کتابخانهٔ آنلاین نشریات شاهدان یَهُوَه
کتابخانهٔ آنلاین
نشریات شاهدان یَهُوَه
فارسی
  • کتاب مقدّس
  • نشریات
  • جلسات
  • مح فصل ۱۳ ص ۱۴۴-‏۱۵۹
  • جشن‌ها و رسومی که یَهُوَه را ناخوشنود می‌سازد

ویدیویی برای انتخاب شما موجود نیست.

متأسفانه، پخش ویدیو ممکن نیست.

  • جشن‌ها و رسومی که یَهُوَه را ناخوشنود می‌سازد
  • در پناه محبت خدا بمانید
  • عنوان‌های فرعی
  • مطالب مشابه
  • نوروز و آیین‌های آن
  • کریسمس و شب یلدا
  • جشن تولّد در پرتو آیات کتاب مقدّس
  • آیا روزه گرفتن برای مسیحیان واجب است؟‏
  • مراسم خاکسپاری و سوگواری
  • جشن ازدواجتان از دید خدا پاک باشد
  • رسوم مربوط به نوشیدن مشروبات الکلی
  • ‏‹ای دوستداران یَهُوَه،‏ از بدی نفرت کنید›‏
  • با گفتار و عملتان خدا را جلال دهید
  • عزم خود را در وفاداری به یَهُوَه استوار سازید
    آشنایی با تعالیم کتاب مقدّس
  • مشکلاتی که تعدد ادیان به وجود می‌آورد
    شاهدان یَهُوَه و تحصیلات
  • آیا همهٔ جشن‌ها و عیدها مورد قبول خدا هستند؟‏
    تا ابد از زندگی لذّت ببرید!‏—‏دورهٔ آموزشی کتاب مقدّس
  • چرا شاهدان یَهُوَه جشن تولّد نمی‌گیرند؟‏
    سؤالات متداول در مورد شاهدان یَهُوَه
لینک‌های بیشتر
در پناه محبت خدا بمانید
مح فصل ۱۳ ص ۱۴۴-‏۱۵۹

فصل ۱۳

جشن‌ها و رسومی که یَهُوَه را ناخشنود می‌سازد

‏«بسنجید که مایهٔ خشنودی خداوند چیست.‏»—‏ اِفِسُسیان ۵:‏۱۰‏.‏

۱.‏ یَهُوَه چه افرادی را به خود جذب می‌کند،‏ و چرا آنان باید در خصوص آنچه مایهٔ خشنودی یَهُوَه است،‏ هوشیار باشند؟‏

عیسی می‌گوید:‏ «پرستندگانِ راستین،‏ پدر را در روح و راستی پرستش خواهند کرد،‏ زیرا پدر جویای چنین پرستندگانی است.‏» (‏یوحنا ۴:‏۲۳‏)‏ وقتی یَهُوَه کسی را که خواهان چنین پرستشی است می‌یابد—‏ چنان که شما را یافت—‏ او را به سوی خود و پسرش جذب می‌کند.‏ (‏یوحنا ۶:‏۴۴‏)‏ حقیقتاً چه افتخار والایی!‏ متأسفانه شیطان،‏ استاد حیله و فریب همواره در تلاش است که پرستندگان یَهُوَه را از آفریدگارشان دور سازد.‏ از این رو،‏ جویندگان حقیقت و عاشقان کلام خدا باید همواره ‹بسنجند که مایهٔ خشنودی خداوند چیست.‏›—‏ اِفِسُسیان ۵:‏۱۰؛‏ مکاشفه ۱۲:‏۹‏.‏

۲.‏ دیدگاه یَهُوَه را در خصوص کسانی که پرستش پاک را با پرستش کاذب می‌آمیزند توضیح دهید.‏

۲ واقعه‌ای را که در کنار کوه سینا رخ داد به خاطر آورید.‏ اسرائیلیان از هارون خواستند خدایی برایشان بسازد.‏ هارون تسلیم خواست آنان شد و گوساله‌ای طلایی برایشان ساخت،‏ اما با گفتن این که «فردا عید یَهُوَه می‌باشد،‏» وانمود کرد که آن مجسمهٔ طلایی مظهر یَهُوَه است.‏ آیا برای یَهُوَه آمیختن پرستش پاک با پرستش کاذب بی‌اهمیت بود؟‏ خیر.‏ او سه هزار تن از آن بت‌پرستان را در آن روز به هلاکت رساند.‏ (‏خروج ۳۲:‏۱-‏۶،‏ ۱۰،‏ ۲۸‏)‏ ما چه درسی از این گزارش می‌آموزیم؟‏ برای این که در پناه محبت خدا بمانیم،‏ نباید هیچ ‹چیز ناپاک را لمس نماییم،‏› همچنین باید با جدّیت تمام از حقیقت در مقابل هر گونه ناپاکی پاسداری کنیم.‏—‏ اِشَعْیا ۵۲:‏۱۱؛‏ حِزْقِیال ۴۴:‏۲۳؛‏ غَلاطیان ۵:‏۹‏.‏

۳،‏ ۴.‏ هنگام مطالعه در خصوص جشن‌ها،‏ رسم‌ها و اعیاد،‏ چرا در نظر داشتن اصول کتاب مقدّس اهمیت دارد؟‏

۳ متأسفانه کسانی که برای حقیقت ارزشی قائل نبودند،‏ رسوم و اعیاد مشرکانه‌ای را رواج دادند که امروزه نیز می‌توان ریشه‌های آن را در بسیاری از اعیاد و جشن‌ها دید.‏ در ادامهٔ این فصل به بررسی شماری از این اعیاد و جشن‌های متداول می‌پردازیم.‏ توجه کنید که آیین و رسوم این اعیاد در واقع مروج روحیات دنیای شیطان است،‏ نه پرستش پاک.‏ در کل،‏ اعیاد و جشن‌های دنیوی در چند جنبه مشترکند.‏ این اعیاد ارضاکنندهٔ امیال نفسانی‌اند.‏ همچنین عقاید کاذب مذهبی و خرافات و ارتباط با ارواح را که از ویژگی‌های عمدهٔ «بابل بزرگ» است،‏ رواج می‌دهند.‏a (‏مکاشفه ۱۸:‏۲-‏۴،‏ ۲۳‏)‏ این نکته را نیز به خاطر داشته باشید که یَهُوَه از همان آغاز،‏ شخصاً شاهد بود که چگونه رسوم ناپاک مشرکان به صورت آداب و آیین‌های مرسوم در میان مردم رواج یافت.‏ قطعاً او به همین دلیل بسیاری از اعیاد و جشن‌های امروزه را نیز ناپاک می‌شمارد.‏ پس آیا ما نیز نباید نگرشی همچون یَهُوَه به این آیین‌ها داشته باشیم؟‏—‏ ۲یوحنا ۶،‏ ۷‏.‏

