Wase Ono

Na iLe Meda na Dui Vakatulewa Kina

1, 2. (a) Na cava na ile i Setani mai na were o Iteni? (b) E kilai vakacava na ile oya ena ka e tukuna?

NA ILE bibi duadua ena bula ni kawatamata sa tu oqo e matamu mo na vakatulewa kina. Ena vakatau kina na nomu bula mai muri. A votu na ile oqo ni sa yaco na veivorati mai Iteni. Ena gauna oya a tarogi Ivi o Setani: “Oi, sa kaya bagi na Kalou mo drau kakua ni kania na vua ni kau kecega e na were?” Sa qai tukuna o Ivi na ka e kaya na Kalou me baleta e dua ga na vunikau: “Drau kakua ni kania . . . de drau mate.” Beitaki Jiova sara o Setani ni lasulasu ena nona tukuna ni sega ni vakatau na bula i Ivi se i Atama ena nodrau talairawarawa vua na Kalou. Nona ile o Setani ni bureitaka tiko na ka vinaka na Kalou vei rau na nona ibulibuli​—oqo me rau dui lewa ga na nodrau bula. E kaya o Setani: “Sa kila na Kalou e na siga drau na kana kina ena qai yadra dina na matamudrau; ia drau na vaka na Kalou, ni drau na kila na ka vinaka kei na ka ca.”​—Vakatekivu 3:1-5.

² E vaka sara ga ni kaya tiko o Setani ni na vinaka cake mera lewa ga na tamata na ka mera cakava, mera kua ni muria na lawa ni Kalou. Sa vakacala tiko e ke o koya na veiliutaki ni Kalou. E vaka me taroga tiko se dodonu cava e tiko vua na Kalou me liutaki lomalagi kina kei vuravura. Na taro e basika oqo: E vei e vinaka cake, me lewa na kawatamata o Jiova se me duatani tale e lewa? A rawa vei Jiova me vakamatei Atama kei Ivi ena gauna sara ga oya, ia ke a cakava, ke na lomatarotarotaki tiko ga na dodonu ni nona veiliutaki. Ena nona vakatara na Kalou mera bula mada vakataki ira na kawatamata ena dua na gauna balavu, sa na rawa ni vakadinadinataki kina na vinaka se sega ni nodra ribatani na tamata mai na nona veiliutaki kei na nona lawa.

3. Na cava na ikarua ni ile e vakavurea o Setani?

³ A sega ni mai yala ga e Iteni na nona taroga o Setani na dodonu i Jiova me veiliutaki. A beitaki ira tale ga e so ni sega ni vu sara mai yalodra na nodra yalodina vei Jiova. Mai yaco oqo me ikarua ni ile e vakavurea o Setani. Era vauci kina na kawa i Atama kei Ivi kei ira kece na luve vakayalo ni Kalou, bau kina na Ulumatua lomani i Jiova. Me kena ivakaraitaki, ena gauna i Jope, a vakavurea o Setani na ile ni o ira na qaravi Jiova era sega ni qaravi koya baleta nira lomani koya se ra taleitaka na nona veiliutaki, ia baleta ga nira na rawata mai kina e so na ka vinaka. E kaya nira na tini nanumi ira ga kevaka era sotava na veika dredre.​—Jope 2:1-6; Vakatakila 12:10.

Na Ka e sa Vakadinadinataki

4, 5. Na cava sa vakadinadinataki ena itukutuku ni veigauna me baleta na nona lewa ga na tamata na nona ilakolako?

