Ra iTabagone, ni Kakavaka na iSausau e Vakalagilagi Kina na Kalou
“Saga me laurai tiko ga vei iko na yalo ni qaravi Kalou.”—1 TIMOCI 4:7, NW.
1, 2. (a) Na cava e vakacaucautaki Timoci kina o Paula? (b) Era ‘saga tiko vakacava na gone nikua me laurai tiko ga vei ira na yalo ni qaravi Kalou’?
“E SEGA tale ni dua e tiko vei au me kauwaitaka dina na veika e baleti kemuni me vakataki koya. . . . E na neirau a cakacaka vata e na vuku ni i tukutuku vinaka, me vaka e dua na tama kei na luvena.” (Filipai 2:20, 22, VV) E okata na veivakacaucautaki oqo na yapositolo o Paula ena nona ivola vei ira na lotu Vakarisito e Filipai ena imatai ni senitiuri. O cei e tukuni koya tiko oqo? Na cauravou o Timoci, e nona itokani. Vakasamataka na kena vakauqeti Timoci na vosa ni veinuitaki i Paula oya!
2 Era vaka na iyau talei vei ira na tamata i Jiova o ira na gone era kaukaua vakayalo. (Same 110:3) Era tu ena isoqosoqo ni Kalou nikua e levu na gone era painia, daukaulotu, dautara vale, kei ira na veiqaravi e Peceli. Era vakavinavinakataki tale ga o ira na vakaitavi vakalevu ena cakacaka ni ivavakoso ra qai qarava tale tiko ga e vica tale na itavi. Era vakila na gone oqori na yaga ni nodra kakavaka na isausau e vakalagilagi kina na Tamada vakalomalagi, o Jiova. O ira oqo era ‘saga me laurai tiko ga vei ira na yalo ni qaravi Kalou.’—1 Timoci 4:7, 8, NW.
3. Na taro cava ena dikevi ena ulutaga oqo?
3 Ni o gone, o kakavaka tiko beka e so na isausau vakayalo? O na kunea e vei na veivuke kei na veitokoni? O na vorata vakacava na idre ni vuravura domodomoiyau oqo? Na veivakalougatataki cava o na tauca ni o kakavaka na isausau e vakalagilagi kina na Kalou? Meda dikeva mada na isaunitaro oqo nida raica na bula kei na cakacaka i Timoci.
Na Bula i Timoci
4. Vakamacalataka vakalekaleka na cakacaka vakarisito i Timoci.
4 A tubucake o Timoci mai Lisitira, e dua na tauni lailai ena yasayasa vakaRoma o Kalatia. E rairai rogoca na ivakavuvuli ni lotu Vakarisito o Timoci ni se itabagone ena gauna e vunau kina o Paula e Lisitira rauta na 47 S.K. E totolo sara na nona rogo vinaka o Timoci vei ira na mataveitacini ena ivavakoso e lewena. Ni veisiko tale o Paula i Lisitira ni oti e rua na yabaki, qai rogoca nona toso vakayalo o Timoci, e digitaki koya sara me nona itokani ena cakacaka vakaulotu. (Cakacaka 14:5-20; 16:1-3) Ni matua cake o Timoci, e vakacolati sara ena so na itavi lelevu, okati kina na nona talai me lai vakaukauataki ira na mataveitacini. Ni volavola vei Timoci o Paula mai na valeniveivesu e Roma ena rauta na 65 S.K., sa veiqaravi tiko vaqase ni ivavakoso o Timoci mai Efeso.
5. Me vaka na 2 Timoci 3:14, 15, na cava e rua na ka e vukea nona digitaka o Timoci na isausau vakayalo?
5 E macala ni a kakavaka o Timoci na isausau vakayalo. Ia na cava e uqeti koya me cakava oya? E vakaraitaka o Paula e rua na vuna ena ikarua ni nona ivola vei Timoci. “Mo tu dei e na veika dina ko sa vakavulici kina,” e vola o Paula, “ni ko sa kilai ira sa vakatavulici iko. Ni ko sa kila na i Vola Tabu mai na gauna ko a gone kina.” (2 Timoci 3:14, 15, VV) Meda raica mada e liu na nodra veivuke e so na lotu Vakarisito ena veika e digitaka o Timoci.
