مطالعهٔ شمارهٔ ۵ متن عبری نوشته‌های مقدّس
مطالب زیر نشان می‌دهد که نوشته‌های مقدّس عبری به عنوان بخشی از کلام الهام‌شدهٔ خدا چگونه رونویسی و اصالت آن تا به امروز حفظ شده است.
‹سخنان یَهُوَه› را که از طریق نگارش ضبط شده‌اند می‌توان به آب‌های حقیقت که در مخزن خارق‌العادهٔ اسناد الهامی جمع‌آوری شده‌اند تشبیه کرد. ما باید بسیار شکرگزار باشیم که یَهُوَه طی دورهٔ ارتباطات آسمان و زمین باعث شد که این «آب‌ها» ذخیره شده، منبع بی‌پایانی از اطلاعات زندگی‌بخش گردند! گنجینه‌هایی همچون تاج‌های سلطنتی، میراث‌ها، و بناهای یادبود انسان‌ها، با گذشت زمان از جلال افتاده، فرسوده شده و یا فرو ریخته‌اند. اما گفته‌های گنج‌مانند خدای ما تا ابد دوام خواهند داشت. ( اشع ۴۰:۸) با این حال، سؤال‌هایی مطرح می‌شود مبنی بر اینکه آیا این آب‌های حقیقت پس از جمع شدن در مخزن آلوده یا تحریف نشده‌اند؟ آیا این نوشته‌ها دقیقاً از زبان‌های اصلی به زبان‌های امروزه منتقل شده‌اند تا به عنوان اسنادی قابل اعتماد در دسترس مردم باشند؟ بررسی بخشی از این مخزن که به نام متن عبری شناخته شده است هیجان‌انگیز خواهد بود. متوجه خواهیم شد که این متن با چه دقت و صحّتی حفظ گردیده است تا از طریق نسخه‌ها و ترجمه‌های جدید در دسترس همهٔ امّت‌ها قرار گیرد.
۲ نگارش اسناد اصلی که به زبان‌های عبری و آرامی می‌باشند و توسط کاتبان انسانی خدا به تحریر درآمده‌اند از موسی در سال ۱۵۱۳ ق. م. شروع شده تا کمی پس از سال ۴۴۳ ق. م. به طول انجامیده است. امروزه هیچ یک از این نوشته‌های اصلی موجود نیستند. اما از همان ابتدا، در حفظ این نوشته‌های الهامی، از جمله نسخه‌های معتبر آن‌ها، دقت زیادی به کار رفته است. در حدود سال ۶۴۲ ق. م. در زمان حکمرانی یُوشیّا پادشاه، نسخهٔ اصلی «کتاب تورات» موسی را در خانهٔ یَهُوَه پیدا کردند. این نسخه تا آن زمان به مدت ۸۷۱ سال وفادارانه حفظ شده بود. اِرْمیا یکی از نویسندگان کتاب مقدّس به این کشف چنان علاقهٔ زیادی نشان داد که در دوّم پادشاهان ۲۲:۸-۱۰ در بارهٔ آن کتباً گزارش داد. و در حدود سال ۴۶۰ ق. م. عَزْرا مجدّداً به همان واقعه اشاره کرد. ( ۲ توا ۳۴:۱۴-۱۸) عَزْرا به این نوشته‌ها بسیار علاقه‌مند بود زیرا ‹ در شریعت موسی که یَهُوَه، خدای اسرائیل، آن را داده بود کاتب ماهری بود.› ( عز ۷:۶) بدون شک عَزْرا به طومارهای دیگر نوشته‌های مقدّس عبری که تا زمان او تهیه شده بودند دسترسی داشت که احتمالاً شامل بعضی از نسخه‌های اصلی نوشته‌های مقدّس می‌شدند. از قرار معلوم، عَزْرا در روزگار خودش مسئولیت مراقبت از نوشته‌های الٰهی را بر عهده داشت. — نَحَمِیا ۸:۱، ۲.
دورهٔ نسخه‌برداری از دست‌نوشته‌ها
۳ از زمان عَزْرا به بعد، برای نوشته‌های مقدّس عبری نیاز روزافزونی به وجود آمد. در سال ۵۳۷ ق. م. و بعد از آن، همهٔ یهودیان برای بازسازی اورشلیم و فلسطی بازنگشتند. هزاران نفر در بابل باقی ماندند و بسیاری برای تجارت و به دلایلی دیگر مهاجرت کردند. آن‌ها را می‌شد در اکثر مراکز بزرگ تجاری دنیای قدیم یافت. بسیاری از یهودیان هر سال برای شرکت در اعیاد مختلف به معبد اورشلیم سفر می‌کردند تا آنجا در پرستشی که به زبان عبری کتاب مقدّس برگزار می‌شد شرکت کنند. در روزگار عَزْرا یهودیانی که در سرزمین‌های دوردست زندگی می‌کردند در اماکنی محلّی به نام کنیسه گرد هم می‌آمدند، جایی که به خواندن و توضیح نوشته‌های مقدّس عبری می‌پرداختند.a به دلیل وجود تعداد زیادی از این اماکن پراکندهٔ پرستش، نسخه‌برادران می‌بایست تعداد نسخه‌های خطی را افزایش می‌دادند.
۴ این کنیسه‌ها معمولاً انباری به نام جنیزه داشتند. یهودیان در طول زمان دست‌نوشته‌های غیرقابل استفاده را که پاره شده بودند یا به دلیل گذشت زمان فرسوده شده بودند در جنیزه می‌گذاشتند و دست‌نوشته‌های جدید را جایگزین آن‌ها می‌کردند تا در کنیسه استفاده شوند. هر چند گاهی نوشته‌های فرسوده در جنیزه را با مراسم رسمی در زمین دفن می‌کردند تا متونی که نام یَهُوَه را در بر داشتند، مورد بی‌احترامی قرار نگیرند. طی قرن‌ها هزاران دست‌نوشتهٔ قدیمی عبری کتاب مقدّس به این نحو از جریان استفاده خارج شدند. با این حال، جنیزهٔ کنیسهٔ قاهرهٔ قدیم که دست‌نوشته‌های بسیاری داشت از این رویه در امان ماند، شاید به این دلیل که ورودی آن با دیوار مسدود و تا اواسط قرن ۱۹ به دست فراموشی سپرده شده بود. در سال ۱۸۹۰، هنگامی که کنیسه در حال تعمیر بود، محتویات جنیزه مورد بررسی مجدّد قرار گرفت و گنجینهٔ آن به تدریج فروخته و یا وقف گردید. از این منبع تعداد زیادی نسخه‌های خطی کامل و هزاران قطعه ( که گفته می‌شود بعضی از آن‌ها متعلّق به قرن ششم م. هستند) به کتابخانهٔ دانشگاه کمبریج و کتابخانه‌های دیگر اروپا و آمریکا راه یافتند.
۵ امروزه حدود ۶۰۰۰ نسخهٔ خطی از کل یا بخشی از نوشته‌های مقدّس عبری شمارش و در کتابخانه‌های متعدد دنیا جمع‌آوری شده‌اند. تا این اواخر ( به جز چند قطعه) نسخه‌هایی قدیمی‌تر از قرن دهم م. وجود نداشتند. در سال ۱۹۴۷، در نواحی نزدیک به بحرالمیّت ( دریای مرده)، طوماری از کتاب اِشَعْیا کشف شد. در سال‌های بعدی، نسخه‌های دستخطّی که نزدیک به ۱۹۰۰ سال مخفی بودند کشف شد. طومارهای گرانبهای دیگری از نوشته‌های مقدّس عبری در غارهای بحرالمیّت پیدا شدند. متخصصین اکنون تاریخ رونویسی بعضی از آن‌ها را چند قرن آخر ق. م. می‌دانند. مطالعهٔ تطبیقی حدوداً ۶۰۰۰ نسخهٔ دستخط نوشته‌های مقدّس عبری اساس محکمی برای تأیید متون عبری به دست می‌دهد و امانت در انتقال متن را آشکار می‌سازد.
