Seavu na Yalo ni Vala

O EPARAMA a lewe ni mataivalu qarila ena loma ni 20 na yabaki.a Ia e sa cegu mai na ivalu, sa na sega vakadua ni lesu tale kina. E so sara mada ga na kena meca taumada era sa mai nona itokani voleka sara. Na cava na vu ni nona veisau? Na iVolatabu ga. E vakatitobutaka na rai i Eparama, e vukei koya me raica na veika e yacovi keda tiko na tamata ena rai vakalou. Na iVolatabu e kauta tani na yalo ni vala a tu vua, sa qai tekivu me vakaseavutaka na nona rarawa, lolosi, veicati, kei na yalo ca. E raica rawa ni tiko ga ena iVolatabu na iwali ni leqa ni lomana.

Ena vukea vakacava e dua na tamata na iVolatabu me seavu kina na mavoa ni lomana? Ena sega ni veisautaka na veika sa sotava oti o Eparama. Ia, na nona wilika kei na nona vakasamataka vakatitobu na Vosa ni Kalou e vakavolekataki koya vua na Dauveibuli. Sa qai tu na nona inuinui me baleta na veigauna mai muri, vaka kina na veika me vakaliuca. Sa mai vakaliuca na veika e bibi vua na Kalou. Ni tekivu yaco oqo, sa tekivu oti na mavoa ni lomana. Oqori na vu ni veisau i Eparama.

Na iValu ni Vanua

A sucu mai Aferika o Eparama ena veiyabaki ni 1930. Ni oti na iKarua ni iValu Levu, a lewa na nona vanua e dua na matanitu kaukaua ni vanua erau veitikivi, ia era vinakata na lewenivanua i Eparama mera tu vakataki ira ga. Ena 1961, a curu o Eparama ina dua na isoqosoqo ni tugalala mera vala kei ira na qarila ni matanitu kaukaua e liutaki ira tiko.

“Era keimami meca. Era lalawataka mera vakamatei keimami, keimami qai tuvanaka me keimami vakamatei ira,” e vakamacalataka o Eparama.

E levu na ituvaki a sotava o Eparama e rawa ni mate kina, sa qai dro yani i Urope ni oti e 20 na yabaki na nona vakaitavi ena ivalu. Sa voleka ni yabaki 50, e tekivu me vakasamataka na itosotoso ni nona bula ni sa qai galala nona vakasama. Na cava sa yaco ena veika a lalawataka tu? Sa na mua e vei na nona bula? E sotavi ira e so na iVakadinadina i Jiova o Eparama, sa tekivu sara me tiko ena nodra soqoni. E nanuma lesu na nona a wilika mai Aferika e dua na ivolacebaceba a solia vua e dua na iVakadinadina. E vakamacalataka na ivola oya na vuravura parataisi sa roro tiko mai kei na matanitu vakalomalagi ena qai liutaka na kawatamata. Ena yaco dina beka?

E tukuna o Eparama: “Au vulica ena iVolatabu ni sa maumau wale na veiyabaki au a vala tu kina. Na matanitu ga ena liutaka vakadodonu na kawatamata na Matanitu ni Kalou.”

Sa qai papitaiso o Eparama me dua na iVakadinadina i Jiova. Donuya oqo na nona dro mai Aferika e dua na tamata na yacana o Ropate ina koro mai Urope e tiko kina o Eparama. Erau a vala vata ena ivalu o Ropate kei Eparama ia erau dui toto ga. E dau vakasamataka o Ropate na ibalebale dina ni bula. E tamata daulotu, e kila ni yaca ni Kalou o Jiova ni sa wilika oti e so na iwase ni iVolatabu. Nira sureti Ropate e so na iVakadinadina ena ivavakoso e lewena tiko o Eparama mera vukei koya me kila vinaka cake na iVolatabu, e mani makutu.

E vakamacalataka o Ropate: “E vakatubuqoroqoro dina mai na kena itekivu na nodra vakayagataka na iVakadinadina na yaca i Jiova kei Jisu, ena nodra vakadeitaka ni rau duidui. E salavata oqori kei na ka au sa kila tu me baleta na iVolatabu. E maqosa tale ga na nodra isulusulu na iVakadinadina, era dau kauaitaki ira na tani, dina nira duidui vanua. E tarai au vakalevu na veika oqori.”

Mai na Veimecaki ina Veiwekani

Erau sa mai veiwekani vinaka sara oqo o Ropate kei Eparama, erau a dauveimecaki tu e liu. Erau veiqaravi ruarua tiko vakatabakidua ena dua ga na ivavakoso ni iVakadinadina i Jiova. “Au dau vakasamataka ena gauna ni ivalu se rawa vakacava mera veivaluvaluti tiko na lewenivanua veivolekati oqo​—e vuqa vei ira era lotu vata​—mera dau veicati,” e vakamacalataka o Eparama. “Keirau lotu vata kei Ropate, ia keirau veimecaki ena ivalu. Qo keirau sa iVakadinadina i Jiova ruarua, e sa mai vakaduavatataki keirau na neirau vakabauta.”

