Marika​—‘Yaga ena Cakacaka Vakaitalatala’

ERA raica na ivavakoso mai Anitioki ni yaco tiko eso na leqa, ia e duidui sara na ituvaki rau a sotava o Paula kei Panapasa. Erau a lalawataka tiko na turaga qo e dua na ilakolako vakaulotu, ia na gauna rau kila kina se o cei ena lako, rau “veiba katakata” sara ga. (Caka. 15:39) Yaco sara kina me rau dui lakolako. Nodrau veiba e baleti Marika.

O cei o Marika? Cava rau veibataki koya kina na yapositolo? Cava e duidui kina nodrau nanuma? E qai veisau beka na nanuma qo? Na cava o vulica mai na italanoa kei Marika?

iTikotiko mai Jerusalemi

E susu mai Jerusalemi ena dua na vuvale vutuniyau o Marika. Na imatai ni ka eda kila me baleti koya ni a volatukutukutaki kei na ivavakoso lotu vaKarisito taumada. Rauta na 44 S.K., ena gauna a sereki Pita kina vakacakamana e dua na agilosi i Jiova mai na vale ni veivesu i Eroti Akaripa I, a lako sara o Pita “ina vale nei Meri na tinai Joni, e yacana tale ga o Marika. Era soqoni tiko e kea eso na tisaipeli mera masu.”​—Caka. 12:​1-12.a

Ena gauna ya, rairai ra dau lai soqoni na ivavakoso o Jerusalemi ena vale nei tinai Marika. Ni tukuni nira dau lai sota ekea “eso” e vakaraitaka ni vale levu. A dua tiko nona dauveiqaravi yalewa i Meri, o Rota, a raici Pita ni tukituki “ena . . . matamata.” Ni tukuni tale ga ni vale ya e nona, sega ni vale nei watina, e rairai vakaraitaka ni yada o Meri qai se gone o Marika.​—Caka. 12:13.

De dua vei ira na ilawalawa dau lai masumasu o Marika. A rairai veikilai vinaka sara kei ratou na tisaipeli i Jisu kei na so tale era vakadinadinataka na cakacaka vakaitalatala i Jisu. E kena irairai ni o Marika na gonetagane a via muri Jisu qai sega ni vakaisulu vinaka tu ena imatai ni gauna a vesu kina o Jisu, qai dro ena gauna era via vesuki koya kina.​—Mari. 14:​51, 52.

iTavi Dokai Ena iVavakoso

E sega ni vakabekataki ni uqeti Marika nona dau veimaliwai kei ira na lotu vaKarisito matua. A toso sara vakayalo ra qai taleitaki koya na mataveitacini tagane era vakaitavi ena ivavakoso. Rauta toka na 46 S.K., rau a vakauta tiko e Jerusalemi o Paula kei Panapasa nodra “dodoliga” na mataveitacini mai Anitioki ena nodra vukei me baleta na lauqa, rau mani vakasamataki Marika sara kina. Ena nodrau lesu i Anitioki o Paula kei Panapasa, rau mani kauti Marika.​—Caka. 11:​27-30; 12:25.

Ni dua e wilika na italanoa qo ena rairai nanuma ni sega ni dua na ka e ratou tautauvata kina na tolu na turaga qo, dina ni ratou mataveitacini vakayalo, ia na vuna ga rau kauti Marika kina ni tiko eso nona taledi. E kilai ena dua na ivola i Paula ni rau veiwekani o Marika kei Panapasa. (Kolo. 4:10) Qo e vakamatatataka na ka e baleti Marika.

Ni oti e dua se vica na yabaki, a qai dusimaki Paula kei Panapasa na yalo tabu me rau lako ena dua na ilakolako vakadaukaulotu. Rau biuti Anitioki, rau gole sara i Saipurusi. A mani tomani rau tale ga o Joni Marika “me dau vukei rau.” (Caka. 13:​2-5) Rairai ena qarava o Marika na veika e gadrevi ena ilakolako, me rawa ni rau qarava vinaka na veika vakayalo o rau na yapositolo.