زبان عبری
۶ آنچه را که امروزه زبان عبری می‌نامند، به شکل اصلی خود زبانی بود که آدم در باغ عدن بدان صحبت می‌کرد. بنابراین می‌توان بدان به عنوان زبان انسان اشاره کرد. در روزگار نوح، با وجود افزایش تعداد واژگان زبان عبری، مردم هنوز به این زبان صحبت می‌کردند. این زبان تا زمان ساختن برج بابل گسترده‌تر شد و بعد از آنکه یَهُوَه زبان انسان را در آنجا مغشوش ساخت همچنان باقی ماند. ( پیدایش ۱۱:۱، ۷-۹) زبان عبری به گروه زبان‌های سامی تعلّق دارد و در رأس آن قرار می‌گیرد. به نظر می‌رسد که زبان عبری با زبان کنعانیان روزگار ابراهیم مرتبط است و کنعانیان از زبان عبری خود، گویش‌های مختلفی به وجود آوردند. در اِشَعْیا ۱۹:۱۸ به زبان عبری به صورت «زبان کنعان» اشاره شده است. در آن زمان موسی یک عالِم بود و نه تنها حکمت مصریان را، بلکه زبان عبری اجدادش را نیز آموخته بود. به همین علّت می‌توانست اسناد باستانی را که به دستش می‌رسید بخواند، و احتمالاً این موضوع برای بعضی از یادداشت‌های او که امروزه در کتاب پیدایش از کتاب مقدّس یافت می‌شود اساسی بوده است.
۷ بعدها، در روزگار پادشاهان یهود، زبان عبری به عنوان «زبان یهود» شناخته شد. ( ۲پادشاهان ۱۸:۲۶، ۲۸) در زمان عیسی، یهودیان به شکلی جدیدتر و با محتویات بیشتر بدان سخن می‌گفتند، و همین زبان بعدها زبان عبری ربی‌ها شد. با این حال، باید توجه داشت که در نوشته‌های مقدّس یونانی مسیحی، به این زبان به عنوان زبان «عبری» اشاره می‌شود، نه زبان آرامی. ( یوحنّا ۵:۲؛ ۱۹:۱۳، ۱۷؛ اَعمال رسولان ۲۲:۲؛ مکاشفه ۹:۱۱) از زمان‌های قدیم، زبان عبری کتاب مقدّس، زبان ارتباطی معتبری بود که اکثر شاهدان یَهُوَه پیش از مسیحیت و همچنین شاهدان مسیحی قرن اوّل آن را می‌فهمیدند.
۸ نوشته‌های مقدّس عبری مانند مخزنی بودند که آب‌های پاک و شفاف حقیقت را که تحت الهام انتقال یافته و جمع‌آوری شده بودند در خود جای می‌داد. با این حال، فقط آن دسته از افرادی که می‌توانستند زبان عبری را بخوانند، قادر بودند مستقیماً از این آب‌ها که توسط خدا فراهم شده بود فایده ببرند. پس چگونه مردم امّت‌هایی که به زبان‌های دیگر صحبت می‌کردند نیز می‌توانستند از این آب‌های حقیقت بنوشند و برای جان‌های خود راهنمایی و نشاط الٰهی را کسب کنند؟ ( مکاشفه ۲۲:۱۷) تنها راه، ترجمهٔ متن عبری به زبان‌های دیگر بود تا این جریان آب حقیقت الٰهی بوفور به همهٔ افراد بشر برسد. ما می‌توانیم حقیقتاً از یَهُوَه سپاسگزار باشیم که حدوداً از قرن چهارم یا سوّم ق. م. تا زمان حاضر، بخش‌هایی از کتاب مقدّس به بیش از ۱۹۰۰ زبان ترجمه شده‌اند. واقعاً که این آب‌ها برای آن دسته از مردمی که به درستکاری تمایل دارند چه نعمتی است، زیرا توانسته‌اند «رغبت» خود را در این آب‌های ارزشمند بیابند! — مزمور ۱:۲؛ ۳۷:۳، ۴.
۹ آیا خود کتاب مقدّس اجازه می‌دهد متن آن به زبان‌های دیگر ترجمه شود؟ مسلّماً اجازه می‌دهد! کلام خدا به اسرائیل «ای امّت‌ها با قوم او آواز شادمانی دهید» و دستور نبوی عیسی به مسیحیان «به این بشارت ملکوت در تمام عالَم موعظه خواهد شد تا بر جمیع امّت‌ها شهادتی شود،» باید به تحقیق بپیوندد. برای اینکه این کار انجام شود، ترجمهٔ نوشته‌های مقدّس لازم است. اگر نظری به ترجمه‌های صورت گرفته در طی ۲۴ قرن بیفکنیم، مشخص می‌شود که برکت یَهُوَه بر این کار بوده است. به علاوه، ترجمه‌های قدیمی کتاب مقدّس که به شکل نسخه‌های دستخط باقی مانده‌اند کمال وفاداری به متن عبری مخزن حقیقت را ثابت می‌کنند! — تثنیه ۳۲:۴۳؛ متّیٰ ۲۴:۱۴.
