Me Laurai Nomu Toso

“Vakasamataka vakabibi na ka kece qo; me tara sara na lomamu, mera raica na tamata kece na nomu toso.”​—1 TIM. 4:15.

1, 2. Na cava eda kila me baleti Timoci ni se itabagone kei na veisau a donuya ni sa voleka ni yabaki 20?

A VAKAITIKOTIKO o Timoci e Kalatia ena yasana o Roma, sa o Taki nikua. A tauyavu e kea e vica na ivavakoso vaKarisito ni oti e vicasagavulu na yabaki na mate i Jisu. A yaco me ratou mai lotu vaKarisito ena gauna qori o Timoci, o tinana kei buna. Eratou toso vinaka tale ga ena dua na ivavakoso e kea. (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) A marautaka dina na ituvaki qori o Timoci ena gauna e se itabagone lotu vaKarisito kina. Ia e qai yaco na veisau.

² A tekivu sara ga na veiveisau donuya na ikarua ni nona veisiko na yapositolo o Paula ena vanua ya. A rairai yabaki 20 o Timoci ena gauna qori. Ena veisiko i Paula, rairai e Lisitira, a vakadinadinataka ni ‘rogo vinaka vei ira na veitacini’ ena ivavakoso e kea o Timoci. (Caka. 16:2) A rairai vakaraitaka o Timoci nona sa matua, dina ni se cauravou. Ena veidusimaki ni yalo tabu, ratou tabaki Timoci o Paula kei ira na ilawalawa qase, me ratou lesi koya ena itavi lavotaki ena ivavakoso.​—1 Tim. 4:14; 2 Tim. 1:6.

3. Na veisureti marautaki cava a ciqoma o Timoci?

³ A sureti o Timoci me dau salavata kei na yapositolo o Paula ena nona ilakolako! (Caka. 16:3) Vakasamataka mada nona kurabui kei na nona marau! Ena veiyabaki tarava ena tomani Paula tiko o Timoci, so na gauna ena salavata kei ira tale eso, me qarava kina na itavi a lesi koya kina na yapositolo kei ira na qase. Era vakayaloqaqataki sara ga vakayalo na veitacini ena nodrau veisiko o Paula kei Timoci. (Wilika Cakacaka 16:4, 5.) Era kila gona vakavinaka e levu na lotu vaKarisito na toso vakayalo i Timoci. Oti e tini na yabaki nona cakacaka voli kei Timoci na yapositolo o Paula, a vola vei ira mai Filipai: “Niu sega tale ni kila e dua ena qarava vinaka na ka e baleti kemuni me vakataki koya [Timoci]. . . . Oni kila ni a vakadinadinataka o koya ni tamata nuitaki ni a vaka na luvequ ena nona tokoni au ena vakatetei ni itukutuku vinaka.”​—Fpai. 2:20-22.

4. (a) Na ilesilesi bibi cava a tataunaki vei Timoci? (b) Na taro cava ena tarogi me baleta na vosa i Paula ena 1 Timoci 4:15?

⁴ Ena nona volavola o Paula vei ira mai Filipai, a tataunaka vei Timoci e dua na itavi bibi, oya me lesi ira na qase kei ira na dauveiqaravi ni ivavakoso. (1 Tim. 3:1; 5:22) E macala gona ni dua dina na ivakatawa nuitaki o Timoci. Ia ena ivola vata ga oya, a vakadreti Timoci o Paula mera ‘raica na tamata kece na nona toso.’ (1 Tim. 4:15) Sega beka ni sa vakaraitaka o Timoci nona toso vakayalo ena kena ivakatagedegede e vinaka duadua? Na cava gona e vakaibalebaletaka o Paula ena vosa ya? Na cava eda vulica kina?

iTovo Vakayalo e Laurai Kina Nomu Toso

5, 6. A vakatovolei vakacava na savasava vakayalo ni ivavakoso e Efeso? Ena taqomaka vakacava o Timoci na ivavakoso?

⁵ Meda veivosakitaka mada na tikina wavolita na 1 Timoci 4:15. (Wilika 1 Timoci 4:11-16.) A gole i Masitonia o Paula ni bera ni vola na vosa qori, qai kerei Timoci me tiko ga e Efeso. Na vuna? Era vakavu veisei ena ivavakoso eso na lewenikoro ya, nira vakavuvulitaka tiko eso na ivakavuvuli lasu. Na itavi gona i Timoci me taqomaka na savasava vakayalo ni ivavakoso. Ena rawata vakacava qori? Mai na nona ivakaraitaki sara ga.

