Era Dau Vunautaka Kece na iTukutuku Vinaka​—na Lotu Vakarisito Dina

“Dou sere vei Jiova, dou vakavinavinaka ki na yacana; dou tukuna voli e na veisiga kece ni sa dauia na veivakabulai ko koya.”​—SAME 96:2.

1. Na itukutuku vinaka cava e bibi me vakarogoi, ia era ivakaraitaki vinaka vakacava na iVakadinadina i Jiova ena kena vakatetei?

NI YACO tu oqo e vuravura na leqa lelevu, sa bau veivakacegui dina ni kaya tu na iVolatabu ni sa voleka ni mudu na ivalu, basulawa, waloloi, kei na veivakasaurarataki. (Same 46:9; 72:​3, 7, 8, 12, 16) E sega li ni o koya oqo na itukutuku vinaka e gadrevi vakalevu me rogoci? Era duavata kina na iVakadinadina i Jiova. Era kilai levu nira dau vunautaka “nai rogorogo vinaka ni ka vinaka.” (Aisea 52:7) E dina ni levu na iVakadinadina era vakacacani nira guta mera vunautaka na irogorogo vinaka se itukutuku vinaka, ia era cakava oya nira kauaitaka vakalevu na bula ni tamata. Ra qai kilaitani ena nodra dau gugumatua kei na nodra dau vosota!

2. Na cava e dua na vuna era dau gugumatua kina na iVakadinadina i Jiova?

² Na nodra gugumatua na iVakadinadina i Jiova edaidai e tautauvata vinaka sara ga kei na nodra gugumatua na lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri. E donu vinaka na ka e kaya me baleti ira oya na niusiveva ni lotu Katolika na L’Osservatore Romano: “Nira papitaiso oti ga na lotu Vakarisito, era okata sara me nodra itavi na vakatetei ni Kosipeli. Era veitukuniyaka na bobula na itukutuku ni Kosipeli.” Na cava era sa rui gugumatua kina na iVakadinadina i Jiova me vakataki ira na lotu Vakarisito taumada? Taumada, e taka sara ga mai vua na Kalou o Jiova na itukutuku vinaka era kacivaka voli. Sa rauta mera gugumatua! Ena nodra vunau, era sa vakayacora tiko kina na veika a kaya na daunisame: “Dou sere vei Jiova, dou vakavinavinaka ki na yacana; dou tukuna voli e na veisiga kece ni sa dauia na veivakabulai ko koya.”​—Same 96:2.

3. (a) Na cava na ikarua ni vuna era dau gugumatua kina na iVakadinadina i Jiova? (b) Ni “veivakabulai [na Kalou],” na cava soti e sa na oti?

³ Nida wilika na vosa ni daunisame, eda nanuma sara na ikarua ni vuna era dau gugumatua kina na iVakadinadina i Jiova. Na nodra itukutuku e itukutuku ni bula. E so na tamata e totoka sara na nodra veiqaravi ena tabana vakavuniwai, e so tale ena veika e toroicake kina na bula vakailavo kei na bula e veisiga ni lewenivanua, kei na so tale na tabana vaka oya. Ia na vinaka e cakava rawa e dua na tamata vua e dua tale e sega wale ni dua na ka ni vakatauvatani kei “na veivakabulai” ni Kalou. Ena vakayagataki Jisu Karisito o Jiova me vakabulai ira na yalomalumalumu mai na ivalavala ca, tauvimate, kei na mate. O ira na yaga vei ira na veivakabulai oqo era na bula tawamudu! (Joni 3:​16, 36; Vakatakila 21:​3, 4) Nikua, e wili na veivakabulai ena “cakacaka mana” era vakarogoya yani na lotu Vakarisito nira muria na vosa e kaya: “Dou tukuna na nona lagilagi [na Kalou] ki na veimatanitu, na nona cakacaka mana vei ira na veimataqali kecega. Ni sa levu ko Jiova, ka sa dodonu me vakavinavinakataki vakalevu: me rerevaki vakalevu talega ka vakalailai na kalou kecega.”​—Same 96:​3, 4.

iVakaraitaki i Koya na iVakavuvuli

4-6. (a) Na cava na ikatolu ni vuna era dau gugumatua kina na iVakadinadina i Jiova? (b) E vakaraitaki koya vakacava o Jisu ni dua e gumatua ni dau vunautaka na itukutuku vinaka?