⁴ Na tikina bibi sara ena ka e baleta na liutaki ni lomalagi kei vuravura oqo: A sega ni bulia na tamata na Kalou me lewai koya ga me qai kalougata kina. Ena kalougata wale ga kevaka e vakaliuca na lawa uasivi ni Kalou ni oqori ga na inaki a buli kina. Na tikina oqo a vakadinata na parofita o Jeremaia: “Kemuni Jiova, au sa kila, ni sa sega ni vu mai vua na tamata na nona sala: sa sega ni vu mai vua na tamata sa lako tu me lewa na nonai lakolako: mo ni vakanakuitataki au, Jiova.” (Jeremaia 10:23, 24) Eda vakadreti ena Vosa ni Kalou: “Vakararavi vei Jiova e na vu ni yalomu: ka mo kakua ni vakararavi ki na nomu yalomatua.” (Vosa Vakaibalebale 3:5) A bulia na Kalou na lawa mera bula rawa tiko kina e vuravura na tamata, ia e bulia tale ga na lawa e vauca na nodra itovo. Kevaka e muri, ena kune kina na veiyaloni.

⁵ Macala e ke ni kila vinaka na Kalou ni tamata ena sega ni rawata me lewai koya ga ke sega ni liutaki vakalou. Ena nodra saga vakayalowai na tamata mera galala mai na veiliutaki ni Kalou, e babasika kina e levu sara na mataqali veiliutaki vakapolitiki, na veika vakailavo, kei na veimataqali lotu. Ni sa vaka tu oqo na duidui, sa qai dau levu na veileti e tini ena ivalavala kaukaua, ivalu, kei na mate. “Sa lewa . . . na tamata vua na tamata tani ka sa mani ca kina.” (Dauvunau 8:9) Oqori sara ga na ka eda raica ena ivolatukutuku ni veigauna. Sa tukuni oti tu mai ena Vosa ni Kalou ni o “ira na tamata ca kei ira na dauveitemaki, era na tubu cake me ra ca sara.” (2 Timoci 3:13) Qai raici na vakacaca levu duadua ena itukutuku ni veigauna ena ika20 ni senitiuri, na senitiuri e yaco kina na toso levu duadua ena saenisi kei na buli iyaya. Sega tale ni qai vakatitiqataki ni dina taucoko na vosa ena Jeremaia 10:23​—a sega ni buli na tamata me lewa ga na nona ilakolako.

6. Na cava e sa na vakarau cakava oqo na Kalou ena veiliutaki vakatamata?

⁶ Na veika vakaloloma sa yaco tu, baleta ni via galala na tamata mai na veiliutaki ni Kalou, e dusia ni na sega ni rawa vakadua ni vinaka na veiliutaki vakatamata, ena dau tini ga ina ca. Ena rawa ga nida bula marau, duavata, bulabula vinaka, da qai bula uasivi kevaka eda vakamalumalumutaki keda ena veiliutaki ni Kalou. E macala tale ga mai na nona Vosa ni sa voleka sara oqo na gauna me na muduka kina o Jiova na veiliutaki vakatamata e sega ni nuitaki koya. (Maciu 24:3-14; 2 Timoci 3:1-5) Sa voleka oqo me na vakataudeitaka e vuravura na nona lewa, me isosomi ni veiliutaki vakatamata. E kaya e dua na parofisai ena iVolatabu: “E na nodra gauna na tui ko ya [na veiliutaki vakatamata era tu nikua] ena qai vakatura na Kalou ni lomalagi e dua na matanitu [mai lomalagi], ena sega sara ni vakarusai rawa: ia na matanitu ko ya ena sega ni biu tu me nodra na tamata tani [era na sega ni vakatarai tale na tamata mera vakacolasau e vuravura], ia ena vurumemeataka ga ka vakaotia na veimatanitu oqori [era tu nikua], ka na tu ga ka sega ni mudu.”​—Taniela 2:44.