اوّلین نسخه‌های ترجمه‌شده
۱۰ پِنتاتوک سامری. از زمان‌های قدیم نسخه‌ای به نام پِنتاتوک سامری وجود دارد که همان طور که از نامش پیداست شامل فقط پنج کتاب اوّل از نوشته‌های مقدّس عبری است. آن در واقع انتقال حروف متن عبری به خط سامری است که از حروف باستانی عبری به وجود آمده است و راهنمایی مفید برای متن عبری آن زمان به حساب می‌آید. این انتقال حروف را سامریان انجام دادند، یعنی نوادگان کسانی که پس از فتح پادشاهی اسباط ده‌گانهٔ اسرائیل در سال ۰۴۷ ق.م. در سامره ماندند و نیز کسانی که آشوریان آنان را بدانجا آوردند. سامریان پرستش اسرائیلیان را با پرستش خدایان کاذبشان در هم آمیختند، اما پِنتاتوک را می‌پذیرفتند. گمان می‌رود که آن‌ها در حدود قرن چهارم ق. م. نسخهٔ خودشان را از پِنتاتوک به وجود آورده باشند. البته بعضی از محققان فکر می‌کنند که آنان رونویسی خود را در قرن دوّم ق. م. انجام داده‌اند. هنگامی که سامریان متن آن را می‌خواندند، در حقیقت به زبان عبری تلفظ می‌کردند. اگرچه متن آنان با متن عبری تقریباً در ۶۰۰۰ مورد اختلاف دارد، ولی اکثر آن‌ها اختلافات جزئی و کوچک هستند. تعداد کمی از نسخه‌های دست‌نویس به تاریخ قبل از قرن سیزدهم م. تعلّق دارند. در پاورقی‌های ترجمهٔ دنیای جدید چندین بار به پِنتاتوک سامری ارجاع شده است.b
۱۱ ترگوم آرامی. ترگوم کلمهٔ آرامی معادل «ترجمه» یا «تفسیر» است. از زمان نَحَمِیا به بعد، زبان آرامی زبان رایج بسیاری از یهودیانی شد که در سرزمین پارس زندگی می‌کردند و در نتیجه لازم بود نوشته‌های مقدّس عبری با ترجمهٔ آن‌ها به زبان آرامی همراه شود. احتمالاً این نوشته‌ها شکل نهایی خود را زودتر از قرن پنجم م. نگرفته است. با وجودی که ترگوم آرامی تفسیرهای تقریبی از متن عبری است، و نه یک ترجمهٔ دقیق، اما زمینه‌ای قوی برای متن فراهم می‌آورد و به درک بعضی از بخش‌های مهم کمک می‌کند. در پاورقی‌های ترجمهٔ دنیای جدید ارجاعات متعددی به ترگوم شده است.c
۱۲ ترجمهٔ یونانی «سَبْعینی» ( سِپتواِجینْت). مهم‌ترین ترجمهٔ قدیمی از نوشته‌های مقدّس عبری و اوّلین ترجمهٔ واقعی مکتوب از زبان عبری، سِپتواِجینْت ( به معنی، «هفتاد») یونانی می‌باشد. طبق روایات ترجمهٔ آن در حدود سال ۲۸۰ ق. م. توسط ۷۲ تن از محققان یهودی اسکندریه در مصر شروع شد. بعدها عدد ۷۰ برای این ترجمه مورد استفاده قرار گرفت، و در نتیجه ترجمهٔ سِپتواِجینْت نامیده شد. ظاهراً ترجمهٔ آن در قرن دوّم ق. م. به اتمام رسید. آن برای یهودیان یونانی‌زبان مانند نوشته‌های مقدّس بود و تا زمان عیسی و رسولانش بمراتب مورد استفاده قرار می‌گرفت. در نوشته‌های مقدّس یونانی مسیحی اکثرِ ۳۲۰ نقل‌قول مستقیم و شاید کل ۸۹۰ نقل‌قول و ارجاع به نوشته‌های مقدّس عبری بر اساس سِپتواِجینْت هستند.
۱۳ در حال حاضر تعداد قابل توجهی از قطعه‌های سِپتواِجینْت که بر پاپیروس نوشته شده‌اند وجود دارند و می‌توان بر روی آن‌ها مطالعه کرد. آن‌ها باارزش هستند زیرا به دوران اوّلیه مسیحیت تعلّق دارند و با اینکه اغلب شامل فقط چند آیه یا باب هستند به بررسی متن سِپتواِجینْت کمک می‌کنند. مجموعهٔ پاپیروس فاْود پاپیری ( کشف شماره ۲۶۶) در سال ۱۹۳۹ در مصر کشف شد و معلوم شد که متعلّق به قرن اوّل ق. م. است. آن شامل بخش‌هایی از کتاب پیدایش و تثنیه است. در بخش‌های نوشتهٔ پیدایش «نام الٰهی» نیامده است، زیرا در حفظ آن نام کوتاهی شده است. با این حال در کتاب تثنیه این نام در جاهای متعدد آمده و با حروف عبری در متن یونانی نوشته شده است.d تاریخ پاپیروس‌های دیگر به حدود قرن چهارم م. می‌رسد، زمانی که از پوست‌های بادوام‌تر که از پوست گوساله، برّه یا بز ساخته می‌شدند برای نوشتن نسخه‌ها استفاده می‌شد.
۱۴ جالب توجه است که نام الٰهی، به شکل تتراگراماتُن ( יהוה) در سِپتواِجینْت هگزاپلای شش ستونی اوریژن نیز یافت می‌شود که در حدود ۲۴۵ م. نوشته شده است. اوریژن در تفسیر مزمور ۲:۲ از سِپتواِجینْت نوشت: «در صحیح‌ترین دست‌نوشته‌ها نام الٰهی با حروف عبری می‌آید، اما نه با [حروف] امروزی عبری، بلکه با قدیمی‌ترین آن‌ها.»e شواهد قطعی حاکی از آنند که از زمان‌های قدیم در متن سِپتواِجینْت دست برده شده و کلمات کایریوس ( خداوند) و تئوس ( خدا ) را جایگزین تتراگراماتُن ( יהוה) کرده‌اند. از آنجایی که مسیحیان اوّلیه از نسخه‌هایی استفاده می‌کردند که نام الٰهی در آن‌ها بود، نمی‌توان فرض کرد که آن‌ها از رسم یهودیان مبنی بر عدم تلفظ «نام الٰهی» در حین خدمتشان پیروی کرده باشند. آن‌ها باید توانسته باشند مستقیماً از سِپتواِجینْت یونانی به نام یَهُوَه شهادت دهند.
۱۵ امروزه، هنوز هم صدها دست‌نوشته بر روی چرم و پوست از سِپتواِجینْت یونانی وجود دارند. تعدادی از این‌ها که بین قرن‌های چهارم تا نهم م. نوشته شده‌اند مهم هستند، زیرا بخش عمدهٔ نوشته‌های مقدّس عبری را در بر می‌گیرند. آن‌ها کاملاً با حروف بزرگ و جدا از هم نوشته شده‌اند و به آنشِل شناخته می‌شوند. بقیه با حروف کوچک و به صورت حروف سرهم نوشته شده‌اند و به مینسِکیولز معروفند. سبک نگارش حروف سرهم از قرن نهم تا آغاز صنعت چاپ رواج داشت. دست‌نوشته‌های مهم قرون چهارم و پنجم که با حروف بزرگ نوشته شده‌اند، یعنی واتیکان شماره ۱۲۰۹، سینایتیک، و اسکندریه‌ای، همگی شامل سِپتواِجینْت یونانی با تفاوت‌های جزئی هستند. در پاورقی‌ها و توضیحات ترجمهٔ دنیای جدید مکرّراً به سِپتواِجینْت ارجاع شده است.f
۱۶ وولگات لاتینی. این ترجمه برای بسیاری از مترجمان کاتولیک در تهیهٔ ترجمه‌هایی به بسیاری از زبان‌های جهان مسیحیت در غرب، نقش متن مادر را ایفا کرده است. وولگات چگونه به وجود آمد؟ کلمه یونانی وولگاتس به معنی «معمول، و چیزی که رایج است» می‌باشد. هنگامی که برای اوّلین بار وولگات تهیه شد، به زبان عامیانه و رایج لاتین آن زمان بود، به طوری که مردم معمولی امپراتوری روم غربی می‌توانستند به سادگی آن را بفهمند. جِروم که یک عالِم بود قبلاً دو ترجمهٔ تجدیدنظر شده از مزامیر به زبان لاتین قدیم در مقایسه با سِپتواِجینْت یونانی تهیه کرده بود. اما ترجمهٔ وولگات او از کتاب مقدّس مستقیماً از زبان‌های اصلی عبری و یونانی صورت گرفت و در نتیجه کار وی ترجمه از روی ترجمه نبود. جِروم از سال ۳۹۰ تا ۴۰۵ م. بر روی ترجمهٔ لاتینی خودش از زبان عبری کار کرد. با وجودی که کتاب مقدّس تکمیل شدهٔ آن زمان شامل کتاب‌های آپوکریف بود که در نسخه‌های سِپتواِجینْت نیز به چشم می‌خوردند، جِروم به وضوح بین کتاب‌هایی که متعلّق به مجموعه نوشته‌های الهامی کتاب مقدّس بودند و آن‌هایی که نبودند تمایز قائل شد. ترجمهٔ «دنیای جدید» ( انگل.) در پاورقی‌هایش بارها به وولگات جِروم رجوع می‌کند.g
متون زبان عبری
۱۷ سوفِریم کسانی که کار نسخه‌برداری از روی نوشته‌های مقدّس عبری را که از زمان عَزْرا شروع و تا روزگار عیسی به پایان رسانیدند انجام می‌دادند کاتبان یا سوفِریم نامیده می‌شدند. به مرور زمان آن‌ها در متون عبری تغییراتی دادند. در واقع، عیسی آن‌ها را که می‌بایست حافظان شریعت می‌بودند به خاطر اینکه از موقعیت خود سوءاستفاده کرده، در متون عبری تغییراتی دادند به سختی سرزنش کرد. — متّیٰ ۲۳:۲، ۱۳.