“Oqori na duidui,” e kuria o Ropate. “Keirau sa mai lewena e dua na vakabauta, keirau sa tiki ni dua ga na mataveitacini dina. Keirau sa na sega ni vakaitavi tale ena ivalu.” E vakayacoka vakalevu na iVolatabu ena lomadrau na rua na veimecaki kaukaua oqo e liu. Sa mai sosomitaka tiko vakamalua na veicati kei na yaloca na veivakabauti kei na veiwekani.

Ena gauna erau a vala vata tiko kina o Eparama kei Ropate, erau a valataka tale tiko ga na nodrau dui vanua veitikivi e rua tale na cauravou. Sega ni dede ena qai vakaseavutaka tale ga na nodrau yalo ni vala na iVolatabu. Ena sala cava?

Vakamatea​—Qai Mate Vaka e Dua na Qaqa

A tuberi o Keverieli ena dua na vuvale lotu, qai vakavulici vei koya ni vala tiko na nona vanua ena dua na ivalu ni lotu. Ni sa yabaki 19, e bole me curu ina mataivalu, me lai vala sara. Tinikatolu na vula na nona vala tiko ena uto ni veiraravui, ena so na gauna e rauta ga ni dua veimama na kilomita mai vei ira na meca. “Au se nanuma vinaka tiko e dua na gauna,” e talanoataka. “E kaya na neitou iliuliu nira na ravuravu mai na meca ena bogi oya. Keimami sa vakavakarau vinaka dina, ni keimami bololaka tiko na neimami mota ena bogi taucoko.” E wiliki ira na kai vanua veitikivi oya mera kena meca, e dodonu mera mate. “Au nanuma ni dodonu meu vakamatei ira na kena levu ga au rawata. Oti oya, me vaka ga na rai vakasotia, meu qai mate vaka e dua na qaqa.”

Sa qai tuburi Keverieli na yalolailai. E dro ina veiulunivanua, yaqava yani na iyalayala ni dua na vanua e sega ni vala tiko, qai lako sara yani i Urope. E taroga tiko ga vua na Kalou se cava sa rui dredre kina na bula, de dua oqo e sala ni nona veivakaitotogitaki. Sa qai sotavi ira na iVakadinadina i Jiova, era vakaraitaka vua mai na iVolatabu na vu ni leqa.​—Maciu 24:3-14; 2 Timoci 3:1-5.

Na levu ga ni nona vulica o Keverieli na iVolatabu, na levu ni nona raica rawa na kena dina. “Au vulica ni rawa nida bula tawamudu ena dua na vuravura parataisi. Ia oqori sara ga na ka au a dau diva tu niu se gone.” E vakacegui Keverieli na iVolatabu, e sa qai iwali ni loma bibivoro. Sa qai tekivu seavu yani vakamalua na nona lomaleqa levu. Ena gauna e qai sotavi Taniela kina, e dua na kena meca e liu, sa oti na nona cudru. Ia na cava na vu ni nona lako i Urope o Taniela?

“Ni Vukei Au ke Oni Bula Dina Tiko!”

A tuberi o Taniela ena lotu Katolika e qai kacivi ina mataivalu ni sa yabaki 18. E lai vala ena ivalu vata a vala kina o Keverieli ia ena ito kadua. Volekata na uto ni ivalu, e qai lauvana na taqe a vodo tiko kina o Taniela. Era mate na nona itokani, e mavoa sara vakaca o koya qai kau yani vakavesu. A lai vula vica vata e valenibula kei na dua na keba ni se bera ni vakau yani ina dua na vanua e sega ni caka tiko kina na veivaluvaluti. Sa mai tu taudua qai vakaloloma, e nanuma me sa vakamatei koya ga. E qai masu vua na Kalou o Taniela: “Ni vukei au ke oni bula dina tiko!” Era sikovi koya yani na iVakadinadina i Jiova ena siga ga e tarava, e vakaceguya na lomana na nodra ivakamacala. Sa qai lako yani i Urope me vaka e dua na isenivalu. E lai vakasosoqonivata tale kei ira na iVakadinadina o Taniela, e mani vulica sara na iVolatabu. E vakamamadataka na nona lomanuiqawaqawa kei na veicati na veika e sa vulica.

Erau sa mai veiwekani vinaka sara o Keverieli kei Taniela, erau sa mai tiki ni dua na mataveitacini vakayalo ni rau sa papitaiso me rau iVakadinadina i Jiova. “Na noqu lomani Jiova kei na noqu sa mai kila na iVolatabu e vukei au me tu vei au na rai vakalou. Sa sega tale ni kequ meca o Taniela. Ke a ka ni reki sara vei au ena vica na yabaki sa oti meu a vakamatei koya. Sa mai moica na lomaqu na iVolatabu—niu sa bolea oqo meu mate ena vukuna,” e kaya o Keverieli.