Vakabulai ina Vuravura Vou ni Kalou

7. O cei ena vakabulai ni sa muduka na veiliutaki vakatamata na Kalou?

⁷ O cei ena vakabulai ni sa yavala na Kalou me muduka na veiliutaki vakatamata? E sauma na iVolatabu: “Ni ra na tiko ga e na vanua na yalododonu [o ira na tutaka na dodonu ni Kalou me veiliutaki], ka ra na tiko dei kina na yalodina. Ia ko ira na tamata ca [o ira na saqata na dodonu ni Kalou me veiliutaki] era na muduki tani e vuravura.” (Vosa Vakaibalebale 2:21, 22) A kaya tale ga na daunisame: “Malua mada vakalailai, ena qai takali na tamata ca . . . Era na taukena na vanua ko ira na yalododonu, ka tiko kina ka sega ni mudu.”​—Same 37:10, 29.

8. Ena vakadinadinataka vakacava na Kalou ni dodonu tu ga na nona veiliutaki cecere?

⁸ Ena vakarusai mada na ivakarau ni veika i Setani, oti oya, sa na qai vakataudeitaka na Kalou na nona vuravura vou, sa na oti vakadua kina na itovo kaukaua, ivalu, bula dravudravua, rarawa, tauvimate, kei na mate era vakalolomataki tu kina na tamata ena vica na udolu na yabaki. Totoka vakaoti na veika era na vakalougatataki kina na tamata talairawarawa me vaka e sereki ena iVolatabu: “Ia na Kalou ena tavoya tani kecega na wai-ni-mata mai na matadra; ia ena sega tale na ciba, se na rarawa, se na tagi, ka na sega tale na vutugu: ni sa takali tani na ka makawa.” (Vakatakila 21:3, 4) Ena taurivaki na matanitu vakalomalagi, e kena Tui na Karisito, me vakadinadinataki kina ni sa dodonu ga me noda Turaga Sau se me liutaki keda na Kalou.​—Roma 16:20; 2 Pita 3:10-13; Vakatakila 20:1-6.

Na Nodra Vakatulewa

9. (a) Era raica vakacava na vosa i Jiova o ira na nona tamata yalodina? (b) A vakadinadinataka vakacava o Noa na nona yalodina, ia ena yaga vakacava vei keda na nona ivakaraitaki?

⁹ Ra sa dau vakadinadinataka na nodra yalodina ena veiliutaki cecere i Jiova ena veigauna sa oti na tagane kei na yalewa vakabauta. Era kila ni vakatau na nodra bula ena nodra vakarorogo vua kei na nodra talairawarawa vua. A dua vei ira o Noa. Mani kaya vei Noa na Kalou: “Sa rairai mai ki vei au nai otioti ni tamata kecega . . . Mo taya e dua na nomu waqa.” A talairawarawa o Noa ina veidusimaki i Jiova. Era vakaroti na lewenivanua ena gauna oya, ia era ogataka na nodra bula ni veisiga nira nanuma ni na sega ni yaco e dua na ka. A tara ga o Noa na waqa vakaiyanaqa qai vunautaka yani na ivalavala dodonu i Jiova. E kaya na kena itukutuku: “Sa cakava ko Noa me vaka na ka kecega sa vakarota vua na Kalou, io, sa cakava vakakina.”​—Vakatekivu 6:13-22; Iperiu 11:7; 2 Pita 2:5.

10. (a) Erau a tutaka vakacava na veiliutaki cecere i Jiova o Eparama kei Sera? (b) Ena yaga vakacava vei keda na nodrau ivakaraitaki o Eparama kei Sera?

¹⁰ Erau ivakaraitaki vinaka tale ga o Eparama kei Sera ena nodrau tutaka na veiliutaki cecere i Jiova, erau cakava na ka ga e vakarota vei rau. Erau vakaitikotiko ena koro vutuniyau o Uri, na nodra koro na kai Kalitia. Ia ni sa tukuna vei Eparama o Jiova me lako ina vanua e vulagi kina, “sa lako tani ko Eparama me vaka ka vosa vua ko Jiova.” Sega ni vakatitiqataki ni sa maleka tu vei Sera na bula e Uri​—e tu na nona vale, o ira na nona veikilai, kei na wekana. Ia a vakamalumalumu ga o koya vei Jiova kei na watina qai lako yani i Kenani, dina ga ni sega tu ni kila na ka ena lai sotava e kea.​—Vakatekivu 11:31–​12:4; Cakacaka 7:2-4.