⁶ E vola o Paula vei Timoci: “Mo ivakaraitaki vei ira na yalodina ena vosa, ena itovo, ena loloma, ena vakabauta, ena ivalavala savasava.” E tomana: “Vakasamataka vakabibi na ka kece qo; me tara sara na lomamu, mera raica na tamata kece na nomu toso.” (1 Tim. 4:12, 15) Na toso e tukuni tiko qori e vakaibalebaletaki ena itovo vakayalo i Timoci, sega ni okati ena ilesilesi ni veiliutaki. Me laurai tale ga na ivakarau ni toso qori vei keda na lotu vaKarisito.

7. Na cava e vinakati vei ira kece na lewe ni ivavakoso?

⁷ Me vaka ga ena gauna i Timoci, e levu tale ga na itavi me qaravi ena ivavakoso ena gauna qo. Eso era qase se dauveiqaravi ni ivavakoso, qai tiko o ira na veiqaravi vakapainia. Ra marautaka tale ga eso na veiqaravi vakaivakatawa dauveilakoyaki, veiqaravi e Peceli, se veiqaravi vakadaukaulotu. Era vakaitavi na qase ni ivavakoso ena levu na porokaramu ni veivakavulici, okati kina na soqo ni tabacakacaka kei na soqo ni tikina. Eda rawa gona ni toso vakayalo na lotu vaKarisito kece​—tagane, yalewa, kei ira na itabagone. (Maciu 5:16) Me vakataki Timoci, e namaki tale ga vei ira na lotu vaKarisito era qarava eso na itavi lavotaki mera vakaraitaka na itovo vakayalo.

Mo iVakaraitaki ena Vosa

8. Ena vakaleqa vakacava noda sokalou na ka eda dau tukuna?

⁸ Dua tale na sala me ivakaraitaki vinaka kina o Timoci, oya ena nona vosa. Ena laurai vakacava noda toso ena tikina qori? E tukuni keda vakalevu na ka eda dau tukuna. Sa rauta me tukuna o Jisu: ‘Ni na cavuta ga na gusuda na ka e sinai tu e lomada.’ (Maciu 12:34) E kila tale ga o Jemesa, na taci Jisu vakacabecabe, ni rawa ni vakaleqa noda sokalou na ka eda dau tukuna. E vola: “Ke dua e nanuma ni sa qarava tiko na Kalou ena iqaraqaravi e vakadonuya o koya ia e sega ni varaeletaka na yamena, e vakaisini koya tiko ga, e tawayaga nona lotu.”​—Jeme. 1:26.

9. Na cava eso na sala meda ivakaraitaki kina ena vosa?

⁹ Ena vakavotui ena ka eda tukuna na ivakatagedegede ni noda toso vakayalo. O koya gona, me saga na lotu vaKarisito matua me dau veivakauqeti, veivakacegui, veivakamasuti, me veivakayaloqaqataki; me kua ga ni veibeci, veivakayalolailaitaki, veivakalewai, se mosimosi na ka e tukuna. (Vkai. 12:18; Efeso 4:29; 1 Tim. 6:3-5, 20) Nida tu vakarau ni vakamacalataka noda vakabauta, da qai vakamacalataka na ivakatagedegede cecere ni Kalou, era na raica kina na tamata na noda sokalou. (Roma 1:15, 16) E macala nira na raica o ira na tamata yalomalumalumu na noda dau vakayagataka vakavinaka na isolisoli ni vosa, rawa tale ga nira vakatotomuria noda ivakaraitaki.​—Fpai. 4:8, 9.

Mo iVakaraitaki ena iTovo kei na iValavala Savasava

10. E bibi vakacava ena noda toso vakayalo na vakabauta e sega ni veivakaisini?

¹⁰ E levu tale na ka e vauci me ivakaraitaki vinaka kina na lotu vaKarisito, e sega ni yala ga ena nona vosa ni veivakauqeti. Ena veivakaisini e dua ke tukuna na ka dodonu qai sega ni vakayacora. E kila vinaka o Paula na nodra veivakaisini na Farisi kei na nodra veivakacalai. A uqeti Timoci vakavica me qarauna nodra veidabui kei na nodra veivakaisini. (1 Tim. 1:5; 4:1, 2) A sega ni dauveivakaisini o Timoci. E vola o Paula ena ikarua ni nona ivola vei Timoci: “Au kila ni sega ni veivakaisini na nomu vakabauta.” (2 Tim. 1:5) Se vinakati tiko ga vei Timoci me vakaraitaka ni lotu vaKarisito dina, oya me ivakaraitaki vinaka ena nona itovo.

