‘Noqu Kalou, ni Tala Mai na Nomuni Rarama’

“Ni tala mai na nomuni rarama kei na nomuni dina: me rau tuberi au tiko.” —Same 43:3.

1. E dau vakaraitaka vakacava o Jiova na nona inaki?

E DAU kauaitaka o Jiova na sala e vakaraitaka kina nona inaki vei ira nona dauveiqaravi. E sega ni vakacila mai vakasauri e dua na vu ni rarama vakaitamera me vakavuna tale na ca ni mata, e vakacila ga mai vakalalai na nona rarama. Na noda muria voli na sala ina bula e via vaka na nona taubaletaka e dua na sala balavu. E tekivu taubale ena matakacaca, e sega gona ni raica vinaka nona sala. Ni cadra vakamalua e vunilagi na matanisiga, sa na raica e so na ka e volekati koya. Na kena vo era se buawa ga. Ni cadra tiko ga mai na matanisiga, sa na qai matata tiko ga na ka e raica, e bau raica rawa sara na veika e tu vakayawa. E vaka tale ga oqo na rarama vakayalo e vakacila mai na Kalou. E vakatakila mai vakalalai vei keda na ka. Na Luve ni Kalou o Jisu Karisito e vaka tale ga oqo na nona vakacila na rarama vakayalo. Meda raica mada na sala e vakararamataki ira kina nona tamata o Jiova ena gauna makawa, kei na sala e vakayacora kina oqo nikua.

2. E dau veivakararamataki vakacava o Jiova ni bera na gauna vakarisito?

² Kena irairai nira vola na ika43 ni Same na luve i Kora. Nira Livai, e nodra itavi dokai mera vakavulica na Lawa ni Kalou vei ira na lewenivanua. (Malakai 2:7) E macala ga ni nodra Qasenivuli Uasivi o Jiova, ra qai dau rai tale ga vua me nodra ivurevure ni vuku kece ga. (Aisea 30:20) E masuta na daunisame: “Kemuni na noqu Kalou, . . . mo ni tala mai na nomuni rarama kei na nomuni dina: me rau tuberi au tiko; me rau kauti au ki na nomuni ulu-ni-vanua tabu, kei na nomuni tikotiko.” (Same 43:​1, 3) O Jiova ena vakavulici ira tiko ga na Isireli ena nona sala ke ra yalodina tiko ga vua. Oti tale e vica na senitiuri, e qai vakaraitaka vei ira o Jiova na rarama kei na dina e dua tani sara na kena ivakatagedegede. E vakayacora oqo na Kalou ena nona talai Luvena mai.

3. Ena sala cava e vakatovolei ira kina na Jiu na ivakavuvuli i Jisu?

³ E “rarama kei vuravura” dina na Luve ni Kalou o Jisu Karisito ena gauna e mai bula kina vakatamata e vuravura. (Joni 8:12) E “vuqa na ka sa vakavulici ira kina [na tamata] ko koya e na vosa vakatautauvata”​—na veika vovou. (Marika 4:2) A kaya vei Ponitio Pailato: “Sa sega ni vakavuravura na noqu matanitu.” (Joni 18:36) Oqo e vakasama vou vua e dua na kai Roma, vakauasivi sara vei ira na Jiu dau boletaka nodra vanua baleta nira nanuma ni Mesaia ena vakavuna me soro na matanitu levu o Roma, qai vakalesui Isireli ena kena lagilagi makawa. E vakacila tiko ga o Jisu na rarama mai vei Jiova, ia era sega ni taleitaka na iliuliu Jiu na nona vosa, nira taleitaka vakalevu cake o ira “me vakarokorokotaki ira ko ira na tamata, ka vakalailai ga me vakarokorokotaki ira na Kalou.” (Joni 12:​42, 43) Levu era via kukube voli ga ena nodra vakasama vakavanua, era sega ni via ciqoma na rarama vakayalo kei na ka dina mai vua na Kalou.​—Same 43:3; Maciu 13:15.

4. Eda kila vakacava ni se vo tale tu e levu na ka mera kila na tisaipeli i Jisu?

⁴ Ia, e so na tagane kei na yalewa yalomalumalumu era marau mera ciqoma na ka dina e vakavulica o Jisu. Era tubu o ira oqo ena nodra kila na inaki ni Kalou. Ia, ni voleka ni mai cava na bula nei nodra Qasenivuli e vuravura, se vo levu ga na ka mera vulica. E tukuna vei ira o Jisu: “Sa vuqa na ka sa vo me’u tukuna vei kemudou, ia dou sa sega ni rawata edaidai.” (Joni 16:12) Kena ibalebale ni levu tale na ka dina ni Kalou e se vo mera kila na tisaipeli.