۴ ما مسیحیان حقیقی به خوبی می‌دانیم که برگزاری برخی اعیاد از نظر یَهُوَه ناپسند است.‏ اما مهم است که با تمام دل مصمم باشیم و هیچ سهمی در برگزاری این اعیاد نداشته باشیم.‏ بررسی این که چرا این اعیاد و آیین‌ها در نظر یَهُوَه ناپسند است،‏ عزم ما را جزم می‌کند تا از هر آنچه که ما را از یَهُوَه دور می‌سازد،‏ پرهیز کنیم و بتوانیم در پناه محبت او بمانیم.‏

نوروز و آیین‌های آن

۵،‏ ۶.‏ الف)‏ برخی نظرات در خصوص پیدایش نوروز کدامند؟‏ ب)‏ به ریشهٔ برخی از آیین و رسوم نوروزی اشاره کنید؟‏ (‏کادر «‏نظر برخی محققان در خصوص ریشهٔ آیین‌های نوروزی‏» ملاحظه شود.‏)‏

۵ محققان در خصوص ریشهٔ عید نوروز که امروزه جشن سال نو و آغاز بهار است،‏ تحقیقات جامعی صورت داده‌اند.‏ در اینجا نظر برخی از محققان را در این زمینه ذکر می‌کنیم.‏ در کتاب جُستاری چند در فرهنگ ایران،‏ صفحهٔ ۲۱۷ آمده است:‏ «کهن‌ترین نشانه‌ای که در آسیای غربی از جشن سال نو باز مانده به نخستین خاندان سلطنتی اور مربوط می‌شود که در طی آن،‏ ازدواج مقدّس میان الٰههٔ آب و خدای باروری انجام می‌گرفته .‏ .‏ .‏ این عید را بعدها بابلی‌ها حفظ می‌کنند.‏» برخی مردم‌شناسان پیدایش نوروز را به تغییر فصل و فعالیت‌های کشاورزی نسبت می‌دهند.‏ کتاب فوق می‌افزاید که ایرانیان باستان عید بزرگی در آغاز بهار برگزار می‌کردند.‏ این عید «به دوموزی [یا تموز]،‏ خدای شهیدشوندهٔ سومری مربوط بوده است.‏ این ایزد در پایان هر سال کشته و سر سال نو دوباره متولّد می‌شد و زایش دوبارهٔ او را جشن می‌گرفتند،‏ چون با زایش او گیاهان و دانه‌ها می‌روییدند.‏»‏

۶ همچنین در کتاب جشن‌های باستانی ایران،‏ صفحهٔ ۶ آمده است:‏ «جشن نوروز هنگام نزول فَروَرها .‏ .‏ .‏ از آسمان به زمین برای سرکشی و دیدار بازماندگان خود» بوده است.‏b برخی محققین می‌گویند که ایرانیان خانه را پیش از نزول فَروَهَرها تمیز می‌کردند.‏ به علاوه،‏ یاد کردن از مردگان و رفتن به گورستان در شب جمعهٔ آخر سال و دادن خوراک به دیگران نیز از همین باور نشأت می‌گیرد.‏ پیشینه و انگیزهٔ برگزاری نوروز هر چه که باشد،‏ آنچه مسلّم است بسیاری از آداب و رسوم آن ریشه در ادیان کاذب،‏ خرافات و اعتقاد به وجود روح‌فناناپذیر در انسان دارد.‏ آیا برگزاری چنین آیین و رسومی برای خادمان یَهُوَه شایسته است؟‏

۷.‏ در خصوص هدیه دادن و بازدید از خویشان چه اصلی را باید مد نظر قرار دهیم؟‏

۷ در مورد رسم هدیه دادن و بازدید از خویشان و دوستان در ایّام نوروز چه می‌توان گفت؟‏ ما مسیحیان در خصوص هدیه دادن و دیدار از آشنایان می‌خواهیم همواره اصلی را که در دوّم قُرِنتیان ۹:‏۷ آمده است،‏ مد نظر داشته باشیم که می‌گوید:‏ «هر کس همان قدر بدهد که در دل قصد کرده است،‏ نه با اکراه و اجبار،‏ زیرا خدا بخشندهٔ شادمان را دوست می‌دارد.‏» انگیزهٔ مسیحیان حقیقی از دادن هدیه صرفاً محبت است،‏ نه انجام وظیفه.‏ برای مسیحیان هدیه دادن و بازدید از خویشان به زمانی خاص در سال محدود نمی‌شود.‏ همچنین وقتی به کسی هدیه‌ای می‌دهند،‏ در قبال آن انتظار گرفتن هدیه ندارند.‏—‏ لوقا ۱۴:‏۱۲-‏۱۴؛‏ اعمال ۲۰:‏۳۵ خوانده شود.‏

کریسمس و شب یلدا

۸.‏ ریشهٔ کریسمس و شب یلدا چیست؟‏

۸ کتاب مقدّس اشاره‌ای به برگزاری سالگرد تولّد عیسی نکرده است.‏ به علاوه،‏ می‌توان اطمینان داشت که عیسی در ۲۵ دسامبر متولّد نشده است.‏c در واقع،‏ ریشهٔ جشن کریسمس را باید در آیین‌های مشرکانه جست،‏ نه در کتاب مقدّس.‏ لغت‌نامهٔ دهخدا توضیح می‌دهد که کریسمس «در اصل،‏ جشن ظهور میترا [مهر]» خدای نور و آفتاب بوده است که مسیحیان قرن‌ها بعد از مسیح آن را روز تولّد عیسی قرار دادند.‏ در خصوص تولّد خورشید که امروزه شب یلدا خوانده می‌شود،‏ در کتاب آیین‌ها و جشن‌های کهن در ایران امروز،‏ صفحهٔ ۹۰ چنین آمده است:‏ «بنا بر باور پیشینیان،‏ در پایان این درازشب،‏ .‏ .‏ .‏ تاریکی شکست می‌خورد،‏ روشنایی پیروز و خورشید زاده می‌شود.‏» سپس می‌افزاید که این روز «روزی مقدّس برای مهرپرستان بود.‏»‏

