هدایایی برازندهٔ پادشاهان

اگر بخواهید هدیه‌ای به شخصی مهم تقدیم کنید،‏ چه انتخاب می‌کردید؟‏ در دورانی که کتاب مقدّس نگاشته می‌شد،‏ برخی از ادویه‌ها و موادِ معطر ارزشی همچون ارزش طلا داشتند و هدایایی برازندهٔ پادشاهان شمرده می‌شدند.‏a به همین دلیل،‏ دو از سه هدیه‌ای که طالع‌بینان به«پادشاه یهودیان» تقدیم کردند،‏ مواد معطر بود.‏—‏مَتّی ۲:‏۱،‏ ۲،‏ ۱۱‏.‏

در کتاب مقدّس آمده است که وقتی ملکهٔ صَبا به ملاقات سلیمان آمد،‏ «به پادشاه صد و بیست وزنهٔ طلا و عطریات از حد زیاده،‏ و سنگ‌های گرانبها داد و مثل این عطریات که ملکهٔ [صَبا] به سلیمان پادشاه داد هرگز دیده نشد.‏»‏b (‏۲تواریخ ۹:‏۹‏)‏ پادشاهان نیز به سلیمان عطریات تقدیم کردند که نشانی از حُسن نیّت بود.‏—‏۲تواریخ ۹:‏۲۳،‏ ۲۴‏.‏

چرا قیمت این ادویه‌ها و مواد معطر در دوران باستان چنین گران بود؟‏ زیرا از آن‌ها به‌خصوص در لوازم آرایش،‏ مراسم مذهبی و تدفین مردگان استفاده می‌شد.‏ (‏کادر «‏استفادهٔ مواد معطر در ایّام باستان‏» ملاحظه شود.‏)‏ نه تنها درخواست بیش از حد مشتری این عطریات و ادویه‌ها را گرانقیمت ساخته بود،‏ بلکه حمل و نقل آن‌ها نیز بر قیمتشان می‌افزود.‏

عبور از صحرای عربستان

در دوران باستان،‏ برخی از گیاهانی که از آن ادویه تهیه می‌شد،‏ در درّهٔ اردن می‌رویید.‏ ولی ادویه‌های دیگر از سرزمین‌های دورافتاده به اسرائیل وارد می‌شد.‏ در کتاب مقدّس به ادویه‌های گوناگونی اشاره شده است.‏ از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به زعفران،‏ عود،‏ بَلَسان،‏ دارچین،‏ کُندُر و مُرّ اشاره کرد.‏ به علاوه،‏ بعضی از ادویه‌هایی که اغلب در غذا استفاده می‌شد،‏ عبارت بودند از زیره،‏ نعناع و شِوید.‏

این ادویه‌ها در چه سرزمین‌هایی می‌رویید؟‏ عود،‏ سَلیخَه و دارچین در سرزمین‌هایی که امروزه به چین،‏ هند و سری‌لانکا معروف است،‏ یافت می‌شد.‏ ادویه‌هایی مانند مُرّ و کُندُر از درختان و بوته‌هایی گرفته می‌شد که در مناطق صحرایی می‌رویید؛‏ مناطقی که از جنوب عربستان شروع می‌شد و تا سومالی در آفریقا ادامه می‌یافت.‏ ناردین یا سُنبل نیز محصولی مخصوص هند بود که در رشته کوه هیمالیا یافت می‌شد.‏

ادویه‌های بسیاری که به اسرائیل وارد می‌شد باید از میان عربستان می‌گذشت.‏ در توضیح کتابی در خصوص ادویه‌ها آمده است که این موضوع باعث شد که عربستان طی دو هزار سال قبل از میلاد به «بزرگ‌ترین واسطهٔ حمل‌ونقل محصولات از شرق به غرب» شود.‏ شهرها،‏ قلعه‌ها و کاروانسراهای قدیمی واقع در جنوب اسرائیل،‏ مسیرهای تاجران ادویه را نمایان می‌سازد.‏ مطابق با گزارش مرکز میراث جهانی یونسکو،‏ وجود این توقفگاه‌ها «نشان می‌دهد که [تجارت ادویه] از جنوب عربستان تا دریای مدیترانه .‏ .‏ .‏ چه تجارت پرمنفعتی بود.‏»‏