۱۸ ماسورا تغییرات را آشکار می‌سازد. کاتبانی که در قرون پس از مسیح جانشین سوفِریم شدند به نام ماسورائی‌ها شناخته شدند. این افراد متوجه تغییراتی شدند که سوفِریم‌های پیشین در متون عبری داده بودند و آن‌ها را در حاشیه یا انتهای متون عبری ثبت کردند. این یادداشت‌های حاشیه‌ای ماسورا نامیده شدند. ماسورا ۱۵ نکتهٔ غیرعادی سوفِریم را فهرست کرد، یعنی ۱۵ کلمه یا عبارت در متن عبری که به وسیلهٔ نقطه یا خط علامت‌گذاری شده بودند. بعضی از این نکته‌های غیرعادی بر ترجمه یا تفسیر انگلیسی تأثیر نمی‌گذارند، اما نکات دیگر اثر دارند و از اهمیت برخوردار هستند.h سوفِریم‌ها اجازه دادند که ترس خرافی آن‌ها از تلفظ نام یَهُوَه ایشان را در دام تغییر دادن آن گرفتار کند، به طوری که این نام در ۱۳۴ جا اَدونای ( خداوند) و در بعضی جاها اِلوهیم ( خدا ) خوانده شود. ماسورا این تغییرات را فهرست‌وار آورده است.i همچنین طبق یادداشتی در ماسورا، سوفِریم‌ها یا کاتبان اوّلیه متهم هستند که حداقل در ۱۸ مورد اصلاحاتی به عمل آورده‌اند و به نظر می‌رسد که تعداد این اصلاحات بیشتر از این هم بوده است.j این اصلاحات احتمالاً با نیّت خوبی انجام شده‌اند، زیرا به نظر می‌رسید متون اوّلیه نشان‌دهندهٔ بی‌احترامی به خدا یا نمایندگان زمینی او بودند.
۱۹ متن حروف بی‌صدا. الفبای عبری از ۲۲ حرف بی‌صدا تشکیل شده است. در اصل، خواننده می‌بایست حروف صدادار را با تکیه بر دانش زبانی خود اضافه می‌کرد. نگارش به زبان عبری مانند یک دست‌نوشته خلاصه شده بود. حتی در زبان انگلیسی امروزی اختصارات استاندارد بسیاری وجود دارند که در آن‌ها فقط حروف بی‌صدا به کار می‌روند و مردم از آن‌ها استفاده می‌کنند. به عنوان مثال از علامت اختصاری ltd برای limited ( یا مسئولیت محدود) استفاده می‌شود. به همین ترتیب زبان عبری از یک سری کلماتی تشکیل می‌شد که فقط حروف بی‌صدا داشتند. بنابراین مقصود از «متن حروف بی‌صدا» این است که در متن عبری از علامت‌گذاری صدایی استفاده نشده است. از نظر شکل، متن حروف بی‌صدا در دست‌نوشته‌های عبری بین قرن اوّل و دوّم م. تثبیت شد، گرچه در این زمان دست‌نوشته‌هایی با متون متفاوت در جریان بودند. برخلاف دورهٔ قبلی یعنی سوفِریم، در این دوره تغییراتی در نحوه نگارش متون صورت نگرفت.
۲۰ متن ماسورائی. در نیمهٔ دوّم هزارهٔ اوّل م. ماسورائی‌ها ( در زبان عبری بَه‌اَلِه هَم‌ماسورا، به معنی «استادان سُنت») سیستمی از نقطه‌های صدادار و علامت‌هایی برای لهجه به وجود آورند. این علامات کتبی برای خواندن و تلفظ صداها به کار می‌رفتند، در حالی که قبلاً تلفظ به وسیله سُنت شفاهی منتقل می‌شد. ماسورائی‌ها هیچ گونه تغییری در متون نمی‌دادند بلکه در صورتی که لازم می‌دیدند یادداشت‌های حاشیه‌ای را در ماسورا ثبت می‌کردند. آن‌ها بسیار مراقب بودند که متن را آزادانه تغییر ندهند. به علاوه، آن‌ها در ماسورا به خصوصیات غیرعادی متن توجه می‌کردند و در صورت لزوم نحوهٔ خواندن تصحیح‌شده‌ای را ارائه می‌کردند.
۲۱ سه مدرسهٔ ماسورائی در گذاشتن صدا و علامات لهجه‌ای متن حروف بی‌صدا فعالیت داشتند یعنی مدرسهٔ بابلی، فلسطی و طبریه‌ای. متن عبری که اکنون در کتاب مقدّس‌های چاپی عبری ارائه می‌شود به عنوان متن ماسورائی شناخته می‌شود و از سیستمی که مدرسه طبریه‌ای ابداع کرد استفاده می‌کند. این سیستم را ماسورائی‌های طبریه، که شهری در ساحل غربی دریای جلیل است، به وجود آوردند. پاورقی‌های ترجمهٔ «دنیای جدید» بارها به متن ماسورائی ( تحت نشان M) و به یادداشت‌های حاشیه‌ای آن، یعنی ماسورا ( تحت نشانه marginM) ارجاع می‌دهند.k
۲۲ مدرسهٔ فلسطی علامات صدادار را بالای حروف بی‌صدا قرار می‌داد. تنها تعداد کمی از این دست‌نوشته‌ها به ما رسیده‌اند که نشان می‌دهند این سیستم صداگذاری ناقص بود. سیستم بابلی نشانه‌گذاری صداها نیز بالای خط بود. دست‌نوشته‌ای که سیستم نقطه‌گذاری بابلی را نشان می‌دهد کودِکس یا نسخهٔ خطی پیترزبرگ انبیا، متعلّق به ۹۱۶ م. است که در کتابخانهٔ عمومی شهر پیترزبرگ در کشور فدراتیو روسیه نگهداری می‌شود. این کودِکس شامل کتاب‌های اِشَعْیا، اِرْمیا، حِزْقِیال، و انبیای «کوچک» و یادداشت‌های حاشیه‌ای ( ماسورا ) است. محققان مشتاقانه این دست‌نوشته را بررسی و آن را با متن طبریه‌ای مقایسه کرده‌اند. با وجودی که آن از سیستم صداگذاری بالای خط استفاده می‌کند، در حقیقت ساختار متن آن از متن حروف بی‌صدا و صدادار و ماسورا طبریه‌ای پیروی می‌کند. موزهٔ بریتانیا یک نسخه از متن بابلی پِنتاتوک را در اختیار دارد که معلوم شده است اساساً مطابق با متن طبریه‌ای است.