⁴ E tiko e dua tale na vuna era dau gugumatua kina na iVakadinadina i Jiova. Era muria na ivakaraitaki i Jisu Karisito. (1 Pita 2:​21) A ciqoma mai vu ni lomana na tamata uasivi oya na ilesilesi me “vunautaka nai rogorogo vinaka vei ira era sa yalomalumalumu.” (Aisea 61:1; Luke 4:​17-​21) Mai dua kina o koya e dau vakarogoya na itukutuku vinaka. E veilakoyaki e Kalili kei Jutia taucoko me “vunautaka nai tukutuku-vinaka ni matanitu.” (Maciu 4:​23) Nona kila tiko ni levu tale era na rogoca na itukutuku vinaka, a kaya kina oqo vei ira na nona tisaipeli: “Sa levu dina tu na ka me tamusuki; ia, era sa lewe lailai ga na tamata cakacaka. O koya gona, mo dou masuti koya kina na i Taukei ni were, me talai ira yani na tamata cakacaka me ra la’ki tatamusuki e na nona were.”​—Maciu 9:​37, 38, VV.

⁵ A cakava sara ga o Jisu na ka e masuta, e dau vakavulica e so tale mera vunautaka na itukutuku vinaka. Lakolako sa qai talai iratou ga yani na yapositolo qai kaya vei iratou: “Ni dou sa lako tiko, mo dou vunau, ka kaya, Sa voleka mai na matanitu vakalomalagi.” De a rawa ni nanumi ni vinaka cake me ratou vakaduria e so na isoqosoqo me qarava na leqa era tatara tu ena gauna oya. Se me ratou curu ina buturara ni veika vakapolitiki me ratou valuta kina na veidabui levu sa ivakarau tu ni bula. Ia, eratou sega ni cakava oya. A vakataudeitaka ga o Jisu na ivakarau mera na muria o ira kece na lotu Vakarisito era dau vunautaka na itukutuku vinaka ni a kaya vei ira na nona imuri: “Ni dou sa lako tiko, mo dou vunau.”​—Maciu 10:​5-7.

⁶ Emuri, sa qai tala e dua tale na ilawalawa tisaipeli o Jisu mera lai kacivaka: “Sa volekati kemudou na matanitu ni Kalou.” Nira sa suka yani ra qai lai vakamacalataka na vuavuaivinaka ni nodra cakacaka vakavunau, sa marau dina o Jisu. A masu qai kaya: “Au sa vakavinavinaka vei kemuni, Tamaqu, na Turaga ni lomalagi kei vuravura, ni ko sa vunia na veika oqo vei ira na vuku kei na yalomatua, ko ni sa vakatakila ga vei ira na gone lalai.” (Luke 10:​1, 8, 9, 21) O ira na tisaipeli i Jisu, era gonedau tu e liu, dauteitei, se so tale na cakacaka vaka oya, era vaka ga na gonelalai nira raici vata kei ira na iliuliu ni lotu era vuli ena koronivuli torocake ni lotu. Ia era a vakavulici na tisaipeli mera vakarogoya na itukutuku vinaka duadua.

7. Ni sa suka i lomalagi o Jisu, era vunautaka taumada vei cei na itukutuku vinaka na nona imuri?

⁷ Ni sa suka tale i lomalagi o Jisu, era vakatetea tiko ga na nona imuri na itukutuku vinaka ni bula. (Cakacaka 2:​21, 38-​40) Era vunau taumada vei cei? Era lako beka yani vei ira na veimatanitu era lecavi koya na Kalou? Sega, na imatai ni nodra yalava ni vunau o Isireli, era lewena na tamata sa yabaki 1,500 na dede ni nodra kilai Jiova. A tu beka vei ira na imuri i Jisu na dodonu mera vunau ena vanua sa sokaloutaki rawa tu kina o Jiova? Io. A kaya vei ira o Jisu: “Dou na qai dautukuni au mai Jerusalemi, kei Jutia taucoko, kei Samaria, ka yacova nai yalayala kei vuravura.” (Cakacaka 1:8) E gadrevi vakalevu me vakarogoi tale ga e Isireli na itukutuku vinaka.

