دید درست به اشتباه و خطا
دانیال و ماریاa دخترشان را به همراه شوهر و دو پسرش به خانه‌شان دعوت کردند. برای این که خاطره‌ای خوش از اقامتشان در آنجا داشته باشند، روز آخر ماریا که آشپز حرفه‌ای و بازنشسته بود، تصمیم گرفت برای نوه‌هایش ماکارونی و پنیر، غذای مورد علاقه‌شان را تهیه کند.
همه نشسته بودند که ماریا غذای اصلی را آورد و آن را وسط میز گذاشت. درِ ظرف را برداشت. با دیدن آنچه در ظرف بود ناگهان شادی‌اش به سرخوردگی و ناراحتی تبدیل شد، در آن ظرف فقط سس پنیر بود. ماریا فراموش کرده بود مادهٔ اصلی یعنی ماکارونی را اضافه کند!
قطع‌نظر از سن و تجربیات ما، اشتباه و خطا از همهٔ ما سر می‌زند، خطا می‌تواند گفته‌ای نسنجیده، عملی نابجا، حتی فراموش کردن چیزی یا بی‌توجهی به موضوعی باشد. اما چرا چنین خطاهایی پیش می‌آید؟ در صورتی که خطایی از ما سر زند، چه واکنشی باید نشان دهیم؟ آیا می‌توان از خطا و اشتباه پرهیز کرد؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها ابتدا باید دیدی درست به اشتباه و خطا داشته باشیم.
دید ما و دید خدا به خطاهایمان
وقتی کاری را خوب انجام می‌دهیم تعریف و تحسینی بجا را می‌پذیریم و از آن شاد می‌شویم. در مورد خطاها و اشتباهاتمان چطور، آیا می‌پذیریم که خطا کرده‌ایم؟ حتی اگر خطای ما عمدی نباشد یا دیگران متوجه آن نشوند، باید مسئولیت آن را بپذیریم. برای داشتن چنین روحیه‌ای نیاز به تواضع است.
افراد مغرور خطاهای خود را کوچک می‌شمارند و شخصی دیگر را بابت آن ملامت و سرزنش می‌کنند یا حتی انکار می‌کنند که خطایی از آنان سر زده است. چنین واکنشی در مقابل خطاهایمان اغلب نتایجی تلخ به همراه دارد، مشکل باقی می‌ماند و حتی ممکن است افراد دیگر به‌ناحق بابت آن ملامت شوند. حتی اگر از عواقب خطایمان مصون مانیم، باید به یاد داشته باشیم که در نهایت «هر یک از ما حساب خود را به خدا خواهد داد.»—رومیان ۱۴:۱۲.
خدا دیدی معقول به اشتباهات و خطاهای ما دارد. در کتاب مزامیر گفته شده است که خدا رحیم و دلسوز است. او عیب‌جو نیست و مدام در پی محکوم کردن ما نیست و از ما ناخشنود نمی‌ماند، بلکه ضعف‌ها و طبیعت خطاکار ما را می‌شناسد. در کلامش آمده است: «به یاد دارد که ما خاک هستیم!»—مزمور ۱۰۳:۸، ۹، ۱۴.
به علاوه، او همچون پدری دلسوز و مهربان می‌خواهد که فرزندانش دیدی همچون او به خطاها و اشتباهاتشان داشته باشند. (مزمور ۱۳۰:۳) خداوند بامحبت و پر مهر ما در کلامش پندها و راهنمایی‌های لازم را به ما داده است تا بتوانیم به خطاهای خود و دیگران دیدی درست داشته باشیم.
واکنش صحیح در مقابل خطاهایمان
وقتی از کسی اشتباه و خطایی سر می‌زند اغلب او وقت و انرژی بسیاری صرف می‌کند تا عمل یا گفتهٔ خود را موجه جلوه دهد یا شخصی دیگر را بابت آن ملامت کند. اما اگر سخنی گفتیم که باعث ناراحتی کسی شد، می‌توانیم عذرخواهی کنیم، اشتباهمان را تصحیح و دوستی‌مان را حفظ کنیم. شاید اشتباهی از شما سر زده است که خود از آن ناراحتید یا شخصی دیگر را ناراحت کرده‌اید یا شاید خطای شما صدمات سنگین‌تری به بار آورده است. به جای این که از خود عصبانی شوید یا دیگران را مقصر بدانید، چرا تمام تلاشتان را نکنید که اشتباهتان را برطرف یا جبران کنید؟ اگر اصرار ورزیم که خطا و اشتباه از جایی دیگر است بی‌شک زمان طولانی‌تری فشار و نگرانی خواهیم داشت و مشکل نیز شدّت خواهد یافت. به جای آن باید از خطایمان درس گیریم، در جهت اصلاح آن بکوشیم و پیش رویم.