11. (a) Na ituvaki vakacava a tutaka kina o Mosese na veiliutaki cecere i Jiova? (b) Ena yaga vakacava vei keda na ivakaraitaki i Mosese?

¹¹ O Mosese tale ga e dua e tutaka na veiliutaki cecere i Jiova. Qai sega ni rawarawa na ituvaki e cakava kina oqo​—me rau veiraimata sara ga kei koya na Fero ni Ijipita. A sega ni tamata dau vosa o Mosese. Na kena veibasai ga, e nanuma ni sega ni rawata na vosa. Ia a talairawarawa vei Jiova. Ni tokoni koya o Jiova kei na tuakana o Eroni, a rairai vaka vica o Mosese vua na Fero yalokaukaua me lai tukuna kina na vosa i Jiova. E so mada ga na Isireli era vakalewai Mosese vakaca. Ia a vakayacora ga ena yalodina na ka kece a vakarota vua o Jiova, qai vakayagataki koya na Kalou mera sereki kina mai Ijipita na Isireli.​—Lako Yani 7:6; 12:50, 51; Iperiu 11:24-27.

12. (a) Eda kila vakacava ni noda yalodina vei Jiova e sega ni yalani ga ena noda talairawarawa ina veika e biuta vakaivola o koya? (b) Ke vaka tu oya na noda yalodina, ena yaga vakacava oqori ena kena muri na ivakasala ena 1 Joni 2:15?

¹² A sega ni nodra vakasama o ira na yalodina vei Jiova ni ka ga e vinakati vei ira oya mera talairawarawa ina lawa volai ni Kalou. Ena gauna a temaki Josefa kina na wati Potifa me rau veibutakoci, a se sega ni dua na lawa volai vakalou e vakatabuya na veibutakoci. Ia e kila o Josefa ni o Jiova a tauyavutaka na bula vakawati mai Iteni. E kila vinaka tu ni na sega ni marautaki koya na Kalou kevaka e veiyacovi kei na watina e dua tale na tagane. A sega ni loma i Josefa me vakatovolea se na vakacava na levu ni yalovosovoso i Jiova vei koya kevaka e via lai vakamurimuri ira na kai Ijipita. A tutaka ga na ivakavuvuli dodonu vakalou ena nona dau vakasamataka vakatitobu na vosa i Jiova vei ira na tamata kei na veika e vakayacora vei ira, oti, sa qai saga mai vu ni yalona me vakaitovotaki koya ena ka e vakadeitaka ni loma ni Kalou vua.​—Vakatekivu 39:7-12; Same 77:11, 12.

13. A qai vakadinadinataki vakacava ni dau lasulasu na Tevoro ena nona veibeitaki me baleti (a) Jope? (b) iratou na le tolu na Iperiu?

¹³ Kevaka mada ga era vakacacani vakaca sara o ira na kilai Jiova vinaka, era na sega ga ni biuti koya. Dina ga ni vosa vakacaucautaki Jope na Kalou, ia a kaya o Setani ni na vakanadakui Jiova o Jope kevaka e kau tani vua na nona iyau se me yaviti ena mate ca. Ia e qai vakadinadinataki ena ka e cakava o Jope ni dau lasulasu na Tevoro, dina ga ni lecava o Jope na vuna e tarai koya tiko kina na kalouca levu. (Jope 2:9, 10) Oti tale e vica na drau na yabaki, se saga voli ga o Setani me dina na nona ile, mani bukana e dua na tui yalokatakata kei Papiloni me vakarota meratou kolotaki ina lovo bukawaqa e le tolu na Iperiu cauravou kevaka eratou sega ni cuva meratou sokaloutaka na ivakatakarakara e vakaduria na tui. Sa tu e matadratou na digidigi, meratou na talairawarawa ina ivakaro vakatui se meratou talairawarawa ina lawa i Jiova e saqata na qaravi matakau, ia eratou sega tale ni vunitaka ni ratou qaravi Jiova, ni ratou na vakarorogo ga ina nona lewa cecere. A sega ni bibi vei iratou na nodratou bula ena gauna oya, a bibi ga na nodratou yalodina vua na Kalou!​—Taniela 3:14-18.