Serau Tiko ga Mai na Rarama

5. Na taro cava a basika ena imatai ni senitiuri, o cei e vakacolati ena kena wali?

⁵ Sa qai ramase ga na rarama ni sa vakaturi oti mai na mate o Jisu. Ena dua na raivotu e soli vei Pita, e vakaraitaka kina o Jiova ni sa rawa nira mai imuri i Karisito na kai Matanitu Tani tawacili. (Cakacaka 10:​9-17) Oqo e ka vou! Ia, e qai basika mai kina e dua tale na taro: Ena vinakata beka o Jiova mera cili na kai Matanitu Tani oqo nira sa lotu Vakarisito? A sega ni saumi na taro oqo ena raivotu, yaco kina me vakavu veileti vakalevu ena kedra maliwa na lotu Vakarisito. Dodonu me wali totolo na veileti oqo de vakaleqa na duavata ni ivavakoso. O koya gona, era soqoni vata mai Jerusalemi ‘na yapositolo kei ira na qase mera bosea na ka oqo.’​—Cakacaka 15:​1, 2, 6.

6. Na cava soti eratou a cakava na yapositolo kei ira na qase ena nodratou dikeva na ka e baleta na cili?

⁶ Era na vakadeitaka vakacava na tiko ena bose oya na loma ni Kalou vei ira na kai Matanitu Tani era sa mai vakabauta? E sega ni tala mai e dua na agilosi o Jiova me mai liutaka na veivosaki, e sega tale ga ni vakaraitaka vei ira na tiko e dua na raivotu. Ia, sega ni kena ibalebale oya ni ratou sa sega ni walia rawa na veileti na yapositolo kei ira na qase. Eratou rogoca na nodra ivakamacala na lotu Vakarisito Jiu era a raica mai na nona tekivu veitaratara na Kalou kei ira mai na veimatanitu tani kei na nona sovaraka na yalona tabu vei ira na kai Matanitu Tani tawacili. Era rai tale ga ina iVolatabu mera dusimaki kina. Kena itinitini ni sa qai vakamacalataka na tisaipeli o Jemesa na ka e vakatura, me yavutaki mai na rarama ni iVolatabu. Nira dikeva na veika e so a yaco, sa qai matata mai na loma ni Kalou. O ira mai na veimatanitu tani e sega ni gadrevi tale mera cili me qai vakadonui ira o Jiova. Sega ni wawa o iratou na yapositolo kei ira na qase ena nodra biuta vakaivola na ka e sa lewai me rawa ni nodra idusidusi na lotu Vakarisito.​—Cakacaka 15:​12-29; 16:4.

7. Ena sala cava era toso kina na lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri?

⁷ Era via kubeta toka ga na iliuliu ni lotu Vakajiu na nodra ivakavuvuli makawa na tubudra, ia e levu na Jiu lotu Vakarisito era marau nira ciqoma na kila vou me baleta na loma ni Kalou e vauci ira na kai Matanitu Tani, dina ga ni nodra ciqoma oqo ena kena ibalebale mera veisautaka vakadua na nodra rai me baleti ira na kai Matanitu Tani. E vakalougatataki ira o Jiova ena nodra yalomalumalumu, mai “vakataudeitaki vakakina na veisoqosoqo lewe ni lotu e na vakabauta, a ra sa tubu talega e na veisiga me ra lewe vuqa.”​—Cakacaka 15:31; 16:5.

8. (a) Eda kila vakacava ni na qai vakacilai ga mai vakalevu na rarama ni cava na imatai ni senitiuri? (b) Na taro bibi cava soti eda na vakarau veivosakitaka?

⁸ E cila tiko ga na rarama ena loma taucoko ni imatai ni senitiuri. Ia, a sega ni vakatakila taucoko o Jiova na veibasoga ni nona inaki vei ira na lotu Vakarisito taumada. A tukuna na yapositolo o Paula vei ira na nona itokani lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri: “Edaidai eda sa raica me vaka na titiro e nai iloilo buawa.” (1 Korinica 13:12) Na iloilo buawa e sega ni raici kina vakamatata na ka. O koya gona, ni se qai tekivu, ena sega ni serau vinaka sara na rarama vakayalo. Ni ratou mate na yapositolo a via buawa vakalailai na rarama, ia ena noda itabagauna oqo, sa sega ni taqei rawa na kilaka vakaivolatabu. (Taniela 12:4) E vakararamataki ira vakacava nona tamata o Jiova ena gauna oqo? Na cava e dodonu meda cakava ni vakarabailevutaka o Jiova na noda kila na iVolatabu?

