‹برای شما یادگاری خواهد بود›
‹آن روز، برای شما یادگاری خواهد بود، و در آن، عیدی برای خداوند نگاه دارید.›—خرو ۱۲:۱۴.
توضیح دهید:
اسرائیلیان در مصر برای تهیه و برگزاری اولین جشن فِصَح چه کارهایی باید انجام می‌دادند؟
آخرین شام فِصَحِ عیسی و رسولانش در چه روزی بود و در انتهای آن روز چه اتفاقی افتاد؟
از گزارش اولین فِصَح و خروج اسرائیلیان چه درس‌هایی می‌گیریم؟
۱، ۲. چه سالگردی باید برای همهٔ مسیحیان اهمیت داشته باشد و چرا؟
واژهٔ سالگرد چه موضوعی را به خاطرتان می‌آورد؟ شخصی متأهل شاید بگوید: «سالگرد ازدواجم را.» برخی نیز ممکن است به رویدادی تاریخی اشاره کنند؛ برای مثال، استقلال سرزمینشان. آیا سالگردی را می‌شناسید که از ۳۵۰۰ سال پیش تا به حال گرفته شده است؟
۲ این سالگرد، عید فِصَح است و مظهر آزادی اسرائیل باستان از بردگی مصر می‌باشد. این واقعه باید برای ما نیز اهمیت داشته باشد. چرا؟ زیرا به واقعه‌ای بسیار مهم مربوط است که با زندگی ما در ارتباط است. ولی شاید بگویید: ‹ما یهودی نیستیم که جشن فِصَح را برگزار کنیم! پس چرا باید به این سالگرد اهمیت دهیم؟› پاسخ این سؤال در این سخن مهم نهفته است: «مسیح، برهٔ پِسَخ ما، قربانی شده است.» (۱قر ۵:۷) برای درک اهمیت این سخن لازم است که دربارهٔ جشن پِسَخ یا فِصَح یهودیان آگاهی کسب کنیم و ارتباط آن را با فرمانی که به همهٔ مسیحیان داده شده است دریابیم.
دلیل برگزاری جشن فِصَح
۳، ۴. قبل از اولین فِصَح چه وقایعی رخ داد؟
۳ صدها میلیون غیریهودی در سراسر جهان اطلاعاتی در مورد دلیل برگزاری جشن فِصَح دارند. شاید آنان کتاب خروج از کتاب مقدّس را خوانده، داستان این واقعه را شنیده یا فیلمی در آن رابطه دیده باشند.
۴ وقتی اسرائیلیان سالیان بسیار در مصر برده بودند یَهُوَه موسی و برادرش هارون را برای آزادی آنان به نزد فرعون فرستاد. اما فرعون، حاکم مغرور مصر نخواست که اسرائیلیان را آزاد سازد. از این رو، یَهُوَه یک سری بلا بر سر مصریان آورد. در آخر، خدا فرعون را با دهمین بلا یعنی مرگ نخست‌زادگان مصری به آزادی اسرائیلیان مجبور ساخت.—خرو ۱:۱۱؛ ۳:۹، ۱۰؛ ۵:۱، ۲؛ ۱۱:۱، ۵.
۵. اسرائیلیان برای رهایی موظف بودند چه تدارکاتی ببینند؟ (تصویر اول مقاله ملاحظه شود.)
۵ اما قبل از رهایی، یَهُوَه در زمان اعتدال بهاری ۱۵۱۳ ق.م. در ماه عبرانی اَبیب که بعدها نیسان نامیده شد دستورالعمل‌هایی به اسرائیلیان داد.a خدا به آنان گفت که از روز دهم آن ماه برای واقعهٔ ۱۴ نیسان تدارکاتی ببینند. ۱۴ نیسان با غروب آفتاب شروع می‌شد زیرا روز عبرانی با غروب آفتاب شروع و با غروب آفتاب تمام می‌شد. در آن روز هر خانواده موظف بود گوسفندی نر (یا بزی نر) ذبح کند و خون آن را بر قایمه و سردر یعنی چهارچوب در خانه بمالد. (خرو ۱۲:۳-۷، ۲۲، ۲۳) تمام خانواده موظف بودند که برّهٔ بریان‌شده را با نان فطیر یعنی نان بدون خمیرمایه و سبزی بخورند. در آن شب فرشتهٔ خدا از سرزمین مصر گذشت و نخست‌زادهٔ تمام مصریان را کشت. ولی اسرائیلیان مطیع از این بلا محفوظ ماندند و پس از آن از مصر آزاد شدند.—خرو ۱۲:۸-۱۳، ۲۹-۳۲.