Yaga ni Veivakauqeti Vinaka
6. Na veivakavulici cava e soli vei Timoci, e ciqoma vakacava o koya?
6 O Timoci e susugi ena dua na vuvale erau duidui lotu na nona itubutubu. E kai Kirisi o tamana, ia erau Jiu o tinana o Unaisi kei Loi na buna. (Cakacaka 16:1) Ni se gone o Timoci, erau dau vakavulici koya mai na iVolatabu vakaIperiu o Unaisi kei Loi. E sega ni vakabekataki ni rau uqeti koya me vakabauta na ivakavuvuli vakarisito ena gauna erau sa lotu Vakarisito kina. E ciqoma o Timoci na veivakavulici vinaka oya. E kaya o Paula: “Sa vakadeitaki tale vei au na vakabauta dina sa tu vei iko. Na vakabauta e tu e liu vei Loi na bumu, ka kune tale ga vei Unaisi na tinamu, ka’u vakadinata ni tu sara tale ga vei iko.”—2 Timoci 1:5, VV.
7. Na veivakalougatataki cava era marautaka e levu na gone, e yaga vakacava oqo vei ira?
7 Era kalougata e levu na gone nikua nira tu na nodra itubutubu kei na tukadra se budra era vakaliuca na isausau vakayalo, me vakataki rau ga o Loi kei Unaisi. Me kena ivakaraitaki, e se nanuma vinaka tiko o Samira na nodratou veitalanoa balavu kei rau na nona itubutubu ena gauna e se itabagone kina. “Rau vakavulici au o tinaqu kei tamaqu me tu vei au na rai i Jiova, meu vakaliuca tale ga na cakacaka vakavunau,” e kaya o koya. “Rau dau vakauqeti au meu kakavaka na cakacaka vakapainia.” E rogoca na nodrau veivakauqeti na nona itubutubu o Samira, ena gauna oqo sa marautaka tiko nona veiqaravi ni sa lewe tiko ni vuvale e Peceli ena nona vanua. Ni rau vakauqeti iko na nomu itubutubu mo vakaliuca na isausau vakayalo, kauaitaka na nodrau ivakasala. Rau vinakata mo marautaka na bula e vinaka duadua vei iko.—Vosa Vakaibalebale 1:5.
8. E yaga vakacava vei Timoci na veimaliwai kei ira na lotu Vakarisito era kaukaua vakayalo?
8 E bibi tale ga mo qara na veimaliwai e veivakauqeti kei ira na tacimu lotu Vakarisito. E rogo vinaka o Timoci vei ira na qase ni ivavakoso ena nona ivavakoso kei na ivavakoso o Ikoniona, rauta e 30 na kilomita mai na nona ivavakoso. (Cakacaka 16:1, 2) E veimaliwai vinaka sara kei Paula, e dua na turaga gugumatua. (Filipai 3:14 ) E vakaraitaka na ivola e vola o Paula ni dau ciqoma na ivakasala o Timoci qai tu vakarau tale ga me vakatotomuria na nodra ivakaraitaki era vakabauta. (1 Korinica 4:17; 1 Timoci 4:6, 12-16) E vola vua o Paula: “Ko sa daumuria na noqui vakavuvuli, na noqui valavala, na noqui naki, na noqu vakabauta, na noqu vosota vakadede, na noqu loloma, na noqu vosota na ca.” (2 Timoci 3:10) Io, e muria vinaka o Timoci na ivakaraitaki i Paula. Kevaka tale ga o dau kabiti ira era kaukaua vakayalo ena ivavakoso, era na vukei iko mo kakavaka na isausau vakayalo e uasivi.—2 Timoci 2:20–22.
Vulica “na i Vola Tabu”
9. Me ikuri ni veimaliwai vinaka, na cava e vinakati mo cakava ena nomu ‘vakarautaki iko mo rawata na lotu dina’?
9 E gadrevi beka ga na veimaliwai vinaka me rawati kina na isausau vakayalo? Sega. Me vakataki Timoci, ena vinakati mo vulica “na i Vola Tabu.” De o sega soti ni dau taleitaka na vuli, ia nanuma ni a vinakati vei Timoci me ‘vakarautaki koya me rawata na lotu dina.’ Era dau vakarautaki ira vinaka na daucici ena vica vata na vula mera qai rawata na nodra isausau. E gadrevi tale ga meda vakuai keda ena so na ka da qai sasaga vakaukaua meda rawata na noda isausau vakayalo. (1 Timoci 4:7, 8, 10) De o taroga, ‘ena vukei au vakacava na vuli iVolatabu meu rawata na noqu isausau?’ Meda raica mada e tolu na vuna.
