Ena Vauci Iko Beka na Veivakalougatataki i Jiova?

“Ena yacovi kemuni na ka ni veivakalougatataki kecega oqo, ka vauci kemuni, kevaka ko ni na vakarorogo ki na vosa i Jiova na nomuni Kalou.”—VAKARUA 28:2.

1. A vakatau ina cava na nodra vakalougatataki se cudruvi na Isireli?

NI VAKARAU cava na nodra lako voli ena vanualiwa na Isireli me 40 na yabaki, era mai keba toka ena buca o Moapi. Era sa raica toka na Vanua Yalataki. E vola e kea o Mosese na ivola na Vakarua, na ivola e vakaraitaki kina na veivakalougatataki kei na veicudruvi. Ke ra “vakarorogo ki na vosa i Jiova” na Isireli nira talairawarawa vua, ena “vauci” ira na veivakalougatataki. E lomani ira o Jiova baleta nira nona “matanitu talei” qai vinakata tale ga me vakaraitaka nona kaukaua ena vukudra. Ia ke ra sega ni vakarorogo vua, era na cudruvi.—⁠Vakarua 8:10-14; 26:18; 28:2, 15.

2. Na cava na ibalebale ni vosa vakaiperiu ni “vakarorogo” kei na “vauci” ena Vakarua 28:⁠2?

² Na vosa vakaiperiu ni “vakarorogo” ena Vakarua 28:2 e kena ibalebale e dua na ka e caka tiko ga. E sega ni vinakati mera rogoci Jiova ga ena so na gauna na nona tamata; ia me sa nodra ivakarau ni bula sara ga. Ena qai rawa kina me vauci ira na veivakalougatataki. Na vosa vakaiperiu ni “vauci” e vosa e vakayagataki ena vakasasa manumanu e kena ibalebale “mo toboka” se “tara.”

3. Eda na vakadamurimuri Josua vakacava, na cava e rui bibi kina?

³ E digitaka me vakarorogo vei Jiova na nodra iliuliu na Isireli o Josua, oya na vuna e vakalougatataki kina. E kaya o Josua: “Ni digitaki koya edaidai kemuni na qarava; . . . ia koi au kei ira na noqu lewe-ni-vale, keitou na qaravi Jiova.” Era sauma na tamata: “Me yawa sara vei keimami me keimami laivi Jiova me la’ki qarava na kalou tani eso.” (Josua 24:15, 16) Ni totoka na ivakarau ni rai nei Josua, e dua kina vei ira na le vica ga mai vei ira na nona itaba era curu ina Vanua Yalataki. Eda sa tu oqo ena ilago ni dua na Vanua Yalataki e uasivi cake—⁠na vuravura parataisi e levu cake sara na kena veivakalougatataki mai na kena ena gauna i Josua, mera na taukena o ira e vakadonuya na Kalou. Ena vauci iko beka na veivakalougatataki oya? Ena rawa kevaka o vakarorogo tiko ga vei Jiova. Me vukei iko, vakasamataka na kedra itukutuku na matanitu o Isireli kei na nodra ivakaraitaki e so vei ira.​—Roma 15:4.

Vakalougatataki se Cudruvi?

4. Ni rogoca na masu i Solomoni, na cava e solia vua na Kalou, meda raica vakacava na veivakalougatataki oya?

⁴ A vakalougatataki ira vakalevu na Isireli o Jiova ena gauna a veiliutaki tiko kina o Tui Solomoni. Era tiko vinaka qai sautu na vanua. (1 Tui 4:25) E kilai levu ni vutuniyau o Solomoni, a sega ga ni kerea vua na Kalou me vutuniyau vakayago. Ia, ena gauna e se gone kina, ni se lailai nona kila, e kerea ga na loma e talairawarawa. E vakadonuya o Jiova na nona kerekere ni a solia vua na vuku kei na kilaka. Na vuku oya e vukei Solomoni me lewai ira vinaka na tamata, ni kila vinaka na ka e vinaka kei na ka e ca. Dina ni solia tale ga na Kalou na iyau kei na rogo se dokai, e marautaka vakalevu ga o Solomoni ni se cauravou na yaga ni vutuniyau vakayalo. (1 Tui 3:9-13) Se da vutuniyau se sega, eda marautaka ga na veivakalougatataki e solia o Jiova nida vutuniyau kina vakayalo!