Eratou takosovi Saipurusi o Paula, Panapasa, kei Marika, ratou vunau tiko, oti ratou mua sara i Esia Lailai. Qo sara ga na vanua e rarawataka kina o Paula na ka e vakatulewataka o Joni Marika. E tukuna na iVolatabu ni gauna ratou yaco kina e Perika, “e qai biuti rau tu mai kea o Joni me lesu i Jerusalemi.” (Caka. 13:13) E sega ni tukuni se cava na vuna.

Ni oti e vica na yabaki ratou tiko tale e Anitioki o Paula, Panapasa kei Marika. Rau veitalanoataka tiko na yapositolo na ikarua ni ilakolako ni kaulotu, me tomani kina na veika sa rawati mai ena imatai ni lakolako. A via kauti wekana tale o Panapasa, ia a sega ni vinakata o Paula baleta ni a biuti rau mada e liu. Qo na vuna a yaco kina na veiba a cavuti taumada. Mani kauti Marika o Panapasa ena nona vanua o Saipurusi, ia a gole i Siria o Paula. (Caka. 15:​36-41) A duidui nodrau rai o Paula kei Panapasa ena vakatulewa a cakava e liu o Marika.

Veiyaloni

E sega ni vakabekataki ni a rarawataka o Marika na ituvaki qo. Ia a yalodina tiko ga ena nona cakacaka vakaitalatala. Rauta ni 11 se 12 na yabaki, ni oti nona veileqaleqati kei Paula, a basika tale o Marika ena ivolatukutuku ni lotu vaKarisito e liu. Ena vanua cava? Na vanua sara ga o sega ni namaka me tu kina, qo kei Paula!

Ena 60-61 S.K., nona se vesu tiko mai Roma o Paula, a dauvakauta e vica na ivola e tiki tu qo ni iVolatabu. Ena dua na ivola a vola vei ira e Kolosa: “E loloma tu yani vei kemuni o Arisitako, o koya keirau vesu vata tiko, vaka kina o Marika na wekai Panapasa, (o koya au a tukuna moni ciqoma ke lako yani vei kemuni) . . . O ratou ga qo eratou dau cakacaka vata kei au ena ka e vauca na matanitu ni Kalou, eratou dau vukei au, eratou vakaukauataki au tale ga.”​—Kolo. 4:​10, 11.

Dua dina na veisau levu! Mai na nona sega ni taleitaki koya tu o Paula, a yaco tale o Marika me daucakacaka kei Paula. A tukuna o Paula vei ira mai Kolosa ni na rairai sikovi ira o Marika. Ke veisiko o Marika, ena matataki Paula tiko.

E sivia beka nona a vakalewai Marika o Paula ena vica na yabaki eliu? A yaga beka vei Marika na nona vakadodonutaki? Se rau dina ruarua? Se mani cava a yaco, nodrau veiyaloni e vakaraitaka na nodrau matua. Erau sega ni nanuma tale na nodrau veileqaleqati, ia rau cakacaka vata ga. E ivakaraitaki vinaka dina vua e dua na lotu vaKarisito e tiko nona veileqaleqati kei na dua na tacina!

Marika na Dauveilakoyaki

Nomu wilika na itukutuku ni nona veisiko o Marika, o na kila ni dau veilakoyaki sara vakalevu o koya. A gole mai Jerusalemi, toki i Anitioki, mai kea a soko sara i Saipurusi kei Perika, mani lako sara e Roma, qai vinakata tale ga o Paula me lesi koya i Kolosa. Ia e se levu tale na vanua me sikova!

A vola nona imatai ni vola na yapositolo o Pita, ena 62 ina 64 S.K. E vola kina: “E loloma yani na marama e tiko mai Papiloni . . . e loloma tale ga yani o Marika na luvequ.” (1 Pita 5:13) Sa qai lai veiqaravi i Papiloni o Marika kei na yapositolo a dau soqoni tu ena vale nei tinana ena vica na yabaki.