10, 11. Ena uqeti iko vakacava na iVolatabu mo rawata na nomu isausau vakayalo? Vakamacalataka e dua na kena ivakaraitaki.
10 Kena imatai, ena vakauqeti iko na iVolatabu. Na iVolatabu e vakaraitaka na itovo totoka ni Tamada vakalomalagi, na levu ni nona lomani keda, kei na veivakalougatataki tawamudu e vakarautaka tu me baleti ira na nona tamata yalodina. (Emosi 3:7; Joni 3:16; Roma 15:4) Ni torocake na nomu kilai Jiova, ena torocake tale ga na nomu lomani koya kei na nomu via yalataka na nomu bula vua.
11 Era kaya e levu na lotu Vakarisito gone ni vukei ira na nodra vuli iVolatabu wasoma mera vakabauta kina na ka dina. Me kena ivakaraitaki, o Adele e susugi ena vuvale lotu Vakarisito ia a sega ni kakavaka e dua na isausau vakayalo. A kaya: “Rau dau kauti au ina Kingdom Hall na noqu itubutubu, ia au sega ni vulica na iVolatabu vakataki au se dau vakarorogo ena gauna ni soqoni.” Ni sa papitaiso o tuakana, sa qai kauaitaka o Adele na ka dina. “Au nakita sara meu wilika tasevu na iVolatabu. Niu wiliwili tiko, au vakavola sara toka e so na kena ivakamacala ni ka au wilika. E se tiko ga vei au na veika au vakavola oya. Au wilika tasevu na iVolatabu ena loma ni dua na yabaki.” Ni oti ga oya sa uqeti o Adele me yalataka na nona bula vei Jiova. Dina ga ni vakaleqai na ituvaki ni yagona, sa painia tiko ena gauna oqo o koya.
12, 13. (a) Na vulici ni iVolatabu ena rawa ni vukea e dua na gone me vakayacora na veisau cava, ena rawati vakacava? (b) Vakamacalataka e so na ivakaraitaki ni vuku e tukuni ena Vosa ni Kalou.
12 Kena ikarua, ena vukei iko na iVolatabu mo veisautaka na nomu itovo. A tukuna vei Timoci o Paula ni “i Vola Tabu” e “yaga me i vakavuvuli, me veivunauci, me veivakadodonutaki ka me veituberi e na ka dodonu. Me rawa kina vua na tamata ni Kalou me cakava na veicakacaka vinaka kece ni sa vakarautaki oti.” (2 Timoci 3:16, 17, VV) Ni o vakasamataka vakalevu na veika e volai ena iVolatabu o qai muria na kena ivakavuvuli, o sa vakatara tiko na yalona tabu na Kalou me moica na nomu itovo. Ena bucina vei iko e so na itovo yaga me vaka na yalomalumalumu, na vosovoso, gugumatua, kei na nomu lomani ira dina na nomu itokani lotu Vakarisito. (1 Timoci 4:15) A tu kece vei Timoci na itovo oqori, e lai yaga sara kina vei Paula kei na veivavakoso e veiqaravi kina o Timoci.—Filipai 2:20-22.
13 Kena ikatolu, na vosa ni Kalou e ivurevure ni vuku. (Same 1:1-3; 19:7; 2 Timoci 2:7; 3:15) Ena vukei iko mo digitaki ira vinaka na nomu itokani, mo digia na ka ni veivakamarautaki e yaga vei iko, mo rawa ni vakatulewataka tale ga e levu na veika dredre. (Vakatekivu 34:1, 2; Same 119:37; 1 Korinica 7:36) E vinakati na vakatulewa vinaka ena gauna oqo mo rawa kina ni sauva na nomu isausau vakayalo.