8. Era vakatotomuria vakacava na nodra ivakaraitaki na imuri taumada i Jisu na iVakadinadina i Jiova edaidai?

⁸ E vaka tale ga oqori na ivalavala era vunau kina edaidai e vuravura taucoko na iVakadinadina i Jiova. Era veitokoni kei na agilosi a raivotutaka o Joni e “tu vua e dua na i Tukutuku Vinaka tawa mudu, me kacivaka vei ira era tiko e vuravura, ki vei ira kece ga na veimatanitu kei na veiyavusa, kei na veimataqali vosa kei na veimataqali tamata.” (Vakatakila 14:​6, VV) Era cakacaka voli ena yabaki 2001 ena 235 na veivanua kei na veiyalava, wili kina na veivanua era wiliki ira tu mera lotu Vakarisito. E cala beka mera vunau na iVakadinadina i Jiova ena yalava sa tautauyavu oti kina na lotu ni Veivanua Vakarisito? E so era kaya ni cala nodra cakacaka vakavunau, ra qai tukuni ira nira “dau butako sipi.” Ia era vakasamataka na iVakadinadina i Jiova na rai i Jisu me baleti ira na Jiu yalomalumalumu ena nona gauna. E dina nira sa veiqaravi tu ena vukudra na matabete, a sega ga ni tu vakasuka o Jisu me tukuna vei ira na itukutuku vinaka. E “lomani ira, ni ra sa malumalumu, ka biu wale tu, me vaka na sipi sa sega na nodrai vakatawa.” (Maciu 9:​36) Kevaka gona era kunei e so na tamata yalomalumalumu era lecavi Jiova sara tu ga kei na nona Matanitu, era na sega ni tu vakasuka na iVakadinadina i Jiova mera vakamacala kina, veitalia sara ke ra kaya voli e so na italatala ni o ira oya era lewe ni nodra lotu! Mai na nodra cakava oqo, era muria tiko ga kina na ka eratou cakava na yapositolo i Jisu. Sa dodonu ga me vunautaki na itukutuku vinaka “e na veivanua kecega,” me kua ni vakuai e dua na vanua.​—Marika 13:10.

Ra Vunautaka Kece na iTukutuku Vinaka na Lotu Vakarisito Taumada

9. Ena ivavakoso vakarisito ena imatai ni senitiuri, o cei soti era vunautaka na itukutuku vinaka?

⁹ O cei soti e dau vunautaka na itukutuku vinaka ena imatai ni senitiuri? E vakadinadinataki nira dau vakayacora oya na lotu Vakarisito kece. E kaya e dua na dauvolavola o W. S. Williams: “E kilai levu ni o ira na lotu Vakarisito kece ena imatai ni senitiuri . . . era dau vunautaka na kosipeli.” E vakamacalataka na iVolatabu na veika a yaco ena siga ni Penitiko 33 S.K.: “A ra sa vakasinaiti kecega [na tagane kei na yalewa] e na Yalo Tabu, a ra sa vakatekivu me vosataka na vosa tani eso, me vaka sa solia vei ira na Yalo Tabu me ra cavuta.” Era mai vakaitavi ena kacivaki ni itukutuku vinaka na tagane, yalewa, gone kei na qase, bobula kei ira na tamata galala. (Cakacaka 1:​14; 2:​1, 4, 17, 18; Joeli 2:​28, 29; Kalatia 3:28) Nira sa drovaki bula mai Jerusalemi e levu na lotu Vakarisito ena vuku ni veivakacacani, “era sa qai veilakoyaki voli e na veiyasana ko ira ka veiseyaki, ka vunautaka na i Tukutuku Vinaka.” (Cakacaka 8:​4, VV ) O ira kece era “veiseyaki” era vunautaka na itukutuku vinaka, sega ni so wale ga vei ira.