۶. چرا اسرائیلیان موظف بودند هر سال فِصَح را جشن گیرند؟
۶ این واقعه، فِصَح است و اسرائیلیان موظف بودند هر سال آزادی‌شان را به یاد آورند. خدا به آنان گفت: «آن روز، [برای شما] یادگاری خواهد بود، و در آن، عیدی برای خداوند نگاه دارید، و آن را به قانون ابدی، نسلاً بعد نسل عید نگاه دارید.» پس از برگزاری جشن فِصَح در روز ۱۴ نیسان هفت روز عید فطیر گرفته می‌شد. در واقع چهاردهم نیسان فِصَح است ولی واژهٔ فِصَح بر تمام هشت روز نیز دلالت دارد. (خرو ۱۲:۱۴-۱۷؛ لو ۲۲:۱؛ یو ۱۸:۲۸؛ ۱۹:۱۴) جشن فِصَح در واقع یکی از سه عیدی بود که اسرائیلیان موظف بودند آن را هر سال برگزار کنند.—۲توا ۸:۱۳.
۷. عیسی در آخرین فِصَح معتبر چه چیزی را تأسیس کرد؟
۷ از آنجایی که یهودیان تحت شریعت موسوی بودند، عیسی و رسولانش جشن فِصَح را هر سال برگزار می‌کردند. (مت ۲۶:۱۷-۱۹) آخرین باری که آنان این سالگرد را برگزار کردند، عیسی رویدادی جدید یعنی مراسم شام سَرور را تأسیس کرد. حال پیروانش این سالگرد را باید در چه روزی برگزار کنند؟
شام سَرور در چه روزی باید برگزار شود؟
۸. در رابطه با فِصَح و شام سَرور چه سؤالی مطرح است؟
۸ عیسی شام سَرور را پس از برگزاری آخرین فِصَحِ معتبر تأسیس کرد. از این رو، شام سَرور با سالگرد فِصَح مصادف بود. شاید متوجه شده باشید که امروزه تاریخ روز فِصَح در تقویم یهودی با تاریخ یادبود مرگ مسیح گاهی مغایرت دارد. به چه دلیل؟ فرمان خدا به اسرائیلیان باستان در یافتن پاسخ این سؤال به ما کمک می‌کند. خدا از طریق موسی به اسرائیلیان باستان مشخص کرد که قربانی را در چه وقت از روزِ ۱۴ نیسان اهدا کنند. او گفت: «تمامی انجمن جماعت بنی‌اسرائیل [برّه] را در عصر ذبح کنند.»—خروج ۱۲:۵، ۶ خوانده شود.
۹. مطابق با خروج ۱۲:۶ برّهٔ فِصَح چه وقت باید ذبح می‌شد؟ (همچنین کادر «چه وقت از روز؟» ملاحظه شود.)
۹ در کتاب توراه و هفطارا به زبان عبری در خروج ۱۲:۶ آمده است که برّه باید «بین دو عصر» ذبح شود. برخی از ترجمه‌های کتاب مقدّس دقیقاً از این عبارت استفاده کرده‌اند. ولی در دیگر ترجمه‌های کتاب مقدّس منجمله ترجمهٔ انگلیسی کتاب مقدّس تَنَخ عبارت «بین دو عصر» «بین روشنایی و تاریکی» ترجمه شده است. با این حال، برخی دیگر آن عبارت را «غروب،» «روشنایی و تاریکی عصر» یا «حدود غروب آفتاب» برگردانده‌اند. پس برّه می‌بایست با غروب آفتاب در حالی که هنوز روشنایی باقی بود در آغاز ۱۴ نیسان ذبح می‌شد.
۱۰. برخی در رابطه با زمان ذبح برّه چه عقیده‌ای دارند و در این رابطه چه سؤالی مطرح می‌شود؟
۱۰ بعدها برخی از یهودیان فکر کردند که ذبح تمام برّه‌هایی که به معبد آورده می‌شد باید ساعت‌ها طول می‌کشید. بنابراین درکشان از عبارت «بین دو عصر» در خروج ۱۲:۶ این بود که ذبح باید در انتهای روز ۱۴ نیسان بوده باشد یعنی از بعدازظهر تا غروب آفتاب آن روز. اما اگر چنین می‌بود پس چه وقت باید برّه را می‌خوردند؟ پروفسور جاناتان کلاوانس متخصص یهودیت باستان بیان کرد: «روز با غروب آفتاب شروع می‌شد. بنابراین ذبح در روز چهاردهم انجام می‌شد اما شروع فِصَح و خوردن غذا در روز پانزدهم بود، با آن که توالی این روزها در کتاب خروج ذکر نشده است.» او همچنین نوشت: «نوشته‌های خاخامی . . . حتی اشاره نمی‌کند که مراسم شام سِدِر [یا شام فِصَح] قبل از نابودی معبد اورشلیم [در سال ۷۰ م.] چگونه صورت می‌گرفت.»—قسمت‌های برجسته‌شده از طرف ما می‌باشد.
