاص ناشایست دوری کنیم؟ ب) آیا منظور از معاشرت بد دوستی نزدیک با افرادی بیقیدوبند و غیراخلاقی است؟ توضیح دهید.
۸ پولُس رسول به مسیحیان چنین هشدار داد: «فریفته مشوید! معاشرات بد، اخلاق حسنه را فاسد میسازد.» ( ۱قُرِنتیان ۱۵:۳۳) عیسی نیز به شاگردانش گوشزد کرد: شما «از جهان نیستید.» ( یوحنّا ۱۵:۱۹) با فرا گرفتن این دو اصل برایمان کاملاً روشن میشود که نباید با افراد زناکار، دزد، میگسار و امثال آنها دوستی کرد. ( ۱قُرِنتیان ۶:۹، ۱۰) وقتی در حقیقت رشد میکنیم درک ما از این اصول عمیقتر میشود و پی میبریم که حتی تماس با این گونه افراد از طریق فیلم، تلویزیون، کامپیوتر و کتاب نیز مضر است. این اصل در رابطه با «چَترومها» یا همان گپ و گفتگوی اینترنتی با افراد غریبه که خود را پشت نقابی مخفی کردهاند نیز صحّت دارد. — مزمور ۲۶:۴.
۹ حال به فرض افرادی را میشناسیم که اخلاق و رفتاری پاک و نمونه دارند ولی خدای حقیقی را عبادت نمیکنند. آیا میتوان با این دسته افراد دوستی کرد؟ کتاب مقدّس میگوید: «تمام دنیا در شریر خوابیده است.» ( ۱یوحنّا ۵:۱۹) در اثر رشد و بلوغ روحانی پی میبریم که دوستان ناشایست فقط به افرادی بیقیدوبند و غیراخلاقی محدود نمیشود. بدین علّت بسیار عاقلانه است فقط با کسانی دوستی نزدیک برقرار کنیم که یَهُوَه را دوست دارند.
۱۰. چه چیزی به ما کمک میکند در خصوص تماس با دنیای اطرافمان بتوانیم تصمیمی درست بگیریم؟
۱۰ جدایی کامل از مردم دنیا نه امکانپذیر است نه واجب. ( یوحنّا ۱۷:۱۵) مثلاً، چطور میتوان در خدمت موعظه، در مدرسه و در محل کار از تماس با مردم دنیا اجتناب کرد؟ همسر غیرشاهد خواهر یا برادری چگونه میتواند از تماسهایی مضاف با افراد دنیوی اجتناب کند؟ پس به دلیل تقویت وجدانمان میتوانیم تشخیص دهیم که تماس اجباری ولی محدود، با ایجاد دوستی کاملاً متفاوت است. ( یعقوب ۴:۴) بدین ترتیب است که وقتی از خود میپرسیم که آیا لازم است در فعالیتهای بعد از مدرسه از قبیل ورزش یا رقص و مهمانیها با همکلاسیهایمان یا همکارانمان معاشرت کنیم، میتوانیم همچون بالغان تصمیمی عاقلانه بگیریم.
انتخاب شغل
۱۱. اوّلین نکتهای که باید در مورد انتخاب شغل در نظر گرفت کدام است؟
۱۱ کتاب مقدّس میگوید که سر خانواده باید برای ‹اهل خانهٔ خود تدبیر کند› یعنی مایحتاج زندگی را برایشان فراهم سازد. بهکارگیری اصول کتاب مقدّس باعث میشود هنگام انتخاب شغل برای امرار معاش به طرزی صحیح تصمیم بگیریم. این امر نشان بلوغ روحانی میباشد. ( تیموتاؤس ۵:۸) اوّلین نکتهای که باید در نظر گرفت ماهیت شغل یا حرفهٔ مورد نظر است. به عبارت دیگر در این شغل و حرفه چه نوع اَعمال و رفتاری از ما انتظار میرود؟ معلوم است که انتخاب شغلی که اَعمال خلاف اصول کتاب مقدّس را ترویج میدهد تصمیمی کاملاً اشتباه خواهد بود. بدین علّت شخص مسیحی مشاغلی را که شامل بتپرستی، دزدی، استفادهٔ نادرست از خون یا هر عمل خلاف کتاب مقدّس میشود قبول نمیکند. در ضمن میداند که نباید دروغ بگوید یا کلاهبرداری کند حتی اگر رئیس وی از او انتظار این کار را داشته باشد. — اَعمال ۱۵:۲۹؛ مکاشفه ۲۱:۸.