14. Nida tamata ivalavala ca, eda na vakadinadinataka ga vakacava vei Jiova na noda yalodina?

¹⁴ Meda nanuma beka mai na ivakaraitaki vaka oqo ni na vinakati meda tamata uasivi me qai rawa kina nida yalodina vei Jiova, se, kevaka eda cala eda sa tamata tawayaga? Sega sara! E kaya na iVolatabu ni o Mosese mada ga a cala ena so na gauna. Dina ni a cudru o Jiova, ia a sega ga ni cati Mosese kina vakadua. A tiko tale ga na nodratou malumalumu na yapositolo i Jisu Karisito. E sega ni guilecava o Jiova nida sucu kaya mai na ivalavala ca, ia ena marautaki keda ga kevaka eda saga meda kua ni nakita na noda beca na lomana. Ke mani vakamuai keda na noda malumalumu meda valavala ca, e bibi meda veivutuni dina da qai kua ni cakava tiko ga na ca oya. Oqo na sala eda na vakaraitaka kina nida lomana dina na ka e kaya o Jiova ni vinaka da qai cata na ka e tukuna o koya ni cala. Eda vakadonui ena mata ni Kalou nida mai vakabauta na isoro i Jisu e bokoci kina na ivalavala ca.​—Emosi 5:15; Cakacaka 3:19; Iperiu 9:14.

15. (a) O cei duadua ga vei ira na tamata kece e vinaka vakaoti na nona talairawarawa vua na Kalou, qai vakadinadinataka na cava oqori? (b) E yaga vakacava vei keda na ka e vakayacora o Jisu?

¹⁵ Ena rawa beka vua na tamata me vinaka vakaoti na nona talairawarawa vei Jiova? Na isau ni taro oqo a “ka vuni” tu ena rauta na 4,000 na yabaki. (1 Timoci 3:16) Dina ni a buli o Atama me tamata vinaka vakaoti, ia a sega ni vinaka vakaoti na nona lomani koya na Kalou. O cei ga e qai rawata oqo? Macala tu ga ni sega ni dua vei ira na nona kawa ivalavala ca. Na tamata duadua ga ena rawata o Jisu Karisito. (Iperiu 4:15) Na ka e rawata o Jisu e vakadinadinataka ni o Atama, ena ituvaki vinaka vakaoti a bula voli kina, a rawa ni yalodina tiko ga vua na Kalou ke a lomani koya dina. Sega ni rawa ni dusi na Kalou ni leqa na nona cakacaka. O koya gona, o Jisu Karisito na ivakaraitaki meda vakatotomuria nida saga meda talairawarawa ina lawa ni Kalou kei na noda via vakaraitaka vei Jiova, na Turaga Sau ni lomalagi kei vuravura nida lomani koya dina.​—Vakarua 32:4, 5.

Na Cava na Noda Vakatulewa?

16. Na cava meda qarauna tiko ga kina na noda rai me baleta na veiliutaki cecere i Jiova?

¹⁶ Ena vinakati vei keda yadua nikua meda na vakatulewataka se o cei eda totaka. Kevaka eda sa lewa meda totaki Jiova, sa na yavala o Setani me ravuti keda. Ena sagai keda mai na veiyasana kece ga me yacova sara ni sa muduki na nona vuravura ca kei na kena ivalavala. Meda kua gona ni vakawelewele. (1 Pita 5:8) Na noda itovo ena vakaraitaka se da tutaka se sega na dodonu i Jiova me veiliutaki, ena vakaraitaka tale ga se da na yalodina se sega vei koya nida vakatovolei. Meda kua gona ni raica vakamamada na itovo ca, veitalia mada ga ke okati tu oqori me sega ni dua na ka e vuravura. Meda yalodina vei Jiova ena noda saga meda vakaitovotaki keda ena nona ivakavuvuli dodonu ena basoga ni noda bula taucoko.