5. Na cava e yaco nira sa sega ni vakarorogo tiko ga vei Jiova o ira na Isireli kei na Juta?

⁵ Era sega ni vakavinavinakataka na Isireli na veivakalougatataki i Jiova. Era qai cudruvi baleta nira sega ni vakarorogo tiko ga vua. E kabai ira na meca rau qai kau vakavesu na matanitu o Isireli kei Juta. (Vakarua 28:36; 2 Tui 17:22, 23; 2 Veigauna 36:17-20) Era vulica rawa beka na tamata ni Kalou ni dau vauci ira ga na vakarorogo tiko vei Jiova na nona veivakalougatataki? A rawa vei ira na ivovo ni Jiu era suka ina nodra vanua ena 537 B.S.K. mera vakaraitaka ni sa tiko vei ira na ‘yalo e vuku’ nira sa raica na yaga ni vakarorogo tiko ga vua na Kalou.​—Same 90:12.

6. (a) Na cava e talai rau kina o Akeai kei Sakaraia o Jiova me rau lai parofisai vei ira na nona tamata? (b) Na ivakavuvuli cava e tiko ena itukutuku ni Kalou ena gusu i Akeai?

⁶ Era cakava e dua na icabocabonisoro o ira na Jiu era lesu ina nodra vanua oqo ra qai tekivu tara na valenisoro e Jerusalemi. Ia ni kaukaua na veitusaqati era sotava, era tini yalolailai mani tao kina na tara ni valenisoro. (Esera 3: 1-3, 10; 4:1-4, 23, 24) Era sa tekivu vakaliuca na veika e baleti ira ga. Oya na vuna e talai rau kina na parofita o Akeai kei Sakaraia na Kalou me rau vakayaloqaqataki ira na tamata mera tomana na sokalou dina. E kaya o Jiova ena gusu i Akeai: “Sa kena gauna li vei kemudou, mo dou tiko e na nomudou veivale e botani, ia na vale oqo [ni sokalou] sa rusa koto ga? . . . Dou vakananuma mada ki na nomudoui valavala. Sa ka levu dou sa kaburaka, ia sa ka lailai dou sa yauta mai; dou sa kana, ka sega ni mamau kina. . . . Ia ko koya sa saumi e na nona cakacaka sa tugana ki na taga sa cicila.” (Akeai 1:4-6) E sega ni vakalougatataki keda o Jiova ke da vakaliuca na veika vakayago mai na veika vakayalo.​—Luke 12:15-21.

7. Na cava e kaya kina o Jiova vei ira na Jiu: “Dou vakananuma mada ki na nomudoui valavala”?

⁷ Nira kauaitaka vakalevu na Jiu na nodra bula e veisiga, era sa lai guilecava ni veivakalougatataki i Jiova ena nona vakatauca na uca kei na vuavuaivinaka ni ka era tea e vakatau tiko ena nodra talairawarawa vua na Kalou, bau kina ena gauna era tusaqati tiko kina. (Akeai 1:9-11) Sa rauta me tau vei ira na ivakaro: “Dou vakananuma mada ki na nomudoui valavala”! (Akeai 1:7) E vaka ni tukuna tiko vei ira o Jiova: ‘Ni vakasamataka! E tawayaga na nomuni qarava na nomuni iteitei ke sa rusa koto na vale meu sokaloutaki kina.’ E qai tara na lomadra na nodrau vosa na parofita i Jiova, nira tomana na nodra tara na valenisoro, me yacova ni vakaoti ena 515 B.S.K.

8. Na cava e vakarota o Jiova mera cakava na Jiu ena gauna i Malakai, ena vuku ni cava?

⁸ E muri, ena gauna i Malakai na parofita, era baci malumalumu tale vakayalo na Isireli, nira sa vakacabora tiko na isoro e sega ni dodonu me cabori vua na Kalou. (Malakai 1:6-8) Oya na vuna e vakaroti ira kina o Jiova mera kauta mai na isigana ina nona lololo mera vakatovolei koya kina, mera raica kina ni na dolava se sega na katuba ni lomalagi me sovaraka vei ira na veivakalougatataki mera sautu dina sara. (Malakai 3:10) E tawayaga wale na nodra ogataka voli na Jiu na veika ena solia vei ira na Kalou kevaka wale ga era rogoca tiko na nona vosa!​—2 Veigauna 31:10.

9. O cei na lewe tolu eda na raica na kedratou itukutuku ena iVolatabu?

⁹ E sega ga ni vakamacalataka na iVolatabu na kena itukutuku na matanitu o Isireli, e vakamacalataka tale ga na kedra itukutuku e levu na tamata era vakalougatataki se ra cudruvi, ni vakatau ena nodra rogoci Jiova tiko ga se sega. Meda raica mada se cava eda na vulica vei iratou e lewe tolu—⁠o Poasa, Nepali, kei Ana. De vinaka mo wilika na ivola na Ruci kei na 1 Samuela 1:1–2:21 kei na 1 Samuela 25:2-42.