۲۳ طومارهای دریای مرده. در سال ۱۹۴۷ فصل جدیدی در تاریخ دست‌نوشته‌های عبری آغاز شد. در غاری در وادی قُمران ( ناحل قُمران)، در منطقهٔ دریای مرده، اوّلین طومار اِشَعْیا همراه با طومارهای دیگری از کتاب مقدّس و غیر از آن کشف شدند. کمی پس از آن یک فتوکپی کامل از طومار اِشَعْیا ( a۱QIs) که بخوبی حفظ شده بود منتشر شد تا محققان آن را مطالعه کنند. اعتقاد بر این است که تاریخ آن به اواخر قرن دوّم ق. م. برمی‌گردد. بدون شک این یک کشف عالی و باورنکردنی بود؛ دست‌نوشته‌ای عبری که در حدود یک هزار سال قدیمی‌تر از قدیمی‌ترین دست‌نوشتهٔ موجود اِشَعْیا به متن ماسورائی بود!l از غارهای دیگر قُمران تکه‌هایی بالغ بر ۱۷۰ طومار به دست آمدند که شامل بخش‌هایی از تمامی نوشته‌های مقدّس عبری به غیر از کتاب اِسْتَر بودند. مطالعه روی این طومار هنوز ادامه دارد.
۲۴ یکی از محققان گزارش می‌دهد که بررسی او از مزمور طولانی ۱۱۹ در یکی از طومارهای مهم دریای مرده ( a۱۱QPs) نشان می‌دهد که آن از نظر لغوی تقریباً به طور کامل با متن ماسورائی مزمور ۱۱۹ مطابقت دارد. پروفسور جِی. اِی. ساندرز در مورد طومار مزامیر می‌گوید: «اکثر [تفاوت‌ها] املایی هستند و فقط برای آن دسته از محققانی اهمیت دارند که به یافتن سرنخ‌هایی در بارهٔ تلفظ عبری در زمان قدیم و موضوع‌هایی مشابه آن علاقه‌مندند.»a نمونه‌های دیگری از این دست‌نوشته‌های قابل‌توجه قدیمی در اکثر موارد اختلاف عمده‌ای را نشان نمی‌دهند. خود طومار اِشَعْیا، با وجودی که در تلفظ و ساختار دستوری تفاوت‌هایی را نشان می‌دهد، ولی از نظر نکات اعتقادی تفاوتی ندارد. هنگام آماده کردن «ترجمهٔ دنیای جدید» ( انگل.)، تفاوت‌های طومار منتشر شده اِشَعْیا مورد بررسی قرار گرفت، و در «متن ترجمه دنیای جدید» ( انگل.) به آن‌ها ارجاع شده است.b
۲۵ تا به حال موارد اصلی انتقال نوشته‌های مقدّس عبری بررسی شده‌اند. این موارد عمدتاً شامل پِنتاتوک سامری، ترگوم آرامی، سِپتواِجینْت یونانی، متن عبری طبریه‌ای، متن عبری فلسطی، متن عبری بابلی، و متن عبری طومارهای دریای مرده هستند. در نتیجهٔ مطالعه و مقایسه این متون، مطمئن هستیم که نوشته‌های مقدّس عبری اساساً به همان شکل که خادمان الهام‌شدهٔ خدا در ابتدا آن‌ها را نوشتند به دست ما رسیده‌اند.
متن عبری اصلاح‌شده
۲۶ تا قرن نوزدهم، نسخهٔ استاندارد چاپ‌شده از کتاب مقدّس به زبان عبری، کتاب مقدّس دوّم ربی‌ها از یعقوب بن چاییم بود که بین سال‌های ۱۵۲۴-۱۵۲۵ به چاپ رسید. از قرن هیجدهم به بعد، محققان مطالعهٔ متن عبری را با دقت بیشتری آغاز کردند. بین سال‌های ۱۷۷۶-۱۷۸۰، در آکسفورد، بنجامین کِنیکت نسخه‌های متفاوتی از بیش از ۶۰۰ دست‌نوشته عبری را منتشر کرد. سپس، طی سال‌های ۱۷۸۴-۱۷۹۸ در پارما، محقق ایتالیایی به نام جِی. بی. دی رُسی نسخه‌های متفاوتی از ۷۳۱ دست‌نوشتهٔ دیگر را منتشر ساخت. محقق زبان عبری، اِس. بِر از آلمان نیز یک متن مادر تهیه کرد. پس از آن اِس. دی. گینزبرگ سال‌های بسیاری را صرف تهیهٔ یک متن دقیق و اساسی از کتاب مقدّس عبری کرد. این متن اوّلین بار در سال ۱۸۹۴ چاپ شد و در سال ۱۹۲۶ با تجدیدنظر نهایی مجدّداً به چاپ رسید.c جوزف رادرم از چاپ سال ۱۸۹۴ این متن در تهیهٔ ترجمهٔ انگلیسی‌اش به نام امفسایزد بایبِل در سال ۱۹۰۲ استفاده کرد، و پروفسور ماکس اِل. مارگولیس و همکارانش از متون گینزبرگ و بِر در تهیه ترجمه‌شان از نوشته‌های مقدّس عبری در سال ۱۹۱۷ استفاده کردند.
۲۷ در سال ۱۹۰۶ یک محقق زبان عبری به نام رودلف کیتل ویرایش اوّل ( و بعدها، ویرایش دوّم) خود از متن اصلاح شده زبان عبری به نام بیبلیا هِبرایکا «کتاب مقدّس عبری» را منتشر کرد. در این کتاب، کیتل به وسیلهٔ پاورقی‌های طولانی یا قیاسی ابزار متنی دست‌نوشته‌های عبری مربوط به متون ماسورائی را که در آن زمان در دسترس بودند، فراهم آورد. او از متن یعقوب بن چاییم که عموماً آن را قبول داشتند به عنوان متن پایه استفاده کرد. هنگامی که متون ماسورائی بن‌آشر که بسیار قدیمی‌تر و برتر بودند و در حدود قرن دهم م. استاندارد شده بودند در دسترس قرار گرفتند، کیتل ویرایش سوّم و کاملاً متفاوتی از بیبلیا هبرایکا را آغاز کرد. پس از مرگ وی همکارانش کار او را به اتمام رساندند.
۲۸ بیبلیا هبرایکا کیتل، ویرایش هفتم، هشتم و نهم ( ۱۹۵۱-۱۹۵۵) متنی پایه‌ای را در اختیار گذاشت که از آن در بخش عبری «ترجمهٔ دنیای جدید» به زبان انگلیسی استفاده شده است. از یک ویرایش جدید از متن عبری، یعنی بیبلیا هبرایکا اشتوتگارتِنسیا، چاپ ۱۹۷۷، برای روزآمد کردن اطلاعاتی که در پاورقی‌های «ترجمهٔ دنیای جدید،» چاپ ۱۹۸۴ ارائه شده‌اند استفاده شده است.
۲۹ اظهارات کیتل از ماسورائی حاشیه‌ای، که بسیاری از تغییرات متنی کاتبان قبل از مسیحیت را در بر می‌گیرد به ارائه‌های صحیح در «ترجمهٔ دنیای جدید»، از جمله بازگردانی «نام الٰهی،» یَهُوَه، کمک کرده است. به این صورت دانش روزافزون کتاب مقدّس از طریق «ترجمهٔ دنیای جدید» در دسترس قرار می‌گیرد.