آیا شرکت در هر جشن و مراسمی صحیح است؟‏

زنی مسيحی درخواست همكارش را برای تزيين محل كارشان برای مراسم عيد رد می‌كند

اصل:‏ «از میان ایشان بیرون آیید و جدا شوید.‏ هیچ چیز ناپاک را لمس مکنید و من شما را خواهم پذیرفت.‏»—‏ ۲قُرِنتیان ۶:‏۱۷‏.‏

سؤالاتی برای تأمّل در خصوص اعیاد و مراسم رایج

  • آیا این عید یا رسم آشکارا ریشه در رسوم و تعالیم مذاهب کاذب و ارتباط با نیروهای شیطانی دارد؟‏—‏ اِشَعْیا ۵۲:‏۱۱؛‏ ۱قُرِنتیان ۴:‏۶؛‏ ۲قُرِنتیان ۶:‏۱۴-‏۱۸؛‏ مکاشفه ۱۸:‏۴‏.‏

  • آیا در این جشن یا رسم بیش از حد به یک شخص،‏ سازمان یا سمبول ملی حرمت گذاشته می‌شود؟‏—‏ اِرْمیا ۱۷:‏۵-‏۷؛‏ اعمال ۱۰:‏۲۵،‏ ۲۶؛‏ ۱یوحنا ۵:‏۲۱‏.‏

  • آیا این عید یا جشن ملت یا قومی را بالاتر از ملل و اقوام دیگر جلوه می‌دهد؟‏—‏ اعمال ۱۰:‏۳۴،‏ ۳۵؛‏ ۱۷:‏۲۶‏.‏

  • آیا در این عید یا جشن روحیهٔ دنیوی که برخلاف روح خداست حکمفرماست؟‏—‏ ۱قُرِنتیان ۲:‏۱۲؛‏ اِفِسُسیان ۲:‏۲‏.‏

  • آیا شرکت من در این عید یا جشن باعث لغزش دیگران خواهد شد؟‏—‏ رومیان ۱۴:‏۲۱‏.‏

  • اگر نتوانم در این عید یا مراسم شرکت کنم،‏ آیا می‌توانم به نحوی محترمانه غیبتم را توضیح دهم؟‏—‏ رومیان ۱۲:‏۱،‏ ۲؛‏ کولُسیان ۴:‏۶‏.‏

در خصوص اعیاد و جشن‌ها می‌توانید از این آیات نیز کمک بگیرید:‏

  • «[اسرائیلیان عهدشکن] خویشتن را با امّت‌ها آمیختند و کارهای ایشان را آموختند.‏»—‏ مزمور ۱۰۶:‏۳۵‏.‏

  • «آن که در امور کوچک امین باشد،‏ در امور بزرگ نیز امین خواهد بود،‏ و آن که در امور کوچک امین نباشد،‏ در امور بزرگ نیز امین نخواهد بود.‏»—‏ لوقا ۱۶:‏۱۰‏.‏

  • «به دنیا تعلّق ندارید.‏»—‏ یوحنا ۱۵:‏۱۹‏.‏

  • «نمی‌توانید هم از سفرهٔ خداوند بهره یابید،‏ هم از سفرهٔ دیوها.‏»—‏ ۱قُرِنتیان ۱۰:‏۲۱‏.‏

  • «در گذشته به‌قدر کافی عمر خویش را در به‌عمل آوردن آنچه اقوام خدانشناس دوست می‌دارند،‏ صرف کرده و روزگار به هرزگی و شهوت‌رانی و میخوارگی و عیش و نوش و بت‌پرستیِ نفرت‌انگیز گذرانده‌اید.‏»—‏ ۱پِطرُس ۴:‏۳‏.‏

جشن تولّد در پرتو آیات کتاب مقدّس

۹.‏ در کتاب مقدّس در خصوص برگزاری جشن تولّد به چه نکته‌ای بر می‌خوریم؟‏

۹ هر چند همواره تولّد یک نوزاد واقعه‌ای شادی‌آور بوده است،‏ در کتاب مقدّس به برگزاری جشنی برای سالگرد تولّد هیچ یک از خادمان خدا اشاره‌ای نشده است.‏ (‏مزمور ۱۲۷:‏۳‏)‏ آیا ممکن است نگارندگان کتاب مقدّس آن را از قلم انداخته باشند؟‏ خیر.‏ زیرا در کتاب مقدّس به دو جشن تولّد اشاره شده است؛‏ یکی تولّد فرعون مصر و دیگری تولّد هیرودیس آنتیپاس.‏ ‏(‏پیدایش ۴۰:‏۲۰-‏۲۲؛‏ مَرقُس ۶:‏۲۱-‏۲۹ خوانده شود.‏)‏ اما کتاب مقدّس از هر دو موقعیت تصویری منفی ارائه داده است،‏ به ویژه از جشن تولّد هیرودیس؛‏ زیرا در طول این جشن بود که سر یحیای تعمیددهنده را از تنش جدا کردند.‏

۱۰،‏ ۱۱.‏ مسیحیان اوّلیه در خصوص سالگرد تولّد چه نگرشی داشتند،‏ و چرا؟‏

۱۰ در «دایرة‌المعارف کتاب جهان» (‏انگل‍.‏)‏ چنین آمده است:‏ «مسیحیان اوّلیه برگزاری سالگرد تولّد را مشرکانه می‌دانستند.‏» برای نمونه،‏ یونانیان باستان بر این باور بودند که هنگام تولّد انسان،‏ روحی حضور دارد و آن روح در تمام طول عمر حافظ و حامی شخص می‌باشد.‏ کتابی با عنوان «تاریخچهٔ جشن تولّد» (‏انگل‍.‏)‏ در این مورد می‌گوید:‏ «این روح با خدای مربوط به روز تولّد شخص رابطه‌ای اسرارآمیز دارد.‏» به علاوه،‏ از زمان‌های قدیم مردم تاریخ تولّد را با طالع و بخت شخص مرتبط می‌دانستند.‏

شیطان‌پرستی و جشن سالروز تولّد

جالب است که مهم‌ترین جشن در میان جشن‌ها و اعیادِ شیطان‌پرستان،‏ جشن تولّد است.‏ چرا؟‏ زیرا در این مذهب هر شخصی که خود را به چشم یک خدا ببیند یک خدا خواهد شد.‏ از این رو،‏ فرد با جشن گرفتن سالروز تولّد خود،‏ در واقع روز میلاد یک خدا را جشن می‌گیرد.‏ البته واضح است که مردم اغلب تولّد خود را با چنین نگاه خودپرستانه‌ای نمی‌نگرند.‏ با این حال،‏ در کتاب «تاریخچهٔ جشن تولّد» (‏انگل‍.‏)‏ چنین آمده است:‏ «اغلب جشن‌ها شادی را در دل بر می‌انگیزد،‏ اما جشن تولّد خودخواهی را در دل قوّت می‌بخشد.‏»‏