Rogoca na Kalou o Poasa

10. Erau tautauvata vakacava o Poasa kei Nepali?

¹⁰ Dina ga ni duidui na gauna erau bula kina o Poasa kei Nepali, ia e vica na ka erau tautauvata kina. Erau vakaitikotiko ruarua ena vanua o Juta. Erau vaqele levu rau qai vutuniyau, e rawa ruarua vei rau me rau lomana e dua e gadreva na veivuke. Ia oya sara ga na vanua erau duidui kina.

11. E vakaraitaka vakacava o Poasa ni vakarorogo tiko ga vei Jiova?

¹¹ A bula o Poasa ena nodra gauna na dauveilewai kei Isireli. E dau dokai ira na tani, era dokai koya tale ga na nona tamata cakacaka dautatamusuki. (Ruci 2:4) Ni talairawarawa ina Lawa o Poasa, e dau vakadeitaka me kua ni tamusuki na tutu ni nona were me rawa kina vei ira na dravudravua mera tamusuka. (Vunau ni Soro 19:9, 10) Na cava e cakava o Poasa ni rogoca na kedrau itukutuku o Ruci kei Neomai qai raica tale ga na nona saga voli o Ruci me qaravi vugona sa kena marama? E vakatarai Ruci me tatamusuki kei ira na nona tamata cakacaka ena loma ni nona were. E vakaraitaka ena nona vosa kei na ka e cakava ni o Poasa e kaukaua vakayalo qai dau vakarorogo vei Jiova. Oya na vuna e vakalougatataki koya kina na Kalou.​—Vunau ni Soro 19:18; Ruci 2:5-16.

12, 13. (a) E vakaraitaka vakacava o Poasa na nona doka na lawa i Jiova me baleta na veivoli lesu? (b) E vauci Poasa vakacava na veivakalougatataki ni Kalou?

¹² Na ivakadinadina levu duadua ni nona dau rogoci Jiova tiko ga o Poasa oya nona doka na lawa ni Kalou me baleta na veivoli lesu. E saga vakaukaua o Poasa me tiko dei ena vuvale i Elimeleki na ivotavota nei Elimeleki, na wati Neomai sa mate. Ni muri na lawa ni nona vakawatitaki nona daku, e dodonu me vakawati na yada kei na weka i watina voleka duadua me rawa ni sucu kina e dua na tagane me taukena na ivotavota i tagane sa mate. (Vakarua 25:5-10; Vunau ni Soro 25:47-49) E sosomitaki Neomai o Ruci baleta ni sa sivia na yabaki ni vakaluveni o Neomai. Ni sega ni via vukei Neomai e dua na weka i watina voleka cake, sa qai vakawatitaki Ruci o Poasa. E vakatokai na luvedrau tagane o Opeti me luve i Neomai me rawa kina ni taukena na ivotavota nei Elimeleki.​—Ruci 2:19, 20; 4:1, 6, 9, 13-16.

¹³ E vakalougatataki vakalevu o Poasa baleta ni muria na lawa ni Kalou. Rau vakalougatataki kei Ruci ena vuku i Opeti ni rau yaco tale ga me rau itubutubu i Jisu Karisito. (Ruci 2:12; 4:13, 21, 22; Maciu 1:1, 5, 6) Eda vulica mai na nona sega ni nanumi koya ga o Poasa nira vauci ena veivakalougatataki o ira na dau loloma era cakava na ka e vinakata na Kalou.

Sega ni Vakarorogo o Nepali

14. E tagane vakacava o Nepali?

¹⁴ E sega ni vakataki Poasa o Nepali baleta ni sega ni vakarorogo vei Jiova. E beca na lawa ni Kalou: “Mo lomani koya ga na kai nomu me vaka ko sa lomani iko.” (Vunau ni Soro 19:18) E sega ni kauaitaka na veika vakayalo o Nepali; e “yalotakelo, ka sa ca na nonai valavala.” Era kilai koya na nona tamata me “luve ni vu-ni-ca.” E vakayacani donu o koya, ni ibalebale ni Nepali na “lialia.” (1 Samuela 25:3, 17, 25) Na cava e cakava o Nepali ena gauna a rawa ni vakaraitaka kina na nona loloma vei Tevita na lumuti i Jiova?​—1 Samuela 16:13.

