Lotu Vakarisito Taumada kei na Lawa i Mosese

“Sa mai keda i vakatawa tiko kina na Lawa me yacova na lako mai nei Karisito.”​—KALATIA 3:​24, VV.

1, 2. Na cava e so na ka vinaka era na vakila na Isireli era vakarorogo ina Lawa i Mosese?

ENA 1513 B.S.K., a solia o Jiova na Lawa vei ira na Isireli. E kaya ni kevaka era vakarorogo ina nona vosa, ena vakalougatataki ira mera bula mamarau.​​—Lako Yani 19:​5, 6.

² Na Lawa oya e vakatokai me Lawa i Mosese, e ‘savasava, e dodonu, qai vinaka.’ (Roma 7:​12, VV) E uqeta na itovo me vaka na dau loloma, na dina, ivalavala savasava, kei na veinanumi. (Lako Yani 23:​4, 5; Vunau ni Soro 19:14; Vakarua 15:​13-​15; 22:​10, 22) Na Lawa e uqeti ira tale ga na Jiu mera veilomani. (Vunau ni Soro 19:18) Kena ikuri, mera kua ni veimaliwai se veiwatini kei ira na kai Matanitu Tani nira sega ni vauci ena Lawa. (Vakarua 7:​3, 4) Na Lawa i Mosese oqo e vaka na “bai” e tawasei ira na Jiu kei ira na kai Matanitu Tani, qai taqomaki ira na tamata ni Kalou mera kua ni vakadukadukalitaki ena vakasama kei na itovo e sega ni vakajiu.​​—Efeso 2:​14, 15; Joni 18:28.

3. Ni sega ni dua e rawa ni muria taucoko na Lawa, ia na cava era liaca rawa kina na Jiu?

³ O ira mada ga na Jiu era kaya nira dau muria na Lawa ni Kalou era sega ni rawa ni muria taucoko. Sa sivia tale beka na ka e namaka vei ira o Jiova? Sega. Dua na vuna a soli kina na Lawa vei ira na Isireli oya “me dau vakaraitaka na ka e cala.” (Kalatia 3:​19, VV) Ena vuku ga ni Lawa era liaca kina na Jiu yalodina nira gadreva e dua na iVakabula. Gauna e basika kina na iVakabula, era marau na Jiu yalodina. Sa ra vakarau vakabulai mai na ivalavala ca kei na mate!​​—Joni 1:​29.

4. Ena sala cava e ‘ivakatawa kina na Lawa me yacova na lako mai nei Karisito’?

⁴ Na Lawa i Mosese e nakiti me vakaiyalayala ga na kena yaga. Ni volavola vei ira na nona itokani lotu Vakarisito, e vakatoka na yapositolo o Paula na Lawa me ‘ivakatawa me yacova na lako mai nei Karisito.’ (Kalatia 3:​24, VV) Ena gauna makawa e dau tiko o koya e vakatawai ira na gone nira lai vuli kei na nodra suka mai. E sega ni qasenivuli, e dau tuberi ira ga na gone vei qasenivuli. E vakatale ga oya na Lawa i Mosese ni tuberi ira ga na Jiu dau rerevaka na Kalou vei Karisito. E yalataka o Jisu ni na tiko kei ira nona imuri “e na veisiga kecega, ka yacova nai vakataotioti kei vuravura.” (Maciu 28:20) Ni sa na tauyavutaki na ivavakoso vakarisito, na “i vakatawa” se na Lawa sa na sega ni yaga. (Roma 10:​4, VV; Kalatia 3:​25, VV) Ia e berabera nodra ciqoma na ka dina oqo e so na Jiu lotu Vakarisito. Oya na vuna era muria tiko ga kina e so na ka e virikotori ena Lawa ena gauna mada ga sa vakaturi kina o Jisu. Ena yasana kadua, e so era veisautaka nodra rai. Vei ira na veisau oqo, era kotora e dua na ivakaraitaki vinaka vei keda nikua. Meda raica mada.

Veisau Vou ena iVakavuvuli Vakarisito

5. Na cava e vakaroti vei Pita ena raivotu, ia na cava e kurabui kina?

⁵ Ena 36 S.K., e vakatubuqoroqoro na veika a raivotutaka na yapositolo lotu Vakarisito o Pita. E vakaroti koya na domo mai lomalagi me vakamatea qai kania na manumanu vuka kei na manumanu era vakatokai mera tawasavasava ena Lawa. E kurabui o Pita! E se bera vakadua “ni kania na ka sa tabu se tawa-savasava.” Ia sa qai kaya vua na domo oya: “A ka sa vakasavasavataka na Kalou, mo kakua [ni kaya] ni vaka e tabu.” (Cakacaka 10:​9-15) A sega gona ni a kubeta matua toka ga na Lawa o Pita, a veisautaka nona rai. Lai vakavuna kina vua me raica rawa vakamatata na inaki ni Kalou.

