Wase Ruasagavulukatolu

Waraki Jiova Tiko Ga

Aisea 30:1-33

1, 2. (a) Na cava e lewe tiko ni Aisea wase 30? (b) Na taro cava soti eda na vakarau dikeva oqo?

EDA wilika ena Aisea wase 30 na ikuri ni parofisai vakalou me baleti ira na tamata ca. Ia, e vakabibitaki tale ga ena iwase ni parofisai oqo i Aisea e so na itovo veilauti i Jiova. Ena matata ni kedra ivakamacala, e vaka sara ga nida vakila ni tu volekati keda o Jiova, da rogoca na domona ni veidusimaki, da qai vakila na ligana ni veivakabulai.​—Aisea 30:20, 21, 26.

² Ia era sega ni via lesu vei Jiova na weka i Aisea, oya o ira na lewe i Juta vukitani. Era nuitaka ga na tamata wale. Na cava na rai i Jiova ena ka oya? Ia e yaga vakacava na iwase ni parofisai oqo i Aisea vei ira na lotu vaKarisito nikua mera waraki Jiova tiko ga kina? (Aisea 30:18) Meda raica mada.

Na Ka Vakalialia Kei na iTinitini Ca

3. Na inaki lo cava e vakavotuya o Jiova?

³ Sa ra bosea lo toka ena loma ni dua na gauna na iliuliu kei Juta na ka mera cakava mera na kua kina ni qali vei Asiria. Ia e raici ira vinaka tu o Jiova. Sa qai vakavotuya na nodra inaki lo: “Sa kaya ko Jiova, Ulei! ko ira na gone talaidredre, era sa vakarorogo, ka sega vei au; ka ra sa ubia e na dua nai ubi, ka sega ni vaka na Yaloqu, me ra kuria kina na ca e na ca: era sa lako sobu ki Ijipita.”​—Aisea 30:1, 2a.

4. Era vakaliuci Ijipita vakacava na tamata dau veivorati ni Kalou me sosomitaka na Kalou?

⁴ Era na rikaca dina na iliuliu era nakinaki lo tiko oya ni sa vakavotui na nodra lalawa! Na nodra gole mera lai vakataudeitaka na nodra veiwekani kei Ijipita e sega wale ga ni sasaga ni veimecaki kei Asiria; e sasaga tale ga ni veivorati kei na Kalou o Jiova. Ena gauna i Tui Tevita, ra dau nuitaki Jiova na lewe ni matanitu me nodra idrodro ra qai vakaruru ena ‘ruku ni tabana.’ (Same 27:1; 36:7) Ia oqo era sa lai “vakaukauwataki ira e na kaukauwa i Fero,” ra qai “vakararavi ki na yaloyalo i Ijipita!” (Aisea 30:2b) Era sa vakanadakuya na Kalou me sa kena isosomi o Ijipita! Sa torosobu dina!​—Wilika Aisea 30:3-5.

5, 6. (a) Ena vuku ni cava ena lai tini vakaca kina na tovata kei Ijipita? (b) Na nodra ilakolako cava e liu na tamata ni Kalou e vakaraitaka ni ka vakalialia na ilakolako oqo i Ijipita?

⁵ De ra nanuma e so ni ilakolako oya i Ijipita e ilakolako vagade wale ga, ia e sa qai ceuta cake mai o Aisea na kena dina. “Na vosa bibi ni parofisai kei na manumanu ni ceva, e na vanua ni oca kei na rarawa, sa lako mai kina na laioni yalewa kei na laioni daukata, na gata loa kei na gata vakabukawaqa sa vuka; era sa kauta lako na nodrai yau e na dakudra na luve ni asa, kei na nodra kamunaga e na dakudra na kameli.” (Aisea 30:6a) Macala e ke ni lalawataki vinaka na ilakolako oya. Era usana na iyau kei na kamunaga na mata kei Juta ena dakudra na kameli kei na asa ra qai gole sobu yani i Ijipita ena sala era tawana tu na laione dau kata kei na gata batigaga. Nira tadu yani na mata era lai cabora sara na nodra iyau vei ira na kai Ijipita. Era nanuma ni ka era cakava oya sa ra na taqomaki kina. Ia e kaya o Jiova: “Me nodra na lewe ni vanua ena sega ni yaga vei ira! Sa sega na betena se dua na kena yaga na nodra veivuke na kai Ijipita: o koya oqo ka’u sa vakatokai koya kina, Na daubole sa Dauguca.” (Aisea 30:6b, 7) Levu sara na ka e yalataka o Ijipita, ia e sega ni cakava rawa e dua na ka. Ena sotava o Juta na itinitini ca ni lai tovata kei koya.