15. Na cava e cakava o Nepali vei Tevita, e duidui vakacava o Apikali vei watina?

¹⁵ Era keba voleka toka ena vanua era tu kina na qelenisipi nei Nepali o Tevita kei na nona tamata, ra taqomaka toka na qelenisipi oya mai vei ira na daubutako, era sega ni saumi kina. E kaya e dua na ivakatawa ni sipi i Nepali: “Era a neitou bai e na bogi kei na siga.” Ia, ni ratou lai kerea e so na kakana na tamata i Tevita, e ‘cudruvi iratou’ o Nepali, qai vakalesui iratou lala. (1 Samuela 25:2-16) E mani vukitotolo na wati Nepali o Apikali me kau kakana vei Tevita. Ena levu ni cudru i Tevita kei ira na nona tamata, era sa vakarau sara ga mera vaqeavutaki Nepali kei ira na nona tamata. E veivakabulai na vukitotolo nei Apikali, e tarovi Tevita tale ga me kua ni vakadavedra. Ia sa rui sivia tale na mamaqi kei na cudru i Nepali. Ni oti beka e tini na siga, “sa qai yaviti Nepali ko Jiova, ka sa mate ko koya.”​—1 Samuela 25:18-38.

16. E rawa vakacava meda vakataki Poasa da qai sega ni vakataki Nepali?

¹⁶ Rau sa bau duidui dina o Poasa kei Nepali! Meda kua ni ivakarau kaukaua da qai buroburogo me vakataki Nepali, ia meda dau loloma da qai veinanumi me vakataki Poasa. (Iperiu 13:16) E rawa meda cakava oqori ke da muria na ivakasala i Paula: “Ni sa rawa, me da caka vinaka vei ira na tamata kecega, ka vakalevu vei ira era veitokani e na vakabauta.” (Kalatia 6:10) E ka dokai ena gauna oqo vei ira na ‘so tani tale na sipi,’ o ira na lotu Vakarisito e nodra inuinui na bula e vuravura, mera caka vinaka vei ira na lumuti i Jiova, o ira na kena vo ni 144,000, era na bula tawamate e lomalagi. (Joni 10:16; 1 Korinica 15:50-53; Vakatakila 14:1, 4) Na cakacaka vakayalololoma oya e vaka sara ga e caka tiko vei Jisu, ena vakalougatataka vakalevu o Jiova na cakacaka vaka oqo.​—Maciu 25:34-40; 1 Joni 3:18.

Vakatovolei Qai Vakalougatataki o Ana

17. E vakararawataki vakacava o Ana, ia na cava e cakava?

¹⁷ E vauci tale ga ena veivakalougatataki i Jiova na marama yalodina o Ana. Erau vakaitikotiko kei watina o Elikana, na Livai, ena veiulunivanua mai Ifireimi. Ni vakatarai ena Lawa, e dua tale tiko na wati Elikana—⁠o Penina. E sega ni vakaluveni o Ana, e ka vakamadua vei ira na yalewa ni Isireli, ia e levu na luve i Penina. (1 Samuela 1:1-3; 1 Veigauna 6:16, 33, 34) E sega ni bau lomani Ana o Penina, ia e dau vakararawataki koya ga me yacova ni dau tagi qai sega ni kana o Ana. E yaco oqo “e na veiyabaki,” ena nodratou dau lako vakavuvale ina vale i Jiova mai Sailo. (1 Samuela 1:4-8) E sega ni bau veinanumi o Penina. Na ka e cakava oya e vakatovolea na vakabauta i Ana! Ia, e sega ni bau beitaki Jiova o Ana; se tu ga e vale ena gauna e lako kina o watina i Sailo. Ena qai vauci koya na veivakalougatataki.

18. E ivakaraitaki vinaka vakacava o Ana?

¹⁸ O Ana e ivakaraitaki vinaka vei ira na tamata i Jiova nikua, vakauasivi o ira na rarawataka na vosa ni veibeci e tauci vei ira. Ke tauci vei keda na vosa vaka oya, e sega ni kena iwali na noda tawasei keda tani. (Vosa Vakaibalebale 18:⁠1) O Ana e sega ni vakaulubaletaka na nona rarawa me tarova nona lai tiko ena vanua e vulici kina na Vosa ni Kalou, na vanua era sokalou kina na tamata ni Kalou. E kaukaua tiko ga vakayalo o koya. E vakilai nona kaukaua vakayalo ena nona qaqanimasu totoka e volai ena 1 Samuela 2:1-10.a