کاروان‌ها مرتباً با محمولهٔ ادویه‌های خوشبو از وسط عربستان می‌گذشتند و تقریباً مسافت ۱۸۰۰ کیلومتر (‏۱۱۰۰ میل)‏ را طی می‌کردند.‏ (‏ایّوب ۶:‏۱۹‏)‏ در کتاب مقدّس به کاروانی از تاجران اسماعیلی اشاره شده است که پسران یعقوب،‏ برادر خود یوسف را به آن تاجران فروختند.‏ آنان از جِلْعاد به مصر می‌رفتند و «بر شترهای خود،‏ بارِ صَمْغِ خوشبو و بَلَسان و مُرّ داشتند.‏»—‏پیدایش ۳۷:‏۲۵‏.‏

رازی تجاری که به شکلی بی‌سابقه مخفی ماند

تاجران عربستان،‏ اکثر تجارت ادویه را برای قرن‌ها تحت انحصار داشتند.‏ آنان تنها تأمین‌کنندهٔ ادویه‌های آسیایی مانند سَلیخَه و دارچین بودند.‏ اَعراب برای مأیوس کردن ساکنان سرزمین‌های حوزهٔ مدیترانه از برقراری ارتباط مستقیم تجاری با منابع شرقی،‏ داستان‌هایی از خطرات فراهم کردن ادویه‌ها می‌بافتند.‏ همان کتاب در خصوص ادویه‌ها می‌گوید که منبع واقعی ادویه‌ها احتمالاً «رازی تجاری بود که به شکلی بی‌سابقه مخفی ماند.‏»‏

اَعراب چه داستان‌هایی را بین مردم پخش کردند؟‏ هرودوت،‏ تاریخ‌نگار یونانی که پانصد سال قبل از میلاد می‌زیست،‏ داستان‌هایی از پرندگان ترسناک توصیف کرد که آشیانه‌هایی از پوست دارچین بر صخره‌های غیرقابل دسترس می‌ساختند.‏ او نوشت آنانی که این ادویهٔ گرانبها را جمع‌آوری می‌کردند،‏ برای این کار لازم بود که نخست تکه‌های بسیار بزرگ گوشت را در پایین صخره قرار دهند.‏ سپس آن پرندگان آنقدر گوشت به آشیانه‌های خود می‌بردند که آشیانه از سنگینی به زمین می‌افتاد و خرد می‌شد.‏ بدین شکل می‌توانستند پوست دارچین را سریع جمع کنند و به تاجران بفروشند.‏ چنین داستان‌هایی در همه جا پخش شده بود.‏ از این رو،‏ آن کتاب در خصوص ادویه‌ها توضیح می‌دهد که «به‌سبب خطرات تخیّلی،‏ دارچین به قیمت بسیار گران فروخته می‌شد.‏»‏

به‌تدریج،‏ راز اَعراب فاش شد و آنان این حق انحصاری را از دست دادند.‏ شهر اسکندریه صد سال قبل از میلاد در مصر به بندرگاهی بزرگ و مرکز تجاری ادویه‌ها تبدیل شد.‏ وقتی دریانوردان آموختند که چگونه از باد موسمی اقیانوس هند بهره گیرند،‏ کشتی‌های رومی از بندرگاه‌های مصر به سمت هندوستان عازم سفر شدند.‏ در نتیجه،‏ ادویه‌های تجمّلی در بازارها فراوان شد و قیمت آن پایین آمد.‏

امروزه قیمت ادویه‌ها دیگر با قیمت طلا مقایسه نمی‌شود،‏ چه برسد به آن که ادویه‌ها هدایایی برازندهٔ پادشاهان باشد!‏ با این حال،‏ میلیون‌ها نفر در سراسر جهان همواره از آن‌ها در عطرها،‏ داروها و به خصوص برای چاشنی غذاها استفاده می‌کنند.‏ به راستی،‏ که رایحهٔ خوشبو ادویه‌ها به همان اندازه که هزاران سال پیش نزد مردم محبوب بودند،‏ امروزه نیز محبوبند.‏