6, 7. Na cava e vakavuna me raica rawa kina o Pita ni sa rawa ni vunau vei ira na kai Matanitu Tani, kei na cava tale e qai rairai siqema?

⁶ Oqo na ka a yaco. Tolu na turaga eratou lako ena vale e tiko kina o Pita ratou qai kerei koya me ratou lako ena vale i Konilio, na kai Matanitu Tani tawacili e dau rerevaka na Kalou. E kacivi iratou sara i vale o Pita qai vakacegui iratou. Sa taura rawa tale ga o koya na ibalebale ni raivotu, a mani tomani iratou kina ena vale i Konilio ena siga e tarava. E lai vakadinadinataki Jisu Karisito vinaka sara e kea o Pita. A kaya tale ga kina: “Au sa qai kila dina sara oqo ni sega ni dau vakaduiduitaka na tamata na Kalou. Ia sa dau vinakati ira kece ga era dau vakarokorokotaki koya ka dau cakava na ka e dodonu.” E mani vakabauti Jisu Karisito kina o Konilio, o ira tale ga na wekana kei ira nona itokani voleka qai “sobuti ira kece ga era vakarorogo tiko na Yalo Tabu.” Ni liaca ni vakavuna na ka kece oqo o Jiova, sa qai “vakarota ko Pita me ra papitaisotaki e na yaca i Jisu Karisito.”​​—Cakacaka 10:​17-​48, VV.

⁷ Na cava e vakavuna me raica rawa kina o Pita ni sa kena gauna oqo mera imuri i Jisu Karisito na kai Matanitu Tani era sega ni vauci ena Lawa i Mosese? Na kilaka vakayalo. Ni sa vakadonui ira na kai Matanitu Tani era tawacili na Kalou kei na kena sobuti ira na yalo tabu, e kila kina o Pita ni rawa nira papitaiso. Ena gauna vata oya, e rairai siqema tale ga kina o Pita ni sega ni namaka na Kalou mera muria na Lawa i Mosese na lotu Vakarisito kai Matanitu Tani me qai rawa nira papitaiso. Ke o bula ena gauna oya, o na lomarawarawa beka me vakataki Pita mo veisautaka nomu rai?

E So Era Muria Tiko ga na ‘iVakatawa’

8. Na rai cava me baleta na cili era kauta cake mai na lotu Vakarisito mai Jerusalemi e duidui mai na rai i Pita? Na cava na vuna?

⁸ E biubiu mai na vale i Konilio o Pita qai gole sara i Jerusalemi. Sa lai rogo ena ivavakoso e kea na kedra itukutuku na kai Matanitu Tani nira sa “vakabauta tale ga na vosa ni Kalou.” Era vakalewa na tikina oqo e so na tisaipeli era Jiu. (Cakacaka 11:​1-3, VV) Dina ni o ira na ‘ilala era vinakata na veicilivi’ oqo era tokona na nodra yaco mera imuri i Jisu na kai Matanitu Tani, ia e nodra ile ni dodonu mera muria tale ga na kai Matanitu Tani na Lawa. Na cava na vuna? Mera na vakabulai kina. Ena yasana kadua, ena veivanua era tiko vakalewe levu kina na kai Matanitu Tani ra qai lewe vica ga kina na Jiu lotu Vakarisito, e sega sara ga ni bau veiletitaki kina na cili. Voleka ni 13 na yabaki na kena duidui tiko vaka oqo na rai. (1 Korinica 1:​10) Sa na dua mada ga na ka ni bolebole oqo vei ira na lotu Vakarisito taumada, vakauasivi o ira na kai Matanitu Tani era tiko ena nodra vanua na Jiu!

9. Na cava e bibi kina me wali na leqa e basika ena vuku ni cili?

⁹ Sa qai yacova sara na kena ivakatagedegede e cake na veivosakitaki ni rua na rai oqo ena 49 S.K. nira lako na lotu Vakarisito mai Jerusalemi i Anitioki e Siria, e vunau tiko kina o Paula. Me vaka e tukuni ena Lawa, era vakavuvulitaka ni dodonu mera cilivi na kai Matanitu Tani era sa tavuki. E katuvu kina na veileti ena kedra maliwa vaka kina kei rau o Paula kei Panapasa! Ke sega ni wali na leqa, era na tarabe kina e so na lotu Vakarisito era Jiu kei ira tale ga na lotu Vakarisito kai Matanitu Tani. Mani lesi o Paula kei ira tale e so mera lako i Jerusalemi ra qai kerei iratou na ilawalawa dauvakatulewa lotu Vakarisito me ratou walia na leqa.​​—Cakacaka 15:​1, 2, 24.