۱۱. الف) در روز فِصَح سال ۳۳ م. چه وقایعی برای عیسی رخ داد؟ ب) چرا ۱۵ نیسان ۳۳ م. «شَبّات بزرگ» نامیده شده است؟ (پاورقی ملاحظه شود.)
۱۱ حال فِصَح سال ۳۳ میلادی چه زمان برگزار شد؟ در ۱۳ نیسان با نزدیک شدن روزی «که می‌بایست برهٔ پِسَخ قربانی شود،» عیسی به پِطرُس و یوحنا گفت: «بروید و شام پِسَخ را برایمان تدارک ببینید تا بخوریم.» (لو ۲۲:۷، ۸) سپس «ساعت مقرّر» برای فِصَح بعد از غروب آفتاب در ۱۴ نیسان «فرارسید» که مصادف با عصر پنجشنبه بود. عیسی شام فِصَح را با رسولانش خورد و سپس شام سَرور را تأسیس کرد. (لو ۲۲:۱۴، ۱۵) در آن شب عیسی دستگیر و محاکمه شد. سپس نزدیک ظهرِ ۱۴ نیسان به دار میخکوب و بعدازظهر آن روز مرد. (یو ۱۹:۱۴) بنابراین، مسیح یعنی «برهٔ پِسَخ ما» در همان روزی که برّهٔ فِصَح ذبح می‌شد، ‹قربانی شد.› (۱قر ۵:۷؛ ۱۱:۲۳؛ مت ۲۶:۲) تا انتهای آن روز یعنی قبل از آغاز ۱۵ نیسان جسد عیسی در مقبره قرار داده شده بود.b—لاو ۲۳:۵-۷؛ لو ۲۳:۵۴.
درسی که از سالگرد فِصَح می‌گیریم
۱۲، ۱۳. فرزندان قوم یهود چگونه در جشن فِصَح سهیم می‌شدند؟
۱۲ موسی به قوم اسرائیل در اولین فِصَح گفت که فِصَح را همواره برگزار کنند و این حکمی «ابدی» برای آنان بود. بعدها فرزندانشان مفهوم این جشن سالانه را از والدین خود سؤال می‌کردند. (خروج ۱۲:۲۴-۲۷ خوانده شود؛ تث ۶:۲۰-۲۳) پس فِصَح ‹یادگاری‌ای› بود که حتی فرزندان نیز می‌توانستند از آن درس بگیرند.—خرو ۱۲:۱۴.
۱۳ اسرائیلیان، نسل بعد از نسل درس‌هایی مهم از جشن فِصَح به فرزندانشان می‌دادند. یک درس این بود که یَهُوَه محافظ پرستندگانش است. فرزندان می‌آموختند که خدا وجودی مبهم نیست بلکه خدایی زنده و حقیقی است که به قومش علاقه دارد و برای نجات آنان وارد عمل می‌شود. یَهُوَه این موضوع را با محافظت از نخست‌زاده‌های اسرائیلیان هنگامی که با دهمین بلا «مصریان را زد» ثابت کرد.
۱۴. والدین چه درس‌هایی می‌توانند در رابطه با فِصَح به فرزندانشان بیاموزند؟
۱۴ والدین مسیحی موظف نیستند که مفهوم فِصَح را هر سال برای پسران و دخترانشان توضیح دهند. ولی آیا به فرزندانمان می‌آموزیم که یَهُوَه از قومش محافظت می‌کند؟ آیا فرزندانمان، اعتقاد راسخمان را به این که یَهُوَه هنوز مدافع قومش است می‌بینند؟ (مز ۲۷:۱۱؛ اشع ۱۲:۲) و آیا این کار را نه به صورت خشک بلکه در گفتگویی خوشایند به فرزندانمان تعلیم می‌دهیم؟ چنین درس‌هایی به خانواده کمک می‌کند تا دوستی‌ای محکم با یَهُوَه داشته باشند و به او اعتماد کنند.