واکنش منفی یا ابراز ناخشنودی در مقابلِ خطای دیگران آسان است. اما بسیار بهتر است که پند عیسی مسیح را به گوش گیریم که گفت: «با مردم همان گونه رفتار کنید که می‌خواهید با شما رفتار کنند.» (مَتّی ۷:۱۲) اگر خطایی کنید هر چند کم اهمیت، قطعاً خوشحال می‌شوید که دیگران نسبت به شما دلسوزی نشان دهند یا حتی از آن چشم‌پوشی کنند. پس چرا تلاش نکنیم که خود چنین محبتی به دیگران نشان دهیم؟—اِفِسُسیان ۴:۳۲.
خطای کمتر با به کار بستن اصولی مفید
در فرهنگ‌نامه‌ای آمده است که به دلیل «قضاوت نادرست، ناآگاهی یا بی‌توجهی» خطا و اشتباه از ما سر می‌زند. باید پذیرفت که برای هر کسی پیش می‌آید که زمانی به یکی از این دلایل خطا کند. با این همه توجه به برخی اصول پایه‌ای که در کتاب مقدّس آمده است باعث می‌شود کمتر مرتکب خطا یا اشتباه شویم.
یکی از این اصول در امثال ۱۸:۱۳ است که می‌گوید: «پاسخ دادن پیش از شنیدن، نادانی است و شرمساری.» برای پرهیز از سخنی عجولانه و واکنشی نابجا، باید صبر کنیم و تا آخر به آنچه گفته می‌شود گوش دهیم و به واکنشی که می‌خواهیم نشان دهیم توجه کنیم. توجه و دقت عامل مهمی در کسب فهم و آگاهی و جلوگیری از قضاوت نادرست و اشتباه و خطاست.
اصلی دیگری که در کتاب مقدّس آمده است این است: «اگر ممکن است تا جایی که به شما بستگی دارد، بکوشید با همه در صلح و صفا باشید.» (رومیان ۱۲:۱۸) تمام سعی خود را برای پرورش روحیهٔ صلح و همکاری بکنید. هنگام کار با دیگران با احترام و ملاحظه رفتار کنید و آنان را تحسین و تشویق کنید. در چنین فضایی اعمال و سخنان نسنجیده به راحتی بخشیده یا نادیده گرفته می‌شود و دلخوری‌های جدّی‌تر نیز به شیوه‌ای دوستانه حل و فصل می‌شود.
بیاموزید که چگونه از خطاهایتان درس گیرید و آن را تجربه‌ای مثبت بشمارید. اگر خطایی کردید به جای این که در پی دلیل‌تراشی و موجه جلوه دادن عمل یا سخنتان باشید، آن را فرصتی برای پرورش خصوصیاتی مثبت بشمارید. آیا لازم است که صبر، مهربانی و خویشتنداری بیشتری از خود نشان دهید؟ یا ملایمت، صلح و محبت را در خود پرورش دهید؟ (غَلاطیان ۵:۲۲، ۲۳) حداقل درسی که می‌توانید از خطایتان بگیرید این است که در شرایطی مشابه از چه کاری پرهیز کنید. مسئولیت کارتان را بپذیرید و سعی کنید در احساسات خود غرق نشوید. بی‌شک شوخ‌طبعی می‌تواند از تنش و فشار بکاهد.
دید درست به خطاها
داشتن دیدی مثبت به خطاها و اشتباهاتمان چه فوایدی دارد؟ دید درست به خطاهایمان سبب می‌شود به شیوه‌ای سازنده با آن‌ها کنار بیاییم. از آرامش درونی و صلح با دیگران برخوردار خواهیم شد. اگر تلاش کنیم که از خطاهایمان درس گیریم، عاقلانه‌تر عمل خواهیم کرد و شخصیت دلنشین‌تری خواهیم داشت، بیش از حد اندوهگین و ناراحت نخواهیم شد و نسبت به خود منفی نخواهیم بود. دانستن این که دیگران هم تلاش می‌کنند با اشتباهاتشان کنار بیایند، ما را به آنان نزدیک‌تر می‌کند. مهم‌تر از همه، با سرمشق قرار دادن محبت خدا و بخشیدن دیگران بدون قید و شرط فایدهٔ فراوان خواهیم برد.—کولُسیان ۳:۱۳.
آیا اشتباه ماریا که در ابتدا به آن اشاره شد، خاطره‌ای تلخ از آن روز بجا گذاشت؟ به هیچ وجه. همه به‌خصوص ماریا به جنبهٔ طنزآمیز آن توجه کردند و از آن غذا بدون ماکارونی لذّت بردند! سال‌ها بعد نوه‌های او حکایت این غذای فراموش‌نشدنی را به عنوان خاطره‌ای خوش از مادربزرگشان برای فرزندان خود تعریف کردند. چون هر چه بود، تنها یک اشتباه بود!
a اسامی تغییر داده شده است.