“Vala e na i Valu Vinaka”
14. Na cava e sega kina ni rawarawa na sauvi ni isausau vakayalo?
14 E uasivi na isausau e vakalagilagi Jiova, dina ga ni sega ni rawarawa na kena sauvi. Me kena ivakaraitaki, ni o digia na nomu cakacaka, era rawa ni moica na nomu vakatulewa o ira na wekamu, na nomu icaba, kei ira na qasenivuli baleta nira vakabauta ni rawati ga na rawaka kei na marau ena vuli torocake kei na cakacaka saulevu. (Roma 12:2) Me vakataki Timoci, ena vinakati mo “vala e na i valu vinaka” mo rawa kina ni ‘taura na icovi ni bula tawamudu’ ena solia vei iko o Jiova.—1 Timoci 6:12, VV; 2 Timoci 3:12.
15. Na veitusaqati cava e rairai sotava o Timoci?
15 Ena dredre sara na veivakatovolei o sotava kevaka era sega ni vakadonuya na cakacaka o digitaka o ira na wekamu era sega ni tiko ena vakabauta. E rairai sotava o Timoci na veitusaqati oqori. E vakaraitaka e dua na ivola ni a rairai okati na vuvale i Timoci “me vuli vinaka qai vakailavo.” E rairai namaka o tamana me vuli vinaka o Timoci me qai cicivaka na nodratou bisinisi vakavuvale.a Vakasamataka na ka e rairai tukuna se cakava na tama i Timoci ni rogoca na nona sa digitaka o Timoci me tomani Paula ena cakacaka vakaulotu e rerevaki qai sega ni dei vakailavo!
16. E vosota vakacava e dua na itabagone na nona veitusaqati o nona itubutubu?
16 Era sotava tale tiko ga na gone nikua na veileqa e viavia vaka oya. E nanuma lesu o Matthew, e veiqaravi tiko ena dua na valenivolavola ni tabana ni iVakadinadina i Jiova: “Ena gauna au tekivu painia kina, e rarawa sara vakalevu o tamaqu. E kaya niu ‘vakamaumautaka’ na noqu vuli baleta niu dausasamaki voli ga me vukei au ena noqu cakacaka vakavunau. E dau veiwalitaki au, qai dau tukuna vei au na levu ni ilavo au na rawata keu cakacaka tudei.” E vosota vakacava o Matthew na veitusaqati oqori? “Au muria vinaka tiko ga na noqu ituvatuva ni wili iVolatabu kei na noqu dau masu, vakauasivi ena gauna au via cudrucudru kina.” E tauca o Matthew na vua ni nona vosovoso. E qai vinaka cake na nodrau veimaliwai kei tamana. Sa toro voleka tale ga vei Jiova o Matthew. “Au vakila na nona solia vei au o Jiova na veika au gadreva, e uqeti au, qai dau taqomaki au meu kua ni vakatulewa cala,” e kaya o Matthew. “Keu a sega ni vakila e dua vei iratou na ka oqori kevaka au sega ni kakavaka na isausau vakayalo.”
Vakaliuca Tiko ga na iSausau Vakayalo
17. E rawa vakacava vei ira e so me cala nodra veivakasalataki vei ira na lalawataka tiko mera painia? (Maciu 16:22)
17 E rawa ni vakayalolailaitaki iko tale ga ina nomu kakavaka na isausau vakayalo e dua drau vakabauta vata. ‘Na cava mo painia sara kina?’ era na taroga e so. ‘E rawa mo vakayagataka vinaka na bula oqo o qai vakaitavi tale tiko ga ena cakacaka vakavunau. Saga e dua na nomu cakacaka vinaka me dei kina na nomu bula vakailavo.’ De rairai ivakasala vinaka oqo, ia o na rawa beka ni kaya ni o sa saga me laurai tiko ga vei iko na yalo ni qaravi Kalou ke o muria na ivakasala oya?
18, 19. (a) E rawa vakacava mo kakavaka tiko ga na isausau vakayalo? (b) Ni o itabagone, na cava soti o sa vakuai iko tiko kina ena vuku ni Matanitu ni Kalou?
18 Era tiko e so na lotu Vakarisito ena gauna i Timoci e vakatale ga oqori na nodra rai. (1 Timoci 6:17) Me vukei Timoci me kakavaka tiko ga na nona isausau vakayalo, e vakauqeti koya o Paula: “Sa sega na sotia sa lako ki na i valu me vakaogai koya tale ga e na veicakacaka tani tale e so. Sa na saga me vakayalovinakataka na nona turaga ni valu sa liutaki koya.” (2 Timoci 2:4, VV) Na sotia e vala tiko ena sega ni vakamuai tani ina veika era saga tiko na lewenivanua. Na nona bula kei na nodra bula na tani e vakatau ina nona muria na ivakaro ni nona turaganivalu. Ni o sotia i Karisito ena vinakati tale ga mo kua ni vakaogai iko tale tiko ena qara iyau vakasivia e rawa ni tarova na nomu vakayacora vinaka na cakacaka vakavunau e veivakabulai.—Maciu 6:24; 1 Timoci 4:16; 2 Timoci 4:2, 5.