Veiletitaki na Duidui ni Vakasama​​—Duavata Tale!

10. Na cava e so na tikina era dikeva na ilawalawa dauvakatulewa ni bera nira vakadeitaka na veika e vauci ira na kai Matanitu Tani?

¹⁰ Ena gauna ni bose, e so era tokona na cili, ia e so tale era vakacala. Ia era sega ni dui dre ga nodra mua. Ni oti vakalailai na veileti, rau sa qai vakamacalataka na yapositolo o Pita kei Paula na veivakatakilakila nei Jiova vei ira na tawacili era sa vakabauta. Erau kaya ni sovaraka na Kalou na yalo tabu vei ira na kai Matanitu Tani tawacili. E rawa ni tukuni ni vaka oqo na veika erau taroga, ‘Ke sa vakadonuya e dua na tamata na Kalou, me na cati koya na ivavakoso vakarisito?’ Sa qai wilika na tisaipeli o Jemesa na tikinivolatabu a qai vukei ira na tiko ena bose mera kila kina na nanuma i Jiova ena veika e veiletitaki.​​—Cakacaka 15:​4-​17.

11. Na cava e sega ni vakalatilati ena veika e vauca na vakatulewataki ni cili, kei na cava e vakaraitaka ni vakalougatataka o Jiova na vakatulewa oya?

¹¹ Era vakanamata vakadua vei iratou na ilawalawa dauvakatulewa. Nira susugi ena bula vakajiu, ena vakalatilati beka oya mera na duavata kina kei na vakasama mera cili na kai Matanitu Tani? Sega. Eratou muria dei na turaga yalodina oqo na iVolatabu kei na veidusimaki ni yalo tabu ni Kalou. Ni ratou sa rogoca na ivakadinadina kece, eratou sa qai duavata na ilawalawa dauvakatulewa ni sega ni gadrevi vei ira na kai Matanitu Tani mera cilivi se vauci ena Lawa i Mosese. Era marau na veitacini nira rogoca na lewa e tau, qai “tubu . . . tiko ga [kina] na kedra i wiliwili e na veisiga” na veivavakoso. O ira na lotu Vakarisito era muria na veidusimaki matata vakalou era reki ni saumi vakaivolatabu na nodra lomatarotaro. (Cakacaka 15:​19-​23, 28, 29; 16:​1-5, VV) Ia, sa qai vo ga me saumi e dua na taro bibi.

Vakacava o Ira na Jiu Lotu Vakarisito?

12. Na taro cava a sega ni saumi?

¹² Eratou vakaraitaka vakamatata na ilawalawa dauvakatulewa ni sega ni dodonu mera cili na lotu Vakarisito kai Matanitu Tani. Ia vakacava o ira na Jiu lotu Vakarisito? Na nodratou vakatulewa na ilawalawa dauvakatulewa a sega ni kovuta na isaunitaro oqo.

13. Na cava e cala kina me tukuni ni bibi na muri ni Lawa i Mosese me rawati kina na bula?

¹³ E so na Jiu lotu Vakarisito era “dau gumatuataka na muria na Lawa” era ciliva tiko ga na luvedra ra qai muria tiko ga e so na tiki ni Lawa. (Cakacaka 21:20) E so tale, e nodra ile ni dodonu ga mera muria na Jiu lotu Vakarisito na Lawa me rawa nira vakabulai. E cala vakalevu na nodra rai. Da kaya mada, e rawa vakacava ni cabora e dua na lotu Vakarisito na isoro manumanu me bokoci kina na ivalavala ca? Ni isoro i Karisito sa tababokoca na vakacaboisoro vaka oqo. Dua tale, sa na vakacava na Lawa e vakatabui ira na Jiu mera kua ni veimaliwai kei ira na kai Matanitu Tani? Sa na dua na ka na kena dredre vei ira na dauvunau gugumatua lotu Vakarisito mera muria na vakatatabu oqo, ia ena gauna vata oya mera cakava na nodra ilesilesi ni vakavulici ira na kai Matanitu Tani ena ka kece e vakavuvulitaka o Jisu. (Maciu 28:​19, 20; Cakacaka 1:8; 10:28)a E sega na ivakadinadina ni a vakamatatataki na tikina oqo ena dua nodratou bose na ilawalawa dauvakatulewa. Ia, e matata ga nira a vukei kina na ivavakoso.