Rauta na 65 S.K. ena ikarua ni nona vesu o Paula mai Roma, a vola kina vei Timoci nona tiko mai Efeso me, “Kauti Marika mai.” (2 Tim. 4:11) A tiko gona mai Efeso o Marika ena gauna ya. E sega ni vakabekataki ni a qai muria nona veidusimaki o Paula me lesu vata kei Timoci e Roma. A sega ni rawarawa na veilakoyaki ena gauna ya, ia a bolea o Marika me cakava qori.

Dua Tale na iLesilesi Dokai

Dua na ka dokai a marautaka o Marika oya nona vola e dua na Kosipeli ena veiuqeti i Jiova. Dina ni a sega ni tukuni se o cei a vola na ikarua ni Kosipeli, ia e macala mai na itukutuku makawa ni a vola o Marika, qai rawata mai nona itukutuku vei Pita. O Pita sara ga a vakadinadinataka na veika kece a volatukutukutaka o Marika.

O ira na dikeva na Kosipeli i Marika era vakabauta ni a volavola tiko vei ira na sega ni Jiu qai vakamacalataka tale ga eso na itovo vakaJiu. (Mari. 7:3; 14:12; 15:42) A vakadewataka na vosa vakaArame era rairai sega ni kila vinaka o ira na sega ni Jiu. (Mari. 3:17; 5:41; 7:​11, 34; 15:​22, 34) E vakayagataka e levu na vosa vakaRoma, qai dau vakamacalataka na vosa vaKirisi kilai levu ena vosa vakaRoma. E veidutaitaka na ilavo vakaJiu mai na ilavo ni Roma. (Mari. 12:​42, ftn.) Na itukutuku kece qo e dusia ni vola o Marika na nona Kosipeli mai Roma.

“Yaga Vakalevu vei au na Nona Veiqaravi”

A vola sara tiko ga o Marika na nona Kosipeli ena nona tiko mai Roma. Nanuma na ka a tukuna o Paula vei Timoci: “Mo kauti Marika mai.” Cava na vuna a tukuna kina qo o Paula? “Ni yaga vakalevu vei au na nona veiqaravi.”​—2 Tim. 4:11.

Qo e rairai iotioti sara ga ni nona cavuti o Marika ena iVolatabu, ia e tukuna sara ga e levu na ka me baleti koya. E sega ni tukuni ni o Marika e yapositolo, veiliutaki, se dua na parofita ena nona cakacaka tiko kei na ivavakoso. E italatala ga, qo e dua e dau qaravi ira tale eso. Donuya na gauna qori, ni bera nona mate o Paula, a vakila na yaga ni nona veivuke o Marika.

Nira vakasoqoni vata na itukutuku me baleti Marika, e vakaraitaka ni dau guta na vakalagilagi ni itukutuku vinaka ena veivanua e vuravura, e dau marautaka na qaravi ira tale eso. E vakalougatataki dina ena levu ni itavi dokai, ni a sega ni soro koso!

Me vakataki Marika ga, meda vakaraitaka tale ga na dauveiqaravi ni Kalou noda gumatua na vunautaka na Matanitu ni Kalou. Eso era toki ena dua tale na vanua, mera vakalevutaka nodra vunautaka na itukutuku vinaka. Ia me vaka nida sega ni rawa ni toki kece, eda rawa ni vakatotomuri Marika ena dua tale na sala. Ni soli koya me lai qaravi ira na tacina vaKarisito, eda rawa tale ga ni soli keda ena noda vukei ira na tacida mera vakayacora nodra itavi vua na Kalou. Noda cakava qo, ena vakalougatataki keda tiko ga o Jiova.​—Vkai. 3:27; 10:22; Kala. 6:2.

[iVakamacala e ra]

[Mape/iYaloyalo ena tabana e 9]

(Raica tale na ivola)

Eso na Koro a Sikova o Marika

Roma

Efeso

Kolosa

Perika

Anitioki (e Siria)

Saipurusi

Wasa na MEDITERRANEAN

Jerusalemi

Papiloni