10. Na cava na rua na ilesilesi a vakayacori rawa ni se bera ni vakarusai na ivakarau ni veika vakajiu?

¹⁰ Era cakava tiko oqo na lotu Vakarisito ena loma taucoko ni gauna oya. A parofisaitaka o Jisu: “[E]na vunautaki mada na i Tukutuku Vinaka ni matanitu ki na vuravura taucoko, me i vakadinadina ki na veivanua kece ga, sa na qai yaco mai na i vakataotioti.” (Maciu 24:​14, VV) A vakayacori taumada ena imatai ni senitiuri na parofisai oya ena kena vunautaki raraba na itukutuku vinaka, oqo ni se bera ni yavala na matanitu vakaroma me talaraka na nodra ituvatuva vakapolitiki kei na ituvatuva vakalotu na Jiu. (Kolosa 1:​23) Kena ikuri, o ira kece na imuri i Jisu era talairawarawa ina nona ivakaro e vaka: “Dou lako yani ka qisi ira me ra noqu tisaipeli na lewe ni veivanua kece ga, ka papitaisotaki ira e na yaca ni Tamamudou kei na Luvena kei na Yalo Tabu; vakavulici ira me ra muria na veika kece ga au sa vakarota tu vei kemudou.” (Maciu 28:​19, 20, VV) O ira na lotu Vakarisito taumada era sega ni dau uqeti ira na tamata yalomalumalumu mera vakabauti Jisu, oti oya, ra qai biuti ira mera dui lewa ga na ka mera cakava, me vaka era vakayacora e so na dauvunau nikua. Era vakavulici ira ga mera tisaipeli i Jisu, vakasoqoni ira mai mera lewe ni ivavakoso ena nodra dui vanua, tuberi ira mera vunautaka na itukutuku vinaka, mera vukea tale ga e so tale mera tisaipeli. (Cakacaka 14:​21-​23) Na ivakarau vata ga oya era muria na iVakadinadina i Jiova edaidai.

11. O cei nikua e vakaitavi ena kena vakarogoi vei ira na tamata kece ga na itukutuku vinaka duadua?

¹¹ Me vakataki Paula ga, Panapasa, kei na so tale ena imatai ni senitiuri, era sa lai kaulotu i vanuatani e dua na iwiliwili vinaka ni iVakadinadina i Jiova. Sa bau yaga dina na nodra cakacaka nira sega ni lai siova na veika vakapolitiki, se mera goletani ena so tale na sala mai na ilesilesi mera lai vunautaka na itukutuku vinaka. Era muria ga na ivakaro i Jisu e vaka: “Ni dou sa lako tiko, mo dou vunau.” Ia, e levu ga vei ira na iVakadinadina i Jiova era sega ni kaulotu i vanuatani. Levu ga era cakacaka saumi mera qarava kina nodra bula ni veisiga, e so tale era se vuli tiko. E so era susu gone. Ia era vakaitavi na iVakadinadina kece ena kena vakarogoi yani na itukutuku vinaka era sa vulica. Se ra gone se qase, tagane se yalewa, era marau ga mera muria na veivakadreti ni iVolatabu e kaya: “Vunautaka na Vosa; gumatua e na gauna vinaka, e na gauna ca.” (2 Timoci 4:2) Era vakatotomuria vinaka na nodra ivakarau na lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri ena nodra ‘sega ni cegu ni veivakavulici ka vunautaka tiko na itukutuku vinaka ni sa Karisito o Jisu.’ (Cakacaka 5:​42, VV) Era vakarogoya tiko na itukutuku vinaka duadua me baleta na kawatamata.

Veivakalotutaki se Ra Vunautaka ga na iTukutuku Vinaka?

12. Na cava era nanuma e so me baleta na veivakalotutaki?

¹² Era kaya e so nikua ni sega ni vinaka na veivakalotutaki. Bau kainaki sara ena dua na ivakamacala tabaki ni World Council of Churches ni “veivakalotutaki e wili me ivalavala ca.” Baleta na cava? E kaya na Catholic World Report: “Na levu ni nodra kudru na Lotu Orthodox me baleta na ‘veivakalotutaki’ e caka voli, sa vaka me nanumi kina ni oya e dau caka ena dela ni veivakasaurarataki.”