⁶ Ni vakamacalataka o Aisea na nodra ilakolako na mata, de ra nanuma lesu e kea o ira na rogoci koya e dua tale na ilakolako ena gauna i Mosese. Era taubaletaka na tukadra “na vanua liwa ka rerevaki” vata ga oya. (Vakarua 8:14-16) Ia e duatani na ilakolako ena gauna i Mosese baleta nira a biuti Ijipita na Isireli mera lako tani mai na tiko bobula e kea. Ena gauna oqo, na kena veibasai era cakava na mata, nira gole tale i Ijipita, na ilakolako sa macala tu ga ni na tini ena veivakabobulataki. Sa ka vakalialia dina! Me kua mada ga ni veicalati tu vaka oya na noda vakatulewa, meda tini vakaisosomitaka na noda bula lalaga vakayalo ena bula vakabobula!​—Vakatauvatana Kalatia 5:1.

Saqati na iTukutuku ni Parofita

7. Na cava e tukuna kina vei Aisea o Jiova me vola na nona ivakaro vei Juta?

⁷ E tukuna vei Aisea o Jiova me vola na itukutuku e se qai lai vakasavuya wale ga oya me rawa ni “tu ka yacova na gauna emuri, me sega ni mudu rawa.” (Aisea 30:8) Me volai sara ga ni sega ni taleitaka o Jiova me nuitaki cake na tamata mai vei koya, mera na vuli kina na itabatamata e muri​—wili kina na noda itabatamata nikua. (2 Pita 3:1-4) Ia ena gauna mada ga oya, e vinakati vakatotolo me dua na kena itukutuku volai. “Ni ra sa tamata dautalaidredre oqo, na gone daulasu, na gone sa bese ni rogoca na vunau i Jiova.” (Aisea 30:9) Sa ra bese ni rogoca na ivakasala ni Kalou na lewenivanua. E dodonu kina me volai na ivakasala oya mera na kua ni ba e muri nira a sega ni vakaroti.​—Vosa Vakaibalebale 28:9; Aisea 8:1, 2.

8, 9. (a) Na sala cava era saga kina na iliuliu kei Juta mera vakacacani ira na parofita i Jiova? (b) E vakaraitaka vakacava o Aisea ni na sega ni vakamalumalumu?

⁸ Cavuta sara oqo o Aisea na nodra dau talaidredre na lewenivanua. “Era kaya vei ira na rairai, Dou kakua ni raica tiko; vei ira talega na parofita, Dou kakua ni vunautaka na ka dodonu e na vuku i keimami, vunau vakamalumalumu vei keimami, raica ga na ka lasu.” (Aisea 30:10) Ena nodra vakarota na iliuliu kei Juta mera kua ni “vunautaka na ka dodonu” se ka e dina na parofita yalodina, ia mera “vunau vakamalumalumu” ra qai cavuta “ga na ka lasu,” era vakaraitaka e kea nira vinakata mera rogoca na ka ga e donu vei ira. Era vinakata mera vakacaucautaki, sega ni vakacalai. Ke sega ni via parofisaitaka na ka e donu vei ira e dua na parofita, e nodra rai ni o koya na parofita oya e dodonu me “lako tani e na sala, [me] vakatikitiki tani mai na salatu.” (Aisea 30:11a) Me dua ga vei rau na ka oqo me cakava, ke sega ni vosataka na ka e donu vei ira, ia me galu sara ga me kua ni vunau!