۱۵، ۱۶. از جشن فِصَح و گزارشات کتاب خروج چه چیزی در مورد یَهُوَه می‌آموزیم؟
۱۵ درس دیگری که از فِصَح می‌گیریم این است که یَهُوَه نه تنها قادر است از قومش محافظت کند بلکه آنان را نجات نیز می‌دهد، درست همان طور که اسرائیلیان را ‹به قوّت دست از مصر بیرون آورد.› آنان با ستونی از ابر و آتش هدایت شدند، از کف دریای سرخ از میان آب‌هایی که همچون دیواری به طرف چپ و راست قرار گرفته بود عبور کردند و سپس نابودی لشکر مصریان را در دریا دیدند. آنگاه اسرائیلیانِ نجات‌یافته چنین گفتند: «یَهُوَه را سرود می‌خوانم زیرا . . . اسب و سوارش را به دریا انداخت. خداوند قوّت و تسبیح من است. و او نجات من گردیده است.»—خرو ۱۳:۱۴، ۲۱، ۲۲؛ ۱۵:۱، ۲؛ مز ۱۳۶:۱۱-۱۵.
۱۶ ای والدین! آیا به فرزندانتان کمک می‌کنید که به قدرت رهایی یَهُوَه اعتماد و توکّل کنند؟ آیا سخنان و تصمیماتتان نشان می‌دهد که به این موضوع معتقدید؟ شایسته است که خروج باب‌های ۱۲-۱۵ را در پرستش خانوادگی بگنجانید و در مورد قدرت نجات یَهُوَه تأکید کنید و در زمانی دیگر این موضوع را با در نظر گرفتن اعمال ۷:۳۰-۳۶ یا دانیال ۳:۱۶-۱۸، ۲۶-۲۸ بسط دهید. بلی، ما چه پیر، چه جوان باید مطمئن باشیم که یَهُوَه، قومش را همان گونه که در روزگار موسی رهایی داد در آینده نیز نجات خواهد داد.—۱تِسالونیکیان ۱:۹، ۱۰ خوانده شود.
یادگاری برای ما
۱۷، ۱۸. چرا خون عیسی از خونی که در اولین فِصَح ریخته شد پرارزش‌تر است؟
۱۷ مسیحیان حقیقی موظف نیستند که فِصَحِ یهودیان را برگزار کنند. این جشنِ سالانه بخشی از شریعت موسوی بود و ما تحت این شریعت نیستیم. (روم ۱۰:۴؛ کول ۲:۱۳-۱۶) در عوض، سالگرد واقعه‌ای دیگر را برگزار می‌کنیم یعنی سالگرد مرگ عیسی مسیح را. با این حال، از جشن فِصَحی که در مصر آغاز شد درس‌هایی بسیار می‌آموزیم.
۱۸ خون برّه‌ای که اسرائیلیان در مصر بر چهارچوب درِ خانه مالیدند باعث نجات جان نخست‌زادگانشان شد. البته امروزه ما حیوانات را قربانی نمی‌کنیم، نه در فِصَح و نه در روز دیگر. اما امروزه قربانی‌ای پرارزش‌تر برای نجات ابدی جان‌ها وجود دارد. پولُس رسول نوشت که ‹خونِ پاشیدهٔ› عیسی موجب حفظ جان مسح‌شدگان می‌شود یعنی جماعت «نخستزادگانی که نامهایشان در آسمان نوشته شده است.» (عبر ۱۲:۲۳، ۲۴) همچنین جان مسیحیانی که امید دارند تا ابد بر زمین زندگی کنند با همین خون حفظ می‌شود. همهٔ ما باید مرتباً به خود یاد آوری کنیم که «به‌واسطهٔ خون وی رهایی یافته‌ایم، که این همان آمرزش گناهان است، که آن را به اندازهٔ غنای فیض خود . . . به ما بخشیده است.»—افس ۱:۷، ۸.