17. Na noda kila se o cei e vu ni lasu kei na butako ena yaga vakacava vei keda meda cata matua na rua na ka oqori?

¹⁷ Dua mada oqo, meda kua ni vakatotomuri Setani, o koya “sa vu mai vua na lasu kece ga.” (Joni 8:44) Meda dau dina ena ka kece ga eda cakava. Ena vuravura e lewa tu o Setani, o ira na itabagone era dau lasutaki ira kina na nodra itubutubu. Ia na ka oqo era na sega ni cakava na itabagone lotu Vakarisito, ra qai vakadinadinataka kina ni lasu na veibeitaki i Setani nira na sega ni yalodina na tamata ni Kalou nira sa vakatovolei. (Jope 1:9-11; Vosa Vakaibalebale 6:16-19) E tiko tale ga e so na ivalavala ni cicivaki bisinisi ena vakavotuya ni tokoni koya na ‘vu ni lasu’ e dua, sega ni o koya na Kalou dau dina. Meda cata matua na veika vaka oqori. (Maika 6:11, 12) Kena ikarua, na butako sa cala tu ga, veitalia sara ke dravudravua o koya e butako se o koya e butakoci na nona iyaya e levu tu vua na ka. (Vosa Vakaibalebale 6:30, 31; 1 Pita 4:15) Kevaka mada ga sa ivalavala matau oqori ena vanua eda vakaitikotiko kina se ka lailai sara na ka e tauri, e veicoqacoqa ga kei na lawa ni Kalou na butako.​—Luke 16:10; Roma 12:2; Efeso 4:28.

18. (a) Era na vakatovolei vakacava na tamata kece ni sa cava na veiliutaki i Karisito ena duanaudolu na yabaki? (b) Na cava meda vakamatautaki keda kina ena gauna sara ga oqo?

¹⁸ Nira na biu tu ena qara sega ni vakabotona o Setani kei ira na nona timoni, era na sega ni cakava rawa e dua na ka vei ira na tamata ena loma ni duanaudolu na yabaki e veiliutaki tiko kina na Karisito. Sa na gauna ni vakacegu dina oya! Ia ni oti ga na duanaudolu na yabaki, era na qai sereki tale vakalekaleka. Era na vakasagai ira na kawatamata yalododonu era yalodina tiko ga vua na Kalou o Setani kei ira kece na muri koya. (Vakatakila 20:7-10) Kevaka eda kalougata meda dua vei ira na bula tiko ena gauna oya, eda na totaki cei beka? Na tamata kece era sa na vinaka vakaoti, kevaka gona e tawayalodina e dua, sa nakita sara tiko ga oqori, ena tau vua na itotogi ni rusa tawamudu. E rui bibi kina meda vakamatautaki keda nikua meda dau muria vakatotolo sara na idusidusi cava ga e vakarautaka vei keda o Jiova, se lako mai oqori mai na nona Vosa se na nona isoqosoqo! Nida vakayacora oqori, eda sa vakaraitaka tiko kina nida lomani koya dina na Turaga Sau ni lomalagi kei vuravura.

Railesuvi

• Na ile bibi cava meda na dui vakatulewa kina? Eda mai vauci kina vakacava?

• Na cava e lauti iko me baleta na ivalavala ni nodra yalodina vei Jiova na tagane kei na yalewa ena gauna makawa?

• Na cava e rui bibi kina meda vakarokorokotaki Jiova ena noda ivalavala e veisiga?