13. Cavuta e so na ivakaraitaki ni veivakalotutaki e sega ni vinaka.

¹³ E ca beka na veivakalotutaki? Io, e rawa ni vaka kina. A kaya o Jisu ni nodra veivakalotutaki na vunivola kei na Farisi ena veivakaleqai vei ira na ciqoma. (Maciu 23:15) Io, e cala dina me ‘vakasaurarataki’ e dua me lotu. Me kena ivakaraitaki, e vola na daunitukutuku makawa o Josephus, ni o John Hyrcanus, e dua e lewe ni vuvale na Maccabee, a vakamalumalumutaki ira na kai Itomi, qai “vakatarai ira mera tiko ga ena nodra vanua vakavo wale ga ke ra cilivi ra qai muria na nodra lawa na Jiu.” Mera bula ena ruku ni lewa vakajiu na kai Itomi, ena vinakati mera tavuki mera muria nodra lotu na Jiu. Ni dikevi e so tale na ka ena ivolatukutuku ni veigauna, eda raica kina ni o tui Charlemagne, a ravuta ena ikawalu ni senitiuri S.K. mai Urope e dua na matatamata lotu butobuto era vakatokai na Saxon, qai vakasaurarataki ira mera tavuki.a Ia e vakaevei na nodra tavuki oya na Saxon kei ira na kai Itomi, a vu dina mai lomadra? Me kena ivakaraitaki, e rawa beka ni tukuni ni a rokova dina na iVunau uqeti vakalou i Mosese o Tui Eroti, na kai Itomi a saga me vakamatei Jisu ni se gone dramidrami?​—Maciu 2:​1-​18.

14. Na iwalewale cava era taurivaka e so na daukaulotu ni Veivanua Vakarisito mera veivakalotutaki kina?

¹⁴ Vakaevei na veivakalotutaki edaidai, e dau caka tale ga ena veivakasaurarataki? Kena irairai ni so e vaka tiko kina. E tukuni ni so na daukaulotu ni Veivanua Vakarisito era veisiwati ena kena soli vei ira e so na sikolasivi ni vuli i valagi. Se ra na qai solia wale ga na kakana vei ira na waloloi ke ra dabe mera rogoca mada eliu e dua na ivunau. A kainaki ena dua na nodra bose na bisovi ni Lotu Orthodox ena 1992 ni “dau taurivaki na iyau vakayago me baca ni veivakalotutaki, so tale na gauna, e vakayagataki na itovo kaukaua.”

15. Era dau veivakalotutaki beka na iVakadinadina i Jiova ena kena ivalavala sa kilai levu tu nikua? Vakamacalataka.

¹⁵ E cala me vakasaurarataki e dua me veisautaka na nona lotu. Era sega ni dau cakava oqori na iVakadinadina i Jiova.b Era sega kina ni veivakalotutaki ena kena ivalavala e sa mai kilai levu tu edaidai. Me vakataki ira ga na lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri, era vunautaka vei ira na tamata kece na itukutuku vinaka. O koya e ciqoma ena sureti me vulica na iVolatabu me vakarabailevutaka kina na nona kila. O ira na taleitaka vaka oya na itukutuku vinaka era vulica mera vakabauta deivaki na Kalou kei na nona inaki, qai yavutaki dei na nodra vakabauta ena ivakavuvuli dina ni iVolatabu. Era na tini masuta na yaca ni Kalou, o Jiova, mera vakabulai kina. (Roma 10:​13, 14, 17) E dui vakatau vei ira se ra na ciqoma se sega na itukutuku vinaka. Era sega ni vakasaurarataki kina. Ke a dina oqo, ena tawayaga na nodra veisau. Na Kalou ena ciqoma wale ga na sokalou e vu mai lomada.​—Vakarua 6:​4, 5; 10:12.

Vunautaki ni iTukutuku Vinaka ena Noda iTabagauna

16. Sa tubu cake vakacava ena noda itabagauna na nodra cakacaka na iVakadinadina i Jiova ena kena vunautaki na itukutuku vinaka?