در فرقهٔ شیطان‌پرستی مهم‌ترین جشن‌ها پس از جشن تولّد جشن شب وُلپِرگیس و هالووین است.‏ در فرهنگ دانشگاهی وِبستِر در توصیف شب وُلپِرگیس چنین آمده است:‏ «جشنی در شب اوّل ماه مه است که به عقیدهٔ عامه در آن شب ساحره‌ها سفر کرده در محلّی با هم ملاقات می‌کنند.‏»‏

۱۱ به غیر از ریشهٔ مشرکانه و مرموز جشن سالگرد تولّد،‏ به احتمال قوی برگزاری این جشن در مرام خادمان خدا نیز نبود.‏ چرا؟‏ زیرا خادمان خدا مردان و زنانی ساده و متواضع بودند و تولّد خود را آنقدر مهم نمی‌پنداشتند که بزرگداشت سالانهٔ آن لازم به برگزاری باشد.‏d (‏میکاه ۶:‏۸؛‏ لوقا ۹:‏۴۸‏)‏ بلکه،‏ آنان همواره جلال یَهُوَه را می‌طلبیدند و از او برای موهبت پرارزش حیات سپاسگزار بودند.‏e‏—‏ مزمور ۸:‏۳،‏ ۴؛‏ ۳۶:‏۹؛‏ مکاشفه ۴:‏۱۱‏.‏

۱۲.‏ چرا می‌توان گفت که روز مرگ شخص از روز تولّدش بهتر است؟‏

۱۲ یَهُوَه پس از مرگ خادمان وفادارش یاد آنان را در خاطر خود حفظ می‌کند.‏ در واقع به این ترتیب،‏ رستاخیز آنان تضمین می‌گردد.‏ (‏ایّوب ۱۴:‏۱۴،‏ ۱۵‏)‏ در جامعه ۷:‏۱ آمده است:‏ «نیک‌نامی از روغن معطّر بهتر است و روز مُمات [یعنی مرگ] از روز ولادت.‏» آنچه در اینجا ‹نام نیک› خوانده شده است،‏ وجهه‌ای است که شخص با خدمت وفادارانهٔ خود در طول زندگی‌اش نزد خدا کسب می‌کند.‏ قابل توجه است که تنها سالروزی که مسیحیان موظف به برگزاری آن هستند،‏ سالروز مرگ عیسی است،‏ نه ولادت او؛‏ چرا که وجهه و نام نیکی که او نزد یَهُوَه برای خود ساخت،‏ در نجات ما نقشی اساسی دارد.‏—‏ عبرانیان ۱:‏۳،‏ ۴؛‏ لوقا ۲۲:‏۱۷-‏۲۰‏.‏

آیا روزه گرفتن برای مسیحیان واجب است؟‏

۱۳.‏ الف)‏ نظر برخی مردم در خصوص روزه گرفتن در روزهای خاصّی از سال چیست؟‏ ب)‏ خادمان خدا در زمان باستان به چه دلایلی روزه می‌گرفتند؟‏

۱۳ برخی اعتقاد دارند که مؤمنان واقعی باید در روزهایی خاص از سال روزه بگیرند.‏ آیا روزه گرفتن برای پرستندگان یَهُوَه واجب است؟‏ مطابق شریعت موسی از خادمان خدا انتظار می‌رفت که هر سال در روز کفّاره روزه بگیرند.‏ (‏لاویان ۲۳:‏۲۷‏)‏ همچنین خادمان خدا می‌توانستند در هر زمان،‏ به خواست خود برای ابراز اندوه یا اظهار ندامت روزه بگیرند.‏ برخی نیز شاید هنگام رویارویی با آزمایش و خطر و یا هنگام تعمّق بر مقصود خدا روزه می‌گرفتند.‏ (‏خروج ۳۴:‏۲۸؛‏ ۱سموئیل ۷:‏۶؛‏ یوئیل ۲:‏۱۲-‏۱۵؛‏ یُونُس ۳:‏۵‏)‏ پس در شریعت موسی تنها روزهٔ اجباری در روز کفّاره بود که با منسوخ شدن این شریعت،‏ این روزهٔ اجباری نیز منسوخ شد.‏

۱۴.‏ خادمان واقعی خدا چه دیدگاهی به رسم روزه دارند؟‏

۱۴ عیسی مسیح هرگز شاگردانش را ملزم به روزه گرفتن نساخت و البته آن‌ها را از این کار نیز منع نکرد.‏ (‏اعمال ۱۳:‏۲،‏ ۳؛‏ ۱۴:‏۲۳‏)‏ اگر بعضی از شاگردانش می‌خواستند روزه بگیرند،‏ نمی‌بایست برای خودنمایی چهرهٔ خود را روزه‌دار نشان می‌دادند؛‏ زیرا خدا تظاهر به پارسایی و پرهیزکاری را مقبول نمی‌دارد.‏ (‏مَتّی ۶:‏۱۶-‏۱۸‏)‏ در آخر می‌توان گفت،‏ برای پرستندگان واقعی خدا تصمیم به روزه گرفتن یا نگرفتن،‏ تصمیمی شخصی است.‏f

مراسم خاکسپاری و سوگواری

۱۵.‏ چرا مسیحیان از انجام برخی رسوم مربوط به خاکسپاری و سوگواری پرهیز می‌کنند؟‏

۱۵ مسیحیان واقعی باید از بسیاری آیین‌هایی که در مراسم خاکسپاری و سوگواری برگزار می‌شود،‏ پرهیز کنند.‏ برای مثال،‏ در میان ایرانیان رسم بر این است که وقتی شخصی می‌میرد،‏ برای آرامش روح او به فقرا خیرات دهند،‏ در روزهایی مشخص سر خاک او روند و بسیاری آداب دیگر.‏ اما ما مسیحیان آموخته‌ایم که «مردگان هیچ نمی‌دانند» و به جا آوردن هر رسمی که بر پایهٔ اعتقاد به روح فناناپذیر در انسان باشد نابجاست.‏ از این رو،‏ کسی که از طریق حقایق کتاب مقدّس از بندگی اعتقادات کاذب آزاد شده است و می‌خواهد در پناه محبت یَهُوَه بماند،‏ باید از چنین رسومی پرهیز کند.‏g‏—‏ جامعه ۹:‏۵،‏ ۱۰؛‏ یوحنا ۸:‏۳۲‏.‏