⁹ E dua na ka oqo era vinakata na meca i Aisea: “Me kua so ni tu e na mata i keimami ko Koya na Yalosavasava ni Isireli.” (Aisea 30:11b) Me sa kua mada ni vosa o Aisea ena yaca i Jiova, “na Yalosavasava ni Isireli”! E votivoti vei ira na icavuti oqo baleta ni votu mamaca e kea na kedra ituvaki dukadukali ni raici vata kei na savasava uasivi i Jiova. Na cava e sa qai tukuna o Aisea? E kaya: “O koya sa kaya kina ko Koya na Yalosavasava ni Isireli.” (Aisea 30:12a) Sega ni tu vakasuka o Aisea me cavuta na vosa sara ga era cata ni rogoca o ira na saqati koya. Ena sega sara ni via vakamalumalumu vei ira. E ivakaraitaki vinaka dina vei keda o koya! Me kua vakadua ni tu vakasuka na lotu vaKarisito me kacivaka na itukutuku ni Kalou. (Cakacaka 5:27-​29) Me vakataki Aisea ga, era na kacivaka tiko ga: ‘Oqo na ka sa kaya o Jiova’!

Na Ca ni Talaidredre

10, 11. Ena tini i vei na ca ni nona veivorati o Juta?

¹⁰ Sa bese ni rogoca na vosa ni Kalou o Juta, e nuitaka ga na ka e lasu qai vakararavi ena “ka veve.” (Aisea 30:12b) Ena tini i vei na kena ca? Ena sega ni lako laivi yani o Jiova me vaka e gadreva na matanitu, ena vakavuna ga me takali na matanitu! Na ka oqo ena yaco vakasauri, qai sega tale ni yaco vakatikina me vaka e vakabibitaka o Aisea ena dua na ivakatautauvata. Na talaidredre ni matanitu e vaka “na tiki ni bai vatu cecere sa ca, ka voleka ni bale, ka vakalakala tu, ena sa kabasu vakasauri mai.” (Aisea 30:13) Me vaka ga na lalaga bai cecere e vakarau kabasu baleta ni sa vakalakala tu e dua na tikina, ena vakarau kasura tale ga vaka kina na matanitu ena levu ni nodra talaidredre na lewenivanua era bula donui Aisea.

¹¹ Ena dua tale na ivakatautauvata, e vakaraitaka kina o Aisea ni na sega ni vo e dua na ka ena veivakarusai sa roro mai: “Ia na kena kabasu ena vaka na bilo ni dautuli bilo sa voroti, sa vorolaki vakaca sara; a sa sega kina ni kune e na kenai caca e dua na tikina me lavi buka kina mai na matadravu, se me taki wai kina mai nai keli.” (Aisea 30:14) Ena sega tale ni vo e dua na ka e yaga me vakayagataki ena rusa i Juta​—sega mada ga ni dua na ivorovoro ni kuro me bau levu toka me lavi se tawa rawa mai kina na qilaiso waqa mai na matadravu se me takivi kina na wai mai na ikeli. Sa itinitini vakamadua dina! Ena vakasauri tale ga vaka kina na nodra vakarusai vakadua o ira na sega ni via muria na sokalou dina edaidai.​—Iperiu 6:4-8; 2 Pita 2:1.

Sega ni Ciqomi na Veivuke i Jiova

12. Na cava mera cakava na lewe i Juta mera kua kina ni vakarusai?

¹² Ia e sega ni tukuni mera rusa o ira na rogoci Aisea. Ni tiko na sala mera na bula rawa kina. E vakamacalataka na parofita: “Ni sa kaya vakaoqo na Turaga ko Jiova, ko Koya na Yalosavasava ni Isireli; Ni dou sa lesu mai ka tiko malua, dou na vakabulai kina; ni dou sa vakacegu ka vakararavi ga, dou na kaukauwa kina.” (Aisea 30:15a) E tu vakarau o Jiova me vakabulai ira na nona tamata​—ke ra vakaraitaka nodra vakabauta ena nodra “tiko malua,” se na nodra sega ni lai qara bula vei ira na tamata, ra qai “vakacegu,” se vakaraitaka nira nuitaka na Kalou me taqomaki ira ena nodra sega ni nuiqawaqawa. “Ia,” e kaya o Aisea vei ira na lewenivanua, “dou a bese ga.”​—Aisea 30:15b.