Serau Tiko ga na Rarama

9. Na ivakarau ni vuli iVolatabu yaga qai uasivi cava era taurivaka na Gonevuli ni iVolatabu taumada?

⁹ Ena noda itabagauna oqo, e qai tekivu basika mai vakalailai na rarama ni sa vakarau cava na ika19 ni senitiuri ena nodra soqo vata e dua na ilala tagane kei na yalewa lotu Vakarisito mera vulica na iVolatabu. Era tauyavutaka e dua na iwalewale rawarawa ni vuli iVolatabu. Me dua e taroga e dua na taro; sa ra na qai vakaitavi na lewe ni ilawalawa ena nodra vakadeuca na tikinivolatabu kece e rawa ni vakayagataki me saumi kina na taro oqo. Ni laurai ni via veicoqacoqa e dua na tikinivolatabu kei na dua tale, era na raica na lotu Vakarisito dau sasaga oqo mera vakasotari rau vata. Era duidui na Gonevuli ni iVolatabu (na yacadra na iVakadinadina i Jiova ena gauna oya) mai vei ira na iliuliu ni lotu ena gauna oya ena nodra saga me dusimaki ira ga na iVolatabu, sega ni nodra ivakavuvuli na qase se vakabauta vakatamata. Nira sa raica vinaka na veitikina kece ena iVolatabu, sa ra qai dau vola na ka era vakadonuya vata. Ena sala oqo, e sa qai matata kina vei ira e levu sara na yavu ni ivakavuvuli ena iVolatabu.

10. Na ivola ivukevuke yaga cava ni iVolatabu e vola o Charles Taze Russell?

¹⁰ Vei ira na Gonevuli ni iVolatabu, e dua e vakasakiti sara o Charles Taze Russell. E vola o koya e ono na ivola ivukevuke yaga ni vuli iVolatabu e yacadra ga vakadua na Studies in the Scriptures. E via vola o Brother Russell e dua tale na ivola me kena ikavitu, me vakamacalataka na ivola na Isikeli kei na Vakatakila. “Ni sa na soli vei au na kena idola, au sa na vola sara na iKavitu ni iVola.” Ia e qai tomana: “Ke nanuma na Turaga me solia na kena idola vua tale e dua, sa na qai lai vola o koya oqori.”

11. E lako vata vakacava na gauna kei na noda kila na inaki ni Kalou?

¹¹ Na veika e tukuna oqori o C. T. Russell e macala kina e dua na ka bibi me baleta na noda kila e so na tikina mai na iVolatabu​—na gauna. E kila o Brother Russell ni sega ni rawa ni lewa na rarama me vakacilavi totolo ina ivola na Vakatakila, me vaka ga na nona sega ni lewa e dua e taubale ni se buto me vakatotolotaka na cila ni matanisiga.

Vakatakilai​—Ia Ena Gauna Lokuci ni Kalou

12. (a) Na gauna cava e gauna vinaka duadua ena kilai vinaka kina na parofisai ena iVolatabu? (b) E macala mai na ivakaraitaki cava ni noda kila na parofisai mai na iVolatabu e vakatau ena gauna lokuci ni Kalou? (Raica na ivakamacala e ra.)

¹² Me vakataki iratou ga na yapositolo ena nodratou qai kila e levu na parofisai me baleti koya na Mesaia ni sa mate oti kei na nona vakaturi o Jisu, na lotu Vakarisito tale ga nikua ena qai kila vinaka duadua ga na parofisai ena iVolatabu ena gauna era sa vakayacori oti kina. (Luke 24:​15, 27; Cakacaka 1:​15-21; 4:​26, 27) E ivola ni parofisai na Vakatakila, eda namaka gona meda na qai kila vinaka sara ena gauna e sa na qai vakayacori kina na ka e yalataka. Me kena ivakaraitaki, e sega ni rawa ni kila vinaka o C. T. Russell na ibalebale ni manumanu kila kulakula e cavuti ena Vakatakila 17:​9-11, baleta ni isoqosoqo e kena ivakatakarakara na manumanu kila oya, na Matabose Makawa Kei Vuravura kei na Matabose Vou, erau a qai tauyavu ni sa mate oti.a