جشن ازدواجتان از دید خدا پاک باشد

۱۶،‏ ۱۷.‏ الف)‏ چرا مسیحیانی که تصمیم به ازدواج می‌گیرند باید آداب و رسوم محلّی مربوط به ازدواج را در پرتو اصول کتاب مقدّس بررسی کنند؟‏ ب)‏ مسیحیان در خصوص آداب و رسومی همچون اسپند دود کردن چه نکته‌ای را باید مد نظر قرار دهند؟‏

۱۶ به زودی «دیگر صدای هیچ عروس و هیچ دامادی در [بابل بزرگ] به گوش نخواهد رسید.‏» (‏مکاشفه ۱۸:‏۲۳‏)‏ چنین صدایی به گوش نخواهد رسید،‏ زیرا بابل بزرگ به زودی نابود خواهد شد.‏ چرا؟‏ در واقع یک دلیل نابودی بابل بزرگ این است که پیوند مقدّس ازدواج را با رسوم خرافی‌اش آلوده کرده است.‏ چنین رسومی می‌تواند ازدواج یک زوج را از روز اوّل ناپاک سازد.‏—‏ مَرقُس ۱۰:‏۶-‏۹‏.‏

۱۷ آیین و رسوم ازدواج در کشورهای مختلف متفاوت است.‏ ممکن است برخی رسوم که به نظر پاک و بی‌ضرر می‌رسد،‏ ریشه در خرافات و ادیان کاذب داشته باشد.‏ در بسیاری از مراسم و جشن‌های ازدواج آداب و رسومی به نیّت دور کردن بلا،‏ سپید بختی و باروری انجام می‌شود.‏ (‏اِشَعْیا ۶۵:‏۱۱‏)‏ یکی از این رسوم دود کردن اسپند به نیّت دور کردن چشم بد و بلاست.‏ کسی که می‌خواهد در پناه محبت خدا بماند واضح است که باید از چنین اعمال ناپاکی دوری کند.‏—‏ ۲قُرِنتیان ۶:‏۱۴-‏۱۸ خوانده شود.‏

۱۸.‏ کدام اصول کتاب مقدّس در خصوص جشن عروسی باید راهنمای عروس و داماد و میهمانان باشد؟‏

۱۸ به علاوه خادمان خدا از اعمالی دنیوی که حرمت ازدواج و جشن عروسی را زیر پا گذارد یا مایهٔ ناراحتی وجدان کسی شود،‏ پرهیز می‌کنند.‏ برای مثال،‏ اگر از آنان خواسته شود در جمع در مورد عروس و داماد چند کلامی صحبت کنند،‏ از بیان کنایه‌های جنسی یا گفته‌های طعنه‌آمیز که مایهٔ رنجش عروس و داماد شود،‏ پرهیز می‌کنند.‏ همچنین از بیان یا انجام شوخی‌هایی که مایهٔ خجالت عروس و داماد یا مهمانان شود،‏ حذر می‌کنند.‏ (‏امثال ۲۶:‏۱۸،‏ ۱۹؛‏ لوقا ۶:‏۳۱؛‏ ۱۰:‏۲۷‏)‏ خادمان خدا از برگزاری جشنی پرتجمّل و چشمگیر که از اعتدال خارج شود و به نمایشی از مال و منال مبدّل گردد،‏ دوری می‌کنند.‏ (‏۱یوحنا ۲:‏۱۶‏)‏ اگر شما قصد ازدواج دارید،‏ هیچ گاه فراموش نکنید که این خواست یَهُوَه است که این روز برایتان خاطره‌ای خوش به جا گذارد،‏ نه این که برایتان پشیمانی به بار آورد.‏h

رسوم مربوط به نوشیدن مشروبات الکلی

۱۹،‏ ۲۰.‏ محققی در خصوص رسم بالا بردن گیلاس مشروب چه می‌گوید،‏ و چرا انجام این رسم برای مسیحیان شایسته نیست؟‏

۱۹ در بسیاری فرهنگ‌ها بالا بردن گیلاس مشروب در جشن‌های عروسی و برخی مجالس دیگر رسمی بسیار معمول است.‏ در کتابی مربوط به آداب نوشیدن مشروبات در فرهنگ‌های مختلف آمده است:‏ «بالا بردن گیلاس مشروب احتمالاً به رسمی باستانی به منظور تقدیم نوشیدنی‌ای الکلی به حضور خدایان باز می‌گردد.‏ در آن رسم ضمن تقدیم آن نوشیدنی به خدایان،‏ آرزو یا دعایی به زبان می‌آوردند.‏ در واقع گفتن ‹زنده باد› یا ‹به سلامتی› خلاصهٔ آن دعاست.‏»‏

۲۰ البته امروزه بسیاری از مردم،‏ این رسم را رسمی مذهبی و خرافی به حساب نمی‌آورند.‏ اما اگر ما گیلاس مشروب خود را بالا ببریم،‏ شاید در نظر برخی چنین برداشت شود که از نیروهای مافوق طبیعی در آسمان‌ها برکت می‌طلبیم؛‏ طلب برکتی که به هیچ وجه با اصول کتاب مقدّس هماهنگی ندارد.‏—‏ یوحنا ۱۴:‏۶؛‏ ۱۶:‏۲۳‏.‏i

‏‹ای دوستداران یَهُوَه،‏ از بدی نفرت کنید›‏

۲۱.‏ برگزاری چه نوع جشن‌هایی با این که ریشه در مذهب کاذب ندارد،‏ برای مسیحیان ناپسند است،‏ و چرا؟‏

۲۱ امروزه سقوط اخلاقی را در تمام جوامع می‌توان مشاهده کرد.‏ در بعضی کشورها معمول شده است که سالانه کارناوال‌هایی به راه انداخته می‌شود و مردان و زنان به رقص‌هایی شهوانی می‌پردازند و گاه فرهنگ همجنس‌بازان را ترویج می‌دهند.‏ بابل بزرگ اغلب به طور مستقیم یا غیرمستقیم از این جشن‌ها حمایت می‌کند.‏ آیا برای کسی که ‹دوستدار یَهُوَه› است،‏ شرکت در این گونه کارناوال‌ها یا تماشای آن‌ها صحیح است؟‏ و اگر چنین کند آیا می‌تواند بگوید که از بدی نفرت دارد؟‏ (‏مزمور ۱:‏۱،‏ ۲؛‏ ۹۷:‏۱۰‏)‏ ما باید نگرش مزمورنویس را داشته باشیم که در دعایش گفت:‏ «چشمانم را از دیدن بطالت برگردان.‏»—‏ مزمور ۱۱۹:‏۳۷‏.‏