¹⁶ Ena noda itabagauna sa qai vakayacori ena ivakatagedegede e levu sara na parofisai ena Maciu 24:​14, ena nodra vunautaka na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou na iVakadinadina i Jiova. E dua na iyaragi e yaga vakalevu ena nodra vunautaka tiko na itukutuku vinaka Na Vale ni Vakatawa.c Ni se qai tekivu taba ena 1879 Na Vale ni Vakatawa ena vosa vakavalagi, na kena levu a dau taba tiko e rauta ni 6,000. Ia ena 2001, 122 vakacaca tale na yabaki e muri, na kena levu sa tabaki tiko ena 141 na vosa sa 23,042,000. Salavata kei na tubu oqori, e laurai ni tubu tale ga na nodra cakacaka na iVakadinadina i Jiova nira vunautaka na itukutuku vinaka. Eda raica ga oqori nida veidutaitaka na vica na udolu wale ga na aua a vunautaki tiko kina na itukutuku vinaka ena ika19 ni senitiuri kei na 1,169,082,225 na aua a vakayagataki ena cakacaka vakavunau ena yabaki 2001. Qai vakasamataka na kedra ivakatautauvata era vakavulici wale e veivula ena iVolatabu, era le 4,921,702. Sa bau dua dina na cakacaka totoka! Era vakayacora oya o ira na 6,117,666 era dau vunautaka na Matanitu ni Kalou.

17. (a) Na kalou lasu cava soti era sokaloutaki edaidai? (b) Se mani vosa cava era vosataka, roka cava na kuliniyagodra, se ra susu turaga se tauvanua, na cava e bibi mera kila na tamata kece ga?

¹⁷ E kaya na daunisame: “Ra sa matakau walega na nodra kalou na veimatanitu: ia ko Jiova ga sa bulia na lomalagi.” (Same 96:5) E vuravura edaidai, sa vakabibitaki vakasivia me vaka na kalou na veika e so me vaka beka na boletaki vanua, na drotini, o ira na tamata rogo, na veika vakayago, kei na iyau sara mada ga. (Maciu 6:​24; Efeso 5:5; Kolosa 3:5) A kaya ena dua na gauna o Mohandas K. Gandhi: “Sa noqu rai . . . ni o Urope nikua e yacana wale ga ni lotu Vakarisito. E sokaloutaki tiko kina na iyau.” Io, e gadrevi dina me vakarogoi e veivanua kece ga na itukutuku vinaka. Na tamata kece ga, se mani vosa cava e vosataka, roka cava na kuliniyagona, se susu turaga se tauvanua, e bibi mera kila se o cei o Jiova kei na veika sa nakita tu. Eda diva mera cakava kece na ka a kaya na daunisame: “Dou ia vei Jiova na vakarokoroko kei na kaukauwa. Dou ia vei Jiova na vakarokoroko sa kilikili kei na yacana”! (Same 96:​7, 8) Era dau veivukei na iVakadinadina i Jiova mera mai kilai Jiova kina e levu tale, me ra na vakarokorokotaki koya. Ia o ira na ciqoma na veivuke oya era kalougata vakalevu. Ena sala cava soti? Eda na qai raica oqori ena ulutaga e tarava.

[iVakamacala e ra]

Vakamacalataka Mada

• Na cava era dau gumatua kina na iVakadinadina i Jiova mera vunautaka na itukutuku vinaka?

• Na cava era vunau kina na iVakadinadina i Jiova ena veivanua mada ga sa tu rawa kina na lotu ni Veivanua Vakarisito?

• O ira na iVakadinadina i Jiova era sega ni dau veivakalotutaki me vaka na kena ivalavala e sa kilai levu tu nikua. Baleta na cava?

• Sa tubu cake vakacava ena noda itabagauna na nodra cakacaka na iVakadinadina i Jiova ena kena vunautaki na itukutuku vinaka?

[iYaloyalo ena tabana e 9]

A gumatua o Jisu ni vunautaka na itukutuku vinaka qai vakavulica e so tale mera cakava na cakacaka vata ga oya

[iYaloyalo ena tabana e 10]

O ira kece na lewe ni ivavakoso ena imatai ni senitiuri era dau vunautaka na itukutuku vinaka

[iYaloyalo ena tabana e 11]

E cala me vakasaurarataki e dua me veisautaka na nona lotu