وقتی فرزندتان اعتقادات شما را زیر سؤال می‌برد

شما خود اطمینان دارید که تعالیم مذهبی‌تان حقیقت را در مورد خدا بیان می‌کند.‏ اطمینان دارید که کتاب مقدّس بهترین راه زندگی را پیش پای انسان می‌گذارد.‏ از این رو،‏ طبعاً سعی‌تان بر این است که ارزش آن را به فرزندتان نیز بشناسانید.‏ (‏تثنیه ۶:‏۶،‏ ۷‏)‏ اما،‏ زمانی که او بزرگ‌تر شد،‏ اگر علاقه‌اش به تعالیم روحانی رو به سردی رفت،‏ چه خواهید کرد؟‏ اگر همان تعالیمی را که پیش از این،‏ ظاهراً مشتاقانه پذیرا بود،‏ حال زیر سؤال بَرد،‏ چه می‌کنید؟‏—‏غَلاطیان ۵:‏۷‏.‏

اگر فرزندتان چنین عکس‌العملی از خود نشان داد،‏ تصوّر نکنید که در تربیت او با شکست روبرو شده‌اید.‏ در این خصوص،‏ عوامل متعددی نقش دارند که به آن‌ها خواهیم پرداخت.‏ اما این را بدانید،‏ واکنش شما به سؤالات فرزند نوجوانتان می‌تواند تعیین‌کنندهٔ این باشد که او اعتقاد شما را برگزیند یا از آن بیشتر فاصله گیرد.‏ اگر با او اعلام جنگ کنید،‏ بدانید که خود را درگیر جنگی توانفرسا کرده‌اید؛‏ جنگی که به احتمال قوی به شکست شما می‌انجامد.‏—‏کولُسیان ۳:‏۲۱‏.‏

بسیار عاقلانه‌تر است که به توصیهٔ پولُس رسول عمل کنید که گفت:‏ «خادم خداوند نباید نزاع کند،‏ بلکه باید با همه مهربان باشد و قادر به تعلیم و بردبار.‏» (‏۲تیموتائوس ۲:‏۲۴‏)‏ اگر فرزند نوجوانتان،‏ اعتقادات شما را زیر سؤال می‌بَرد،‏ چگونه نشان می‌دهید که «قادر به تعلیم» او هستید؟‏

به احساسات فرزند نوجوانتان پی ببرید

ابتدا،‏ سعی کنید بفهمید که چه عواملی باعث شده است،‏ فرزند نوجوانتان چنین طرز فکری داشته باشد.‏ برای مثال:‏

• آیا در جماعت مسیحی،‏ او حس می‌کند تنهاست و دوستی ندارد؟‏ ‏«چون دوستی نداشتم،‏ با بعضی از هم‌کلاسی‌هایم دوست شدم.‏ همین برای سال‌ها مانعی بر سر راهم بود و نتوانستم رابطهٔ نزدیکی با خدا داشته باشم.‏ به دلیل معاشرین بدی که داشتم،‏ علاقه‌ام را به موضوعات روحانی از دست دادم و الآن خیلی پشیمانم.‏»—‏لیلا،‏ ۱۹ساله.‏

• آیا به دلیل عدم اعتمادبه‌نفس برای فرزند نوجوانتان مشکل است که در مورد اعتقاداتش صحبت کند؟‏ ‏«در دوران مدرسه خجالت می‌کشیدم که در مورد اعتقاداتم با هم‌کلاسی‌هایم صحبت کنم.‏ می‌ترسیدم که غیرمعمول به نظر برسم یا مرا خشکه مقدّس حساب کنند.‏ بچه‌ها در مدرسه،‏ هر کسی را که با آنان تفاوت داشت،‏ کنار می‌گذاشتند و من نمی‌خواستم با من چنین رفتاری بکنند.‏»—‏ رامین،‏ ۲۳ ساله.‏

• آیا فرزند نوجوانتان حس می‌کند که به دوش کشیدن وظایف مسیحی برایش باری سنگین است؟‏ ‏«احساس می‌کنم برای رسیدن به وعدهٔ کتاب مقدّس در مورد زندگی ابدی،‏ باید از یک سری پله‌های مارپیچی بسیار طولانی بالا رفت که من هنوز حتی قدم روی پلهٔ اول هم نگذاشته‌ام و بسیار از آن دور هستم.‏ از این که روی این پله‌ها قدم بگذارم چنان می‌ترسم که حتی بارها فکر کرده‌ام که از اعتقاداتم دست بکشم.‏»—‏ریحانه،‏ ۱۶ ساله.‏