۲۲.‏ انجام چه رسوم و شرکت در چه جشن‌هایی به وجدان فرد مسیحی بستگی دارد؟‏

۲۲ در ایّام جشن‌های دنیوی،‏ فرد مسیحی نباید رفتاری کند که دیگران تصوّر کنند،‏ شرکت در چنین جشن‌هایی برای مسیحیان بلامانع است.‏ پولُس می‌نویسد:‏ «خواه بخورید،‏ خواه بنوشید،‏ خواه هر چه کنید،‏ همه را برای جلال خدا بکنید.‏» (‏۱قُرِنتیان ۱۰:‏۳۱‏؛‏ کادر «‏با حکمت تصمیم بگیرید‏» ملاحظه شود.‏)‏ البته رسوم و جشن‌های رایجی نیز وجود دارد که از سیاست و ملیت‌گرایی به دور است،‏ ریشه در ادیان کاذب ندارد و هیچ یک از اصول کتاب مقدّس را نیز نقض نمی‌کند.‏ در خصوص انجام این رسوم و شرکت در این جشن‌ها،‏ هر مسیحی باید شخصاً تصمیم بگیرد.‏ البته بجاست که او احساسات دیگران را نیز مد نظر داشته باشد تا مبادا باعث لغزش آنان شود.‏

با گفتار و عملتان خدا را جلال دهید

۲۳،‏ ۲۴.‏ برای نشان دادن معیارهای صحیح یَهُوَه خدا به دیگران،‏ چه شیوه‌ای مناسب است؟‏

۲۳ بسیاری از مردم جشن‌های مرسوم را بیش از همه چیز فرصتی برای گردآمدن با خانواده و دوستانشان به شمار می‌آورند.‏ دید ما مسیحیان به جشن‌ها بر مبنای کتاب مقدّس است.‏ حال اگر کسی به اشتباه تصوّر کند که دید ما شاهدان یَهُوَه افراطی و دور از محبت است،‏ می‌توانیم با احترام به او توضیح دهیم که برای ما گردآمدن با خانواده و دوستان بسیار پراهمیت است.‏ (‏امثال ۱۱:‏۲۵؛‏ جامعه ۳:‏۱۲،‏ ۱۳؛‏ ۲قُرِنتیان ۹:‏۷‏)‏ ما خادمان یَهُوَه در طول سال به دیدن عزیزانمان می‌رویم؛‏ اما به دلیل عشق و علاقه به یَهُوَه و احترام به قوانین عادلانهٔ او،‏ نمی‌خواهیم این مناسبت‌های شادی‌آور را با رسومی که آفریدگارمان را می‌رنجاند،‏ آلوده کنیم.‏—‏ کادر «‏شادی واقعی از پرستش حقیقی مایه می‌گیرد‏» ملاحظه شود.‏

شادی واقعی از پرستش حقیقی مایه می‌گیرد

یَهُوَه خدایی «متبارک» و شاد است و می‌خواهد خادمانش نیز شاد و خرم باشند.‏ (‏۱تیموتائوس ۱:‏۱۱‏)‏ این امر را به خوبی می‌توان در آیات زیر مشاهده کرد:‏

  • ‏«شخص سخاوتمند فراوان خواهد داشت؛‏ آن که سیراب می‌کند،‏ خود نیز سیراب خواهد شد.‏»—‏ امثال ۱۱:‏۲۵‏،‏ ترجمهٔ هزارهٔ نو‏.‏

  • ‏«خوشی دل ضیافتِ دائمی است.‏»—‏ امثال ۱۵:‏۱۵‏.‏

  • ‏«فهمیدم که برای ایشان چیزی بهتر از این نیست که شادی کنند و در حیات خود به نیکویی مشغول باشند.‏ و نیز بخشش خدا است که هر آدمی بخورد و بنوشد و از تمامی زحمت خود نیکویی بیند.‏»—‏ جامعه ۳:‏۱۲،‏ ۱۳‏.‏

  • ‏«بیایید نزد من،‏ ای تمامی زحمتکشان و گرانباران،‏ که من [عیسی] به شما آسایش خواهم بخشید .‏ .‏ .‏ چرا که یوغ من راحت است و بار من سبک.‏»—‏ مَتّی ۱۱:‏۲۸،‏ ۳۰‏.‏

  • ‏«حقیقت را خواهید شناخت،‏ و حقیقت شما را آزاد خواهد کرد.‏»—‏ یوحنا ۸:‏۳۲‏.‏

  • ‏«هر کس همان قدر بدهد که در دل قصد کرده است،‏ نه با اکراه و اجبار،‏ زیرا خدا بخشندهٔ شادمان را دوست می‌دارد.‏»—‏ ۲قُرِنتیان ۹:‏۷‏.‏

  • ‏«ثمرهٔ روح،‏ محبت،‏ شادی،‏ آرامش،‏ .‏ .‏ .‏ مهربانی،‏ نیکویی،‏ .‏ .‏ .‏ است.‏»—‏ غَلاطیان ۵:‏۲۲‏.‏

  • ‏«ثمرهٔ نور،‏ هر گونه نیکویی،‏ پارسایی و راستی است.‏»—‏ اِفِسُسیان ۵:‏۹‏.‏

۲۴ برخی صادقانه خواهان اطلاعات بیشتر در مورد جشن‌ها هستند.‏ بعضی از شاهدان یَهُوَه برای توضیح به آنان از فصل ۱۶ کتاب آشنایی با تعالیم کتاب مقدّس استفاده کرده‌اند و بسیار موفق بوده‌اند.‏ به یاد داشته باشید که هدف ما نه جرّوبحث با مردم،‏ بلکه جلب آنان به پرستش حقیقی است.‏ پس دیگران را محترم دارید،‏ با آنان ملایم باشید و سخنانتان همیشه «پر از فیض و سنجیده باشد.‏»—‏ کولُسیان ۴:‏۶‏.‏

۲۵،‏ ۲۶.‏ چگونه والدین می‌توانند ایمان و محبت فرزندانشان را به یَهُوَه عمیق سازند؟‏