13. Era vakanuinui ena cava na iliuliu kei Juta, ia e yaga beka na nodra vakanuinui oya?

¹³ Sa qai kuria nona vakamacala o Aisea: “Dou a kaya, E segai; keimami na dro e na ose; ia dou na dro ga: Keimami na vodo lako e na ose totolo; ia era na totolo ko ira sa vakasavi kemudou.” (Aisea 30:16) Era nanuma na kai Jutia ni na vakabulai ira na ose totolo, sega ni o Jiova. (Vakarua 17:16; Vosa Vakaibalebale 21:31) Ia e kaya na parofita nira vakanuinui wale tiko ina bilo cicila baleta ni na toboki ira na kedra meca. Ke ra mani lai le levu vakacava, ena sega ga ni yaga vei ira oya. “Ni sa bole mai e dua ena dro e le dua na udolu; ia ni sa bole mai e le lima, dou na dro sara ga.” (Aisea 30:17a) Era na tavaiyaya na mataivalu ni Juta ra qai dro nira sa kaila yani e vica wale ga na meca.a E muri, sa ra na qai bula e dua ga na kena vo, era tu duadua tu me vaka “nai vana e na dela ni ulu-ni-vanua, ka vaka na kuila e na dela ni koro.” (Aisea 30:17b) E yaco dina na parofisai oqo nira vo e vica wale sara ni sa vakarusai o Jerusalemi ena 607 B.S.K.​—Jeremaia 25:8-​11.

Dina Nira Cudruvi, Mera Vakacegu Ga

14, 15. E veivakacegui vakacava na vosa ni Aisea 30:18 vei ira na lewe i Juta ena gauna makawa vaka kina vei ira na lotu vaKarisito dina nikua?

¹⁴ Ni se voqa tu ga na vosa tau kaukaua oya ena daligadra na rogoci Aisea, sa veisau tale na nona itukutuku vei ira. Na vosa ni leqa sa vuki me vosa ni veivakalougatataki. “O koya oqo ena wawa kina ko Jiova me yalovinaka vei kemudou, io, e na ka oqo ena tu cake kina ko koya me lomani kemudou; ni sa lewa vakadodonu na Kalou ko Jiova: era kalougata ko ira kecega era sa waraki koya.” (Aisea 30:18) E veivakauqeti dina na vosa oqo! O Jiova na Tama dau yalololoma e gadreva dina me vukei ira na luvena. Dau gu na yalona me veivosoti.​—Same 103:13, NW; Aisea 55:7, NW.

¹⁵ Na vosa veivakacegui oqo e dusi ira tiko na vo ni Jiu era na bula ni sa rusa o Jerusalemi ena 607 B.S.K., vaka kina vei ira na le vica ga era na suka tale ina Vanua Yalataki ena 537 B.S.K. Ia e vakacegui ira tale ga na lotu vaKarisito nikua na nona vosa na parofita. E vinaka meda kila ni na “tu cake” o Jiova ena vukuda, ni na vakaotia na ca mai vuravura. Mera nuidei o ira na sokalou vei Jiova ena yalodina ni na sega ni vakatara o koya me bula tiko ga na vuravura i Setani baleta ni ‘Kalou lewa vakadodonu’ o koya. O koya gona, e levu sara tu na vuna mera marau kina o ira “era sa waraki koya.”

Vakacegui Ira Nona Tamata Ena Nona Dau Rogo Masu

16. E vakacegui ira vakacava na yalolailai tu o Jiova?

¹⁶ Ia e so era yalolailai beka ni sega ni yaco totolo na nodra vakabulai me vaka era nuitaka tu. (Vosa Vakaibalebale 13:12; 2 Pita 3:9) Me vakacegui ira mada ga na vosa tarava i Aisea, e vakabibitaka e dua na tikina uasivi me baleta na itovo i Jiova. “Kemudou ka tiko mai Saioni e Jerusalemi; ko na sega ni tagi tale: ni sa rogo na domo ni nomu tagi, ena lomani iko sara ko koya; ni sa qai rogoca ko koya, ena vosa sara mai vei iko.” (Aisea 30:19) E vakaraitaka o Aisea na yalololoma ni Kalou ena nona veisau mai na vosa “kemudou” ena Ais 30 tikina e 18 ina vosa “iko” ena Ais 30 tikina e 19. Ni dau vakacegui ira na lomararawa o Jiova, e dau vakaceguya na tamata yadudua. Ni Tama dau loloma, ena sega kina ni tukuna vaka oqo vua na luvena sa yalolailai tu, ‘Na cava o sega ni rawa ni yaloqaqa kina vakataki tacimu?’ (Kalatia 6:4) Ena rogoci rau yadua. Io, ena gauna ga e ‘rogoca kina o koya, ena vosa sara.’ Sa bau veivakacegui dina na vosa oqo! Era na vakaukauataki dina na yalolailai kevaka mera masu vei Jiova.​—Same 65:2.