13. Na cava e dau yaco ena so na gauna ni serau na rarama ena dua na ulutaga vakaivolatabu?

¹³ Nira sa raica rawa na lotu Vakarisito taumada ni rawa nira mai lewe ni ivavakoso na kai Matanitu Tani tawacili, sa qai vakavuna na veisau oya e dua tale na taro, mera sa na mai cili beka o ira oqo se sega. Oqo e vakavuna me ratou dikeva tale vakavinaka na yapositolo kei ira na qase na ka e baleta na cili. Na kena ilakolako vata ga oqo e laurai tale ga edaidai. Ena so na gauna, na caudre mai ni dua na rarama me baleta e dua na ulutaga vakaivolatabu e vakavuna vei ira na dauveiqaravi lumuti ni Kalou, “na dauveiqaravi yalo dina ka vuku,” mera dikeva e so tale na ulutaga era veivolekati, me vaka eda na raica ena dua na kena ivakaraitaki wale tiko ga oqo.​—Maciu 24:​45, VV.

14-16. E mai veisautaka vakacava noda kila na ibalebale ni Isikeli wase e 40 ina 48 na veisautaki ni noda rai me baleta na valenisoro vakayalo?

¹⁴ Ena 1971, e taba kina ena ivola “The Nations Shall Know That I Am Jehovah”​—How? e dua na ivakamacala ni parofisai i Isikeli. E dua na wase ni ivola e vakamacalataka vakalekaleka na nona raivotutaka o Isikeli na valenisoro. (Isikeli, wase e 40-​48) A vakabibitaki ena gauna oya na sala ena vakayacori kina ena vuravura vou na raivotu i Isikeli me baleta na valenisoro.​—2 Pita 3:13.

¹⁵ Ia, e veisautaka na ka eda sa kila tu me baleta na raivotu i Isikeli na ulutaga e rua a tabaki ena Watchtower, 1 Tiseba, 1972. E vakamacalataki ena rua na ulutaga oqo na valenisoro levu vakayalo a tukuna na yapositolo o Paula ena Iperiu wase e 10. E vakamacalataka na Watchtower ni Loqi Tabu kei na rara e loma ni valenisoro vakayalo erau vakaibalebaletaka na kedra ituvaki na lumuti nira se tiko voli e vuravura. Ni qai railesuvi na Isikeli wase e 40 ina 48 ni oti tale e vica vata na yabaki, sa qai laurai ni sa yavala sara tu ga nikua na veiqaravi ena valenisoro vakayalo, kena ibalebale oya ni sa toso sara tiko ga ena gauna oqo na cakacaka ena valenisoro e raivotutaka o Isikeli. Ena sala cava?

¹⁶ Ena raivotu i Isikeli, era laurai na bete nira veilakoyaki voli ena buturara ni valenisoro ena nodra qaravi ira tiko na yavusa era sega ni bete. E matata ni o ira na bete oqo era vakatakarakarataki ira na “matabete vakaturaga,” o ira na dauveiqaravi lumuti i Jiova. (1 Pita 2:9) Ia, era na sega ga ni veiqaravi ena buturara ni valenisoro e vuravura ena loma ni Duanaudolu na Yabaki ni Veiliutaki i Karisito. (Vakatakila 20:4) Ena levu ga na gauna oya, se gauna kece sara ga oya, era na qaravi koya tiko kina na Kalou na lumuti ena Loqi Tabu Sara ni valenisoro vakayalo, mai “lomalagi dina ga.” (Iperiu 9:24) Nira laurai na bete nira veilakoyaki tiko ena buturara ni valenisoro ena raivotu i Isikeli, kena ibalebale ni vakayacori sara tiko ga ena gauna oqo na raivotu oya, nira se tiko ga e vuravura e so na lumuti. Na itabataba ni 1 Maji, 1999 ni ivoladraudrau oqo e sa qai vakadodonutaka na tikina oqo. O koya gona, ena icavacava ni ika20 ni senitiuri oqo, sa qai cila mai kina na rarama vakayalo ena parofisai i Isikeli.