۲۵ یَهُوَه به خوبی خادمانش را تعلیم می‌دهد.‏ در نتیجه اعتقادات آن‌ها از روی آگاهی است؛‏ آگاهانه از برخی اعمال پرهیز می‌کنند و انجام برخی دیگر را بلامانع می‌دانند.‏ (‏عبرانیان ۵:‏۱۴‏)‏ شما ای والدین عزیز،‏ فرزندان خود را طوری تعلیم دهید که بتوانند با استفاده از اصول کتاب مقدّس دلیل و برهان آورند.‏ ایمانشان را تقویت کنید تا بتوانند هماهنگ با کتاب مقدّس به کسانی که از آنان در مورد اعتقاداتشان سؤال می‌کنند،‏ پاسخ دهند.‏ همچنین آنان را از محبت یَهُوَه خدا مطمئن سازید.‏—‏ اِشَعْیا ۴۸:‏۱۷،‏ ۱۸؛‏ ۱پِطرُس ۳:‏۱۵‏.‏

۲۶ تمامی آنانی که یَهُوَه را «در روح و راستی» پرستش می‌کنند،‏ نه تنها از جشن‌هایی که مغایر با تعالیم کتاب مقدّس است پرهیز می‌کنند،‏ بلکه تلاش می‌کنند در تمام جنبه‌های زندگی‌شان صداقت را نیز حفظ کنند.‏ (‏یوحنا ۴:‏۲۳‏)‏ بسیاری بر این عقیده‌اند که حفظ صداقت در دنیای امروز غیر ممکن است.‏ در فصل آینده خواهیم دید که رعایت معیارهای یَهُوَه در خصوص صداقت همواره بهترین راه است.‏

a کادر «‏آیا شرکت در هر جشن و مراسمی صحیح است؟‏‏» ملاحظه شود.‏ شماری از این اعیاد و جشن‌ها در «فهرست الفبایی نشریات برج دیده‌بانی» (‏انگل‍.‏)‏ چاپ شاهدان یَهُوَه به فهرست در آمده است.‏

b در همین کتاب آمده است فَروَرها [یا فَروَهَرها] به مفهوم «ارواح گذشتگان» است.‏ بنا بر فرهنگ معین واژهٔ فروردین نیز به همین معناست.‏

c کتاب آشنایی با تعالیم کتاب مقدّس فصل ۱۶ بندهای ۹،‏ ۱۰ همچنین ضمیمهٔ صفحات ۲۲۱ و ۲۲۲ همان کتاب،‏ چاپ شاهدان یَهُوَه ملاحظه شود.‏

d کادر «‏شیطان‌پرستی و جشن سالروز تولّد‏» ملاحظه شود.‏

e طبق یکی از قوانین شریعت موسی،‏ زن موظف بود که پس از وضع حمل قربانی گناه به خدا تقدیم کند.‏ (‏لاویان ۱۲:‏۱-‏۸‏)‏ این قانون یادآور این واقعیت دردآور بود که انسان گناه را به فرزندان خود انتقال می‌دهد.‏ همچنین آنان را بر آن می‌داشت که دیدی درست و معقول به تولّد فرزند خود داشته باشند و احتمالاً همین قانون باعث می‌شد تا یهودیان رسم مشرکانهٔ جشن تولّد را از رسوم خود نسازند.‏—‏ مزمور ۵۱:‏۵‏.‏

f از آنجا که مسیحیان هرگز نمی‌خواهند کسی را لغزش دهند،‏ شاید تصمیم بگیرند که در زمان‌هایی خاص در انظار عموم از خوردن اجتناب کنند.‏ (‏مَتّی ۱۸:‏۶؛‏ ۱قُرِنتیان ۹:‏۱۹-‏۲۳‏)‏ برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص روزه گرفتن،‏ برج دیده‌بانی ژوئیه -‏ سپتامبر ۲۰۰۹ صفحات ۲۸-‏۳۰ و ۱ دسامبر ۱۹۹۶ صفحات ۵-‏۷ ملاحظه شود.‏

g برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص رفتار مسیحیان در مراسم خاکسپاری و سوگواری برج دیده‌بانی ۱ نوامبر ۲۰۰۷ صفحات ۱۱-‏۱۳ بندهای ۱۰-‏۱۵ ملاحظه شود.‏

h سه مقاله در خصوص جشن عروسی و مهمانی در برج دیده‌بانی ۱ نوامبر ۲۰۰۶ صفحات ۴-‏۱۷ ملاحظه شود.‏

i برج دیده‌بانی (‏انگل‍.‏)‏ ۱۵ فوریهٔ ۲۰۰۷ صفحات ۳۰-‏۳۱ ملاحظه شود.‏

با حکمت تصمیم بگیرید

ما مسیحیان گاه در موقعیت‌هایی قرار می‌گیریم که محبتمان به یَهُوَه و شناختمان از اصول الٰهی به محک آزمایش گذاشته می‌شود.‏ برای مثال،‏ فرض کنید در یکی از اعیاد دنیوی شخصی که شاهد یَهُوَه نیست از همسر خود که پرستندهٔ یَهُوَه است بخواهد که برای صرف غذا نزد خویشانشان بروند.‏ بعضی از مسیحیان با وجدان آسوده چنین دعوتی را می‌پذیرند و بعضی دیگر نمی‌پذیرند.‏ اگر برادر یا خواهری مسیحی چنین دعوتی را بپذیرد،‏ باید با رفتار خود کاملاً روشن کند که حضورش در آنجا نه برای برگزاری عید،‏ بلکه به منظور صرف غذا با ایشان است.‏

بجاست که فرد مسیحی از پیش به نرمی و با احترام با همسر خود در این مورد صحبت کند و توضیح دهد که سهیم نشدن او در مراسمی که ممکن است خویشاوندانشان انجام دهند،‏ می‌تواند باعث شرمندگی همسرش شود.‏ به این ترتیب شاید همسر وی تصمیم بگیرد در موقعیتی دیگر به دیدار خویشانشان بروند.‏—‏ ۱پِطرُس ۳:‏۱۵،‏ ۱۶‏.‏