۳۰ جدولی ضمیمهٔ این مطالعه شده است که منابع متن نوشته‌های مقدّس عبری در «ترجمهٔ دنیای جدید» را نشان می‌دهد. این جدول مختصراً مراحل شکل‌گیری متن عبری را که از آن بیبلیا هِبرایکای کیتل به وجود آمد نشان می‌دهد و بیبلیا هبرایکا به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است. منابعی که در درجه دوّم به آن‌ها مراجعه شد با خط‌چین سفید نشان داده شده‌اند. این بدان معنی نیست که در مورد ترجمه‌هایی مانند وولگات لاتین و سِپتواِجینْت یونانی به اثر اصلی مراجعه شده است. در حال حاضر اصل نوشته‌های الهام‌شدهٔ عبری در دسترس نیستند. به اصل نوشته‌های الهام‌شدهٔ عبری از طریق ویرایش‌های قابل اعتماد متون یا ترجمه‌های باستانی قابل اعتماد و تفسیرهای دقیق مراجعه شده است. کمیتهٔ «ترجمهٔ دنیای جدید کتاب مقدّس» از طریق مراجعه به این منابع مختلف و با مد نظر داشتن آن‌ها قادر بوده است ترجمه‌ای معتبر و قابل اعتماد از نوشته‌های مقدّس عبری و اصلی ارائه دهد. به همهٔ این منابع در پاورقی‌های «ترجمهٔ دنیای جدید» اشاره شده است.
۳۱ بنابراین بخش نوشته‌های مقدّس عبری از «ترجمهٔ دنیای جدید» محصول قرن‌ها مطالعه و تحقیق در مورد کتاب مقدّس است. آن با استفاده از متنی بسیار صحیح به وجود آمده است که نتیجهٔ انتقال وفادارانه و دقیق متن می‌باشد. آن متنی روان و سبکی گیرا دارد و برای مطالعهٔ جدّی کتاب مقدّس ترجمه‌ای فراهم کرده است که هم صادق و هم صحیح است. از یَهُوَه، خدای ارتباط، سپاسگزاریم که کلام او امروزه زنده و مقتدر است! ( عبرانیان ۴: ۱۲) باشد که اشخاص خوش‌قلب با مطالعهٔ کلام گرانبهای خدا به بنای ایمان ادامه دهند و در این روزهای حساس برانگیخته شده، ارادهٔ یَهُوَه را به انجام رسانند. — ۲پِطْرُس ۱:۱۲، ۱۳.
[پاورقی‌ها]
a معلوم نیست از چه زمانی یهودیان به استفاده از کنیسه‌ها مبادرت کردند؛ شاید هنگامی که ۷۰ سال در بابل در تبعید بودند و معبدی وجود نداشت از آن اماکن استفاده می‌کردند. همچنین احتمال دارد که این کار را اندکی پس از بازگشت از تبعید و در روزگار عَزْرا شروع کردند.
b به پاورقی در «کتاب مقدّس مرجع» ( انگل.) پیدایش ۴:۸؛ خروج ۶:۲؛ ۷:۹؛ ۸:۱۵؛ و ۱۲:۴۰ رجوع شود. آخرین چاپ این کتاب به ما کمک می‌کند غَلاطیان ۳:۱۷ را بفهمیم.
c به «T» در پاورقی «کتاب مقدّس با مرجع» ( انگل.) در اعداد ۲۴:۱۷؛ تثنیه ۳۳:۱۳ و مزامیر ۱۰۰:۳ رجوع شود.
d به پاورقی «کتاب مقدّس با مرجع» ( انگل.) ضمیمهٔ 1C، «نام الٰهی در ترجمه‌های یونانی باستان.» رجوع شود.
e «بینش بر نوشته‌های مقدّس» ( انگل.)، جلد دوّم، صفحهٔ ۹.
f در «ترجمهٔ دنیای جدید» این تفاوت‌ها را با نشانه‌های אLXX برای سینایتیک، ALXX برای اسکندریه‌ای و BLXX برای واتیکان مشخص می‌کند. به پاورقی اوّل پادشاهان ۱۴:۲، ۱تواریخ ۷:۳۴؛ ۱۲:۱۹ رجوع کنید.
g «Vg» را در پاورقی خروج ۳۷:۶ ملاحظه کنید.
h «کتاب مقدّس با مرجع» ( انگل.)، ضمیمهٔ 2A، «نکات غیرعادی.»
i «کتاب مقدّس با مرجع» ( انگل.)، ضمیمهٔ 1B، «تغییرات کاتبان که شامل نام الٰهی می‌شود.»
j «کتاب مقدّس با مرجع» ( انگل.)، ضمیمهٔ 2B، «اصلاحات ( یا تصحیح) سوفِریم.»
k به پاورقی «ترجمهٔ دنیای جدید با مرجع» ( انگل.) در مزمور ۶۰:۵؛ ۷۱:۲۰؛ ۱۰۰:۳؛ و ۱۱۹:۷۹ مراجعه شود.
l «بینش بر نوشته‌های مقدّس» ( انگل.)، جلد ۱، صفحهٔ ۳۲۲.
a «طومار مزامیر دریای مرده» ( انگل.)، ۱۹۶۷، جِی. اِی. ساندرز، صفحهٔ ۱۵.
b در «ترجمهٔ جدید کتاب مقدّس» ( انگل.)، به «a۱QIs» در پاورقی اِشَعْیا ۷:۱؛ ۱۴:۴ رجوع کنید.
c «.Gins» به پاورقی «ترجمهٔ دنیای جدید با مرجع» ( انگل.) در لاویان ۱۱:۴۲ رجوع کنید.
[نمودار در صفحهٔ ۲۱]
(For fully formatted text , see publication)
بعضی از دست‌نوشته‌های مهم روی پاپیروس
مربوط به نوشته‌های مقدّس عبری
نام دست‌نوشته پاپیروس نَش
تاریخ قرن ۲ یا ۱ ق. م.
زبان عبری
محل نگهداری کامبریج، انگلیس
محتویات تقریبی ۲۴ سطر از ده فرمان و بعضی آیات
نام دست‌نوشته رِیلَندز ۴۵۸
نشانه ۹۵۷
تاریخ قرن ۲ ق. م.
زبان یونانی
محل نگهداری منچستر، انگلیس
محتویات تقریبی تکه‌هایی از تثنیه باب‌های ۲۳-۲۸
نام دست‌نوشته فؤاد ۲۶۶
تاریخ قرن ۱ ق. م.
زبان یونانی
محل نگهداری قاهره، مصر
محتویات تقریبی بخش‌هایی از پیدایش و تثنیه
نمونه‌هایی از استفاده در ترجمهٔ دنیای جدید — با ارجاعات
( به زیرنویس آیات مذکور توجه کنید)
تث ۱۸:۵؛ اعما ۳:۲۲؛ ضمیمیه ۱پ
نام دست‌نوشته طومار لاویان دریای مرده
نشانه ۴
تاریخ قرن ۱ ق. م.
زبان یونانی
محل نگهداری اورشلیم، اسرائیل
محتویات تقریبی تکه‌هایی از لاویان
نمونه‌هایی از استفاده در ترجمهٔ دنیای جدید — با ارجاعات
( به زیرنویس آیات مذکور توجه کنید)
نام دست‌نوشته چستر بیتی ۶
نشانه ۹۶۳
تاریخ قرن ۲ م.
زبان یونانی
محل نگهداری دوبلین، ایرلند و اَن آربر، میشیگان، ایالات متحده آمریکا.