Rogoca na Domo ni Kalou e Veidusimaki Ena Nomu Wilika na Nona Vosa

17, 18. E vakarautaka vakacava o Jiova na veidusimaki ena gauna dredre mada ga?

¹⁷ Ni tomana o Aisea na nona vosa, e tukuna vei ira na rogoci koya ni na yaco dina na rarawa. Ena soli vei ira na lewenivanua na “madrai ni rarawa, kei na wai ni veivakasaurarataki.” (Aisea 30:20a) Na rarawa kei na veivakasaurarataki ena yacovi ira e sa na lai ka ni veisiga me vaka tale na kana madrai kei na gunu wai. Ia ena se tu vakarau ga o Jiova me vakabulai ira na yalododonu. “Ena sega ni vunitaki koya tale na nomuni Dauniveivakavulici Levu, ia na matamu ena yaco me mata e raica na nomu Dauniveivakavulici Levu. Kei na daligamu ena rogoca e dua na vosa mai dakumu ni kaya tiko: ‘Oqo na sala. Mo ni mai lako kina,’ se o lako ina imatau se o lako ina imawi.”​—Aisea 30:20b, 21, NW.b

¹⁸ O Jiova na “Dauniveivakavulici Levu.” E sega ni dua e tautauvata kei koya ena veivakavulici. Ia era na ‘raici’ koya ga vakacava, ra ‘rogoci’ koya vakacava na lewenivanua? E vakatakilai koya ena gusudra na nona parofita, e volai tu ena iVolatabu na veika era tukuna. (Emosi 3:6, 7) Nira wilika nikua na iVolatabu o ira na sokalou vua na Kalou ena yalodina, e vaka ga ni vosa vei ira o koya me vaka na Tama, e tukuna vei ira na sala mera lako kina qai uqeti ira mera veisautaka na nodra ivalavala mera muri rawa kina ena sala oya. Na lotu vaKarisito yadua e dodonu me rogoca vinaka na domo i Jiova e rogo tiko mai na taqaniveva ni iVolatabu kei na ivola tabaki vakaivolatabu e dau vakarautaka mai na “dauveiqaravi yalo dina ka vuku.” (Maciu 24:45-​47, VV) Me noda sasaga mada ga meda dau wilika na iVolatabu, ni oqo ‘sa ka ga meda bula kina.’​—Vakarua 32:46, 47; Aisea 48:17.

Dau Vakasamataka na Veivakalougatataki sa Tu Mai Liu

19, 20. Na veivakalougatataki cava ena tau vei ira era rogoca na domo i koya na Dauniveivakavulici Levu?

¹⁹ O ira na rogoca na domo i koya na Dauniveivakavulici Levu era na kolotaka laivi na nodra matakau, era na vakasisilataka. (Wilika na Aisea 30:22.) E kea, sa ra na qai vakalougatataki kina. Na tikina oya e vakamacalataka o Aisea me vaka e volai ena Aisea 30:23-​26, oqo na parofisai totoka ni veivakatikori tale, e yaco taumada nira sa lesu ena 537 B.S.K. e dua na kena vo mai vei ira na Jiu era tu vakavesu. Ia nikua, na parofisai oya e vakavotuya vei keda na veivakalougatataki sa tauca na Mesaia ena parataisi vakayalo ena gauna oqo, kei na veivakalougatataki ena tauca ena Parataisi dina sa voleka.

²⁰ “Ena qai solia ko koya na uca ki na nomu sore ni kau, ko sa kaburaka ki na qele; ia na sila madrai, na vua ni qele, ena vakauro ka vakalewe; a nomu manumanu ena kana e na siga ko ya e na vanua veico levu. A pulumokau talega kei na luve ni asa era daucakacaka e na were, era na kania na ka e tuituina, na ka sa vakasavasavataki e nai sivi kei nai iri.” (Aisea 30:23, 24) Era na kania e veisiga na lewenivanua na madrai e “vakauro ka vakalewe”​—oqo na kakana bulabula. Ena bau lai yaga tale ga vei ira na manumanu na sautu ni vanua. Na manumanu era na vakani ena “ka e tuituina”​—na kedra kakana kana vinaka e tu yadua me qai laukana. Sa bau “vakasavasavataki” tale ga na kakana oqo​—na ka e dau caka ga ena kedra na tamata. Totoka dina na veika e sereka toka e ke o Aisea me vakaraitaka na veivakalougatataki levu e tauca o Jiova vei ira na tamata talairawarawa!