حرف دلش چیست؟‏

حرف دل برخی نوجوانان را شنیدیم.‏ اما،‏ فرزند نوجوان شما با چه مشکلی روبروست؟‏ بهترین راه دانستن آن،‏ سؤال کردن از خود اوست.‏ اما مراقب باشید که گفتگویتان به جرّوبحث منتهی نشود.‏ این تذکر را که در یعقوب ۱:‏۱۹ آمده است،‏ مد نظر داشته باشید:‏ «هرکس باید در شنیدنْ تند باشد،‏ در گفتنْ کُند و در خشمْ آهسته!‏» با او صبور باشید.‏ همان طور که هنگام تعلیم به شخصی خارج از خانواده «صبر بسیار» نشان می‌دهید،‏ هنگام گفتگو با او نیز صبور باشید.‏—‏۲تیموتائوس ۴:‏۲‏.‏

برای مثال،‏ اگر فرزند نوجوانتان از حضور در جلسات مسیحی سر باز می‌زند،‏ سعی کنید به ریشهٔ مشکل او پی ببرید.‏ اما صبور و بردبار باشید.‏ در اینجا گفتگوی ناموفق پدری را با پسرش دنبال می‌کنیم.‏

پسر:‏ دیگه دوست ندارم به جلسات بیام.‏

پدر:‏ [‏با لحنی خصمانه‏] منظورت چیه که دیگه دوست ندارم؟‏

پسر:‏ حوصله‌ام سر میره،‏ همین!‏

پدر:‏ یعنی تو در مورد خدا این طوری فکر می‌کنی؟‏ حوصله‌ات را سر می‌برد؟‏ واقعاً برات متأسفم!‏ تا موقعی که زیر سقف خانهٔ ما زندگی می‌کنی،‏ چه دوست داشته باشی چه نداشته باشی باید با ما بیایی!‏

خداوند از والدین انتظار دارد که فرزندانشان را تعلیم دهند و از فرزندان نیز می‌خواهد که مطیع والدینشان باشند.‏ (‏اِفِسُسیان ۶:‏۱‏)‏ مسلّماً،‏ شما نمی‌خواهید که فرزندتان کورکورانه پرستشی را که شما پیش گرفته‌اید،‏ دنبال کند و با اکراه همراه شما به جلسات مسیحی بیاید،‏ بلکه می‌خواهید که او خود نیازش را به شرکت در جلسات درک کند و به دلیل عشقش به یَهُوَه،‏ با شما به جلسات بیاید.‏

احتمال این که در این امر موفق شوید،‏ بیشتر خواهد بود،‏ اگر دلیل اصلی رفتار فرزندتان را تشخیص دهید.‏ با مد نظر داشتن این موضوع ببینید گفتگویی که پیشتر آمده بود چگونه می‌تواند پیش برود تا موفق‌تر باشد.‏

پسر:‏ دیگه دوست ندارم به جلسات بیام.‏

پدر:‏ [‏به آرامی‏] چرا چنین احساسی داری؟‏

پسر:‏ حوصله‌ام سر می‌ره،‏ همین!‏

پدر:‏ یکی دو ساعت،‏ یک جا نشستن می‌تواند حوصلهٔ آدم را سر ببره.‏ چه چیزی بیشتر از همه برات سخته؟‏

پسر:‏ نمی‌دونم.‏ فقط فکر می‌کنم به جای رفتن به جلسه،‏ ترجیح می‌دهم جای دیگری برم.‏

پدر:‏ دوستانت در جماعت هم همین طور فکر می‌کنن؟‏

پسر:‏ خوب،‏ موضوع همینه!‏ من اصلاً دوستی در جماعت ندارم!‏ از موقعی که صمیمی‌ترین دوستم رفته فکر می‌کنم دیگه کسی در جماعت نیست که باهاش حرف بزنم!‏ انگار به همه خوش می‌گذره،‏ غیر من.‏ خیلی تنها افتاده‌ام!‏

در اینجا پدر چون اجازه داد فرزند نوجوانش به راحتی صحبت کند،‏ به مشکل اصلی او،‏ یعنی تنهایی،‏ پی بُرد و اعتماد او را نیز جلب نمود و به این ترتیب،‏ راه را برای گفتگوی بیشتر باز کرد.‏—‏به کادر «صبور باشید!‏» توجه کنید.‏

با گذشت زمان،‏ بسیاری از جوانان می‌آموزند که چگونه با آنچه سدّ راه پیشرفت روحانی‌شان شده است،‏ روبرو شوند و به این ترتیب غالباً هم اعتمادبه‌نفسشان افزایش می‌یابد هم ایمانشان استوارتر می‌گردد.‏ نهایتاً،‏ رامین متوجه شد که صحبت کردن در مورد اعتقادش چنان که تصوّر می‌کرد نیز مشکل نیست،‏ حتی در مورد زمانی که مورد تمسخر قرار گرفت،‏ می‌گوید:‏