محتویات تقریبی بخش‌هایی از اعداد و تثنیه
نام دست‌نوشته چستر بیتی ۹، ۱۰
نشانه ۹۶۷/ ۹۶۸
تاریخ قرن ۳ ق. م.
زبان یونانی
محل نگهداری دوبلین، ایرلند و پرینستون، نیوجرسی، ایالات متحده آمریکا
محتویات تقریبی بخش‌هایی از حِزْقِیال، دانیال، اِسْتَر
مربوط به نوشته‌های مقدّس یونانی مسیحی
نام دست‌نوشته اُکسیرنخوس ۲
نشانه ۱P
تاریخ قرن ۳ م.
زبان یونانی
محل نگهداری فیلادِلفیا، پاسادنا، ایالات متحده آمریکا
محتویات تقریبی مت ۱:۱-۹، ۱۲، ۱۴-۲۰
نام دست‌نوشته اُکسیرنخوس ۱۲۲۸
نشانه ۲۲ P
تاریخ قرن ۳ م.
زبان یونانی
محل نگهداری گلاسکو، اسکاتلند
محتویات تقریبی تکه‌هایی از یوحنّا باب‌های ۱۵، ۱۶
نام دست‌نوشته میشیگان ۱۵۷۰
نشانه ۳۷ P
تاریخ قرن ۳ / ۴ م.
زبان یونانی
محل نگهداری اَن آربر، میشیگان، ایالات متحده آمریکا
محتویات تقریبی مت ۲۶:۱۹-۵۲
نام دست‌نوشته چستر بیتی ۱
نشانه ۴۵ P
تاریخ قرن ۳ م.
زبان یونانی
محل نگهداری دوبلین، ایرلند؛ وین، اتریش
محتویات تقریبی تکه‌هایی از متن متّیٰ، مَرقُس، لوقا، یوحنّا، اَعمال
نمونه‌هایی از استفاده در ترجمهٔ دنیای جدید — با ارجاعات
( به زیرنویس آیات مذکور توجه کنید)
نام دست‌نوشته چستر بیتی ۲
نشانه ۴۶ P
تاریخ ح. ۲۰۰ م.
زبان یونانی
محل نگهداری دوبلین، ایرلند؛ اَن آربر، میشیگان، ایالات متحده آمریکا
محتویات تقریبی نه رساله از پولُس
نمونه‌هایی از استفاده در ترجمهٔ دنیای جدید — با ارجاعات
( به زیرنویس آیات مذکور توجه کنید)
روم ۸:۲۳، ۲۸؛ ۱ قر ۲:۱۶
نام دست‌نوشته چستر بیتی ۳
نشانه ۴۷ P
تاریخ قرن ۳ م.
زبان یونانی
محل نگهداری دوبلین، ایرلند؛
محتویات تقریبی مکا ۹:۱۰–۱۷:۲
نمونه‌هایی از استفاده در ترجمهٔ دنیای جدید — با ارجاعات
( به زیرنویس آیات مذکور توجه کنید)
نام دست‌نوشته رِیلَندز ۴۵۷
نشانه ۵۲ P
تاریخ ح. ۱۲۵ م.
زبان یونانی
محل نگهداری منچستر، انگلیس
محتویات تقریبی یو ۱۸:۳۱-۳۳، ۳۷، ۳۸
نام دست‌نوشته بودمر ۲
نشانه ۶۶ P
تاریخ ح. ۲۰۰ م.
زبان یونانی
محل نگهداری ژنو، سوئیس
محتویات تقریبی اکثر یوحنّا
نمونه‌هایی از استفاده در ترجمهٔ دنیای جدید — با ارجاعات
( به زیرنویس آیات مذکور توجه کنید)
نام دست‌نوشته بودمر ۷، ۸
نشانه ۷۲ P
تاریخ قرن ۳ / ۴ م.
زبان یونانی
محل نگهداری ژنو، سوئیس، و کتابخانهٔ واتیکان در روم، ایتالیا
محتویات تقریبی یهودا، ۱پِطْرُس، و دوّم پِطْرُس
نام دست‌نوشته بودمر ۱۴، ۱۵
نشانه ۷۵ P
تاریخ قرن ۳ م.
زبان یونانی
محل نگهداری ژنو، سوئیس
محتویات تقریبی اکثر لوقا و یوحنّا
نمونه‌هایی از استفاده در ترجمهٔ دنیای جدید — با ارجاعات
( به زیرنویس آیات مذکور توجه کنید)
[نمودار در صفحهٔ ۲۲]
(برای دیدن شکل صحیح به نشریه رجوع شود)
بعضی از دست‌نوشته‌های مهم روی چرم و پوست
مربوط به نوشته‌های مقدّس عبری
نام دست‌نوشته کودِکس آلِپو
نشانه A۱
تاریخ ۹۳۰ م.
زبان عبری
محل نگهداری قبلاً در آلِپو، سوریه اکنون در اسرائیل.
محتویات تقریبی بخش اعظم از نوشته‌های مقدّس عبری ( متن بن آشر)
نمونه‌هایی از استفاده در ترجمهٔ دنیای جدید — با ارجاعات
(زیرنویس آیات ذکرشده را ببینید)
نام دست‌نوشته کودِکس یا ۴۴۴۵ موزهٔ بریتانیا
تاریخ قرن ۱۰ م.
زبان عبری
محل نگهداری لندن، انگلیس
محتویات تقریبی اکثر پِنتاتوک
نام دست‌نوشته کودِکس موزهٔ کارائیب، قاهره
نشانه Ca
تاریخ ۸۹۵ م.
زبان عبری
محل نگهداری قاهره، مصر
محتویات تقریبی انبیای قدیم و متأخّر
نمونه‌هایی از استفاده در ترجمهٔ دنیای جدید — با ارجاعات
(زیرنویس آیات ذکرشده را ببینید)
یوش ۲۱:۳۷؛ ۲ سمو ۸:۳
نام دست‌نوشته کودِکس لنینگرات
نشانه A۱۹ B
تاریخ ۱۰۰۸ م.
زبان عبری
محل نگهداری سنت پیترزبرگ،
روسیه
محتویات تقریبی نوشته‌های مقدّس عبری
نمونه‌هایی از استفاده در ترجمهٔ دنیای جدید — با ارجاعات
(زیرنویس آیات ذکرشده را ببینید)
یوش ۲۱:۳۷؛ ۲ سمو ۸:۳؛ ضمیمهٔ ۱A
نام دست‌نوشته پیترزبرگ کودِکس انبیا
نشانه ۳ B
تاریخ ۹۱۶ م.
زبان عبری
محل نگهداری سنت پیترزبرگ،
روسیه
محتویات تقریبی انبیای متأخّر
نمونه‌هایی از استفاده در ترجمهٔ دنیای جدید — با ارجاعات
(زیرنویس آیات ذکرشده را ببینید)
ضمیمهٔ ۲B
نام دست‌نوشته بحرالمیّت اوّلین طومار اِشَعْیا
نشانه a۱QIs
تاریخ انتهای قرن ۲ م.
زبان عبری
محل نگهداری اورشلیم، اسرائیل
محتویات تقریبی اِشَعْیا
نمونه‌هایی از استفاده در ترجمهٔ دنیای جدید — با ارجاعات
(زیرنویس آیات ذکرشده را ببینید)
نام دست‌نوشته طومار مزامیر از بحرالمیّت
نشانه a۱۱QPs
تاریخ قرن ۱ م.