21. Vakamacalataka na veivakalougatataki totoka vakaoti ena qai tau.

²¹ “E na ulu-ni-vanua cecere kecega, kei na ulu-ni-koro rewaicake kecega, ena qai tu kina na soniwai kei na wai drodro.” (Aisea 30:25a)c E sereka vinaka o Aisea na totoka vakaoti ni veivakalougatataki i Jiova. Na wai ena sega sara ni maca​—ena sega wale ga ni drodro na isolisoli oqo e rawa kina na bula ena vanua veibuca, ena drodro tale ga ena veiulunivanua, io “e na ulu-ni-vanua cecere kecega, kei na ulu-ni-koro rewaicake kecega.” Sa na sega tale ni dua me waloloi. (Same 72:16) Oti, sa qai vagolea na parofita na nona rai ina veika e cecere cake mai na veiulunivanua. “Ia na rarama ni vula ena qai tautauvata kei na rarama ni mata-ni-siga, kei na rarama ni mata-ni-siga ena qai vakavitu, me tautauvata kei na rarama ni siga e vitu, e na gauna sa vauca kina ko Jiova na nodra mavoa na nona tamata, ka vakabula na we ni kedra kuita.” (Aisea 30:26) E totoka dina na itinitini ni parofisai vakasakiti oqo! Ena qai serau yani ena kena lagilagi taucoko na iukuuku ni Kalou. Na veivakalougatataki sa waraki ira tu mai na qarava na Kalou ena yalodina ena vakalevutaki​—ena vakavitutaki​—na ka era se bera ni sotava vakadua.

Na Veilewai Kei na Reki

22. Sa macala tu ni na vakalougatataki ira na yalodina o Jiova, ia na cava ena yacovi ira na tamata ca?

²² Se baci veisau na itukutuku i Aisea. “Raica” e kaya, kena irairai ni via dreti ira sara ga na vakarorogo. “Na yaca i Jiova sa lako vakayawa mai, sa waqa tu na nona cudru, a sa kuvu cake na kena kubou [se, “na kena o loaloa,” NW]: a tebenigusuna sa cudru vakalevu, ia na yamena sa kana voli me vaka na buka waqa.” (Aisea 30:27) Me yacova mai oqo, e vakayawayawaki koya o Jiova, e sega ni tarova na nodra sasaga na ilawalawa era kedra meca na nona tamata. Ia oqo sa toro voleka yani​—me vaka na o loaloa ni draki ca e toso tiko ga yani​—me lai tauca na nona veilewai. “Na nonai cegu, me vaka na uciwai sa vuabale, ena yala ki domodra; me tauvuloni na veimatanitu e na vulo lasu; ena dua talega nai tarovi [se, “varaele,” NW] e veivakacalai e na gusudra na tamata.” (Aisea 30:28) Era na bukudruadruataki na meca ni tamata ni Kalou ena “uciwai sa vuabale,” era na kureitaki vakaukaua me vaka ga nira “tauvuloni,” qai biu e gusudra na “varaele.” Era na vakarusai.

23. Na cava soti e vu ni nodra “reki vakayalo” na lotu vaKarisito edaidai?

²³ Se baci veisau tale na itukutuku i Aisea ni vakamacalataka na nodra marau o ira na dau sokalou yalodina era na lesu tale ina nodra vanua ena dua na siga. “Ena qai dua na nomudou sere, me vaka e na bogi sa ia kina na so levu tabu; kei na reki vakayalo me vaka e dua sa uvu bitu ni sa lako tiko mai ki na ulu-ni-vanua i Jiova, kivei koya na Uluvatu ni Isireli.” (Aisea 30:29) Era “reki vakayalo” tale ga na lotu vaKarisito dina edaidai nira vakasamataka na totogitaki ni vuravura i Setani kei na veitaqomaki i Jiova, na ‘uluvatu ni nodra bula’; nira vakasamataka tale ga na veika totoka ena vakayacora na Matanitu ni Kalou.​—Same 95:1.