19 Kua ni kakavaka na bula rawarawa, mo vakuai iko ga ena so na ka. “Vosota na ka dredre ko sotava me vaka e dua na sotia yalodina i Jisu Karisito.” (2 Timoci 2:3, VV) Ni dau tomani Paula voli, e vulica o Timoci me dau lomavakacegu ke mani sotava e so na veika dredre. (Filipai 4:11, 12; 1 Timoci 6:6-8) E rawa tale ga mo cakava vaka kina. O rawa beka ni vakuai iko ena so na ka ena vuku ni Matanitu ni Kalou?
Veivakalougatataki ena Gauna Oqo kei na Gauna e se Bera Mai
20, 21. (a) Vakamacalataka e so na veivakalougatataki ena rawati ni kakavaki na isausau vakayalo. (b) Na cava o sa nakita mo cakava?
20 E kabiti Paula voli o Timoci me rauta ni 15 na yabaki. E raica sara ga o Timoci na kena tauyavutaki e so na ivavakoso ni tete na itukutuku vinaka ena vualiku ni yasayasa vaka Mediterranean. E marautaka vakalevu cake na nona bula ni vakatauvatani kei na nona rairai digitaka me vakayagataka vinaka na bula oqo. O na vakila tale ga na veivakalougatataki ena veika vakayalo ke o kakavaka na isausau vakayalo. O na toro voleka vei Jiova, era na lomani iko ra qai dokai iko tale ga na nomu itokani lotu Vakarisito. O na sega ni sotava na lomaocaoca e vu mai na tadolovi ni qara iyau vakavuravura, o na marautaka ga na vua ni nomu dau solika. Vakauasivi na nomu “rawata tale ga na bula, sa i koya na bula dina,” oya na bula tawamudu ena parataisi e vuravura.—1 Timoci 6:9, 10, 17-19, VV; Cakacaka 20:35.
21 Kevaka o se bera ni cakava, o uqeti mo tekivu sara ga oqo mo saga me laurai tiko ga vei iko na yalo ni qaravi Kalou. Kabiti ira na lewe ni ivavakoso era na vukei iko mo sauva na nomu isausau vakayalo, kerei ira mera dusimaki iko. Vakaliuca na nomu dau vulica vakataki iko na Vosa ni Kalou. Vakadeitaka me kua ni rawai iko na yalo ni vuravura oqo. Qai dau nanuma tiko ni Kalou o koya e “solia wale ga vakayauyau na veika kece ga vei keda me da marau kina” e yalataka me vakalougatataki iko ena gauna oqo kei na gauna e se bera mai kevaka o digia na isausau e vakalagilagi koya.—1 Timoci 6:17, VV.
[iVakamacala e ra]
a Era dau vakaliuca na kai Kirisi na vuli vinaka. E vola o Plutarch, a bula tale ga ena gauna i Timoci: “Na rawati ni vuli vinaka e vu ni veika vinaka kece ga. . . . Au rawa ni kaya ni vuli vinaka e vukea me uasivi na itovo qai rawati kina na bula marau. . . . Na vo ni veika e saga na tamata e sega ni bibi qai sega ni yaga me kauaitaki vakalevu.”—Moralia, I, “The Education of Children.”
O se Nanuma?
• Era na qara veivuke e vei na gone nira via kakavaka na isausau vakayalo?
• Na cava e bibi kina me vulici vinaka na iVolatabu?
• Era na vorata vakacava na gone na idre ni vuravura domodomoiyau oqo?
• Na cava na veivakalougatataki ni kakavaki ni isausau vakayalo?
[iYaloyalo ena tabana e 24]
A kakavaka o Timoci na isausau vinaka
[iYaloyalo ena tabana e 25]
O cei e vakauqeti Timoci?
[iYaloyalo ena tabana e 26]
O sa kakavaka tiko na isausau vakayalo?