“Au a raici ira na tamata duidui lotu kei na veivanua era veivakamatematei,” e kaya o Taniela. “Qai o ira sara mada ga era lotu vata era dui toto ena ivalu era qai veivakamatematei. Au dau beitaka ga kina na Kalou. Qo au sa qai kila ni o Setani ga e vakavuna na ivalu kece. Keirau sa mai veitokani ena vakabauta kei Keverieli. Keirau sa na sega tale vakadua ni lai vala!”

‘Bula na Vosa ni Kalou Qai Kaukaua’

Na cava na vu ni veisau levu eratou sotava o Eparama, o Ropate, o Keverieli, kei Taniela? E rawa vakacava me seavu mai na lomadratou na titobu ni veicati kei na yalorarawa?

O iratou yadudua oqo eratou wilika, eratou vakasamataka vakatitobu, qai ratou vulica na ka dina mai na iVolatabu, o koya e ‘bula qai kaukaua.’ (Iperiu 4:12) O koya e vakavuna na iVolatabu na Dauveibuli, e rawa ni vakayacoka vua na tamata lomavinaka me vakarorogo, me vuli tale ga. “Sai koya na Kalou sa vakavuna nai Vola Tabu kecega, a sa yaga oqo mei vakavuvuli, me vunauca na ca, me ia kina na vakadodonutaki, me ia kina na vakatavuvuli e na ka e dodonu.” Ni vakalaiva e dua na dauwiliwili me vakamuai koya na iVolatabu, e sa ciqoma kina e dua na ituvatuva vou me dusimaki koya. Sa tekivu vulica na rai i Jiova. E levu na ka vinaka ena kauta mai na ituvatuva vou oqo, wili kina na vakaseavutaki ni yalo ni vala.​—2 Timoci 3:16.

E vakamacalataki ena Vosa ni Kalou ni sega ni dua na vanua, na matatamata se kawatamata e vinaka cake mai na dua tale. “Ni sega ni dau vakaduiduitaka na tamata na Kalou. Ia sa dau vinakati ira kece ga era dau vakarokorokotaki koya ka dau cakava na ka e dodonu.” Ena vukea tiko na dauwiliwili e vakabauta na ka dina oqori me valuta kina na yalo ni veicati vakamatatamata se duidui vanua.​—Cakacaka 10:34, 35, VV.

E vakaraitaka na veiparofisai vakaivolatabu ni sa vakarau vakaisosomitaka na Kalou na ituvaki ni veiliutaki vakatamata ni gauna oqo ina nona Matanitu Vakamesaia. Ena vakayagataka na Kalou na matanitu oqo me “vakaotia nai valu mai nai yalayala kei vuravura.” Era na qai muduki vakadua o ira kece era vakavuna, era veiuqeti tale tiko ga ina ivalu. Era na vakaturi o ira na mate ena ivalu me rawa nira sasagataka na bula ena vuravura parataisi. Ena sega tale ni na drotaki bula e dua mai vua na dauveivakatotogani se na dauveivakararawataki.—Same 46:9; Taniela 2:44; Cakacaka 24:15.

E kaya na iVolatabu me baleti ira na tamata era na bula ena gauna oya: “A ra na tara vale, ka tiko kina; era na tea eso na were-ni-vaini, ka kania na vuana; era na sega ni tara, ka tiko kina na tamata tani: . . . Era na sega ni oca walega, se vakasucu gone me ka ni rarawa vei ira.” Ena vakavinakataki kece na ka e ca, era na maca kece na mavoa. Ena kau tani na lolosi kei na rarawa mai na loma ni tamata ke vakabauti na inuinui oqori.​—Aisea 65:21-23.

Sa iwali dina ga ni lomaleqa na iVolatabu. E sa tekivu vakaseavutaka na yalo ni vala na kena ivakavuvuli. O ira na dau veimecaki tu e liu era sa mai umani vata me dua ga na mataveitacini e vuravura raraba. Sa na tomani tiko ga yani na veivakabulai oqo ina ituvaki vou ni Kalou me yacova ni sa oti vakadua na veicati kei na veivala, na rarawa kei na lolosi, ena loma ni tamata. Sa yalataka tu na Dauveibuli ni “[na] sega ni nanumi na ka eliu, ena sega ni curu tale ki na lomamudou.”​—Aisea 65:17.

[iVakamacala e ra]

[Tikina bibi ena tabana e 4]

“Au vulica ena iVolatabu ni sa maumau wale na veiyabaki au a vala tu kina”

[Tikina ena tabana e 5]

E vakayacoka vakalevu na iVolatabu ena lomadra na dauveimecaki kaukaua tu e liu

[Tikina ena tabana e 6]

Sa mai sosomitaka tiko vakamalua na veicati kei na yaloca na veivakabauti kei na veiwekani

[Tikina ena tabana e 6]

Ni vakalaiva e dua na dauwiliwili me vakamuai koya na iVolatabu, e sa ciqoma kina e dua na ituvatuva vou me dusimaki koya

[iYaloyalo ena tabana e 7]

O ira a veimecaki tu e liu era sa mai umani vata ena dua ga na mataveitacini e vuravura raraba

[iTaba ni Credit Line ena tabana e 4]

Refugee camp: UN PHOTO 186811/J. Isaac