۱۲، ۱۳. قطع نظر از ماهیت شغل، چه عوامل دیگری را نیز حین انتخاب شغل و حرفه باید در نظر داشت؟
۱۲ حال اگر ماهیت شغل مورد نظر به تنهایی اصل یا قانونی الٰهی را نقض نکند چطور؟ در این نوع موارد نیز باید احتیاط کرد چرا که با افزایش دانش و معرفت از حقیقت حس تشخیص نیز قویتر میشود. در نتیجه شخص متوجه میشود که در کنار ماهیت شغل شرایط دیگری را نیز باید در نظر بگیرد. سؤال اینجاست که آیا شغل مورد نظر شخص مسیحی را در اَعمالی درگیر میکند که خلاف اصول کتاب مقدّس است؟ برای مثال، فرض کنیم شخص تلفنچی باشد اما محل کارش در یک قمارخانه است. آن وقت چطور؟ در چنین شرایطی محل کار او و منبعی که حقوق وی را تأمین میکند وضعیت امر را تغییر میدهد. یا فرض کنیم فردی مسیحی رنگرز است و دارای شغلی آزاد. آیا صحیح است بخواهد کنترات رنگ زدن یکی از کلیساها را بر عهده گیرد که در واقع هدف از آن کار بهبودی محل عبادت و ترویج دین کاذب است؟ — ۲قُرِنتیان ۶:۱۴-۱۶.
۱۳ حال اگر کارفرمای ما با صاحبان محل پرستش یکی از ادیان کاذب قراردادی برای نوسازی عمارت دینی آنها بست، کارگر مسیحی چه عکسالعملی باید از خود نشان دهد؟ در این گونه موارد باید اوّل تعیین کرد که حد و مرز مسئولیت و قدرت تصمیمگیری ما در این کار کجاست. یا در موردی دیگر، اگر فرد مسیحی در کاری اشتغال دارد که خدمتی برای عموم محسوب میشود، مثلاً پستچی، آیا صحیح است خدمات خود را شامل اماکنی کند که اَعمال خلاف کتاب مقدّس را ترویج میدهند؟ آیا اصلی که در متّیٰ ۵:۴۵ آمده است در این مورد صدق میکند یا خیر؟ از آن گذشته، تأثیرات جانبی چنین کار روزمره را بر وجدانمان نمیتوان دستکم گرفت. ( عبرانیان ۱۳:۱۸) با توجه به این گونه احتمالات، میبینیم که تصمیمگیری درست مستلزم افزایش قدرت تشخیص و آموزش وجدان خدادادی ماست.
«در همهٔ راههای خود او را بشناس»
۱۴. هنگام تصمیمگیری همیشه چه نکاتی را باید بررسی کنیم؟
۱۴ در مورد ادامهٔ تحصیل یا معالجات پزشکی چطور؟ تصمیمگیری صحیح در این گونه موارد مستلزم چیست؟ در این زمینهها نیز باید قبل از اخذ تصمیم اوّل تعیین کنیم کدام اصول کتاب مقدّس به مسئلهٔ مورد نظر مربوط میشوند. پس از تشخیص اصول مربوط باید با هوشیاری تمام راه به اجرا گذاشتن آن اصول را تعیین کنیم. سلیمان حکیم، یکی از پادشاهان اسرائیل باستان میگوید: «در همهٔ راههای خود او را بشناس، و او طریقهایت را راست خواهد گردانید.» — امثال ۳:۵، ۶.
۱۵. از مسیحیان قرن اوّل در مورد تصمیمگیری چه یاد میگیریم؟
۱۵ نکتهای را که نباید هنگام تصمیمگیری فراموش کنیم این است که اغلب اوقات تصمیمات ما بر اطرافیانمان نیز تأثیر میگذارند. برای مثال، از آنجایی که قوانین و محدودیتهای متعدد تغذیه در شریعت موسی برای مسیحیان واجب نیست، مسیحیان قرن اوّل میتوانستند از هر غذایی که میخواستند بخورند، از جمله غذاهایی که شریعت موسوی منع کرده بود. با وجود این، پولُس رسول مجبور بود در مورد خوردن گوشت حیوانی که به نحوی به آیین و عبادت بتپرستان مربوط میشد به آنها چنین هشدار دهد: «بنابراین، اگر خوراک باعث لغزش برادر من باشد، تا به ابد گوشت نخواهم خورد تا برادر خود را لغزش ندهم.» ( ۱قُرِنتیان ۸:۱۱-۱۳) با این توصیف میبینیم که حتی مسیحیان قرن اوّل نیز ترغیب به رعایت حال و وجدان دیگران میشدند تا مبادا کسی را لغزش دهند. ما نیز باید مواظب باشیم با تصمیماتی که میگیریم کسی را ‹لغزش ندهیم.› — ۱قُرِنتیان ۱۰:۲۹، ۳۲.