14. Na veivuke cava e lewe ni nona ivola uqeti vakalou o Paula me baleta na Lawa?

¹⁴ E basika mai na veivuke ena nodratou ivola uqeti vakalou na yapositolo, sega ni ivola mai vei iratou na ilawalawa dauvakatulewa. Kena ivakaraitaki, e vakauta na yapositolo o Paula e dua na ivola veiganiti vei ira na Jiu kei ira na kai Matanitu Tani era vakaitikotiko mai Roma. Ena nona ivola, e kaya kina ni Jiu dina “sa i koya na tamata e Jiu e loma, o koya e sa cilivi e na yalona.” (Roma 2:​28, 29, VV) Ena ivola vata ga oya, e vakayagataka kina o Paula na ivakatautauvata me vakadeitaka nira sa sega ni vakarurugi tale tiko na lotu Vakarisito ena Lawa. E kaya ni dua na yalewa e sega ni rawa ni vauci rau e rua na tagane ena dua ga na gauna. Ia, ke sa mate o watina, sa na qai galala me vakawati tale. Sa qai tukuna o Paula na kena ibalebale, oya ni lotu Vakarisito lumuti era sega ni rawa ni vakarurugi ena Lawa i Mosese ena gauna vata oya mera wili vei Karisito. E dodonu mera ‘mate ena vuku ni Lawa’ me rawa nira duavata kei Karisito.​​—Roma 7:​1-5, VV.

Berabera Nira Ciqoma na Veisau

15, 16. Na cava era sega ni ciqoma totolo kina e so na Jiu lotu Vakarisito ni sa sega ni gadrevi mera muria na Lawa, kei na cava e vakaraitaka ni bibi meda yadra vakayalo?

¹⁵ E matata vakasigalevu na veika e kaya o Paula me baleta na Lawa. Ia, na cava ga era sega ni ciqoma totolo kina e so na Jiu lotu Vakarisito? Dua na vuna, oya nira lekata na kilaka vakayalo. Me kena ivakaraitaki, era sega ni galeleta na kakana dina vakayalo. (Iperiu 5:​11-​14) Era sega tale ga ni tiko wasoma ena soqoni vakarisito. (Iperiu 10:​23-​25) Dua tale na vuna e vu mai na veika e vauca na Lawa. Na Lawa e yavutaki ena veika e raici kei na veika e tarai, me vaka na valenisoro kei na matabete. E rawarawa kina vua e dua e sega ni kaukaua vakayalo me ciqoma na Lawa ni vakatauvatani kei na ivakavuvuli titobu vakarisito e yavutaki ena veika e sega ni rairai.​​—2 Korinica 4:​18.

¹⁶ Dua tale na vuna era via muria tiko ga kina na Lawa e so era kaya nira lotu Vakarisito, e vakamacalataki ena ivola i Paula vei ira mai Kalatia. E kaya ni o ira oqo era vinakata mera rokovi, mera lewena na lotu era ciqoma na lewe levu. Nira sega ni via kilai tani nira lotu Vakarisito ena nodra itikotiko, era bolea kina mera cakava na ka cava ga mera ciqomi kina. Era taleitaka cake me vinaka na kedra irairai vei ira na tamata, sega vua na Kalou.​​—Kalatia 6:​12.

17. Gauna cava sa qai matata vakasigalevu kina na rai dodonu e vauca na Lawa?

¹⁷ O ira na lotu Vakarisito yalomatua era vulica vakavinaka na ivola uqeti vakalou i Paula kei na so tale, e matata vei ira na veika sa macala me baleta na Lawa. Ia, ena yabaki 70 S.K. sa qai matata kina vakasigalevu vei ira na Jiu lotu Vakarisito kece na rai dodonu e vauca na Lawa i Mosese. E vakatara na Kalou me vakarusai o Jerusalemi, kena valenisoro, kei na nodra ivolatukutuku na matabete. Sa kena ibalebale ni sa na sega ga ni rawa ni taucoko na muri ni Lawa.

Ka ni Vuli Nikua

18, 19. (a) Na rai cava me tiko vei keda kei na rai cava meda levea meda kaukaua tiko ga kina vakayalo? (b) Na cava eda vulica ena ivakaraitaki i Paula ena muri ni veidusimaki e lako mai vei ira na tacida matua? (Raica na kato ena tabana e 24.)