۱۹. نحوهٔ مرگ عیسی چگونه اعتماد ما را به پیشگویی‌ها تقویت می‌کند؟
۱۹ به اسرائیلیان روزگار موسی گفته شد که استخوان‌های برّهٔ ذبح‌شده را نشکنند. (خرو ۱۲:۴۶؛ اعد ۹:۱۱، ۱۲) چه اتفاقی برای استخوان‌های «برهٔ خدا» یعنی عیسی که فدیهٔ ما شد افتاد؟ (یو ۱:۲۹) او در کنار دو جنایتکار به دار میخکوب شد. یهودیان از پیلاتُس درخواست کردند تا ساق پاهای آنان را بشکنند تا مرگشان سرعت یابد و بدنشان تا روز ۱۵ نیسان که سَبَّت بزرگ بود بر دار باقی نماند. سربازان ساق پاهای دو جنایتکار را شکستند «امّا چون به عیسی رسیدند و دیدند مرده است، ساقهای او را نشکستند.» (یو ۱۹:۳۱-۳۴) این اتفاق با واقعهٔ فِصَح هماهنگ است. پس برّهٔ فِصَح «سایهٔ» قربانی عیسی در ۱۴ نیسان ۳۳ م. بود. (عبر ۱۰:۱) به علاوه، این موضوع تحقق سخنانی بود که در مزمور ۳۴:۲۰ آمده است. تعمّق در آن، ایمان و اعتمادمان را به نبوّت‌ها تقویت می‌کند.
۲۰. چه تفاوتی بین فِصَح و شام سَرور است؟
۲۰ با این حال، بین فِصَح و شام سَرور تفاوت‌هایی وجود دارد. نحوهٔ برگزاری فِصَحی که یهودیان سالانه برگزار می‌کردند با نحوهٔ برگزاری یادبود مرگ مسیح متفاوت است. در مصر، اسرائیلیان اجازه داشتند از گوشت برّه بخورند اما نه از خون برّه. این موضوع با دستورالعمل عیسی برای برگزاری شام سَرور متفاوت است. او به آن دسته از پیروانش که «در پادشاهی خدا» با او حکومت خواهند کرد گفت که از نان بخورند و از شراب بنوشند. این نان و شراب در واقع سمبل بدن و خون اوست. در مورد این موضوع جزئیاتی بیشتر در مقالهٔ بعد خواهیم خواند.—مرق ۱۴:۲۲-۲۵.
۲۱. چرا کسب آگاهی از فِصَح مفید است؟
۲۱ بدون شک فِصَح رویدادی مهم در تاریخ قوم خداست و درس‌هایی بسیار برای هر یک از ما در آن نهفته است. با آن که فِصَح، ‹یادگاری‌ای› برای یهودیان بود، ما مسیحیان باید در مورد آن آگاهی کسب کنیم و درس‌هایی پرارزش از آن بگیریم، زیرا «تمامی کتب مقدّس الهام خداست.»—۲تیمو ۳:۱۶.
[پاورقی‌ها]
a اولین ماه عبرانی، اَبیب نامیده می‌شود، ولی وقتی اسرائیلیان از اسارت بابل به اورشلیم برگشتند این ماه را نیسان خواندند. در این مقاله از نام نیسان استفاده شده است.
b هنگام غروب، ۱۵ نیسان شروع شد. در آن سال، اولین روز عید فطیر که آن نیز سَبَّت محسوب می‌شد، با روز شنبه یا روز سَبَّت مصادف شد. چون در آن سال هر دو سَبَّت با هم تلاقی داشت سَبَّت یا «شَبّات بزرگ» بود. —یوحنا ۱۹:۳۱، ۴۲ خوانده شود.
[تصویر در صفحهٔ ۱۷]
[کادر در صفحهٔ ۱۹]
چه وقت از روز؟
مفسّری یهودی به نام مارکوس کالیش (۱۸۲۸-۱۸۸۵) نوشت: «ابن عَزْرا [خاخام نامدار اسپانیایی، ۱۰۹۲-۱۱۶۷] نیز این نظر را مشخصاً چنین ابراز کرد: ‹ما [یهودیان] دو عصر داریم؛ اولی با آغاز غروب آفتاب . . . و دومی [پایان غروب آفتاب] هنگام محو شدن نور که در ابرها منعکس می‌شود؛ فاصلهٔ این دو، حدود یک ساعت و بیست دقیقه است؛› این توضیح به نظر منطقی‌ترین تفسیر است که تفسیر قرائی‌ها و سامری‌ها نیز می‌باشد و بسیاری نیز این تفسیر را پذیرفته‌اند.» این عقیده که برّه در ابتدای روز ۱۴ نیسان ذبح می‌شد هماهنگ با فرمانی است که در تثنیه ۱۶:۶ آمده است: «فِصَح را در شام، وقت غروب آفتاب، هنگام بیرون آمدنت از مصر ذبح کن.» —خرو ۳۰:۸؛ اعد ۹:۳-۵، ۱۱.
[تصویر در صفحهٔ ۲۰]
از گفتگو دربارهٔ فِصَح چه درس‌هایی می‌توان به فرزندان آموخت؟ (بند ۱۴ ملاحظه شود)