Dau Yalorawarawa Mo Veisautaka Nomu Rai

17. Na rai cava so a tu vei iko o sa veisautaka ni o sa mai kila na ka dina, e yaga vakacava oqo vei iko?

¹⁷ O koya e via kila na ka dina e dodonu me “vakamalumalumutaka na nanuma kecega me talairawarawa vei Karisito.” (2 Korinica 10:5) E sega ni dau ka rawarawa oqo, vakauasivi ke so na rai e sa vakawakana tu e lomada. Me kena ivakaraitaki, ni bera ni o vulica na ka dina me baleta na Kalou, o dau marautaka tu beka vata kei iratou na lewe ni nomu vuvale e so na olodei vakalotu. Ni o vulica na iVolatabu, o sa qai kila ni veiolodei oqori era vu mai ena lotu butobuto. Taumada e via dredre mo muria na ka o sa vulica tiko. Ia, e kaukaua cake nomu lomana na Kalou mai na nomu muria tiko ga e so na rai cala vakalotu, o sa sega kina ni qai vakaitavi ena veiolodei e vakacudruya na Kalou. Sega li ni vakalougatataka o Jiova nomu vakatulewa?​—Vakatauvatana Iperiu 11:25.

18. Na cava e dodonu meda cakava ni vakamakaretaki na ka eda dau kila tu mai na iVolatabu?

¹⁸ E dau yaga tu ga vei keda na noda cakava na ka ena kena icakacaka e vinakata na Kalou. (Aisea 48:​17, 18) Ni vakamakaretaki gona na ka eda sa kila tu me baleta e dua na tikina mai na iVolatabu, meda marautaka mada ga nida toso vata tiko kei na ka dina! Na noda vakararamataki tiko ga e ivakadei ni noda sa muria tiko na sala dodonu. Io, “na nodra sala na yalododonu sa vaka na rarama sa cila tu, sa levu cake tiko na kena rarama ka yacova na siga levu.” (Vosa Vakaibalebale 4:18) E dina, ena “buawa” beka vei keda e so na tiki ni inaki ni Kalou ena gauna oqo. Ia ena gauna lokuci ga ni Kalou, eda na qai raica vinaka kina na ka dina ena kena totoka taucoko, ia ena rawa oqo ke dei tiko ga na yavada ena “sala” dodonu. Ena gauna mada ga oqo, meda marautaka mada ga na ka dina e sa vakamatatataka mai o Jiova, da qai waraka ena vakacegu na vakamakaretaki ni kena era se sega ni matata.

19. Na cava e dua na sala eda vakaraitaka kina nida lomana na ka dina?

¹⁹ Na cava e rawa nida cakava meda vakaraitaka kina nida taleitaka na cila tiko mai ni rarama? Kena imatai, ena noda wilika vakawasoma na Vosa ni Kalou​—ke veisiga sa daumaka sara. O sa muria tiko e dua na ituvatuva tudei ni wili iVolatabu? Na Vale ni Vakatawa kei na Yadra! erau vakarautaka tale ga vei keda e levu sara na kakana vakayalo meda marautaka. Qai kena ikuri na ivola, brochure, kei na so tale na ivola era vakarautaki me baleti keda. Vakacava li na ripote veivakayaloqaqataki ni kena vunautaki na itukutuku ni Matanitu ni Kalou e dau taba ena ivolaniyabaki ni iVakadinadina i Jiova na Yearbook of Jehovah’s Witnesses?

20. E lako vata vakacava na rarama kei na ka dina mai vei Jiova, kei na noda dau tiko ena soqoni vakarisito?

²⁰ E vakasakiti dina nona sauma o Jiova na masu e cavuti ena Same 43:3. Eda wilika ena icavacava ni tikina oya: “Me rau kauti au [na nomuni rarama kei na nomuni dina] ki na nomuni ulu-ni-vanua tabu, kei na nomuni tikotiko.” Vakacava, o vakanamata tu mo na lai lewena e dua na ilawalawa vakaitamera era qaravi Jiova? Na ivakasala vakayalo e vakarautaki ena noda soqoni e dua na sala levu e veivakararamataki tiko kina o Jiova nikua. Na cava e rawa nida cakava meda taleitaka vakalevu cake kina na soqoni vakarisito? Oni sureti mo ni vakasamataka vakatitobu na tikina oqo ena ulutaga e tarava.

[iVakamacala e ra]

E Rawa Mo Sauma?

• Na cava e vakatakila mai kina vakalalai o Jiova na nona inaki?

• Era qai walia vakacava na yapositolo kei na qase e Jerusalemi na ile me baleta na cili?

• Na ivakarau ni vuli iVolatabu cava era muria na Gonevuli ni iVolatabu taumada, kei na cava e uasivi kina na ivakarau ni vuli oqo?

• Vakaraitaka mada na sala e vakatakilai mai kina na rarama vakayalo ena gauna lokuci ni Kalou.

[iYaloyalo ena tabana e 12]

E kila o Charles Taze Russell ni na qai cila ga mai na rarama ena ivola na Vakatakila ena gauna lokuci ni Kalou