زبان عبری
محل نگهداری اورشلیم، اسرائیل
محتویات تقریبی بخش‌هایی از ۴۱مزامیر از آخرین ثلث مزامیر
مربوط به سِپتواِجینْت و نوشته‌های مقدّس یونانی مسیحی
نام دست‌نوشته سینایتیک
نشانه א ( ۰۱)
تاریخ قرن ۴ م.
زبان یونانی
محل نگهداری لندن، انگلیس
محتویات تقریبی بخشی از نوشته‌های مقدّس عبری و تمام نوشته‌های
مقدّس یونانی همچنین بخشی از نوشته‌های آپوکریفایی
نمونه‌هایی از استفاده در ترجمهٔ دنیای جدید — با ارجاعات
(زیرنویس آیات ذکرشده را ببینید)
۱ توا ۱۲:۱۹؛ یو ۵:۲؛ ۲ قر ۱۲:۴
نام دست‌نوشته اسکندریه‌ای
نشانه A ( ۰۲)
تاریخ قرن ۵ م.
زبان یونانی
محل نگهداری لندن، انگلیس
محتویات تقریبی تمام نوشته‌های مقدّس عبری و یونانی
( بعضی بخش‌های کوچک موفق شده یا صدمه
دیده‌اند) همچنین چند نوشتهٔ آپوکریفایی
نمونه‌هایی از استفاده در ترجمهٔ دنیای جدید — با ارجاعات
(زیرنویس آیات ذکرشده را ببینید)
۱ پاد ۱۴:۲؛ لوقا ۵:۳۹؛ اعما ۱۳:۲۰؛ عبر ۳:۶
نام دست‌نوشته واتیکان ۱۲۰۹
نشانه B ( ۰۳)
تاریخ قرن ۴ م.
زبان یونانی
محل نگهداری کتابخانهٔ واتیکان در روم، ایتالیا
محتویات تقریبی در ابتدا کتاب مقدّس کامل. اکنون بخش‌های:
پید ۱:۱–۴۶:۲۸؛ مز ۱۰۶-۱۳۷؛ عبرانیان پس
از ۹:۱۴؛ ۱تیموتاؤس؛ ۲تیموتاؤس؛ تیطُس؛ فِلیمون؛ مکاشفه
نمونه‌هایی از استفاده در ترجمهٔ دنیای جدید — با ارجاعات
(زیرنویس آیات ذکرشده را ببینید)
مرق ۶:۱۴؛ یو ۱:۱۸؛ ۷:۵۳–۸: ۱۱
نام دست‌نوشته اِفرایمی سیری ری‌اسکریپتوس
نشانه C ( ۰۴)
تاریخ قرن ۵ م.
زبان یونانی
محل نگهداری پاریس، فرانسه
محتویات تقریبی بخش‌هایی از نوشت‌های مقدّس عبری
( ۶۴ برگ) و یونانی ( ۱۴۵ برگ)
نمونه‌هایی از استفاده در ترجمهٔ دنیای جدید — با ارجاعات
(زیرنویس آیات ذکرشده را ببینید)
نام دست‌نوشته کودِکس بِزایی کنتابریجینسیس
نشانه eaD ( ۰۵)
تاریخ قرن ۵ م.
زبان یونانی و لاتین
محل نگهداری کمبریج، انگلیس
محتویات تقریبی اکثر چهار انجیل و اَعمال، چند آیه از سوّم یوحنّا
نمونه‌هایی از استفاده در ترجمهٔ دنیای جدید — با ارجاعات
(زیرنویس آیات ذکرشده را ببینید)
مت ۲۴:۳۶؛ مرق ۷:۱۶؛ لو ۱۵:۲۱
( فقط با نشانهٔ ”D“ ارجاع داده شده است)
نام دست‌نوشته کودِکس کلاروممونتانی
نشانه PD ( ۰۶)
تاریخ قرن ۶ م.
زبان یونانی و لاتین
محل نگهداری پاریس، فرانسه
محتویات تقریبی رساله‌های پولُس ( شامل عبرانیان)
نمونه‌هایی از استفاده در ترجمهٔ دنیای جدید — با ارجاعات
(زیرنویس آیات ذکرشده را ببینید)
غلا ۵:۱۲ ( فقط با نشانهٔ ”D“
ارجاع داده شده است)
[دیاگرام در صفحهٔ ۱۶]
(برای دیدن شکل صحیح به نشریه رجوع شود)
مآ‌خذ برای متن ترجمهٔ دنیای جدید نوشته‌های مقدّس عبری
نوشته‌های اصیل عبری و نسخه‌های اوّلیه
ترگوم‌های آرامی
طومارهای دریای مرده
اسفار خمسهٔ سامری
سِپتواِجینْت یونانی
لاتین قدیم
قُبطی، حبشی باستان، ارمنی
متن حروف بی‌صدای عبری
وولگات لاتینی
ترجمه‌های یونانی—اَکیلا، تئودوشن، سوماخوس
پشیتای سوری
متن ماسورائی
کودِکس ( کتاب خطّی) قاهره
کودِکس پیترزبرگ انبیا
کودِکس آلِپو
متن عبری گینزبورگ
کودِکس لنینگرات A۱۹ B
بیبلیا هِبرایکا «کتاب مقدّس عبری» ( BHK)،
بیبلیا هِبرایکا اشتوتگارتِنسیا ( BHS)
ترجمهٔ دنیای جدید
نوشته‌های مقدّس عبری — انگلیسی؛ از انگلیسی به بسیاری از زبان‌های معاصر
[دیاگرام در صفحهٔ ۱۷]
(برای دیدن شکل صحیح به نشریه رجوع شود)
مآ‌خذ متن ترجمهٔ دنیای جدید نوشته‌های مقدّس یونانی مسیحی
نوشته‌های اصیل یونانی و نسخه‌های اوّلیه
ترجمهٔ ارمنی
ترجمه‌های قبطی
ترجمه‌های سوری—کیورتونیان، فیلوکسیان، هارکلین، فلسطینی، سیناییه، پشیتا
لاتین قدیم
وولگات لاتینی
سیکستاین و کلمانتین متون تجدیدنظر شدهٔ لاتینی
دست‌نوشته‌های یونانی با حروف سرهم
متن ایرزمس
متن استفانوس
تکستوس ریسپتوس
متن یونانی گریزباخ
اِمفتیک دایاگلات
پاپیروس‌ها—( مانند، چستر بیتی ۴۵P، ۴۶P، ۴۷P؛
بودمر ۶۶P، ۷۴P، ۷۵P)
دست‌نوشته‌های یونانی باستان با حروف بزرگ—واتیکانیه ۱۲۰۹ ( B)،
سیناییه ( א)، اسکندریه ( A)، اِفرایمی سیری رِسکریپتوس ( C) بِزایی ( D)
متن یونانی وِستکت و هورت
متن یونانی بوور
متن یونانی مِرک
متن یونانی نستله-آلند
متن یونانی انجمن‌های متحد کتاب مقدّس
۲۳ ترجمهٔ عبری ( قرن‌های۱۴-۲۰)، که یا از زبان یونانی و یا از زبان
وُلگیت لاتینی ترجمه شده‌اند، از تتراگراماتُن برای نام الٰهی استفاده شده است.
ترجمهٔ دنیای جدید
نوشته‌های یونانی مسیحی کتاب مقدّس — انگلیسی؛ از انگلیسی به بسیاری از زبان‌های معاصر