حال اگر برای مثال،‏ شوهری غیرشاهد حتی بعد از توضیحات همسرش اصرار داشت که با هم برای صرف غذا نزد خویشانشان بروند،‏ چطور؟‏ خواهرمان می‌تواند چنین در نظر بگیرد که همسرش در مقام سرپرست خانواده وظیفهٔ تأمین غذای خانواده را بر عهده دارد و در این موقعیت خاص تصمیم گرفته است که خانواده‌اش غذا را نزد فامیل صرف کنند.‏ (‏کولُسیان ۳:‏۱۸‏)‏ شاید حتی برای خواهرمان فرصتی برای شهادت دادن به وجود آید.‏ باید بدانیم که یک عید دنیوی،‏ غذایی را که در طی آن تهیه می‌شود،‏ ناپاک نمی‌سازد.‏ (‏۱قُرِنتیان ۸:‏۸‏)‏ فرد مسیحی ممکن است آن غذا را غذایی معمولی محسوب کند،‏ ولی واضح است که در مراسمی همچون گفتن تبریک عید،‏ خواندن سرود،‏ بالا بردن گیلاس مشروب و اعمالی از این قبیل شرکت نمی‌کند.‏

مطلب دیگری که باید در نظر داشت این است که حضور فرد مسیحی در آن مهمانی بر دیگران چه تأثیری می‌تواند داشته باشد.‏ این خواهر مسیحی باید این نکته را نیز در نظر بگیرد که حضورش در آن روز در یک مهمانی با افراد دنیوی ممکن است باعث لغزش برخی از کسانی شود که از حضور او در آن مهمانی آگاه می‌شوند.‏—‏ ۱قُرِنتیان ۸:‏۹؛‏ ۱۰:‏۲۳،‏ ۲۴‏.‏

همچنین باید در نظر بگیرد که ممکن است اعضای فامیل،‏ او را به انجام عملی غیرمسیحی وادار کنند.‏ در چنین شرایطی امتناع از انجام آن عمل ممکن است او را بسیار معذّب سازد و زیر فشار شدید قرار دهد.‏ پس بسیار مهم است که فرد مسیحی از قبل تمامی این جوانب را در نظر بگیرد و تصمیمی نگیرد که به وجدان مسیحی‌اش آسیب رساند.‏—‏ اعمال ۲۴:‏۱۶‏.‏

آیا پذیرفتن پاداش کریسمس یا عیدی صحیح است‏؟‏

طی ایّام کریسمس یا نوروز،‏ بعضی کارفرمایان هدیه یا پاداشی به کارمندان خود می‌دهند.‏ آیا پذیرش چنین پاداشی برای فرد مسیحی اشتباه است؟‏ نه لزوماً.‏ از دید کارفرما شاید قبول این پاداش از طرف فرد مسیحی به هیچ وجه به منزلهٔ شرکت او در آن عید نباشد.‏ نیّت کارفرما شاید صرفاً تقسیم بخشی از سود شرکت میان کارمندانش باشد.‏ یا شاید این هدیه را به عنوان پاداشی برای یک سال زحمت کارمندانش و یا تشویقی برای ادامهٔ کارشان به آنان تقدیم کند.‏ او همچنین این پاداش را احتمالاً به همهٔ کارمندانش اعم از یهودی،‏ مسلمان و غیره می‌دهد؛‏ چه نوروز یا کریسمس را جشن بگیرند،‏ چه جشن نگیرند.‏ بنابراین،‏ نامی که به پاداش داده شده است یا زمان آن،‏ لزوماً برای یک شاهد یَهُوَه دلیلی برای قبول یا رد آن نیست.‏

حتی اگر در عیدی مذهبی کسی به ما هدیه‌ای دهد،‏ قبول کردن آن دال بر اعتقاد ما به آن عید نیست.‏ شاید همکار یا فامیلی هنگام دادن هدیهٔ خود بگوید:‏ «می‌دانم که این عید را برگزار نمی‌کنی،‏ ولی می‌خواهم این را به عنوان هدیه‌ای از طرف من بپذیری.‏» اگر احساس کنیم قبول این هدیه وجدانمان را ناراحت نمی‌کند،‏ می‌توانیم آن را بپذیریم و بدون این که عید را تبریک بگوییم از او تشکر کنیم.‏ (‏اعمال ۲۳:‏۱‏)‏ شاید در موقعیتی مناسب بتوانیم به نحوی سنجیده و بی‌آنکه مانع رنجش شخص شویم،‏ موضع خود را در مورد اعیاد برای او روشن کنیم.‏

اما،‏ حال فرض کنید کسی که هدیه را می‌دهد،‏ مشخصاً بخواهد ثابت کند که فرد مسیحی به اعتقاداتش پای‌بند نیست و حاضر است برای یک هدیه به آن پشت کند.‏ در چنین موقعیتی قطعاً رد کردن آن بهتر است.‏ واضح است که ما به هیچ وجه نمی‌خواهیم در پرستش یَهُوَه سازش کنیم.‏—‏ مَتّی ۴:‏۸-‏۱۰‏.‏

نظر برخی محققان در خصوص ریشهٔ آیین‌های نوروزی

  • هفت‌سین:‏ «نماد شگونی [فال نیک] بر فراوانی روییدنی‌ها و فراورده‌های کشاورزی است.‏»—‏ کتاب آیین و جشن‌های کهن در ایران امروز،‏ صفحهٔ ۵۶.‏

  • سیزده‌بدر:‏ «روز سیزدهم از سال نو ایرانیان بیرون روند و نحوست [بداقبالی و نحسی] دور کنند.‏»—‏ لغت‌نامهٔ دهخدا.‏

  • چهارشنبه‌سوری:‏ در کتاب جُستاری چند در فرهنگ ایران در خصوص این جشن آمده است:‏ «انسان عصر باستان گمان می‌کرد که قادر است با جادوی خود نیروهای جهانی را تقویت یا تضعیف کند.‏ .‏ .‏ .‏ یکی [از این جادوها] نیز جادوی تقویت نیروی خورشید .‏ .‏ .‏ است.‏ این جادو معمولاً با آتش افروزی توأم است.‏»—‏ صفحهٔ ۲۳۰.‏

  • حاجی فیروز:‏ «چهرهٔ سیاه او نماد بازگشت او از جهان مردگان است و لباس سرخ او نماد .‏ .‏ .‏ حیات مجدّد ایزد شهیدشونده [یا تموز].‏»—‏ کتاب جُستاری چند در فرهنگ ایران،‏ صفحهٔ ۲۱۹.‏

    نشریات فارسی (۱۹۹۳-‏۲۰۲۵)‏
    خروج
    ورود
    • فارسی
    • هم‌رسانی
    • تنظیم سایت
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • شرایط استفاده
    • حفظ اطلاعات شخصی
    • تنظیمات مربوط به حریم شخصی
    • JW.ORG
    • ورود
    هم‌رسانی