24, 25. E vakabibitaki vakacava ena parofisai i Aisea ni na lewai dina o Asiria?

²⁴ Ni sa vosa oti ena veika rekitaki oqo o Aisea, e se baci lesuva na usutu me baleta na veilewai ni Kalou qai vakatakila se o cei ena cudruvi. “Ena vakarogoya ko Jiova na domona vakaturaga, ena vakaraitaka ko koya na ligana ni sa tau mai, e na cudru waqawaqa, kei na yameyame ni bukawaqa sa kata voli e na veiseyaki, kei na cava, kei na uca-cevata. Ni sa qai rogo na domo i Jiova ena qai yaviti Asiria sobu, ko koya e nai titoko.” (Aisea 30:30, 31) Ena ivakamacala e sereka vinaka oqo o Aisea, e vakabibitaka kina o koya ni na vakatauca dina na Kalou na nona lewa vei Asiria. E vaka sara ga ni sa tu cake tu o Asiria ena mata ni Kalou qai sautaninini ni sa raica na ‘ligana e tauca’ na veilewai.

²⁵ Tomana nona vosa na parofita: “Ia na tikina kece ena tau kina [vei Asiria] nai titoko sa lesia, ena vakatauca vua ko Jiova, ena ia vata kei na tibereli kei na qiri api: ia e nai valu rerevaki ena vala kaya ko koya. Ni sa vakarautaki mailiu ko Tofeci: io, sa vakarautaki oqori me nona na tui; sa cakava me titobu ka rabailevu; a kenai binibini bukawaqa kei na buka droka sa levu; ai cegu i Jiova me vaka na sulifure sa dave tu, ena tutuvaka.” (Aisea 30:32, 33) O Tofeci, e toka ena Buca i Inomi, e cavuti e ke me vaka tu e dua na vanua vakaivakatakarakara e caudre kina na bukawaqa. Ena nona vakavotuya o Aisea ni vanua oya ena tini tale ga kina o Asiria, e via vakabibitaka ni na vakasauri ga na rusa ni matanitu oya.​—Vakatauvatana 2 Tui 23:10.

26. (a) Na parofisai i Aisea vei Asiria e vakaibalebale tale ga vakacava ena gauna oqo? (b) Era waraki Jiova vakacava o ira na lotu vaKarisito nikua?

²⁶ E dina ni vakamuai na itukutuku ni veilewai oqo vei Asiria, e sega ni yala ga e kea na ibalebale ni parofisai i Aisea. (Roma 15:4) E vaka ga ni na baci lako vakayawa tale mai o Jiova me waluvuca, yavalata, qai vakavaraeletaka na meca kece era dau vakacacani ira na nona tamata. (Isikeli 38:18-​23; 2 Pita 3:7; Vakatakila 19:11-21) Me totolo ga mai na siga oya! Ia ena gauna oqo, dua na ka na nodra waraka na siga ni veivakabulai na lotu vaKarisito. E dau vakayaloqaqataki ira nira vakananuma na veika e sereki toka ena Aisea wase 30. Na vosa kece oqo e uqeti ira na tamata ni Kalou mera raica vakabibi na dau masu e veigauna, na vulici vagumatua ni iVolatabu, kei na kena dau vakasamataki na veivakalougatataki ena tau ni sa veiliutaki na Matanitu ni Kalou. (Same 42:1, 2; Vosa Vakaibalebale 2:1-6; Roma 12:12) Eda raica gona ni yaga na vosa i Aisea vei keda kece meda waraki Jiova tiko ga kina.

[iVakamacala e ra

[iYaloyalo ena tabana e 304]

Ena gauna i Mosese, era dro tani mai Ijipita na Isireli. Ena gauna i Aisea, e gole i Ijipita o Juta me lai kere veivuke

[iYaloyalo ena tabana e 305]

‘Ena ulunikoro rewaicake kece ga, ena qai tu kina na wai drodro’

[iYaloyalo ena tabana e 312]

Ena lako mai o Jiova ni “sa waqa tu na nona cudru, a sa kuvu cake na kena o loaloa”