19. Eda vakaraitaka vakacava nida vakavinavinakataka na veika vakayalo?

¹⁹ O keda na dauveiqaravi i Jiova nikua eda sa sega ni sokalou ena valeniveitavaki. Ia e rawa meda vakaraitaka nida vakavinavinakataka na veika vakayalo, me vakataki Ana. Ni rawa meda vakaraitaka na noda vakavinavinakataka na iyau vakayalo e soli vei keda ena noda dau tiko wasoma ena soqoni, ena soqo ni tabacakacaka, kei na soqo ni tikina. Meda veivakayaloqaqataki ena gauna ni soqo oqori meda sokalou tiko ga vei Jiova, o koya e vakatara tiko meda “qaravi koya ka sega ni rere, e na yalosavasava kei na caka dodonu.”—⁠Luke 1:74, 75; Iperiu 10:24, 25.

20, 21. E vakalougatataki vakacava na sokalou nei Ana?

²⁰ E raica o Jiova na yalodina i Ana ena nona sokalou, e mani vakalougatataki koya. Ena dua na gauna eratou lako kina vakavuvale i Sailo, e masuta na Kalou ni tagi tiko o Ana qai yalataka tale ga: “Kemuni Jiova ni lewe vuqa, kevaka ko ni na raica vakaidina na rarawa ni nomuni vada, ka nanumi au, ka sega ni guilecava na nomuni vada, ka solia vei au na nomuni vada e dua na gonetagane, ka’u na qai soli koya vei Jiova e na veisiga kecega sa bula kina.” (1 Samuela 1:9-11) E rogoca na masu i Ana na Kalou, ni qai solia e dua na luvena tagane e vakayacana me o Samuela. Ni kalia oti ga, e kauti koya sara o Ana i Sailo me lai veiqaravi voli ena valeniveitavaki.​—1 Samuela 1:20, 24-28.

²¹ E vakadinadinataka o Ana na nona lomana na Kalou, e vakayacora tale ga na nona vosa ni yalayala me baleti Samuela. Vakasamataka mada na nodrau kalougata kei watina o Elikana ni sa lai veiqaravi tiko ena valeniveitavaki nei Jiova na luvedrau lomani! Era marau ra qai kalougata tale ga e levu na itubutubu lotu Vakarisito nira yaco mera dauvunau vakatabakidua nira painia na luvedra, ra lewenivuvale e Peceli, se ra vakaitavi ena so tale na cakacaka e vakalagilagi kina o Jiova.

Vakarorogo Tiko ga Vei Jiova!

22, 23. (a) Na cava e rawa nida vakadeitaka ke da vakarorogo tiko vei Jiova? (b) Na cava ena vakamacalataki ena ulutaga e tarava?

²² Na cava eda na rawata ke da vakarorogo tiko ga vei Jiova? Eda na vutuniyau vakayalo kevaka eda lomana na Kalou ena lomada taucoko da qai vakayacora tale ga na noda vosa ni yalayala vua. Kevaka mada ga eda sotava kina na veivakatovolei dredre sara, ena vauci keda ga na veivakalougatataki i Jiova eda sega ni bau tadra.​—Same 37:4; Iperiu 6:10.

²³ Era na vakalougatataki vakalevu na tamata ni Kalou ena gauna mai muri. Nira talairawarawa mera vakarorogo vei Jiova, era na vakabulai ena gauna ni “veivakararawataki levu” na ‘isoqosoqo levu’ mera lai marautaka na bula ena vuravura vou ni Kalou. (Vakatakila 7:9-14; 2 Pita 3:13) Ena qai solia taucoko kina o Jiova na veika vinaka kece era gadreva na nona tamata. (Same 145:16) Ena vakaraitaka na ulutaga e tarava ni rawa vei ira na vakarorogo tiko vei Jiova ena gauna mada ga oqo mera vakalougatataki ena ‘isolisoli uasivi kece ga e lako mai cake.’​—Jemesa 1:17.

[iVakamacala e ra]

O se Nanuma Tiko?

• Na cava e vakaraitaka na kedra itukutuku na Isireli me baleta na veivakalougatataki ni Kalou?

• Rau duidui vakacava o Poasa kei Nepali?

• Eda na vakadamurimuri Ana vakacava?

• Na cava meda vakarorogo tiko ga kina ina vosa i Jiova?

[iYaloyalo ena tabana e 10]

A kerea o Tui Solomoni na loma e talairawarawa, e vakalougatataki koya o Jiova ena vuku

[iYaloyalo ena tabana e 12]

O Poasa e dau dokai ira na tani qai lomani ira tale ga

[iYaloyalo ena tabana e 15]

E vakalougatataki o Ana baleta ni vakararavi vei Jiova