11. Na cava a vola o Paula vei Timoci me baleta na iyau?

¹¹ Ena ikarua ni nona ivola o Paula vei Timoci, a vakabibitaka kina e vica na itovo. Dua oya, me kua ni vakaogai koya ena qara iyau. E vola o Paula: “Levu sara na ka ca e vu mai na lomani ni ilavo. Ena nodra kakavaka qo eso, era vakamuai tani kina mai na vakabauta, ra qai sualaka na yagodra taucoko ena levu na mosi.” (1 Tim. 6:10) E ivakatakilakila ni malumalumu vakayalo na noda lomana na iyau. Ena dua tale na yasana, na lotu vaKarisito e laurai nona toso vakayalo, ena lomavakacegu me bula rawarawa, oya me ‘tiko na ka me kania kei na isulu me tokara.’​—1 Tim. 6:6-8; Fpai. 4:11-13.

12. Ena laurai vakacava ena noda bula na noda toso?

¹² A tukuna o Paula vei Timoci ni bibi vei ira na yalewa lotu vaKarisito “na isulusulu matau, e rakorako, me laurai kina na nodra yalomatua.” (1 Tim. 2:9) Era ivakaraitaki vinaka na yalewa rakorako ra qai yalomatua ena nodra isulusulu, sasauni, kei na basoga ni nodra bula tale eso. (1 Tim. 3:11) E vauci ira tale ga na tagane lotu vaKarisito na ivakavuvuli qo. E vakadreti ira na ivakatawa o Paula, mera ‘lewai ira vinaka, mera yalomatua, me kua ni yakusurasura nodra bula.’ (1 Tim. 3:2) Ena laurai na noda toso nida vakaitovotaka na itovo kece qori ena noda bula e veisiga.

13. Me vakataki Timoci, eda ivakaraitaki vakacava ena ivalavala savasava?

¹³ A vinakati tale ga vei Timoci me ivakaraitaki vinaka ena ivalavala savasava. E macala ena vosa e vakayagataka eke o Paula, ni bibi meda muria na ivakatagedegede savasava ena ka me baleta na veiyacovi. Bibi gona me laurai qo vei Timoci ena nona veimaliwai kei ira na yalewa. Me raici ira na ‘kenamarama me vaka era tinana, me vakamasuti ira na goneyalewa me vaka era ganena ena yalo e savasava sara.’ (1 Tim. 4:12; 5:2) E kila vinaka na Kalou na ivalavala tawasavasava e rairai caka lo, ni toso na gauna era na kila tale ga na tacida. Ia e sega tale ga ni vunitaki rawa na nodra cakacaka vinaka na lotu vaKarisito. (1 Tim. 5:24, 25) O koya gona, me laurai kece na noda toso na lewe ni ivavakoso ena noda itovo kei na noda ivalavala savasava.

Bibi na Loloma kei na Vakabauta

14. E vakabibitaka vakacava na iVolatabu meda veilomani?

¹⁴ Na loloma e tiki bibi ni nona itovo na lotu vaKarisito dina. E kaya o Jisu vei ratou na nona tisaipeli: “Na ka qo era na kila kece kina ni dou noqu tisaipeli, ke dou veilomani.” (Joni 13:35) Eda na vakaraitaka vakacava na loloma qori? E vakamamasu na Vosa ni Kalou me ‘laurai na noda loloma ena noda yalorawarawa,’ meda ‘veilomani, meda veinanumi, meda yalorawarawa nida veivosoti,’ meda veikauaitaki tale ga. (Efeso 4:2, 32; Iper. 13:1, 2) E vola na yapositolo o Paula: “Ni veilomani ena veilomani ni veitacini.”​—Roma 12:10.