حکمت الٰهی را جویا باشیم
۱۶. دعا حین تصمیمگیری چه کمکی میتواند به ما بکند؟
۱۶ دعا کردن برای تصمیمگیری صحیح کمک بزرگی است. یکی از شاگردان عیسی، یعقوب نوشت: «اگر از شما کسی محتاج به حکمت باشد، سؤال بکند از خدایی که هر کس را به سخاوت عطا میکند و ملامت نمینماید و به او داده خواهد شد.» ( یعقوب ۱:۵) بلی، با اطمینان خاطر تمام میتوانیم به یَهُوَه دعا کنیم و از او خواهش کنیم حکمت لازم را برای تصمیمگیری به ما بدهد. وقتی برای دریافت راهنمایی به خدا دعا کنیم، روحالقدس وی به ما کمک میکند آیههای مورد نظر را بهتر درک کنیم یا آیههای دیگری را به یاد ما بیاورد که ممکن است از قلم انداخته باشیم.
۱۷. در روند تصمیمگیری، دیگران چه کمکی به ما میتوانند بکنند؟
۱۷ آیا دیگران میتوانند ما را در تصمیمگیری کمک کنند؟ مسلّماً. یَهُوَه افرادی بالغ و روحانی را در جماعات برای کمک به ما فراهم کرده است. ( اَفَسُسیان ۴:۱۱، ۱۲) بنابراین، میتوانیم با این افراد در مواردی که با تصمیم بزرگی مواجه هستیم مشورت کنیم. چنین اشخاصی که دیدگاهی روحانی و عمیق نسبت به مسائل دارند و در زندگی تجربه اندوختهاند، میتوانند آیهها یا اصول دیگری را به ما یادآوری کنند که ممکن است بر تصمیمگیری ما تأثیر مستقیم داشته باشد، یا شاید بتوانند به ما کمک کنند ‹تا چیزهای بهتر را برگزینیم› یعنی به امور مهمتر ارجحیت دهیم. ( فیلِپّیان ۱:۹، ۱۰) اما باید یک نکتهٔ بسیار مهم را از نظر دور نداریم: باید مراقب باشیم تا دیگران به جای ما تصمیم نگیرند. مسئولیت تصمیمگیری در زندگیمان را کسی جز خود ما نمیتواند حمل کند.
آیا نتیجه همیشه مثبت است؟
۱۸. تصمیمات درست چه نتایجی ممکن است داشته باشند؟
۱۸ آیا میتوان انتظار داشت تصمیماتی که بر اساس اصول کتاب مقدّس و وجدانی پاک گرفته شدهاند همیشه نتایج مثبتی به همراه داشته باشند؟ بلی، اما نه بلافاصله. حتی ممکن است نتایج آن در اوّل ناخوشایند نیز باشند. برای مثال سه جوان عبرانی، شَدْرَک، میشَک و عَبِدْنَغو میدانستند که امتناع از پرستش و سجدهٔ تمثال عظیم پادشاه به مرگشان میانجامید. ( دانیال ۳:۱۶-۱۹) همچنین، وقتی رسولان عیسی مقابل سَنهِدرین، شورای عالی یهود ایستاده، به آنها گفتند که خدا را بیشتر از انسان اطاعت میکنند، نتیجهاش آن بود که قبل از آزاد کردنشان آنها را شلاق زدند. ( اَعمال ۵:۲۷-۲۹، ۴۰) در ضمن، برای همهٔ ما «وقتی و اتفاقی واقع میشود.» ( جامعه ۹:۱۱) پس اگر به دلیل تصمیمات درستی که میگیریم مجازات شویم اطمینان داریم که یَهُوَه نه تنها به ما قدرت تحمّل بلکه سرانجام برکت نیز میدهد. — ۲قُرِنتیان ۴:۷.
۱۹. چگونه میتوانیم با شجاعت تمام مسئولیت خود را در اخذ تصمیمات درست بر عهده بگیریم؟
۱۹ در مجموع میتوان گفت که برای اخذ تصمیم درست اوّل باید اصول مربوط به موضوع را تشخیص دهیم و سپس با استفاده از توانایی فکری خویش آن را به کار گیریم. در این راه بسیار خوشحالیم که یَهُوَه روحالقدس خود و همچنین افراد بالغ جماعت را در اختیار ما گذاشته است! با نظر به این برکاتی که به ما داده شده است بیایید با شجاعت تمام مسئولیت خود را در اخذ تصمیمات درست بر عهده بگیریم.
چه آموختیم؟
• شرایط لازم برای اخذ تصمیمات صحیح کدام است؟
• رشد و بلوغ روحانی چه تأثیری بر نوع دوستانی که انتخاب میکنیم میگذارد؟
• وقتی در انتخاب شغل و حرفه تصمیم میگیریم چه عوامل مهمی را باید در نظر داشته باشیم؟
• برای تصمیم گرفتن چه کمکهایی در اختیار داریم؟
[تصویر در صفحهٔ ۹]
از نافرمانی آدم و حوّا درس مهمی در زندگی یاد میگیریم
[تصویر در صفحهٔ ۱۰]
قبل از اینکه تصمیم مهمی در زندگی بگیریم اوّل اصول الٰهی را در آن رابطه تشخیص دهیم