¹⁸ Ni dikevi na veika se yaco makawa sara oqo, o na rairai vakasamataka: ‘Keu bula ena gauna oya, ena vakacava noqu itovo ni rai ni sa vakavotui mai vakamalua na inaki ni Kalou? Au na kubeta matua toka beka ga na Lawa? Seu na wawa ga me yacova ni sa matata na veika e tukuni me baleta na Lawa? Ke sa matata, au na tokona beka?’

¹⁹ Macala ni sega ni rawa nida vakadeitaka se cava eda na cakava kevaka eda a bula ena gauna oya. Ia e rawa nida taroga: ‘Ni vakamatatataki mai nikua na kilaka ena iVolatabu, e dau vakacava noqu itovo ni rai? (Maciu 24:​45, VV) Nida dusimaki mai na iVolatabu, au dau tovolea ni vakamuria, meu saga meu taura na kena ibalebale dina, sega niu muria tu ga vakamataboko? (1 Korinica 14:20) Au dau waraki Jiova ni sega ni saumi e so na tikina au lomatarotarotaka?’ E bibi meda vakayagataka vinaka na kakana vakayalo e vakarautaki nikua, meda “kakua kina ni lako sese.” (Iperiu 2:​1, VV) Ni veidusimaki o Jiova ena nona Vosa, yalo tabu, kei na nona isoqosoqo e vuravura, meda vakarorogo vinaka sara. Kevaka eda cakava oya, o Jiova ena vakalougatataki keda ena bula mamarau kei na vakacegu.

[iVakamacala e ra]

O na Sauma Vakacava?

• Ena sala cava e ‘ivakatawa kina na Lawa i Mosese me yacova na lako mai nei Karisito’?

• Na cava e duidui kina na rai nei Pita kei ira ‘na ilala era vinakata na veicilivi’ ni sa veisautaki na kilai ni ka dina?

• Na cava o vulica ena ivakarau ni nona vakavotuya mai nikua na ka dina o Jiova?

[Kato/iYaloyalo ena tabana e 24]

Yalomalumalumu o Paula ni Vakatovolei Nona Dina

E yaco o Paula e Jerusalemi ena 56 S.K. ni oti e dua na ilakolako vakaulotu vuavuaivinaka. Na veivakatovolei cava beka sa waraki koya tu mai kea? Sa rogo ena ivavakoso e kea ni vakavuvulitaka tiko o koya ni sa sega ni dodonu me muri na Lawa. Era ririko na qase mai Jerusalemi nira na tarabe na Jiu lotu Vakarisito era se qai tavuki ena vosa doudou i Paula e vauca na Lawa. De dua era na nanuma tale ga kina na Jiu lotu Vakarisito oqo nira sega ni doka na lotu Vakarisito na ituvatuvanaki i Jiova. Ena ivavakoso, eratou a bubului e va na Jiu lotu Vakarisito, e rairai bubului beka ni Nasaraiti. E dodonu me ratou lako ena valenisoro ni sa cava na gauna e vauca nodratou bubului.

Eratou kerei Paula na qase mai Jerusalemi me kauti iratou na le va ina valenisoro qai sauma na veika ena caka vei iratou. Dina ni sa vola oti o Paula e rua na ivola uqeti vakalou e tukuna kina ni sega ni gadrevi me muri na Lawa me rawati kina na bula, ia a kauaitaka ga nodra lewaeloma e so tale. Sa vola oti o Paula: “Ka’u sa yaco me vaka e dua sa vauci tu e na lawa i Mosese vei ira sa vauci tu e na lawa me’u rawai ira kina sa vauci tu e na lawa.” (1 Korinica 9:​20-​23, VV) E sega vakadua ni dau vakawaicalataka o Paula na ivakavuvuli bibi ena iVolatabu me vakalomavinakataki ira ga kina na tamata, ia ena tikina oqo e kila o koya ni rawa ni muria nodratou ivakasala na qase mai Jerusalemi. (Cakacaka 21:​15-​26, VV) E sega ni cala me muria na veika e tukuni. E vakaivolatabu na bubului, qai dau vakayagataki tale ga na valenisoro ena sokalou savasava, sega ni qaravi matakau. Me kua ni dua e tarabe, e cakava kina o Paula na veika a kerei vua. (1 Korinica 8:​13) E vakaraitaka e ke o Paula na yalomalumalumu, e vukei keda meda dokai koya kina vakalevu.

[iYaloyalo ena tabana e 22, 23]

Vica na yabaki na kena duidui tiko nodra rai na lotu Vakarisito me baleta na Lawa i Mosese