15. Na cava e bibi kina vei keda kece na loloma, vakauasivi o ira na qase ni ivavakoso?

¹⁵ Ke dau voravora se tawaloloma o Timoci vei ira na tacina lotu vaKarisito, ena vakaseva na veika vinaka e sa vakayacora ena nona itavi vaqasenivuli, se itavi vakaivakatawa. (Wilika 1 Korinica 13:1-3.) Ena dua tale na yasana, nona lomani ira dina na tacina o Timoci, salavata kei na nona veikauaitaki, kei na nona caka vinaka, e laurai sara ga kina nona toso vakayalo. Sa rauta me tukuna na yapositolo o Paula ena nona ivola vei Timoci ni bibi dina me vakaraitaka tiko ga na loloma.

16. Na cava me dei kina na vakabauta i Timoci?

¹⁶ A vakatovolei na vakabauta i Timoci ena nona tiko e Efeso. Era tokona tiko eso na ivakavuvuli e veicalati kei na ka dina. So tale era vakatetea na “italanoa lasu,” se vakasama tawayaga ena sega ni toso kina na ivavakoso. (Wilika 1 Timoci 1:3, 4.) E vakamacalataki ira o Paula nira ‘dokadoka, era sega ni kila e dua na ka, e leqa nodra vakasama ena nodra dau via veileti kei na nodra veibataka na vosa.’ (1 Tim. 6:3, 4) Koya gona, ena vakatara beka o Timoci na ivakavuvuli veivakaleqai e curu vakamalua tiko yani ena ivavakoso? Sega. A uqeti Timoci o Paula me “vala ena ivalu vinaka ni vakabauta,” qai “lako tani mai na veivosaki tawayaga e beci kina na ka e savasava, vaka kina na veivosaki veicalati e nanumi tu ni vuku dina.” (1 Tim. 6:12, 20, 21) E macala ni a muria sara ga o Timoci na ivakasala vakayalomatua i Paula.​—1 Kor. 10:12.

17. Ena rairai vakatovolei vakacava noda vakabauta ena gauna qo?

¹⁷ A tukuni vei Timoci “nira na lutu tani mai na vakabauta eso ena gauna e muri nira rogoca na itukutuku veivakacalai e nanumi ni vu vakalou kei na nodra ivakavuvuli na timoni.” (1 Tim. 4:1) Me vakataki Timoci, e bibi gona vei ira kece na lewe ni ivavakoso kei ira na lesi mera veiliutaki me dei qai qaqaco nodra vakabauta. O koya gona, nida dei tiko ga kei na noda gumatua tiko ga nida vorati ira na vukitani, ena laurai kina noda toso, da qai ivakaraitaki vinaka ena vakabauta.

Saga me Laurai Nomu Toso

18, 19. (a) O na vakaraitaka vakacava ni o toso vakayalo? (b) Na cava ena veivosakitaki ena ulutaga tarava?

¹⁸ E macala ni sega ni vakatau ena nona toso vakayalo na lotu vaKarisito ena kena irairai, nona taledi, se na kena irogorogo. Ena rairai sega tale ga ni vakatau ena dede ni nona veiqaravi ena ivavakoso. Ia ena laurai ga noda toso vakayalo nida talairawarawa vei Jiova ena ka eda vakasamataka, ena ka eda tukuna, kei na noda itovo. (Roma 16:19) Meda muria na ivakaro meda veilomani da qai bucina na vakabauta e dei. Io, meda vakasamataka vakabibi na vosa i Paula vei Timoci, me uqeta mada ga na lomada, me laurai kina noda toso.

¹⁹ E dua tale na itovo ena laurai kina noda toso kei na noda matua vakayalo oya na marau, na itovo e umani ena vua ni yalo tabu ni Kalou. (Kala. 5:22, 23) Ena vakamacalataki ena ulutaga e tarava na sala meda marau kina, kei na noda marau tiko ga ena gauna dredre qo.

O na Sauma Vakacava?

• Na cava era na vulica eso me baleti keda ena ka eda tukuna?

• Ena laurai vakacava ena noda itovo kei na noda ivalavala savasava nida toso?

• Na cava mera ivakaraitaki vinaka kina na lotu vaKarisito ena loloma kei na vakabauta?

[iYaloyalo ena tabana e 11]

A matua vakayalo o Timoci ni se cauravou

[iYaloyalo ena tabana e 13]

Sa laurai tiko nomu toso?