‏«یک بار پسری در مدرسه مرا به خاطر مذهبم مسخره کرد.‏ خیلی مضطرب شدم،‏ فکر کردم که تمام کلاس حواسشان به ماست.‏ تصمیم گرفتم که با سؤال کردن از خود او در مورد اعتقادش،‏ جهت گفتگو را عوض کنم.‏ وقتی دیدم او حتی از من هم بیشتر مضطرب شده است،‏ خیلی تعجب کردم.‏ متوجه شدم که خیلی از جوانان اعتقادات مذهبی‌ای دارند،‏ اما نمی‌توانند دلیل آن را توضیح دهند.‏ اما من حداقل می‌توانم دلیل اعتقاداتم را توضیح دهم.‏ در حقیقت،‏ وقتی موضوع صحبت در مورد اعتقادات مذهبی است،‏ همکلاسی‌هایم باید معذّب شوند،‏ نه من!‏»‏

استدلال نوجوانان

والدین و متخصصان متوجه شده‌اند که شیوهٔ تفکّر کودکان با شیوهٔ تفکّر نوجوانان از یک جهت اختلاف اساسی دارد.‏ (‏۱قُرِنتیان ۱۳:‏۱۱‏)‏ طرز فکر کودکان به صورت مطلق است به این مفهوم که موضوعات را سیاه یا سفید بیان می‌کنند.‏ نوجوانان بیشتر تمایل به استدلال و حلاجی کردنِ مسائل دارند.‏ برای نمونه،‏ شاید بتوان به یک کودک آموخت که خدا همه چیز را آفریده است.‏ (‏پیدایش ۱:‏۱‏)‏ اما،‏ شاید نوجوان سؤالاتی از این قبیل برایش مطرح شود:‏ ‹از کجا می‌دانم که خدایی وجود دارد؟‏ چرا خدایی مهربان اجازه داده است شرارت وجود داشته باشد؟‏ این که خدا همیشه وجود داشته است،‏ چگونه ممکن است؟‏›—‏مزمور ۹۰:‏۲‏.‏

شاید با شنیدن چنین سؤالاتی از فرزند نوجوانتان تصوّر کنید که او از نظر روحانی قدمی به عقب برداشته است.‏ اما در واقع،‏ این سؤالات نشانهٔ پیشرفت اوست.‏ نباید فراموش کرد که سؤال کردن نقشی مهم در رشد روحانی فرد مسیحی دارد.‏—‏اعمال ۱۷:‏۲،‏ ۳‏.‏

به علاوه،‏ فرزند نوجوان شما در سنی است که می‌آموزد چگونه قوهٔ تشخیص خود را به کار بندد.‏ (‏رومیان ۱۲:‏۱،‏ ۲‏)‏ به این ترتیب،‏ او توانایی می‌یابد که «به درازا و پهنا و ژرفا و بلندای» ایمان مسیحی پی ببرد،‏ درکی که طبعاً،‏ در کودکی قادر به آن نبود.‏ (‏اِفِسُسیان ۳:‏۱۸‏)‏ او در این زمان بیش از هر زمانی نیاز به یاری دارد تا بتواند اعتقاداتش را بر استدلال بنا کند و به این طریق ایمانش را استوار سازد.‏—‏امثال ۱۴:‏۱۵؛‏ اعمال ۱۷:‏۱۱‏.‏

‏«ایمان آورده‌ای»‏

کتاب مقدّس از تیموتائوسِ جوان می‌گوید که او «از کودکی» کتب مقدّس را می‌شناخت.‏ حال پولُس او را چنین ترغیب می‌کند:‏ «تو در آنچه آموخته و بدان ایمان آورده‌ای پایدار باش.‏» (‏۲تیموتائوس ۳:‏۱۴،‏ ۱۵‏)‏ همچون تیموتائوس،‏ شاید فرزند نوجوان شما نیز از زمان تولّد با اصول کتاب مقدّس تعلیم یافته باشد.‏ اما،‏ اکنون شما باید او را بر آن دارید که او خود از درستی اعتقاداتش اطمینان حاصل کند.‏

در کتاب «پرسش‌های جوانان—‏ پاسخ‌های مفید» جلد ۱b آمده است:‏ «تا زمانی که فرزند نوجوانتان زیر سقف خانهٔ شما زندگی می‌کند،‏ حق دارید از او بخواهید که در فعالیت‌های مسیحی،‏ مطیع برنامه‌هایی که شما در خانه تعیین می‌کنید باشد.‏ اما در نهایت هدف شما این است که عشق به خدا را در دل او جای دهید،‏ نه این که او فقط ماشین‌وار از شما پیروی کند.‏» با مد نظر داشتن این هدف،‏ می‌توانید فرزند نوجوانتان را یاری کنید تا ‹در ایمان راسخ شود› طوری که ایمانش راه زندگی او گردد،‏ نه اینکه راه زندگی شما را دنبال کند.‏c‏—‏۱پِطرُس ۵:‏۹‏.‏